Chương X

Xe kéo của Phi Phụng với bà Phán Kim vừa ngừng trước cửa biệt thự của quan Ðốc Phủ Phong thì nghe đồng hồ trong nhà gõ tám giờ. Bà Phán leo xuống xe đi riết xuống nhà, Phi Phụng trả tiền xe rồi xách giỏ quần áo theo sau.
Cô vào tới sân thì thấy có một tên gia đinh, ở trần trùi trụi đương đứng tưới kiểng, tên gia đinh ngừng tưới, mắt ngó miệng chúm chím cười, làm cho cô hổ phận của cô nên biến sắc, cứ lầm lũi bước tới không dám ngó ai mà không dám ngó cảnh vật chi hết. Vừa bước lên thềm thì có một nàng, mặc quần lụa trắng, chân đi dép Bắc, miệng nhọn môi mỏng ngó cô cười rồi day lại ngó bà Phán Kim đương đứng trong nhà hỏi rằng:
- Người dì nói chuyện với má tôi hôm qua đó, nay dì dắt lại đây phải hôn?
Bà Phán bước ra đáp:
- Phải con cháu tôi đó đa.
Bà lại ngó Phi Phụng rồi chỉ nàng mặc đồ trắng nói:
- Cô ba đây là con nhỏ của bà lớn đó cháu.
Phi Phụng để cái túi lụa bên chân rồi chắp tay cúi đầu chào, cô Ba Huệ gật đầu đáp lễ và nói:
- Má tôi còn ngủ. Vậy dì vào nhà ngồi chơi một chút nữa má tôi dậy. Bà Phán bước vào nhà, lại ván ngồi ăn trầu. Tuy cô ba không chịu mời Phi Phụng, song Phi Phụng thấy bà Phán vào cũng xách giỏ đi theo.
Phi Phụng bỡ ngỡ còn đứng sớ rớ, bỗng có một nàng khác từ trong buồng bước ra, răng hô mặt thịt mình mặc quần lãnh đen áo dài lụa trắng, chân đi giày nhung thêu, chắp tay chào bà Phán rồi ngó Phi Phụng trân trân. Phi Phụng lấy làm ái ngại nghĩ cô ấy là con lớn của bà Ðốc phủ, nên cũng chắp tay cúi đầu chào nữa. Thiệt quả cô ấy là cô Hai Nguyệt, bởi vì Phi Phụng vừa chào thì nghe cô Ba Huê bước ra hỏi:
- Má thức dậy rồi hay chưa chị hai?
Cô hai lắc đầu, rồi day biểu Phi Phụng:
- Ngồi đó chơi cô, ngồi đầu ván đó, hơi nào mà đứng. Phi Phụng nghe lời liền ghé ngồi đầu ván, miệng cắn móng tay, mắt ngó dưới bạch . Cô Hai Nguyệt ngồi ăn trầu và nói chuyện với bà Phán, còn cô Ba Huê kéo ghế ngồi dựa bàn tròn để giữa thì tay chống bàn tan, mắt ngó Phi Phụng không nháy.
Cách chừng nửa giờ nghe bà lớn thức dậy rửa mặt ở phía sau, la rầy tôi tớ om sòm, mắng đứa nầy pha nước nóng quá, chửi đứa kia sao không khép cửa để nắng dọi vô nhà. Bà lớn đốc rầy như vậy mà hai cô ngồi ngoài nói nói cười cười, bộ tự nhiên, dường như không có chi hết. Cô ba lại dựa trên ghế ngữa, hai chân gác lên cái ghế bên kia rồi hỏi cô hai:
- Sao chị không biểu bầy trẻ rót nước cho dì Phán uống vậy chị?
Cô hai chau mày nhăn mặt đáp:
- Vậy chớ mầy mắc làm việc gì đó? Mầy kêu bầy trẻ biểu một chút không được hay sao mà nạnh tao?
Cô ba chót mõ vùng vằng đứng dậy bỏ đi ra ngoài trước. Phi Phụng lóng tay nghe hai cô đối đáp với nhau rất hỗn xược như vậy thì lấy làm lạ, chẳng hiểu vì sao mà hai chị em ruột mà ý không thuận nhau.
Bà Ðốc rửa mặt gỡ đầu xong rồi mới dỡ mành bước ra, vừa thấy bà Phán thì nói:
- Chị lại sớm dữ hôn! Dậy từ nãy tôi nghe nói chuyện ngoài nầy tôi tưởng là khách nào ở đâu đến chớ.
Bà Phán cười và đáp:
- Tôi có tật hễ tảng sáng thì thức dậy, ngủ ráng không được. Tôi không dè bà lớn còn ngủ, tôi lên sớm quá, làm mất giấc ngủ của bà lớn.
Bà Ðốc phủ nói:
- Không, mỗi bữa tôi cũng hay dậy sớm lắm, tại hôm qua ngồi đánh bài mỏi rồi hồi hôm tôi lại biểu sắp nhỏ đọc truyện cho tôi nghe khuya quá nên tôi mới dậy trể.
