Vứt tốt sang sông

Tôi đang thu xếp sách vở, định lên văn phòng Hội sinh viên trả lời nốt những câu hỏi thảo luận trên diễn đàn online. Chúng tôi giúp sinh viên khoá dưới chuẩn bị hoạt động "Tiếp sức mùa thi" dự kiến khởi động sau hai tháng nữa. Điện thoại di động rung. Mẹ gọi điện cho tôi.

Thật lạ, mẹ tôi thường kinh sợ những cú điện thoại di động như kinh sợ cái hoá đơn thanh toán điện thoại mỗi ngày mùng 10 đầu tháng. Tiếng mẹ tôi trầm đi: "Hương ơi, con có quà!". "Dạ, quà của ai hả mẹ?". "Một bàn cờ cũ!". Mẹ im lặng rất lâu, tôi tưởng giây phút ấy cơn gió đột ngột nào xuyên qua tôi trong căn phòng kín, hay là chính nỗi đau làm tôi trong suốt và run rẩy. "Con nên vứt đi con ạ! Nó vừa chết rồi, con giữ làm gì!".

Tim tôi thắt lại trong một linh cảm mãnh liệt.

***

Quyền cao to, trắng như cục bột, tay chân vạm vỡ, mười năm học karatedo. Bỗng dưng một hôm bỏ đai bỏ thầy theo Nhu Quyền, tập những xà, những báo, những đao thương, kỳ dị và không tưởng. Nhưng mỗi khi ngồi vào bàn cờ, Quyền lại như người lên đồng, kiên quyết Soái đỏ và kiên quyết thắng. Tôi chuyển từ bạn dế, bạn bắt ve thành bạn cờ, tóc dài ra, môi thắm, được khen ngoan hiền giỏi giang. Vậy mà ngồi với Quyền là bị hút hồn theo cái cười thách thức và tiếng cành cạch đế cờ gõ lên mặt gỗ cũ thả những nỗi nghi ngờ rực rỡ rơi vào trong sâu thẳm.

Một giai một gái đánh cờ suốt hai ngày một đêm liên tục, chuyển quân cờ như vờn nhau, xả quân cờ như tát vào mặt. Quyền kiên quyết đòi thắng mà tôi giữ quân khư khư, đánh như chọc tức vào mặt anh hàng võ! Quyền ngồi xổm trước bàn cờ gỗ cũ sứt sẹo, đầu gối lút tai, tay vân vê gấu quần. Cái tướng đánh cờ xấu quá, bảo mãi mà không chịu sửa. Hắn nghĩ ngợi kiểu gì mà thường bất động, im lặng, mi mắt dướn lên cái nhìn trống rỗng. Rồi bất thần chộp lấy quân cờ như sợ bị cướp mất, Quyền đánh xóc nhanh như chớp giật. Tôi không nề hà vỉa hè, thích nhất là mang hẳn bàn cờ ra quảng trường lăng Bác đèn sáng gió lồng lộng, kê dép ngồi nhẩn nhan vừa đi tuần trên tám mươi mốt điểm kỷ hà đan nhau vừa cười khúc khích.

Buổi tối có trăng, Quyền mang ghita ra gảy, từ tối cho tới khuya, cả ngõ dỏng tai nghe. Những bản nhạc không buồn không vui, man mác một điều gì như một nỗi niềm khó gọi tên. Tôi bảo, thi đại học đến nơi rồi, đàn địch gì nữa. Cậu đẹp giai như thế, cần gì đàn, các em đến ầm ầm đuổi đi chẳng hết ấy chứ! Quyền chẳng buồn trả lời. Thế là những đêm trăng, Quyền cứ mang đàn ra gảy, hành hạ cả ngõ bằng những giấc mơ tuyệt đẹp song đầy mâu thuẫn. Tiếng đàn, ánh trăng, một con ngõ dắt xe đạp tránh nhau còn chật, một cuộc sống đầu gối quá tai...

