Chương 2

Trang trại Oglethorpe nằm bên bờ phải con sông, cách Bridgewater chừng một dặm về phía nam. Ðó là một ngôi nhà thấp màu xám, xây kiểu thời Tudor, cái nền của nó phủ kín dây trường xuân xanh rờn. Những vườn cây ăn trái im lìm ngủ bên bờ sông Parrett lấp lánh dưới ánh nắng mai trên đường đến trang trại làm cho Blood không dám tin rằng mình đang ở một xứ sở bị xâu xé bởi cuộc chiến tranh huynh đệ tương tàn đẫm máu.

Trên chiếc cầu ở cửa ngõ Bridgewater , họ gặp nhóm người đầu tiên mệt mỏi, kiệt quệ tháo chạy khỏi chiến trường. Trong đó có nhiều người đã bị thương. Dồn hết sức tàn, họ vội vã lê về phía thành phố, hoài công hy vọng tìm được ở đó sự che chở và bảo vệ. Những cặp mắt chất chứa bao nỗi sợ hãi và mệt mỏi cầu khẩn nhìn Blood và người đồng hành của chàng. Mấy giọng nói khàn đặc báo cho hai người biết rằng cuộc truy đuổi đã đến gần. Mặc dù vậy, anh chàng Pitt trẻ tuổi vẫn không thèm để ý tới những lời báo trước ấy mà vẫn lao vun vút trên con đường lầm bụi, mỗi lúc một nhiều những người chạy trốn từ Sedgemoor về. Lát sau anh ta rẽ sang một lối đi nhỏ chạy qua đồng cỏ đẫm sương. Ngay cả ở đó họ cũng gặp những toán người tháo chạy lẻ tẻ tỏa đi mọi ngả. Xuyên qua những đám cỏ rậm, họ lo lắng ngoái lại, thấp thỏm chờ thấy bóng áo đỏ của lính long kị nhà vua.

Vì mỗi lúc một gần nơi đóng bản doanh của Feversham, Pitt và người bạn đường của anh ta chẳng mấy chốc đã không còn gặp những đám người tơi tả của trận giao chiến nữa.

Lúc này họ đang băng qua những vườn cây bình lặng trái chín trĩu cành nhưng không ai hái, tuy bây giờ đã là mùa ủ rượu.

Cuối cùng thì họ cũng đã vào đến khoảnh sân lát đá phiến, nơi người chủ trại tên là Baynes âu sầu và hồi hộp đang chờ đón họ.

Chàng bác sĩ tìm thấy Lord Gildoy trong gian phòng rộng rãi lát đá. Ðó là một người cao lớn, cằm rộng, mũi to, mặt tái xám. Ngài nằm yên, mắt nhắm nghiền, duỗi dài trên chiếc giường sậy đặt bên cạnh cửa sổ. Huân tước Gildoy thở nặng nhọc, mỗi hơi thở đều kèm theo tiếng rên yếu ớt phát ra từ đôi môi tím ngắt. Bà vợ và cô con gái xinh xắn của Baynes đang chăm sóc người bị thương.

Blood im lặng ngắm nhìn người bệnh một lát, tiếc cho nhà quí tộc trẻ tuổi đầy tương lai này đã phải đánh liều hết thảy - có lẽ kể cả sinh mạng của mình - cho những tham vọng ích kỉ của một gã phiêu lưu vô sỉ. Blood thở dài và quì xuống bên người bị thương, bắt đầu thực hiện bổn phận nghề nghiệp của mình. Chàng xé áo camisole và áo lót của nhà quý tộc trẻ để lộ ra mảnh sườn bê bết máu, rồi sai lấy nước, vải băng và những thứ cần thiết.

Nửa giờ sau, khi bọn lính long kị xộc vào trang trại, Blood vẫn cặm cụi bên người bị thương, không để ý đến tiếng vó ngựa và những tiếng hò hét tục tĩu. Rất ít khi chàng mất tự chủ, nhất là lúc đang mải mê công việc. Thế nhưng người bị thương đã hồi tỉnh thì tỏ ra thực sự lo âu, còn Jeremy Pitt, lúc này vẫn bên mình, mặc bộ quần áo là bằng chứng rõ ràng anh ta có tham dự vào những sự kiện vừa qua, liền vội trốn ngay vào tủ áo. Người chủ trại lo lắng ra mặt, vợ và con gái ông ta run lên vì sợ hãi. Blood phải ra sức trấn an họ.