Phi Phụng khi thấy bà lớn bước ra, đã đứng dậy chắp tay xá bà một cái nhưng bà lớn không ngó, làm cho cô bở ngở nên đứng chưng hửng như học trò bị phạt. Bà Ðốc têm trầu vừa cầm cái chìa vừa day ngó vào trong buồng nói:
- Sao không đứa nào chịu đổ nước để bình vôi khô queo vậy nè! Liền có một người đàn bà mặc áo vải đen cầm tách nước ở trong ra chế vào bình vôi. Bà Đốc phủ liếc ngang rồi nói:
- Con ngựa nầy nó không coi sóc việc chi hết! Đợi mời nó mới chịu làm.
Người đàn bà ấy biến sắc, chế nước vào bình vôi và đi trở vào buồng, không dám nói chi hết.
Bà Ðốc phủ ăn trầu rồi ngó Phi Phụng hỏi bà Phán:
- Con cháu đây phải không, coi bộ sạch sẽ dữ hả?
- Dạ, nó cũng là con nhà có tiền, rủi cha mẹ nó khuất sớm mà sự sản cũng hết nên nó mới ra thân như vậy.
- Con của ai, ở đâu vậy?
Phi Phụng sợ bà Phán nói thiệt tên họ của cha mẹ mình nên biến sắc, đứng dáo dác. Thời may bà Phán còn nhớ lời Phi Phụng dặn nên trả lời lôi thôi:
- Thưa, nó là con của một người anh em bạn thiết của ông Phán tôi gốc ở Bạc Liêu.
Bà Ðốc nghe nói như vậy liền hỏi Phi Phụng:
- Ở dưới Bạc Liêu vậy chớ biết ông phủ Thiện hay không?
Phi Phụng chắp tay thưa nhỏ nhẹ:
- Thưa bà lớn con biết.
Bà Ðốc phủ lại hỏi nữa:
- Có nghe thầy ký là con của ông phủ đó thầy đã nói vợ hay rồi chưa?
Phi Phụng biết bà phủ hỏi Bá Kỉnh, song cô không hiểu Bá Kỉnh cưới vợ hay chưa nên cô đáp:
- Thưa bà lớn, hồi con ở Bạc Liêu thì con ở trong ruộng và con lên trên nầy cũng gần ba tháng rồi nên con không biết việc ấy.
Bà Ðốc phủ ngồi xĩa thuốc, lặng thinh ngó sửng ngoài đường, coi trí lo ra. Cách một hồi bà tằng hắng nói:
- Sao? Bà Phán về nói lại là em chịu ở với qua phải không? Qua nhứt định cho em ăn ở đây mỗi tháng trả em mười đồng. Qua cho như vậy là rộng rãi lắm. Song qua nói trước cho em biết, ở trong nhà qua thì phải giữ nết na khuôn phép. Tánh qua không chịu bồng chành. Em hãy ráng ăn ở cho tử tế và ráng dạy hai đứa nhỏ ở nhà cho nó biết thêu thùa, biết đọc sách Tây, biết nói tiếng Tây.
Phi Phụng nghe mấy tiếng “chịu ở với qua“ thì lấy làm hổ thẹn, chừng nghe bà lớn dặn dò phải biết nết na thì cô thầm tủi nên rưng rưng nước mắt đáp:
- Bẩm bà lớn, thân con côi cút nghèo nàn, nay bà lớn thương nên cho vào chỉ cho hai cô thêu thùa và học chữ nghĩa chút đỉnh, con có cơm ăn no, có áo mặc lành, ơn ấy đã trọng rồi, mà còn được nghe bà lớn dạy bảo nữa, thì con phải hết lòng làm cho bà lớn, chớ con đâu dám sai chạy.
Bà Ðốc phủ nghe nói gật đầu. Cô ba đứng ngoài ngó sững Phi Phụng một hồi rồi chạy vào nói nhỏ với cô hai rằng:
- Sao chị đó chỉ không lạy má? Tôi tưởng chỉ nói rồi chỉ lạy chớ.
Bà Ðốc nghe nói xì xầm liền day lại nói với hai cô rằng:
- Hai con dắt nó vô trong mà chơi. Biểu nó để đồ trong buồng trống phía trong nầy. Nó dọn dẹp giường chiếu rồi tối nó ngủ đó cũng được.
Hai cô đứng dậy rồi biểu Phi Phụng đi theo vô trong. Phi Phụng xách giỏ vừa đi khỏi bộ ván thì bà Ðốc phủ dở ô trầu lên lấy (?? ) đặng câu tôm với bà Phán.
Phi Phụng ở trong nói chuyện với cô hai một hồi thì biết tánh tình ý tứ của hai cô cũng như quen biết đã hai ba năm rồi vậy. Cô hai thì ít nói ít cười, coi bộ nghiêm nghị, mà lòng cô hiền từ, biết thương tôi tớ, biết kính người phải. Còn cô ba thì hay nói hay cười, mà cũng hay quạu quọ, đã hổn ẩu mà lại độc hiểm, vì mẹ cưng nên tập tánh nhõng nhẽo và hiếp người ở trong nhà.
Hai cô thấy Phi Phụng bới tóc khéo thì cứ ngó cái đầu của Phi Phụng hoài, rồi lại hỏi:
- Chị xức thứ dầu gì mà tóc chị đen dữ vậy?