... Tôi vào đại học, Quyền thi trượt hay đỗ chẳng biết vì sau đó xách balô nhập ngũ, sung ngay lên biên giới. Người trong ngõ chỉ bàn nhau, nó có tính thất thường của thằng cha bất cần đời. Có người lại nói, nó đã nhìn thấy vận của nó ở trên bàn cờ tướng.

Quyền kiên quyết Soái đỏ và kiên quyết thắng. Ở đâu cậu ta cũng có người quý và người sợ. Tôi hai năm liền xung phong vào đội sinh viên tình nguyện cùng Đoàn trường lên các vùng dân tộc khó khăn hoạt động, vì hy vọng trên đường núi bất chợt nhìn thấy cậu bạn cũ mười năm bắt ve đổ dế trong Bách Thảo xuất hiện trên đường. Thế mà khéo quá, chẳng bao giờ gặp.

Năm thứ ba đại học, khi tôi đi chiến dịch tình nguyện không vì Quyền nữa thì lại gặp Quyền. Cậu ta giải ngũ, đang trên đường về Hà Nội. Tháng sáu, hoa phượng rực những con đường thị xã. Ngồi uống chén trà mạn ở thị xã Hà Giang chờ chuyển xe, trong cái oi ả của buổi trưa cuối tháng sáu, Quyền bảo, đánh tạm ván cờ. Hai đứa nhịn cơm trưa, vần quanh tấm ghế mục giữa quán, người xem vây quanh dần thành một đám lớn. Một tiếng đồng hồ trôi qua, Quyền đang ép tôi, tấn nguyên một dàn Xe-Pháo-Ma-Tốt sang thịt Soái.

Ngay từ lúc mới vào ngồi ván cờ, chưa đi nước nào tôi đã thấy gai gai, sờ sợ. Quyền không còn là Quyền nữa, không phải là Quyền da trắng bóc, tay chân vạm vỡ của năm mười tám tuổi đánh đàn dưới trăng, đánh Xà quyền dưới trăng cạnh khóm mai tứ quý nữa. Quyền đen và gầy đi, khuỷu tay nhô ra, răng ám khói thuốc. Và Quyền chọn Tướng, vênh váo trắng.

Soái đỏ tôi dịch sang chỗ Sĩ, cả nửa bàn cờ bên tôi trống trơn, không còn quân gì để che chắn. Quyền gian hùng và thao túng, cậu ta dàn quân ép tôi phải chết. Pháo trắng chễm chệ ở chỗ Xa cửu, Xe trắng hầm hè ở thất nhị, Tốt sang sông chiếm cứ chính yếu huyệt Hoa tâm và Mã trắng chờ chiếu Soái. Thế trận Trường kình thụ thủ dâng hẳn Xe-Pháo-Mã-Tốt sang theo chiến sách Tứ tử liên công, cậu ta động vào con nào là có thể giết tôi con đó.

Song tôi đã thấy lại Quyền của những trắc ẩn và bất cần xa xưa, khi tôi nhìn thấy con Tốt sang sông. Tại sao luôn phải dựa vào Tốt sang sông? Vì sao Quyền đã có tất cả để chiến thắng song vẫn phải luỵ tới một con tốt sang sông? Hay đó chính là một yếu huyệt, như một người dù có rất nhiều tư chất tốt song chưa tìm thấy niềm tin trong đời, chưa tìm ra lý tưởng?

Xe bát lục của tôi tiến tam chiếu Tướng, Quyền vô tư Tướng lùi một để tránh. Tôi lờ mờ nhận ra điều gì đó. Trường kình thụ thủ, cá Kình quật sóng dữ dội đánh giập đầu đối thủ. Tôi không phải nam nhi đại trượng phu, tôi chỉ là một cô gái mới hai mươi mốt tuổi, cần phải tránh sóng to gió lớn trên bàn cờ để kiếm con đường đi tới. Tôi lùi xe lại vị trí cũ, tái chiếu Tướng!

