Chương 19

Cỏ khô bắt lửa mau, nóng hực cháy hết còn nhanh hơn sức bắt lửa. Mẹ đóng kín các ô thông gió của lò bếp và suốt ngày giữ cho lửa cháy. Suốt ngày, từ khi lo công việc thường lệ, bố kết thêm các nùi cỏ khô trong gian chái. Bão dữ dằn hơn và cơn lạnh càng thêm cay nghiệt.

Bố thường tới lò bếp hơ ấm các bàn tay. Bố nói:

- Mấy ngón tay tê liệt hết. Khó có thể bện tốt được.

Laura năn nỉ:

- Cho con làm phụ đi, bố!

Bố không muốn cho cô làm. Bố nói với cô:

- Bàn tay con quá nhỏ so với cộng việc này.

Sau đó, bố chấp thuận:

- Nhưng có ai phụ thì vẫn hơn một người làm cả hai việc giữ lửa cho lò bếp và kéo cỏ khô về.

Cuối cùng, bố quyết định:

- Tới đây. Bố sẽ chỉ cách cho con.

Laura khoác chiếc áo choáng cũ của bố, trùm mũ, quấn khăn theo bố qua gian chái. Chái không đóng bít ở phía trong. Gió lùa tuyết qua tất cả các kẽ vách ván. Từng cụm tuyết nhỏ lăn lóc khắp nền và rải rác trên cỏ khô.

Bố nhấc hai nắm cỏ lên vẩy cho tuyết văng ra hết. Bố nói với Laura :

- Vẩy tuyết cho thật sạch. Nếu còn sót lại một ít thôi thì nó sẽ tan ra khi bện lại thành nùi và thấm ướt hết không thể bén lửa.

Laura nhấc cỏ với tất cả sức của hai bàn tay và vẩy cho văng tuyết ra. Sau đó, cô quan sát bố và theo cách bố làm để bện kết cỏ lại. Trước hết, bố xoắn thành tao dài tối đa theo độ vươn của hai cánh tay. Rồi bốt chặt ở đoạn cuối của tao tay bên phải vào dưới cùi chỏ trái ép chặt vào sườn không cho nó bung ra. Lúc đó bàn tay phải nắm lấy đoạn cuối của tao bên tay trái. Bàn tay bố lướt xuống tối đa để nắm lấy cuối tao nằm dưới cùi chỏ trái. Bố lại xoắn tao cỏ. Lần này bố đặt đoạn cuối khác dưới cùi chỏ trái. Bố lặp lại những động tác này, thêm nữa, thêm nữa cho tới khi toàn thể tao của xoắn chắc lại và gồ lên ở chính giữa. Mỗi lần bố xoắn và đặt đoạn cuối dưới cánh tay trái, nùi cỏ quấn lại và cong lại xung quanh nó.

Khi toàn thể chiền dài tối đa của nùi cỏ đã xoắn lại thật chặt, bố bẻ cong các đoạn cuối lại với nhau đút vào đường gồ lên cuối cùng. Bố liệng nùi cỏ khô bện cứng lên nền nhà và nhìn Laura.

Cô đang thử đẩy những đoạn cuối tao như bố đã làm. Cỏ khô xoắn chặt đến nỗi cô không thể đẩy nổi. Bố nhắc:

- Uốn cong tao cỏ một chút cho nó hơi lỏng ra. Rồi trượt các đoạn cuối vào giữa chỗ gồ lên và bỏ cho nó xoắn chặt trở lại. Cách làm là vậy.

Nùi cỏ khô của Laura không đều và gồ ghề, không nhuyễn và chắc giống như bố làm. Nhưng bố nói lần đầu tiên mà làm được như thế là tốt rồi và cô có thể làm khá hơn vào lần sau.

Cô làm sáu nùi cỏ và mỗi nùi đều khá hơn nùi trước cho tới nùi thứ sáu thì đã đúng cách. Nhưng lúc này cô lạnh tới mức các bàn tay không còn nhận ra cỏ khô.

Bố nói với cô:

- Đủ rồi! Gom lại vào đi sưởi ấm thôi!