Phi Phụng đáp:
- Tôi cũng xức dầu dừa chớ xức dầu gì khác đâu. Cô ba thấy bàn chân của Phi Phụng trắng đỏ mà nhỏ xíu ngó bàn chân của mình đen thui mà lại lớn đại thì bảo:
- Tôi nghe nói mấy con xẩm bó cẳng nên cẳng nó trắng và nhỏ. Chị có bó cẳng hông vậy chị?
Phi Phụng tưởng cô ba nghe nói mình ở gốc Bạc Liêu là xứ khách trú nhiều nên muốn ngạo mình, song cô cũng làm lãng đáp dịu dàng:
- Phải, ở dưới tôi có xẩm bó cẳng nhiều, song mình là người Việt ít có ai chịu bó cẳng làm chi.
Nói chuyện một hồi cô ba bỏ đi xuống bếp. Cô hai ngồi ngắm Phi Phụng môi đỏ như thoa son, da mặt trắng trong, chân mày đóng đều đặn thì trong bụng khen thầm và tỏ tình yêu mến nên hỏi nhỏ:
- Chị có dồi phấn không chị?
- Thưa, nhỏ lớn tôi không có dồi.
- Không dồi sao da mặt chị tốt dữ vậy?
- Tại tự nhiên nó vậy chớ.
- Tôi thấy họ dồi phấn khéo quá tôi muốn bắt chước mà tôi làm không được, chị có biết cách dồi làm sao hay không?
- Tuy tôi không có dồi, song tôi thấy chị em bạn dồi hoài, có khó chi đâu.
- Chị dạy tôi được không?
- Thưa, được. Cô có phấn hay không?
- Ở nhà không có. Để chiều tôi mua.
- Mà bà lớn cho cô dồi hay không?
- Má tôi biểu hoài, mà tôi không hiểu, tôi dồi dốc thếch (58) coi mắc cở quá nên tôi không dồi. Không sao đâu mà chị sợ. Ðể tôi mua phấn rồi chị dạy tôi nghe không?
- Dạ... Thưa cô, cô với cô ba tính học chữ Pháp và học thêu, vậy ở nhà có sẵn vần Tây và có chỉ hoặc có cườm hay không?
- Không có chi hết. Ờ, được, để chiều mát tôi nói với má tôi rồi ba chị em mình dắt nhau đi chợ mua đồ đó và mua phấn dồi luôn thể.
Cô hai coi bộ đắc ý và thương Phi Phụng, mà Phi Phụng cũng không lộ ra ngoài, song coi bộ cũng ưa cô hai hơn cô ba.
Ðến 11 giờ xong bài câu tôm, bà Phán cáo từ về ăn cơm ông Phán chờ. Phi Phụng đưa ra cửa, bà Phán dặn dò ít tiếng rồi leo lên xe ra về.
Trẻ nhỏ dọn cơm rồi mới ra mời bà Ðốc phủ và hai cô ra ăn cơm. Cô hai bước vào và thấy có ba cái chén và ba đôi đũa thì rầy đứa ở sao không lấy thêm chén đũa cho Phi Phụng ăn một lượt. Cô ba nói nhỏ:
- Để rồi chỉ ăn sau cũng được mà.
Cô hai trợn mắt ngó em và đáp:
- Người ta ở dạy mình học chữ chớ phải ở đợ hay sao mà bắt người ta ăn ở dưới bếp.
Bà Ðốc phủ nghe nói như vậy mới tiếp biểu lấy thêm chén đũa rồi biểu Phi Phụng ngồi ăn cơm với ba mẹ con.
Chiều bữa ấy cô hai thưa với bà Ðốc phủ rồi đi với cô ba và Phi Phụng ra chợ Bến Thành mua vần Tây, mua cườm tấm, mua chỉ thêu về học, lại cũng có mua dầu thơm và phấn nữa. Bà Ðốc phủ thấy Phi Phụng nhỏ nhoi chịu lòn, thì bà đem lòng thương, nên bà để làm bầu bạn với hai cô đặng dạy hai cô học thôi, chớ không sai làm việc chi khác. Cô ba có khi vùng vằng nói nặng nói nhẹ chút đỉnh, chớ cô hai thì vui vẻ tử tế luôn luôn, bởi vậy Phi Phụng bớt hổ phận hèn, bớt buồn việc riêng, ráng lo giữ phận vuông tròn, chẳng than phiền chi nữa.
Cách vài tuần sau, quan Ðốc phủ ở dưới ruộng về thấy Phi Phụng lạ mặt nên hỏi thăm thì bà lớn đem vịêc hai con học thêu và học chữ Pháp tỏ cho ngài nghe. Ngài lấy làm vui lòng nên dặn phải ráng mà học thêu thùa. Ngài ở nhà thì khách đàn bà ít dám tới đánh bài với bà lớn, bởi vậy bà lớn buồn rồi kiếm chuyện rầy la tôi tớ trong nhà hoài.
Có khi bà lớn cũng quạu quọ với cả quan lớn, nói xa nói gần, tỏ ý nghi quan lớn có tiểu thiếp. Quan lớn tuy chẳng chịu câu chấp với vợ, song trong bụng ngài buồn thầm, nên ở nhà chưa đầy một tháng thì ngài trở xuống ruộng nữa.