- Các bạn sợ cái gì nào? - chàng nói - Chẳng gì chúng ta cũng đang ở một nước Cơ Ðốc giáo [1] , mà các tín đồ Cơ Ðốc giáo có đâu lại kiếm chuyện với những người bị thương và những người che chở họ!
Qua câu nói ấy cũng đủ để Blood vẫn còn ảo tưởng về các tín đồ cơ đốc giáo. Nói đoạn, chàng nâng chén thuốc được pha chế theo lời chàng dặn ghé vào miệng người bị thương:

- Xin ngài hãy bình tâm, Lord Gildoy. Ðiều tệ hại nhất đã qua rồi.
Ðúng lúc ấy, chừng một tiểu đội long kị trung đoàn Tangiers mặc áo camisole màu gạch cua hùng hổ khua gươm xộc vào. Chỉ huy toán lính là một gã thấp lùn vẻ mặt u tối, mặc quân phục chằng chịt băng kim tuyến.

Baynes vẫn đứng nguyên tại chỗ trong tư thế gần như thách thức, còn vợ và con gái ông thì chúi vào một góc. Blood đang ngồi bên đầu giường người bị thương ngoái lại nhìn bọn lính.

Gã sĩ quan ra lệnh cho bọn lính dừng lại: rồi đặt bàn tay đi găng trắng lên đốc gươm, khua loảng xoảng đinh thúc ngựa, hắn khệnh khạng bước tới mấy bước.

- Tôi là đại úy Hobart thuộc quân long kị của đại tá Kirke - hắn nói oang oang - các người che giấu bọn phiến loạn phải không?

Hốt hoảng bởi giọng nói thô lỗ của tên sĩ quan, Baynes run rẩy lắp bắp.

- Tôi ... tôi không che giấu, thưa ngài. Ông này bị thương ...

- Không khiến mày nói! - Gã đại úy quất vào mặt ông và phục phịch bước lại bên giường. Hắn cau có nhíu mày nhìn Lord Gildoy. Vẻ mặt người bị thương xám ngắt màu đất. - Không cần phải hỏi tên phiến loạn khốn kiếp này bị thương ở đâu ... Bắt lấy nó, anh em! - Hắn ra lệnh cho bọn thuộc hạ.

Nhưng Blood đã lấy thân mình che chở cho người bị thương.

- Xin hãy vì lòng nhân đạo, thưa ngài! - chàng nói, giọng đã có chút âm sắc giận dữ - Chúng ta đang sống ở nước Anh chứ không phải ở Tangiers [2] . Người này bị thương nặng, không thể làm kinh động mà không gây nguy hiểm cho tính mạng ông ấy.

Sự bênh vực của người thầy thuốc làm tên đại úy bật cười:

- Ái chà! Tôi lại phải lo lắng cho tính mạng của bọn phiến loạn nữa cơ đấy! Mẹ kiếp! Ông nghĩ rằng chúng tôi sẽ chữa chạy cho hắn sao? Suốt dọc đường từ Weston đến Bridgewater đã chôn sẵn các giá treo cổ, bất kỳ cái nào cũng đều đút vừa cái đầu thằng này. Ðại tá Kirke sẽ dạy cho lũ Tin Lành ngu ngốc kia đến nơi đến chốn, để con cháu chắt chút chít chúng sẽ còn phải nhớ đời!

- Không xét xử mà treo cổ người ta? - Blood tức giận kêu lên - Chắc là tôi đã nhầm. Có lẽ bây giờ không phải ta đang ở nước Anh mà ở Tangiers, nơi trước đây trung đoàn ông đóng quân cũng nên.

Hobart chòng chọc nhìn người thầy thuốc và trong ánh mắt của tên đại úy, cơn giận bắt đầu bùng lên. Ngắm nhìn Blood từ đầu đến chân, hắn chú ý đến cái thân hình xương xương rắn chắc, dáng đầy kiêu hãnh, vẻ uy mãnh lồ lộ chẳng ăn nhập gì với nghề nghiệp thầy thuốc, và vì bản thân là một người lính, hắn đã nhận ra ngay con người lính trong Blood. Tên đại úy nheo mắt. Hắn đã bắt đầu láng máng nhớ ra.

- Mẹ kiếp, ông là ai mới được chứ?- Hắn quát.

- Tên tôi là Blood, Peter Blood. Hân hạnh được hầu ông.

- A ... ha ... Tôi có nghe nói. Ông đã từng phục vụ trong quân đội Pháp, phải không?