Hai bố con vác các nùi cỏ đã bện xong vào nhà bếp. Bàn chân Laura lạnh cóng giống như những bàn chân bằng gỗ. Hai bàn tay cô đỏ au và khi hơ trên hơi lò bếp nóng, cô thấy ngứa ngáy và buốt ở những chỗ bị lá cỏ khô cứa đứt. Nhưng cô đã phụ giúp bố. Những nùi cỏ khô mà cô bện đã đem lại cho bố thời giờ để hơ ấm trước khi phải quay về với cái lạnh để xoắn kết thêm nữa.

Suốt ngày hôm đó và suốt ngày hôm sau, Laura giúp bố xoắn cỏ khô trong lúc mẹ giữ cho lửa cháy đều và Carrie phụ chăm sóc bé Grace cùng các công việc nhà. Để ăn bữa trưa, họ có món khoai tây nướng cùng với món củ cải nghiền với tiêu, muối và vào bữa tối, mẹ bằm nhỏ khoai tây hấp nóng trong lò, vì không còn dầu mỡ để chiên. Nhưng thức ăn nóng và ngon, lại còn khá nhiều nước trà với một ít đường.

Đêm thứ hai, trong bữa ăn tối, mẹ nói:

- Đây là ổ bánh mì cuối cùng. Mình thật sự cần một chút bột mì rồi, Charles.

Bố nói:

- Anh sẽ mua ngay khi bão ngớt. Không cần nghĩ đến giá cả nữa.

Mary nói:

- Bố hãy dùng số tiền dành cho con đi học, bố à! Ba mươi lăm đô-la hai mươi lăm xu sẽ mua được số bột mình cần.

Mẹ nói:

- Con đúng là đứa con ngoan của bố mẹ, Mary! Nhưng mẹ hy vọng là không phải tiêu vào món tiền dành cho con.

Mẹ quay qua nói với bố:

- Em cho rằng giá cả tùy thuộc vào việc thông đường xe lửa?

Bố nói:

- Đúng. Giá cả tùy thuộc vào chuyện đó.

Mẹ đứng lên đặt một nùi cỏ bện khác vào lửa. Khi mẹ nhắc nắp lò, một tia lửa vàng hung đầy khói lóe lên đẩy lùi bóng tối một lát. Rồi bóng tối trở lại. Tiếng gào man dại của gió bão có vẻ dữ hơn và gần hơn trong bóng tối.

Mẹ nêu ý kiến:

- Chỉ cần một chút dầu đặc là em có thể tạo ra một loại đèn. Mình không thiếu ánh sáng vào lúc em còn là con gái trước khi được nghe nhắc tới thứ dầu lửa mới lạ này.

Bố nói:

- Vậy đó. Thời buổi này tiến bộ rất nhiều. Mọi thứ đều thay đổi hết sức nhanh. Đường sắt, điện báo, dầu lửa, lò than đều là những thứ rất hữu ích nhưng cũng là nguồn gốc của những xáo trộn. Người nông dân thì chỉ lệ thuộc vào chính mình.

Buổi sáng gió vẫn gầm hú và phía ngoài ô cửa sổ đóng đầy sương giá, tuyết vẫn quay cuồng. Nhưng khoảng giữa trưa, một trận gió thổi mạnh thẳng tới từ hướng nam và mặt trời tỏa sáng. Trời rất lạnh, lạnh tới mức tuyết kêu lép nhép dưới bàn chân Laura trong gian chái.

Bố băng qua phố đi mua bột mì. Bố đi một hồi rồi quay về với một túi hạt trên vai. Bố quăng thịch chiếc túi xuống nền nhà.

Bố nói:

- Đây là bột của em, Caroline, hoặc là một thứ để thay cho bột mì. Đó là bắp, chỗ bắp cuối cùng còn lại ở kho dự trữ của anh em nhà Wilder. Các cửa hàng đều không còn bột mì. Tay chủ ngân hàng Ruth đã mua bao cuối cùng vào sáng nay. Ông ta trả năm mươi đô-la tức một đô-la một bao bột.

Mẹ hổn hển:

- Chúa ơi, Charles!

- Mình không thể mua được nhiều bột với cái giá đó nên anh nghĩ cứ để cho Ruth lấy cũng tốt. Lúc này mình có thể học cách nấu bắp. Liệu có cách nấu chín không?

Mẹ nói:

- Em không biết, Charles. Nhưng hình như mình không còn gì để ăn ngoài bắp.

Bố nói:

- Tội nghiệp là trong thị trấn không có một cái cối xay bắp.