Bà lớn tỏ ý nghi cho chồng có tiểu thiếp dưới ruộng mà chồng ra đi bà không cản trở. Lại lo sắp đặt quần áo cho chồng. Chồng vừa ra khỏi nhà bà liền sai đứa ở đi kêu tay bài, bây nhiêu đó cũng đủ, nhờ mấy ông tướng (59) ổng phá tan mấy cục máu ghen của bà hết.
Bữa nọ bà Phán Kim tới chơi. Phi Phụng nghe tiếng lật đật chạy ra chào và hỏi thăm ông Phán. Cô hai, cô ba cũng ra chào hỏi. Bà Ðốc phủ cầm bà Phán ở lại câu tôm. Hai bà đánh bài một hồi, bà Phán dòm thấy cô hai với Phi Phụng đi xuống bếp, bà hỏi bà Ðốc phủ rằng:
- Bẩm bà lớn, tôi nghe nói hôm trước quan lớn lớn về, vậy quan lớn đã định gả cô hai cho nơi nào hay chưa?
- Ờ, hôm trước ổng có về ổng nói ổng có gặp ông Phủ Thiện ở Bạc Liêu. Ông lại nói ông Phủ Thiện muốn làm sui, song mấy hôm nay chưa thấy đến coi mặt.
- Ông Phủ Thiện ở dưới Bạc Liêu đó giàu hay không?
- Người ta cũng giàu lắm chớ! Làm tới bậc tri huyện có ai mà nghèo.
- Còn con ổng học hành thế nào? Đã làm việc ở đâu hay là còn đang ở nhà trường?
- Thằng đó nó làm việc rồi. Nó làm ký lục đâu ở phía dưới Bạc Liêu.
- Tôi có một ông còm-mi (60) mới dọn về ở khít một bên nhà tôi. Ông quen với ông Phán ở nhà. Ông tên Đảnh mới 24, 25 tuổi, con của ông cai tổng gì ở miền Sa Đéc. Tôi hỏi ông Phán thì ông nói ông còm-mi đó làm việc ngoài phó soái. Ông còmmi đó vui vẻ mà lại khá trai lắm. Ông chưa có vợ mà dọn nhà cửa tốt quá. Hồi hôm ổng qua nhà tôi ổng chơi. Tôi hỏi ổng muốn lấy vợ hay không, như muốn thì tôi làm mai dùm cho ổng. Theo thế thường hễ trai mới lớn lên thì nghe mình hỏi như vậy thì họ hay mắc cở; còn ông nầy ổng không mắc cở, lại cười nói rằng ổng muốn vợ lắm, song không biết con ai mà chịu gả đặng ổng đi nói. Bẩm bà lớn, thiệt tôi muốn làm tài khôn chỉ hai cô cho ổng coi mắt quá, song tôi sợ bà lớn rầy nên tôi không dám nói ra.
- Chị nầy nói kỳ dữ hôn! Con gái cũng như cái hoa, ai thấy lại không muốn ngó. Mình có con gái ai muốn coi thì họ coi. Gả hay không gả là tại nơi mình, chớ họ coi mắt mà mất miếng nào hay sao mà rầy. Không hại chi đâu, chị nói lại với ông com-mi đó, nếu muốn coi mắt con hai thì tôi cho coi.
- Dạ, nếu bà lớn có lòng thương như vậy, thì để tôi nói lại với ổng. Ông còm-mi nầy ăn nói vui vẻ, tôi chắc bà lớn hễ thấy một lần là bà lớn thương liền.
- Chị cũng biết nhà tôi sang giàu mà chỉ có chút hai đứa con gái đó thôi. Tôi chẳng lo gì con tôi ngày sau nghèo cực, bởi vậy tôi không cần kiếm rể giàu, lo kiếm đứa tử tế, biết lễ nghĩa và có chức phận chút đỉnh thôi.
- Bà lớn nói như vậy thì phải lắm. Quan lớn với bà lớn đã sang trọng lại giàu có, bây giờ có kiếm thì lựa chỗ xứng đáng chớ kén nghèo giàu làm chi. Thôi, để tôi về tôi nói lại với ông còm-mi Ðảnh coi ổng tính lẽ nào rồi tôi bẩm lại với bà lớn hay.
- Chị nói lại với ổng, như ổng không dám đến đây thì ổng hẹn chắc bữa nào giờ nào rồi tôi biểu con nhỏ nó đi chợ cho ổng lén coi mắt cũng được.
- Dạ, bẩm bà lớn tôi tính cho.
Xên bài (61) rồi bà Phán Kim ra về, bà Ðốc phủ tuy không nói được hai việc ấy cho hai con biết, song bà có bụng lo nên nằm gác tay qua trán, mắt ngó ngay vào vách tường, bộ suy nghĩ lắm.
Sáng bữa sau bà Phán Kim lên chơi nữa. Bà Ðốc phủ mừng rở hết sức. Bữa nay không rủ đánh bài, lại hối Phi Phụng lấy gối mời bà Phán Kim nằm nói chuyện chơi. Hai cô với Phi Phụng đi ra đi vô, nói nói cười cười như thường, bà Ðốc phủ bèn biểu:
- Mấy đứa vô nhà thêu đi, làm giống gì mà chàng ràng ở hoài đó vậy. Mấy cô vừa bước vào trong, bà Ðốc phủ liền hỏi nho nhỏ:
- Sao? Chị đã nói lại với lại với ông còm-mi hay chưa?