Dù Blood có ngạc nhiên thì ngoài mặt chàng vẫn không để lộ ra.

- Vâng, đúng vậy.

- Ra thế, ra thế ... Trước đây năm năm hay hơn một chút ông đã ở Tangiers?

- Phải, tôi còn biết cả đại tá của các ông nữa.

- Xin hứa danh dự là tôi sẽ giúp ông nối lại mối quen biết ấy! - Và tên đại úy nhăn nhở cười - Thế làm sao ông lại có mặt ở đây?

- Tôi là thầy thuốc, người ta đưa tôi đến đây để chạy chữa cho người bị thương.

- Ông là bác sĩ?

Hobart tin rằng Blood nói khoác, trong giọng hắn thấy rõ sự khinh bỉ.

- Medicinae Baccalaureus - Blood đáp bằng thuật ngữ La tinh - có nghĩa là "tú tài y khoa" [3] .

- Ðừng có lôi cái thứ tiếng Pháp ấy ra mà trộ tôi! - Hobart quát lên đầy vẻ dọa dẫm - Nói bằng tiếng Anh xem nào!

Nụ cười của Blood làm tên đại úy nổi khùng.

- Tôi là thầy thuốc đang hành nghề ở thành Bridgewater .

Hobart nhăn nhở:

- Và ông đến thành này từ vịnh Lyme [4] , theo chân ngài quận công đi hoang của ông chăng?

Trên môi Blood thoáng hiện một nụ cười giễu cợt.

- Nếu đầu óc của ông cũng sắc sảo như giọng nói sấm rền của ông thì từ lâu ông đã là một vĩ nhân rồi đấy.

Gã long kị binh phải mất một lúc không nói được gì, mặt mũi hắn đỏ tía.

- Rồi ông sẽ thấy rằng tôi cũng đủ tầm cỡ để treo cổ được ông!

- Tôi cũng nghĩ vậy - Blood điềm nhiên nói - Cả tướng mạo lẫn cử chỉ của ông đều rõ ra là tay đao phủ. Tuy nhiên, nếu ông đem nghề mình ra thi thố ở bệnh nhân của tôi thì như vậy là ông tự thắt thòng lọng vào cổ mình đấy. Ông ta không phải loại người mà ông có thể treo cổ không cần hỏi han gì đâu. Ông ta có quyền đòi mở tòa án các peer [5] .

- Tòa án các peer?

Tên đại úy sửng sốt vì mấy tiếng mà Blood vừa nhấn mạnh ấy.

- Tất nhiên. Bất kỳ một ai, nếu hắn không phải thằng ngốc hay một kẻ mọi rợ, trước khi đưa một người lên giá treo cổ đều phải hỏi họ tên người ấy đã. Mà người đang nằm đây là huân tước Gildoy.

Ðến đó thì người bị thương cựa quậy và yếu ớt lên tiếng.

- Tôi không giấu giếm quan hệ của tôi với quận công Monmouth và sẵn sàng chịu trách nhiệm về mọi hậu quả. Tuy nhiên, xin ông cảm phiền, tôi sẽ chịu trách nhiệm về hậu quả đó trước tòa án các peer, như bác sĩ đây đã nói rất chí lí.

Huân tước Gildoy ngừng lời và trong phòng lặng hẳn xuống. Giống như mọi kẻ khoác loác, trong con người Hobart ẩn giấu tâm địa của một kẻ hèn nhát, và tước vị người bị thương đã khơi dậy trong hắn cái cảm giác ấy. Vốn vẫn luồn cúi những kẻ tai mắt, hắn thường quỵ lụy trước những kẻ tước hiệu. Nhưng đồng thời tên đại úy còn sợ cả viên đại tá của mình, bởi vì Percy Kirke không bao giờ tha thứ những lầm lỗi của bọn thuộc hạ.

Hobart khoát tay ngăn bọn lính của mình lại. Hắn cần phải suy nghĩ và cân nhắc mọi chuyện đã. Nhận thấy vẻ do dự của tên đại úy. Blood đưa ra một chi tiết nữa để hắn có cái mà nghĩ cho đến nơi đến chốn.

- Hãy nhớ lấy, đại úy, Lord Gildoy có những bạn bè và người thân bên Tory [6] , họ sẽ không bỏ lỡ cơ hội để nói cho đại tá Kirke biết, nếu như có ai đối xử với đức ông đây như tên tội phạm hình sự thông thường. Hãy cẩn thận đấy, đại úy, nếu không thì, như tôi đã nói rồi, sáng hôm nay ông bện dây thòng lọng cho mình đấy.