Mẹ đáp:

- Em có một cái cối xay.

Mẹ tới bên tủ chén và lấy ra cái xay cà phê.

Bố nói:

- Vậy là mình có rồi. Hãy coi nó xay ra sao.

Mẹ đặt một chiếc hộp nhỏ lên trên bàn ăn, quay chiếc tay quay một hồi để trút hết những hạt cà phê cuối cùng ra khỏi ống nghiền. Rồi mẹ lôi chiếc ngăn nhỏ ra, trút sạch và chùi cẩn thận. Bố mở túi bắp.

Chiếc máng sắt màu đen phía trên máy xay chứa được khoảng nửa cốc bắp. Mẹ đóng nắp lại. Rồi mẹ ngồi xuống, đặt hộp gỗ vuông giữa đầu gối để giữ chắc và bắt đầu guồng tay quay. Tiếng những ống nghiền vang. Mẹ nói:

- Bắp cũng được nghiền giống như cà phê.

Mẹ nhìn vào trong ngăn kéo. Những mảnh bắp vỡ vụn. Mẹ nói:

- Có thể không giống như cà phê. Bắp đã không được rang trước và ẩm nước.

Bố hỏi:

- Em có thể làm bánh với thứ bắp này không?

Mẹ đáp:

- Dĩ nhiên là được. Nhưng mình phải nghiền liên tục nếu muốn có đủ để làm bánh cho một bữa ăn.

Bố nói:

- Anh phải đi kéo thêm cỏ khô về để nướng bánh.

Bố lôi từ trong túi ra một chiếc hộp gỗ tròn, dẹt, đưa cho mẹ:

- Đây là thứ em cần để làm ánh sáng.

Mẹ hỏi:

- Có nghe nói gì về xe lửa không, Charles?

Bố nói:

- Họ lại đang làm việc ở chỗ nghẽn tại Tracy. Tiếng lại chất đống lên tới đỉnh của những bờ tuyết mà người ta đã quăng ra hai bên vào dịp dọn đường vừa qua.

Bố ra chuồng ngựa cột David vào cỗ xe trượt tuyết. Mẹ nhìn chiếc hộp gỗ tròn. Trong hộp đầu dầu bôi trơn trục xe màu vàng. Nhưng lúc đó không có thời giờ để nghĩ tới việc làm một ngọn đèn. Lửa đang lụn xuống và mẹ đặt nùi cỏ kết cuối cùng vào trong lò. Laura vội vã qua nhà chái để bện thêm cỏ khô.

Vài phút sau, mẹ tới giúp cô. Mẹ nói:

- Mary đang nghiền bắp. Mình cần bện thêm nhiều cỏ khô để giữ lửa cháy đều. Cần phải có lửa thật ấm khi bố về. Bố sẽ gần như đông cứng.

Cuối buổi chiều bố mới về. Bố tháo xe gần cửa sau và đưa David vào chuồng. Rồi bố bốc cỏ khô vào gian chaí cho tới khi không còn một khoảng trống để lòn từ cửa này tới cửa kia. Xong việc, bố bước vào bên lò bếp. Bố lạnh tới nỗi ngồi một hồi lâu sau mới lên tiếng nổi. Bố xin lỗi:

- Anh tiếc là về quá trễ, Caroline. Tuyết quá dầy. Anh phải đào khá lâu mới moi nổi cỏ khô ra khỏi đống tuyết.

Mẹ trả lời:

- Em nghĩ là mỗi ngày mình ăn trưa vào giờ này cũng hay. Để giữ cho luôn có lửa và ánh sáng thì ngày đã ngắn đến độ không còn đủ giờ để lo cho ba bữa ăn. Một bữa ăn trễ sẽ thay cho bữa ăn tối cũng tốt.
Chiếc bánh màu nâu mà mẹ làm bằng bắp nghiền rất ngon. Nó có vị bùi và ngây có vẻ gần giống như mùi bơ. Bố nhận xét:

- Anh thấy em lại làm bột chua trở lại.

Mẹ đáp:

- Đúng. Mình đâu cần phải có men rượu hoặc sữa mới làm được bánh mì ngon.

Bố nói:

- Ở chỗ nào có ý chí thì chỗ đó có lối thoát.