Bà Phán lồm cồm ngồi dậy rồi đáp nho nhỏ:
- Bẩm bà lớn hồi hôm qua ổng có qua nhà chơi, tôi có nói chuyện tôi có quen với bà lớn, tôi thấy bà lớn có hai cô con gái nên tôi chỉ cho ổng đi nói mà cưới. Ông nghe nói coi bộ ổng vừa ý lắm. Song tôi biểu ổng đến nhà bà lớn mà coi, thì ổng nói thuở nay ổng không biết cách coi mắt vợ ra làm sao! Lại bà lớn là nhà quan nên ổng mắc cở mà lại sợ, ổng không dám tới. Ông ngồi ổng ước chớ chi bà lớn dắt hai cô đi coi hát cải lương đặng ổng đi coi mắt thì tiện lắm.
Bà Ðốc phủ nằm suy nghĩ một hồi rồi nói:
- Ông còm-mi muốn như vậy cũng được. Thôi, chị rủ ổng tối thứ bảy nầy đi coi hát cải lương đi. Bữa đó tôi dắt hai đứa nhỏ tôi đi, rồi chị chỉ cho ổng coi mặt.
Hai bà hẹn hò với nhau chắc chắn rồi bà Phán kiếu từ về. Chiều bữa đó bà Ðốc phủ ngồi ăn cơm mới nói với hai cô rằng bà có nghe một ban hát cải lương mới lại Sài Gòn đào kép hay lắm, nên bà tính chiều thứ bảy dắt hai cô đi coi hát chơi với bà. Cô ba nghe nói thì mừng rỡ, nhẩy nhót, còn cô hai lại nói với bà xin cho Phi Phụng đi cùng cho vui.
Chiều thứ bảy bà hối trẻ dọn cơm ăn cho sớm đặng bà sửa soạn đi coi hát. Lối năm giờ chiều ăn cơm rồi, bà lớn mở tủ lấy vòng đeo chuyền chuổi đưa cho hai cô biểu sửa soạn. Cô hai biểu Phi Phụng thay quần áo mà đi. Phi Phụng nói rằng cô có tang nên không phép đến đám hát. Cô nghe nói ủ mặt chau mày làm mặt giận mặt hờn, bà Ðốc phủ thấy vậy theo ép uổng, cực chẳng đã Phi Phụng phải vâng lời chịu đi.
Phi Phụng bới đầu, dồi phấn đeo vàng đeo chuổi dùm cho cô hai. Hai cô đều ăn mặc áo tố đen lót màu bông phấn, mặc quần lụa trắng, chân đi giày thêu kim tuyến lại có mang vớ trắng, lỗ tai đều có đeo bông nhận hột thủy xoàn, cổ đã đeo dây chuyền còn quấn chuỗi vàng. Mặt của hai cô nhờ có phấn và nhờ Phi Phụng dồi dùm thiệt khéo nên nước da coi bớt đen; ngặt mõ nhọn răng hô, trán thấp, mặt thịt, không biết làm sao sửa cho hết được bởi vậy hai cô mặc áo quần thiệt tốt, đeo vàng chuỗi thiệt nhiều, Phi Phụng thiệt cũng đã hết sức sửa soạn dùm, nhưng dung nhan của hai cô cũng không được thanh nhã cho lắm.
Sửa soạn cho hai cô rồi Phi Phụng mới vào phòng thay đồ. Ban đầu cô muốn lấy khăn chế ra mà bịch, song cô nghĩ vào coi hát mà bịch khăn tang e khó coi, nên cô bận một cái quần lãnh đen mới, một cái áo màu trứng gà, đi đôi giày nhung màu đen và đầu đội khăn màu khói nhang. Vừa bước ra cửa buồng, cô nhớ lại mình không có đồ nữ trang nên tay đeo một chiếc đồng, cổ đeo một sợi dây chuyền nhỏ cũng được; mà mình có một đôi bông hột thủy xoàn không lẽ dấu hoài, nên cô trở vào cởi đôi bông hổ (62) cất, rồi lấy bông thủy xoàn đeo vô. Cô rửa mặt sạch sẽ bới đầu vén khéo, chớ không thoa son điểm phấn chi hết, song nhờ nước da cô trắng đỏ, gương mặt cô tốt tươi, bởi vậy y phục tầm thường mà xem thiệt đẹp đẽ.
Phi Phụng cầm cái khăn bước ra, bà Ðốc đương ngồi ăn trầu, liếc thấy sắc mặt không vui, còn hai cô ngó sửng trong bụng khen thầm nhan sắc xinh đẹp. Cô ba ngó thấy đôi bông thủy xoàn của Phi Phụng liền biểu cởi đưa cho cô coi. Phi Phụng vâng lời cởi đưa cho cô xem, cô đọ với đôi bông của cô thì một mười một năm, bởi vì đôi bông của Phi Phụng mua hai trăm rưỡi còn đôi bông của cô ba hồi trước mua có một
trăm hai nên sao bì kịp. Cô lấy đôi bông của Phi Phụng đeo thử thì thấy vừa cắn cưa (63) , cô bèn trao đôi bông của cô cho Phi Phụng nói:
- Chị cho tôi mượn đeo chơi rồi mai tôi sẽ đổi lại. Chị lấy đôi bông của tôi đeo đi.