Lùi một bước sóng êm bể lặng. Ai nói câu đó trong đời? Trên bàn cờ tôi dùng những quân cờ bé bỏng đối thoại không ngừng với Quyền. Quyền ơi, thắng thua thành bại nào có ý nghĩa gì với chúng ta - hai chúng ta. Song Quyền chỉ câm lặng, đầu gối quá tai, chộp quân cờ như ăn cướp rồi đi mê man như lên đồng. Tướng lùi, trong khi hai Sĩ trắng của cậu trì đốn ở sáu và Hoa tâm, Tượng trắng cũng bỗng dưng bị đờ đẫn ở năm và ba. Thế trận đột ngột chuyển. Xe tôi vừa lùi đã chiếm được đỉnh tuyến yếu hại của dinh trắng.

Quyền bất nhẫn dịch Tướng lại vị trí cũ, tôi thối Pháo đỏ về một ô, bị gài vào thế Dẫn xà xuất động, Tướng trắng của cậu bị điệu ra tận trận tiền, cuống quýt chạy vòng trong khi Tứ tử liên công của cậu ta chết gí bên nửa bàn cờ phía tôi. Tôi thắng, ngơ ngác. Còn Quyền hực lên, giữa đám người xì xào, rứt những sợi thuốc từ túi áo ngực, vấn thuốc hút nhả khói cập rập. Làn khói bồ đà thơm ngao ngán, ngầy ngật và khe khé bất thường.

Bí thư Đoàn trường đến, rẽ đám đông, cầm tay tôi dắt lên xe. Quyền nhìn theo cái nắm tay của Đình ôm gọn bàn tay tôi, mắt đỏ lên, sừng sựng. Năm đó, tôi đi tình nguyện về thì Quyền đã sang Đức. Cậu ta sang theo đường du lịch rồi trốn ở lại làm ăn luôn. Trời ơi, tôi chỉ đi có ba tuần thôi mà. Hộ chiếu ít nhất phải làm hai tuần mới xong, rồi còn visa, thủ tục, tiền bạc, cậu ta mới chỉ chơi với tôi một ván cờ, đã nói chuyện gì với nhau đâu? Hay vận của Quyền đã tới, cậu phải đi?

***

Văn phòng đã hết người, tôi còn cố nán lại thu xếp đồ đạc. Mười tháng làm một nhân viên văn phòng váy ngắn áo sơ mi trắng, ngồi ghế êm và máy lạnh. Tôi đã nghĩ gì khi xin ông sếp văn phòng cho tạm nghỉ ba tuần để về trường đi tham gia một mùa hè tình nguyện cuối cùng?

Ông sếp Đài Loan mỉa mai, cô hãy tình nguyện tuỳ ý, tình nguyện đến khi nào cũng được. Tôi tiện miệng nói luôn, nếu vậy tôi không thích làm một con Tốt áo quần sạch sẽ ở đây, tôi không muốn tiến dần để mơ một ngày nào đó sang sông, thành một cái gì đó với quyền lợi nào đó. Tôi đi đây!

Quyền qua thời kỳ cửa sổ đã phát bệnh, ngay từ khi ở Đức. Tôi dựng xe nhờ hàng tráng rọi ảnh Konica đầu ngõ, xốc túi trên vai, dò qua đường sang phía quán bia. Sau quán bia là khoảng sân rộng dưới gốc mấy cây bàng, đặt mấy chiếc ghế đá lạnh lẽo. Quán bia đóng cửa từ tối, mùi bia chua thoang thoảng lẫn mùi lá cây lên nhựa nồng và hắc. Ánh trăng xuyên vỡ tàn lá bàng rơi, lẫn vào bóng đèn cao áp quanh đường Lăng toả sáng lạnh tanh. Những quân cờ lăn ra trong tay lơi, Quyền nằm ngủ ngoẹo đầu trên ghế đá, nước dãi ròng ròng chảy xuống má, xương bả vai nhọn hoắt bên trong tấm áo may ô rộng. Những con muỗi no căng máu lăn chậm rãi quanh tay chân Quyền.