Bố lấy thếm phần khoai tây, rắc muối lên, nói:

- Không thể coi thường khoai tây và muối được. Muối làm nổi bật tất cả mùi vị của khoai tây vẫn thường bị bơ và nước xốt phủ lấp.

Laura nói một cách châm chọc:

- Vậy đừng ch đường vào trà, nghe bố. Như vậy bố sẽ có tất cả mùi vị của trà.

Bố nheo mắt nhìn cô:

- Một ly trà nóng ngon lành sẽ làm nổi bật mùi vị của đường, bình rượu nhỏ ạ.

Rồi bố hỏi mẹ:

- Em làm cách nào để đốt đèn với mỡ bôi trục xe?

Mẹ nói:

- Em chưa có thời giờ. Nhưng ngay sau khi mình ăn xong, em sẽ làm một cây đèn nút áo.

Bố hỏi:

- Đèn nút áo là cái gì?

Mẹ nói:

- Chờ coi.

Khi bố làm các công việc thường lệ của buổi tối, mẹ bảo Carrie mang túi đựng vải vụn ra. Mẹ lấy một ít mỡ bôi trục xe tử trong hộp trét vào một chiếc ly cũ. Rồi mẹ cắt một mảnh vải nhỏ vuông vức.

- Bây giờ kiếm cho mẹ một chiếc nút áo ở trong túi đựng nút áo, Carrie.

Carrie mang túi nút áo từ phòng trước lạnh ngắt vào, hỏi:

- Chọn thứ nút nào, mẹ?

Mẹ nói:

- Ồ, một chiếc nút nào đó trong chiếc áo choàng cũ của bố.

Mẹ đặt chiếc nút vào chính giữa mảnh vải vuông. Mẹ kéo vải tụm lại che kín chiếc nút, dùng một sợi chỉ quấn chặt xung quanh và xoắn các góc vải lên thành một túm búp măng. Rồi mẹ chà một ít mỡ lên vải và đặt chiếc nút vào trong ly đựng mỡ.

Mẹ nói:

- Bây giờ thì mình chờ khi bố quay vào.

Laura và Carrie hối hả rửa chén. Lúc bố quay vào thì trời đã tối.

Mẹ nói:

- Cho em xin một que diêm, Charles.

Mẹ đốt trên đầu túm vải hình búp măng của chiếc đèn nút áo. Một tia lửa li ti rn rẩy và lớn dần. Nó cháy thật đều làm tan mỡ và hút lên qua miếng vải để giữ cho ngọn lửa tiếp tục sáng. Ngọn lửa như một ngọn nến trong bóng tối.

Bố nói:

- Thật kì diệu, Caroline. Chỉ là đốm sáng nhỏ nhưng đã đổi khác tất cả.

Hơ bàn tay trên lò bếp, bố nhìn xuống đống cỏ khô nhỏ. Bố nói:

- Nhưng anh không cần ánh sáng vẫn có thể bện cỏ khô thành nùi. Lúc này, mình cần phải có nhiều hơn. Chỗ có ở đây không đủ cho sáng mai.

Bố bước ra đi bện cỏ và Laura cầm lấy hộp xay cà phê thay cho Mary. Quay chiếc tay quay nhỏ vòng vòng hoài khiến vai và tay tê nhức nên tất cả phải luân phiên nghiền bắp. Số bắp nghiền được lại quá ít nên tất cả phải giữ cho việc nghiền liên tục để có đủ bột làm bánh cho bữa ăn.

Mẹ cởi giầy cho Grace, hơ ấm bàn chân cho bé bên cửa lò bếp trong lúc thay áo ngủ cho bé và choàng người bé bằng chiếc khăn san đang hơ ấm trên chiếc ghế cạnh lò bếp. Mẹ nói:

- Tới thôi, Carrie, nếu con đã khỏe và đủ ấm rồi. Mẹ sẽ đặt Grace ngủ trong giường với con.

Khi Grace và Carrie đã chui vào giường với chiếc khăn choàng ấm và chiếc bàn ủi nóng, mẹ xuống tầng dưới. Mẹ nói:

- Bây giờ mẹ sẽ nghiền bắp, Laura. Con và Mary sẽ đi ngủ. Ngay khi bố quay vào, bố mẹ sẽ cũng đi ngủ để tiết kiệm cỏ khô vừa khó kiếm lại vừa khó bện.