Phi Phụng cười rồi lấy đôi bông của cô ba đeo mặt vui vẻ như thường, không phiền hà chi hết. Ba cô đội khăn rồi sửa soạn đi. Bà Ðốc phủ thấy Phi Phụng đội khăn màu nhang khói dọi sắc mặt coi càng tươi đẹp, còn hai con mình đội khăn trắng mà tướng mặt tối hù, ý bà sợ mặt Phi Phụng làm lu mặt của con mình, nên bà kêu Phi Phụng nói:
- Mày có tang khó mà đội khăn màu nỗi gì. Ðem cất đi lấy khăn của tao mà đội.
Phi Phụng không dám cãi lời lật đật đem khăn khói nhang vào cất rồi lấy khăn lụa đen của bà mà cầm trong tay bụng không vui, song phải gượng làm cho vui lòng người. Chẳng dè lên xe kéo, Phi Phụng đội cái khăn đen nó dọi nước da trắng, nên tướng mặt lại coi mặn mòi đằm thắm hơn là đội khăn màu khói nhang nữa.
Tới rạp hát, lúc vào cửa, bà Ðốc phủ đi trước, ba cô nối gót theo sau. Thiên hạ kẻ đứng người ngồi hai bên thảy đều day mặt ngó. Mấy cô mắc cở nên hổ mặt lầm lũi mà đi, còn bà Ðốc phủ liếc thấy thiên hạ dòm ngó con mình bà lấy làm vui lòng, nên chân thủng thẳng bước miệng chúm chím cười, mắt ngó tứ phía có ý kiếm coi bà Phán Kim với ông còm-mi Ðảnh ngồi chỗ nào.
Họ kiếm ghế chỉ cho bà Ðốc phủ và ba cô ngồi yên rồi, bà Ðốc phủ còn ngó dòm phía trước, ngoái ngó phía sau nữa mà cũng không thấy bà Phán.
Gần tám giờ rưỡi, bà Phán choàng hầu khăn đen, ở ngoài lần đi vào với một người mặc đồ mát tuổi lối năm mươi và một người trai đầu đội nón rơm, mình mặc áo nỉ xám, bà Ðốc phủ biết bà Phán đi với ông Phán và ông còm-mi Đảnh nên bà mừng, song bà làm bộ tình cờ thấy, bà chỉ bà Phán cho hai cô con và nói rằng: “Có chị Phán Kim đi coi hát nữa kìa! Chị nầy cũng mê cải lương nữa chớ!“ Cô hai ngó cười chớ không nói chi hết.
Bà Phán lại gần, bà Ðốc phủ kêu lại gần và chỉ mấy cái ghế trống ngang đó biểu ngồi. Bà Phán cúi đầu chào hỏi, còn ông Phán với còm-mi mắc dò số ghế nên không thấy chi hết. Bà Ðốc phủ thấy ba người dắt nhau ra tuốt phía sau mà ngồi, cách bà cho tới ba hàng ghế.
Ngồi coi hát cho tới vãn, nói chuyện với nhau không được day ngó nhau cũng bất tiện nên bà Ðốc phủ lấy làm buồn bực quá. May lúc ra về, đi với nhau một lúc, khi ra khỏi cửa, bà Phán chạy lại chào bà Ðốc phủ tiến dẩn ông Phán với ông còm-mi cho bà, Phi Phụng cũng bước lại chào ông Phán. Ông còm-mi Đảnh liếc ngó mấy cô, miệng chúm chím cười, chớ không nói chi hết. Hai bà nói chuyện ít tiếng rồi giã từ nhau.
Sáng hôm sau bà Phán lên thưa với bà Ðốc phủ rằng coi ý ông còm-mi Ðảnh đành cô nhỏ, song ông tiếc ngồi xa cách mấy bước thấy chưa rõ, nên xin đi coi hát một đêm nữa, mà có đi thì để ông mua giấy dùm cho một lượt đặng ngồi gần thấy nhau mới tỏ rỏ.
Bà Ðốc phủ đáp rằng:
- Ờ, muốn đi coi nữa thì đi, không hại chi. Ði coi nữa coi nó hát như thế nào, chớ hồi hôm nó vãn nửa chừng tức quá.
Bà Phán thấy bà Ðốc chịu thì mừng nên bà nói rằng:
- Bẩm bà lớn, vậy để tôi biểu ông còm-mi chiều nay ổng mua chung đặng ngồi chung luôn một hàng ghế. Tối tôi đem giấy lên trước cho bà lớn rồi bà lớn sẽ đi. Song có một chuyện nầy làm tôi ái ngại, là ý ông đành cô ba, tôi sợ quan lớn không bằng lòng, bởi vì chưa gả cô hai không lẽ quan lớn chịu gả cô ba.
- Ôi, chuyện đó có sao. Hễ họ nói đứa nào trước thì mình gả đứa đó trước, chớ hơi đâu mà chờ.
- Dạ, nếu bà lớn chịu như vậy thì tiện lắm.
Chiều bữa đó Phi Phụng xin ở nhà không đi coi hát nữa. Bà Ðốc phủ ý chừng không muốn cho Phi Phụng đi nên bà nhận lời ngay và dặn Phi Phụng ở nhà coi nhà.