Ðại úy Hobart tỏ vẻ khinh miệt bỏ ngoài tai lời báo trước ấy, tuy thực tình thì hắn sẽ chịu nghe.

- Khênh cả cái giường lên! - hắn ra lệnh - Ðưa phạm nhân vào nhà lao Bridgewater cho ta!

- Ông ta không chịu đựng nổi đâu - Blood phản đối - Lúc này không nên đụng đến ông ấy.

- Mặc kệ. Việc của tôi là tóm cổ bọn phiến loạn - và hắn khoát tay ra hiệu cho bọn lính tiếp tục.

Hai tên trong bọn khênh cái giường đi về phía cửa. Gildoy yếu ớt cố chìa tay cho Blood.

- Tôi còn chịu ơn ông đấy, bác sĩ - ngài nói - Nếu còn sống, tôi sẽ đền đáp cái ơn ấy.

Blood nghiêng đầu thay cho lời đáp rồi bảo bọn lính:

- Các anh khiêng nhẹ tay cho tôi tí, tính mạng của đức ông tùy thuộc vào các anh đấy.

Khi Gildoy vừa được đưa đi, tên đại úy trở nên tươi tỉnh hẳn. Hắn quay sang Baynes, hỏi:

- Nào, các người còn dấu thằng phiến loạn khốn khiếp nào nữa không?

- Bọn lính đã tính xong đức ông ấy rồi. Còn các người thì chỉ đợi đấy ta khám nhà xong hẵng. Thề có Chúa, nếu các người nói dối ...

Hắn oang oang ra lệnh cho bọn long kị của mình: ba đứa lập tức sang ngay phòng bên và một phút sau đã nghe thấy chúng xô bàn đẩy ghế ầm ĩ. Trong lúc đó thì tên đại úy chăm chú quan sát gian phòng, lấy báng súng lục gõ các tấm ván.

Thấy mình không nên ở lại đây lâu hơn nữa, Blood bảo Hobart :

- Xin ông vui lòng cho phép tôi được chúc ông vạn sự như ý, ông đại úy.

- Tôi vui lòng cho phép ông được nán lại đây một lúc nữa! - Hobart dằn giọng đáp.

Blood nhún vai và ngồi xuống.

- Ông là người đáng ngán không chịu được - chàng nói - tôi lấy làm lạ tại sao đại tá của các ông đến bây giờ vẫn chưa nhận ra điều này.

Nhưng tên đại úy không thèm để ý đến chàng, bởi vì lúc cúi xuống nhặt cái mũ rách mướp và lầm bụi của ai đó lên, hắn đã nhận ra nhánh sồi nhỏ gắn trên vành mũ. Chiếc mũ nằm cạnh cái tủ nơi anh chàng Pitt bất hạnh đang ẩn náu.

Tên đại úy đắc chí cười, ngó lại một lần nữa gian phòng, ánh mắt giễu cợt của hắn dừng lại ở Baynes, sau đó sang hai người đàn bà đứng sau ông, rồi cuối cùng quay sang Blood lúc này đang ngồi vắt chân chữ ngũ với vẻ dửng dưng, nhưng thực ra lòng dạ đang rối bời, hồi hộp chờ đợi sự việc tiếp diễn.

Bước lại cái tủ, Hobart mở tung cánh cửa gỗ sồi nặng nề rồi túm ngực áo camisole của chàng Pitt đang ngồi co quắp trong đó và lôi tuột ra ngoài.

- Thế còn tay này là ai? - hắn hỏi - Lại một ông lớn nữa chăng?

Trí tưởng tượng của Blood lập tức vẽ ra cảnh những giá treo cổ mà tên đại úy nói đến và cảnh anh chàng thủy thủ trẻ tuổi bị treo trên một trong những cái giá đó mà không cần xét xử, thay thế cho những con mồi khác đã không thỏa mãn được những tham vọng của Hobart . Blood nghĩ ngay cho chàng trai không chỉ tước hiệu mà nguyên cả một gia đình quyền quý.

- Ông đoán đúng đấy, đại úy: đó là tử tước Pitt, em họ ngài Thomas Vernon, chồng mỹ nhân Moll Kirke, em gái ngài đại tá của các ông đấy. Chắc ông đã biết rằng bà ấy là tùy nữ của hoàng hậu đức vua James?