Bàn cờ thay cục diện nhanh đến không ngờ. Ván cờ giờ Quyền lầm lụi chơi một mình. Quyền đã quay về Hà Nội, gầy nhom, hình xăm nhằng nhịt. Quyền ôm bàn cờ gỗ sứt mẻ chơi một mình và ngủ vạ vật như một người không còn gì để tin trong đời, chỉ cố giữ lấy chút tư cách là không từng làm hại ai. Anh trở về để giữ quân Soái đỏ, song cho đối thủ không phải một mà hẳn ba Tốt sang sông, như tự hỏi mình: Nói gì đây với cuộc đời?

Ván cờ tàn hôm nay ba quân Tốt trắng đã dồn Soái lánh vào chỗ của Sĩ tứ, Tốt sang sông chiếm thượng phong, thong dong đoạt vị của Tượng, ngồi song song dòm Soái trên ô nhị và ngũ. Trận cờ tàn này từng được mệnh danh Nhu thủ long đàm, thế cờ dữ như đầm rồng hang cọp. Thôi thế còn gì nữa. Quyền tự dồn mình vào đất hiểm. Song cũng lạ, Soái của Quyền vẫn còn Xe-Pháo-Mã bên đất người mà sao anh đã ngủ chật vật mất rồi? Hay trong lúc thất vọng, đêm nay chơi cờ một mình, Quyền không thiết thắng thua với vận số, với đời mình? Tôi ngồi xuống, giết muỗi quanh chỗ anh nằm, lòng vừa buồn bực vừa thấy bất nhẫn. Những con muỗi này giờ cũng đang mang trong nó mầm bệnh AIDS, nhưng trước khi chết nó còn biết giãy giụa, nó còn muốn sống. Nó không buông xuôi, Quyền ơi!

Tôi nhặt quân Mã tam thoái, điệu Mã sang biên, biến Mã thành quân cờ Ngoạ tào thôi sát. Chờ Xe trắng từ hai chạy sang giữ, tôi bặm môi tiến Pháo bát lên tam, bắt Xe trắng lui tôi tấn tiếp Mã đỏ nhất lên tam. Thắng! Ba quân Tốt trắng thượng phong kia dù sao cũng không bao giờ thoát được tư cách Tốt! Chúng sẽ không thể làm nên điều gì nếu Soái của Quyền lúc lâm trận hiểm vẫn đường hoàng điều binh khiển tướng.

Đêm oi bức vô cùng, nền trời rạch ngang một lằn chớp bạo liệt. Cơn dông sẽ đến khi chúng ta ngủ quên trong những căn nhà hộp bít bùng. Hay tôi sẽ ở lại đây đón cơn dông bên cạnh người bạn thơ ấu? ẹt nhất tôi cũng có thể hiểu ra rằng, mình có thể khác đi, có thể là một người rất khác? Hay là tôi sẽ về ngủ để sáng mai kịp lên chuyến xe sớm đi Cao Bằng, cùng những sinh viên trong đội tình nguyện số Một của trường, chuyển theo những hòm sách công tác Đoàn - Đội lên cho những chi đoàn vùng cao, cùng những tấm khăn quàng đỏ làm quà cho thiếu nhi, những cơ số thuốc dự phòng dành cho chiến dịch chăm sóc sức khoẻ, thăm hỏi các gia đình thương binh liệt sĩ dịp cuối tháng Bảy này?

Sáu giờ sáng. Sân trường lác đác mấy Đoàn viên đến sớm, áo xanh mũ tai bèo tề chỉnh, cõng balô bồn chồn đứng chờ ở đầu xe, bên những thùng đồ bọc giấy trắng và túi cá khô, moi khô khổng lồ của cả đoàn. Đình buông balô phấn chấn chạy đến bên tôi, cầm tay lắc lắc nói: "Anh không dám gọi điện nhắc em dậy vì sợ cha mẹ mắng. Anh biết em sẽ đúng giờ. À, đêm qua ngủ có ngon không?".

Khi Quyền dậy, chắc chắn Quyền không biết tôi đã ở bên, giải nốt hộ anh thế cờ tàn, và ngồi lặng lẽ suy nghĩ suốt một đêm dài.