Phi Phụng cũng sửa soạn bới đầu dồi phấn dùm cho hai cô như hôm qua. Cô ba cũng mượn đôi bông mà đeo nữa lại mượn cái khăn màu khói nhang để đội.
Vừa đỏ đèn bà Phán cầm giấy lên đưa cho bà Ðốc phủ, bà Ðốc phủ lấy ba cái giấy và đưa ba đồng bạc lại cho bà Phán. Bà Phán không chịu lấy bạc song hỏi sao Phi Phụng không chịu đi. Phi Phụng lắc đầu thưa:
- Cháu nhức đầu ngồi lâu không được, nên cháu xin ở nhà.
Bà Phán nói mua dư một giấy bây giờ làm sao?
- Ờ, được, để tôi về tôi mời chị bảy Chương chỉ đi coi chơi.
Ðêm ấy coi hát mấy người ngồi ngay một hàng ghế ngoài đầu hết thì cô hai rồi tới cô ba, bà Ðốc phủ, bà Phán, ông còm-mi, ông Phán, chị bảy Chương. Bà Ðốc phủ ngồi ngó ông còm-mi hoài, lại thấy ổng thường liếc ngó hai cô ngồi chúm chím cười. Có khi ông còm-mi đương nói chuyện với bà Phán thì bà Ðốc phủ lại chen vào nói, hễ ông còm-mi nói thì cô ba ngó trân trân, còn cô hai tuy không nói, song cô ngồi im lìm lóng tai nghe.
Khi vãn hát về, đi dọc đường bà Ðốc phủ thình lình vùng lên nói:
- Ông còm-mi hồi nãy đi coi hát với bà Phán ăn nói coi phải thế quá! Con nhà ai ở đâu mà gương mặt sáng rỡ, mới bi lớn mà thi đậu tới chức còm-mi, thiệt giỏi quá!
Cô ba liền đáp:
- Người đó coi bộ có bà con với dì Phán má hả?
- Bà Phán nói ổng ở gần chớ không phải bà con.
Cô hai lặng thinh không nói chi hết.
Qua ngày sau bà phủ có ý trông, mãi đến tối cũng không thấy bà Phán lên nhà. Cách hai bữa sau bà Phán mới lên. Bà Ðốc phủ vừa thấy xe ngừng ngoài cửa thì bước ra hỏi:
- Chị nầy chị làm việc gì hổm nay chị trốn mất, sao không lên đánh bài chơi, để ta nằm ở nhà có một mình buồn muốn chết được?
Bà Phán trả tiền xe rồi đi vô, mặt mày nghiêm nghị, chớ không phải hớn hở như mấy lần trước. Bà Ðốc phủ mời ngồi ăn trầu; bà Phán bở ngở, có ý như muốn nói chuyện gì nhưng chưa chịu nói. Bà Ðốc phủ biết ý, bèn kêu hai cô với Phi Phụng vào buồng học thêu.
Chừng mấy cô đi hết rồi bà Ðốc phủ mới hỏi nhỏ bà Phán:
- Sao? Hổm nay ông còm-mi ổng có nói với chị ổng tính làm sao hay chưa? Quan lớn của tôi gần về đa, có tính việc gí thì tính riết đi đặng ổng về tôi nói lại với ổng.
Bà Phán vừa têm trầu vừa nói:
- Bẩm bà lớn, ông còm-mi ổng nói nghe kỳ quá, bởi vậy hổm nay tôi không biết phải làm sao trả lời với bà lớn nên tôi không dám lên.
- Ông nói giống gì mà chị cho là kỳ? Tôi đã có nói với chị ổng đành đứa nào tự ý ổng, con hai cũng được hoặc con ba cũng được. Tôi không phải như họ vậy đâu, có con phải đợi gả cho được đứa lớn rồi mới chịu gả đứa nhỏ.
- Bẩm bà lớn hôm trước tôi tưởng ổng đành cô ba rồi tôi mới nói như vậy, té ra hôm nay hỏi lại thì không phải ổng đành cô ba......
- Vậy chớ bây giờ ổng muốn nói con hai hay sao? Muốn con hai cũng được, nói con hai thì dễ cho tôi hơn, bởi vì tuy hồi nãy tôi nói với chị như vậy, song nghĩ lại có con nếu đứa nhỏ có chồng trước thì đứa sau khó gả lắm.
- Bẩm bà lớn, cũng không phải ổng đành cô hai. Chớ chi ổng đành cô hai thì phải quá, có việc chi đâu mà gọi rằng kỳ.
- Ủa! vậy chớ ổng đành ai? Sao hôm trước chị nói ổng đành con nhỏ rồi xin đi coi hát lại một đêm nữa đặng ổng coi lại cho rõ ràng?
- Bẩm bà lớn tôi tưởng ổng nói cô nhỏ là cô ba, chớ có dè đâu đêm sau ở rạp về, ổng lại hỏi tôi sao cô đó không đi. Tôi chưng hửng rồi đáp: “Có hai cô đi đủ hết đó“. Ông nói ông đành cô nhỏ là cô kia chừng ấy tôi mới hay là ổng đành con cháu tôi.
- Té ra ổng muốn con Phi Phụng hay sao? Sao chị không hỏi ổng vì cớ nào mà ổng chê chủ nhà mà lại muốn đầy tớ?