Tên đại úy và tù nhân của hắn, cả hai suýt nữa thì tắc thở vì kinh ngạc. Nhưng trong khi Pitt cho rằng tốt nhất là nên nhún nhường im lặng thì trái lại tên đại úy vừa chửi rủa thô bỉ vừa thích thú ngắm nghía nạn nhân mới của mình.

- Hắn nói dối, có đúng không nào? - Hobart lẩm bẩm, nắm vai chàng trai và hung hãn nhìn vào mặt anh ta. - Thề có Chúa là hắn định bỡn tôi!

- Nếu ông dám quả quyết như vậy thì cứ việc treo cổ ông ta lên - Blood nói - rồi ông sẽ biết lúc ấy người ta sẽ làm gì với ông.
Tên long kị điên tiết nhìn người thầy thuốc rồi lại nhìn anh chàng tù binh của mình.

- Bắt lấy nó! - Hắn ra lệnh và xô chàng trai vào tay bọn thủ hạ - Trói luôn cả thằng này nữa - hắn trỏ vào Baynes. - Chúng tao sẽ cho mày biết thế nào là che giấu bọn phiến loạn.

Bọn lính nhào đến ông chủ nhà. Baynes chống cự kịch liệt, cố giằng tay khỏi bàn tay gân guốc của bọn lính đang giữ chặt mình. Hai người đàn bà khiếp hãi la hoảng, nhưng khi tên đại úy bước lại gần thì họ sợ quá im bặt. Hắn thộp vai cô con gái Baynes. Cô gái tóc vàng dễ thương ngước cặp mắt xanh hiền lành đầy vẻ van lơn nhìn vào mặt tên đại úy. Mắt Hobart long sòng sọc, hắn nâng cằm cô gái lên và thô lỗ hôn vào môi làm cô bé phải rùng mình vì kinh tởm.

- Ðây là ta mới tạm đặt cọc thế thôi - tên đại úy cười nham hiểm, nói - để cô em yên tâm trong khi ta tính chuyện xong với bọn bịp bợm này, cô nhóc phiến loạn ạ.

Và hắn lui ra, bỏ mặc cô gái gần như ngất xỉu ngã vào tay bà mẹ đang chết khiếp. Bọn lâu la của hắn đứng cạnh hai người vừa bị bắt và cười cợt đợi lệnh:

- Ðem chúng đi! Hobart ra lệnh - Thầy đội Drake, ông phải lấy đầu mà chịu trách nhiệm về hai đứa này đấy, nghe chưa?

Hai con mắt đỏ ngầu của hắn lại chĩa vào cô gái đang cứng người vì sợ hãi.

- Tao còn phải nán lại đây một chút nữa đã - hắn bảo bọn long kị - Phải khám xét thật kỹ cái hang ổ này xem có còn thằng phiến loạn nào lẩn trốn ở đây nữa không mới được. Rồi làm như vừa sực nhớ ra điều gì đó, hắn trở vào Blood và ngạo mạn tiếp - Ðưa cả anh chàng này đi luôn. Nhanh tay lên xem nào!

Như sực tỉnh khỏi những suy tư mải mê, Blood ngạc nhiên nhìn Hobart . Ðúng lúc ấy chàng đang nghĩ rằng trong túi thuốc của mình có một lưỡi dao trích huyết có thể đem dùng để thực hiện cho gã đại úy Hobart một ca giải phẫu phúc đức, hết sức có ích cho loài người: tên long kị này xem ra đang mắc bệnh thừa máu và nếu trích bớt huyết của hắn đi thì kể cũng hay. Tuy nhiên thực hiện được điều đó không phải dễ. Blood đã tính xem có nên gọi hắn vào một góc, làm như thể tiết lộ cho hắn một chuyện gì đó ngon xơi về những của quý đang được cất giấu hay không, nhưng sự can thiệp không đúng lúc chút nào của Hobart đã chấm dứt những ý tưởng hay ho đó của bác sĩ.

Nhưng chàng vẫn cố trì hoãn:

- Cái đó rất hợp ý tôi, xin thề đấy - Chàng nói - Tôi đã đang định bụng về nhà, về Bridgewater . Nếu các ông không giữ lại thì tôi đã lên đường từ lâu rồi kìa.

- Thì ông sẽ được đến đó, có điều không phải về nhà mà vào ngục.

- A! Ông nói đùa hẳn thôi!

- Ở đó sẽ có cả giá treo cổ, nếu ông cần. Vấn đề chỉ còn là bao giờ người ta sẽ treo cổ ông lên - Ngay bây giờ hay để ít lâu nữa.