***

Bàn cờ lớn đã dọn, quân Tốt dũng mãnh sang sông không mảy may suy tính.

Cơn lũ sớm thổi băng cây cầu bé xíu vắt ngang dòng suối. Đình mang quà của Đoàn trường cùng năm sinh viên tình nguyện lên đồn biên phòng cách bản mười cây số, liên hoan giao lưu từ đêm qua không về kịp. Suốt đêm mưa núi ầm ầm, nhà chủ tịch xã cũng dột, ướt hết đống sách và tài liệu tuyên truyền sinh đẻ kế hoạch hoá gia đình của toàn đội gửi ở đó. Bữa cơm sáng vừa sống vừa sạn, anh em mệt mỏi nhai, mấy cô gái tấm tức về cái nhà tắm hở chiều qua bị trai địa phương ném đá trêu chọc. Tôi bắt đầu phát cáu, kiên quyết yêu cầu mọi người khẩn trương thu dọn và phân công lại quân số của ba nhóm. Nhóm ba phụ trách hậu cần bị điệu bớt một người theo tôi lên gặp bí thư Đoàn xã bàn về cây cầu qua suối.

Trưa đến, cây cầu xong, đã có thể đi tạm sang bên kia suối cũng là lúc tay tôi rớm máu, máu khô đi lại tươm ra vì đá cào. Bí thư Đoàn xã kể toàn chuyện cười. Có người hát, một câu hát dân tộc về một phiên chợ, người con gái theo ngựa xuống chợ, chờ mãi người bạn tình. Người bạn tình ở đâu, có quên ta không? Người bạn tình đi đâu để phiên chợ buồn tẻ không tiếng ngựa hí quen thuộc, màu áo quen thuộc, bát rượu say quen thuộc?

Cây cầu có vẻ vững. Tôi lần tay vịn đi thử sang bờ kia. Tới giữa suối, Đình bỗng hiện ra sau chỗ ngoặt, vai vác một bao thịt hộp, lương khô, đồ lưu niệm của các anh lính đồn biên phòng gửi tặng, môi nở nụ cười rạng rỡ, vẫy tay gọi tôi sung sướng: "Hương ơi!". Tôi ngẩng lên nhìn Đình, bàn chân đột nhiên hẫng đi, trượt qua mấy tảng đá trơn nhẵn tôi ngã soài xuống suối, đầu óc tê điếng chỉ kịp bám vào một thân tre làm chân cầu cắm giữa lòng suối. Đình buông bao quà nhảy xuống suối, Mấy đoàn viên từ bờ bên này cũng lao sang đỡ, Đình gỡ tay tôi ra khỏi gốc tre sắc, cùng mọi người dìu tôi về phía bờ. Tôi không bước nổi nữa, đôi chân bầm giập sưng tím. Nước mắt tôi bắt đầu trào ra nóng hổi.

Giá tôi nhìn thấu qua được thời gian và không gian của tuổi đôi mươi, qua nỗi giận hờn, qua những thử thách suốt mùa chiến dịch, nhìn thấu qua được cả tâm hồn trong veo và giản đơn của Đình. Giá nhìn thấu được nỗi cô đơn của tôi. Người bạn tình ở đâu. Người con gái xuống chợ. Chờ mãi...

Đêm lặng lẽ, một vài vì sao hé ra sau mây núi bị gió thổi bạt. Khí núi âm u. Đoàn sinh viên tình nguyện vừa làm xong đêm liên hoan chia tay cùng đồng bào Xàn Châu.

Tôi ngồi đầu sàn, ngôi nhà sàn duy nhất còn sót lại của trưởng bản, nhìn về phía Nam, phía Hà Nội. Đêm tĩnh lặng. Đình đến bên tôi, nắm lấy đôi tay tôi hà hơi ấm. Anh thân thiết và gần gũi thế. Một làn hơi ấm thoảng qua tóc tôi như một cái hôn tha thiết. Đình áp bàn tay tôi lên má, dụi vào những vết xước trong tay tôi và bảo: "Anh đã tranh thủ hôm về trường lấy sách, bàn với thầy cô trong khoa và trên ban giám hiệu. Em về trường đi, học thạc sĩ và làm công tác Đoàn với anh".