- Bẩm bà lớn, tôi có nói chớ! Tôi nói con kia là con mồ côi, không có chỗ nương dựa, bà lớn thấy vậy bà lớn thương, nên mướn ở lại chơi làm bạn với hai cô. Ông nói hai cô là con nhà giàu sang thiệt xứng đáng lắm, ổng không dám chê, song bụng ổng đành con Phi Phụng hơn cô hai với cô ba. Tôi giận quá, không thèm nói chuyện với ông nữa. Qua bữa sau ổng qua nhà chơi, tôi mới hỏi thiệt lẽ ổng coi tính lẽ nào. Ông cứ nói như vậy hoài. Tôi cắt nghĩa cho ổng nghe, tôi nói cô hai với cô ba giàu có, nếu ổng cưới thì ngày sau ổng nhờ được, chớ con Phi Phụng là đồ trôi sông lạc chợ, xứng đáng gì mà cưới nó. Ông nói cha mẹ ổng giàu, ông không thiếu gì tiền mà cần phải cưới vợ giàu nữa.
- Ôi! Thứ đồ gì kỳ quá, tôi không chịu gả đâu. Thôi chị đừng nói nữa. Thuở nay người tử tế ai lại đi muốn đầy tớ của người ta bao giờ.
Bà Phán thấy bà Ðốc phủ không vui nên từ ra về. Bà Ðốc phủ không cầm ở lại đánh bài như mấy lần trước. Bà Phán về rồi thì bà day mặt vô vách mà nằm im lìm, ai cũng tưởng bà ngủ.
Lúc hai bà ngồi nói chuyện nho nhỏ với nhau thì ở trong buồng Phi Phụng lấy đồ thêu ra dạy cho cô hai thêu. Cô ba không thèm học, thấy mẹ mình thì thầm với bà Phán, muốn rình nghe coi nói chuyện gì, nên vào phòng ngủ, rồi leo lên giường kề tai vào kẽ vách lóng nghe. Bộ ván chỗ bà Ðốc phủ ngồi nói chuyện với bà Phán sát ngay phòng ngủ của hai cô, bởi vậy hai bà nói với nhau lời nào cô ba đều nghe đủ hết.
Tuy bà Ðốc phủ không nói ra, song cô ba thấy tình ý thì cũng dư biết là ông còm-mi Đảnh muốn coi mắt hai chị em cô. Nay cô rình nghe, ấy là ý muốn biết trước coi ông nọ tính lẽ nào. Chẳng dè cô nghe rõ ràng người ấy muốn Phi Phụng còn chê hết cả hai cô thì cô nổi giận tức mình rồi lại sanh lòng ghen ghét Phi Phụng, muốn ra mà đuổi Phi Phụng xách gói đi ra khỏi nhà cho mau.
Chừng bà Phán về rồi, cô ba mới chịu leo xuống. Ở trong phòng dòm ra cô ba thấy Phi Phụng đương ngồi chỉ cô hai thêu khăn, cô liếc mắt háy một cái rồi bỏ đi thẳng vào bếp.
Thương thay cho thân Phi Phụng là người vô can, không hay biết việc chi hết, không dè bà Ðốc phủ lập mưu thiết kế gả con gái lấy chồng, và cũng không dè còmmi Ðảnh chê con nhà giàu lại đoái tưởng người hèn hạ. Bà Ðốc phủ không xét dùm, từ ấy về sau bà đem lòng ghét Phi Phụng, không cho Phi Phụng ngồi ăn chung một mâm nữa, hễ nói với Phi Phụng thì bà vùng vằng quạu quọ, không có chuyện gì đáng rầy bà cũng rầy, bà làm như Phi Phụng giựt chồng của con bà, song bà không nói cho rõ ra, cứ ôm ấp cừu hờn mà khắc khổ.
Cô ba không thèm học thêu học chữ với Phi Phụng nữa, lại kiếm chuyện gây gổ hiếp đáp tối ngày, bữa nào Phi Phụng thức dậy trể thì cô mắng là gái hư, hễ thấy Phi Phụng cười thì cô chê là lả lơi. Cô mắng rồi cô còn hót thêm với bà Đốc phủ hay đặng bà rầy thêm nữa.
Phi Phụng dằn lòng chịu những lời rầy la, những mắng nhiếc trót mấy tháng trời. Cô nằm đêm nghĩ tới thân hèn, phận bạc, thì giọt lệ tràn trề. Có khi cô giận cô muốn ra khỏi nhà bà Đốc phủ đặng tránh lời nặng nhẹ tránh lời đắng cay, nhưng cô nghĩ cô là người không nhà, bỏ đây rồi cô biết đi đâu lại cô thấy cô hai Nguyệt quyến luyến với cô, theo an ủi cô hoài, nên cô giả dạng như dại như ngu, cứ ở đó chịu lì, không tính đi đâu hết.
58 mốc thích, mốc nhiều đến trắng toát
59 một con bài tứ sắc
60 (commissaire), cán sự cao cấp hành chánh có trọn quyền quyết định
61 xếp bài để chấm dứt sòng bài tứ sắc
62 bông tai gắn hổ phách, loại mũ thời tiền sử, Berstein
63 vừa vặn