Những cánh tay thô bạo của bọn lính vồ lấy Blood, mà con dao trích huyết thì vẫn nằm trong túi thuốc trên bàn. Là một người khỏe mạnh và nhanh nhẹn. Chàng vùng khỏi tay bọn lính, nhưng chúng đã lập tức ùa vào đè nghiến chàng xuống đất, trói giật cánh khuỷu và dựng chàng đứng dậy.

- Ðem nó đi! - Hobart cộc lốc ra lệnh rồi quay sang mấy tên long kị còn lại. Hắn tiếp: lục soát ngôi nhà này từ tầng hầm lên gác mái. Có gì báo ngay cho tao. Tao sẽ ở lại đây.

Bọn lính chạy tỏa đi khắp nhà. Mấy tên áp giải đẩy Blood ra sân, nơi Pitt và Baynes đang chờ bị đưa đến nhà lao. Ra tới ngưỡng cửa, Blood ngoái lại nhìn Hobart và trong đôi mắt xanh của chàng cơn giận bốc lên ngùn ngụt. Miệng chàng chỉ chực bật ra một lời hứa những điều chàng sẽ tính sổ với tên đại úy một khi chàng sống sót. Tuy nhiên, chàng đã kịp kìm lại, hiểu rằng nếu nói ra những lời ấy thì khác nào tự mình bóp chết hy vọng giữ mạng sống để sau này thực hiện lời hứa đó. Ngày hôm nay, phe nhà vua là chúa tể suốt một dải miền tây, nơi chúng mặc sức hoành hành như thể ở một nước bị chiếm đóng, và một gã đại úy kị binh tầm thường đang nắm quyền sinh quyền sát hàng bao nhiêu con người.

Blood và những người bạn cùng chung số phận với chàng bị buộc vào các yên ngựa, đứng dưới vườn táo. Theo mệnh lệnh khô khốc của viên đội Drake, toán lính lên đường đi Bridgewater . Ðiều lo ngại của Blood, rằng đối với bọn lính long kị thì miền này của nước Anh đã trở thành nước thù địch bị chúng chiếm đóng, quả không sai. Từ trong nhà vọng ra tiếng những tấm ván bị nạy tung, tiếng bàn ghế bị lật nhào, tiếng gào thét cười đùa của bọn vô lại mà cuộc truy lùng quân phiến loạn chỉ là cái cớ để chúng cướp bóc và cưỡng bức dân lành. Thêm nữa, xuyên qua tiếng ồn ào man rợ ấy bỗng vọng lên tiếng đàn bà rú thất thanh.

Baynes đứng sững lại, mặt xám như tro, ngoái nhìn ngôi nhà đầy bi phẫn. Nhưng sợi dây buộc ông vào đai yên đã giật mạnh làm ông ngã vật ra đất, cứ thế bị lôi xềnh xệch đi mấy thước rồi tên long kị mới chịu dừng ngựa. Vừa chửi rủa thậm tệ, tên lính vừa lấy bản kiếm quật lấy quật để lên người Baynes.

Trong buổi sáng tháng bảy đẹp nắng và ngập hương ấy, Blood bước đi dưới những cành táo trĩu quả và ngẫm nghĩ về loài người, như từ lâu chàng vẫn băn khoăn, không phải là tinh hoa của thiên nhiên mà là một tạo vật đáng ghê tởm, và chỉ có kẻ thậm ngu mới đi chọn cho mình cái nghề chữa chạy cho những tạo vật mà đáng ra phải tiêu diệt sạch sành sanh đi mới phải.





Chú thích:

[1] Cơ đốc giáo thờ chúa Jésus, sau này bị tách ra ba nhóm lớn độc lập với nhau: Công giáo La Mã (còn gọi là Thiên chúa giáo), Chính giáo và Tân giáo(tức Tin lành).

[2] Tangiers: Một thành phố của Maroc nằm ngay eo Gibraltar .

[3] Tú tài ở Anh là người tốt nghiệp Đại học.

[4] Nơi đổ bộ của Monmouth.

[5] Tòa án quý tộc cao cấp. Theo luật Anh, chỉ có tòa án này mới có thể xét xử các huân tước (Lord).

[6] Tory: tiền thân của đảng Bảo thủ, đại diện cho tầng lớp quý tộc và giáo chức cao cấp nhà thờ Anh giáo, xuất hiện vào những năm 70-80 của Thế kỷ 17.