Chắc Đình ngạc nhiên lắm khi anh hôn tôi cái hôn đầu, nhận ra nước mắt tôi đang chan chứa. Niềm tin? Quyền ơi, tôi không truyền được niềm tin của tôi cho anh, cũng như không truyền được sự sống của tôi cho anh nữa. Còn chăng là ván cờ tàn trên bàn cờ cũ thấm đẫm nước mắt một kiếp làm người.

Ngày đưa Quyền, giờ Thân, sau ba giờ chiều, thầy chùa nhắc đi nhắc lại mãi phải hạ huyệt lúc cuối giờ Thân, không để qua giờ Dậu mà con ma dữ về quấy, nên chắc nhà Quyền vội vã lắm. Chắc không chần chừ, không có gì mà chần chừ. Bệnh viện lại gợi ý hoả táng, nên thiêu cho người sống người chết đều nhẹ nhõm. Đừng làm khổ nhau khi phải tìm người cải táng một con bệnh AIDS. Thế là kết hợp kim cổ, hoả táng trong một giờ tốt. Âu cũng là một cuộc đời!

Ngày đưa Quyền đi buổi chiều tôi bận. Cuối chiều tôi đưa bản báo cáo thành tích mà bí thư Đoàn trường sẽ đọc tối nay trước quan khách, đã đánh máy sạch sẽ qua văn phòng Đoàn, một nụ hôn phớt qua tai Đình trong ánh đèn nêông sáng loá: "Cảm ơn anh!". "Lại trò gì mới hử?". "Không, em thành thật! Không có anh, em sẽ hụt hẫng thế nào!".

Tôi đã thành thật trong từng giây phút sống, từng giây phút cùng đoàn quân áo xanh vượt suối Gấp, ăn gạo nếp trừ bữa trên bản Xàn Châu, từng đêm hát với những em thiếu nhi áo phong phanh trong gió rừng. Tôi đã thành thật với tuổi sinh viên của tôi, tuổi trẻ của tôi, những năm tháng chúng tôi gắn bó với phong trào. Những giấc mơ đã trôi qua song tôi không tiếc nuối. Có những giấc mơ không thành sự thật nhưng điều quan trọng là tôi đã sống thực sự là sống với khao khát cháy bỏng được vươn tới.

Buổi chiều xuống thật nhẹ nhõm trong thành phố. Những đám mây ửng tím chất đống phương xa, sau những hàng cây xôn xao dọc đường mới. Tôi chạy xe ra đường mua một bó hoa dành cho Đình đêm nay. Một chút riêng tư dành cho nhau trong ngày vui chung của bạn bè sinh viên tình nguyện. Năm giờ rồi, đã qua giờ Dậu, ngã tư đèn đỏ hơi lâu. Có một điều gì đó nhói lên trong tôi lặng lẽ. Trời xanh quá, mùa thu rộng rãi vô cùng. Một trái bóng bay màu da cam tuột dây bay lơ lửng trên trời, lãng đãng khuất sau nghìn trùng mây trắng đang chuyển màu xanh thẳm vô thường.

Bây giờ là khi nào? Nắm tro của Quyền đang tan ra trong giờ tốt ngày tốt. Một ngày nào đó tôi có thể trở lại giây phút này không, khi tôi hai mươi ba và tôi đang nức nở khóc giữa ngã tư đông người qua, nước mắt ròng ròng, cổ họng nghẹn thở và trái tim tan nát, vào lúc năm giờ hai mươi chiều một ngày rất bình thường?

Trái bóng da cam đã mất hút sau những từng mây mùa thu xanh thăm thẳm tuyệt vọng. Ai vứt con Tốt qua sông một đời không đoái hoài? Quyền ơi, tạm biệt! Người đàn ông duy nhất mà tôi yêu!