Chương 11 - 15

11.

Nắng bừng lên, gay gắt, mùa thu dịu hiền, dường như, bị cách mạng đốt cháy. Nắng trả thù mưa, lụt. Nắng muốn làm khô cạn nước còn mênh mông ruộng đồng. Người ta quên những giọt nắng ngoan, những giọt nắng đượm gió lạnh năm ngoái, năm xưa. Nắng đã dậy mùi thuốc đạn miền Nam. Nắng chiếu chói chang vào những khẩu hiệu phản đối thực dân Pháp xâm lăng miền Nam treo đầy đường phố thị xã. Thực dân Pháp đã chiếm Sàigòn. Tin đó tung ra. Cả thị xã phẫn nộ. Khúc ruột trong cơ thể Việt Nam bị cắt đứt. Thị xã biểu tình tuần hành. Những cánh tay giơ lên. Những mái tóc hất tung. Những đôi mắt áng lửa căm hờn. Những tiếng nói vỡ phổi. Cùng hát :
Tiếng súng vang sông núi miền Nam vì mưu chiếm Việt Nam
Ta muốn băng mình tới phương Nam xé xác quân tham tàn.
Vũ ngước nhìn khẩu hiệu mới lạ Vietnam to the Vietnamese , nó hỏi Côn :
- Việt Nam to thế Việt Nam mẹ sề hở, mày ?
Côn không hiểu Vietnam to the Vietnamese 67 là gì. Nó gật đầu bừa :
- Ừ, Việt Nam to thế, Việt Nam là mẹ của thực dân Pháp.
Vũ khoái quá :
- Việt Nam là mẹ Pháp. Tao là bố tụi Tây con.
Côn chợt nhớ Vọng, nhớ hôm đảo chính Nhật, Vọng đã nhạo báng Tây, Đầm và Côn không thích Vọng trả thù Tây. Nhưng, hôm nay, Côn thấy Vọng đã trả thù Tây đích đáng vì Tây dám xâm lăng miền Nam. Tây là bọn vô ơn. Hồi chúng nó chạy Nhật, dân Thái Bình thương hại chúng, chỉ chỗ cho chúng trốn nấp Nhật. Thế mà chúng nó nỡ hại người Việt Nam. Lớn lên, nếu Tây chưa thua trận, Côn sẽ đi lính đánh đuổi Tây về nước của chúng nó. Tự nhiên, Côn có hai kẻ thù, Vọng chết đói là do Tây và Nhật. Côn phải trả thù giùm Vọng. Côn nắm chặt bàn tay, hét lớn :
- Ai sinh ra cái xe bò
Để cho Tây phải kéo gò lưng tôm
Vũ đọc to một khẩu hiệu :
- Thực dân ơi hỡi thực dân,
Đằng nào thì cũng một lần về thôi
Việt Nam của Việt Nam rồi
Cướp làm sao nổi đất người Việt Nam .
Vũ tách khỏi hàng ngũ, lấy giọng :
- Kèn cứu quốc thét vang... Hai, ba... Nhi đồng cầu Kiến Xương hát vang :
... Xung phong, xung phong ! Giết, giết !
Đùng đùng đùng đùng...
Giết, giết !
Ta đi tiên phong giết loài sói hung
Kèn cứu quốc thét vang giục người chiến sĩ
Cùng tiến, cùng hô
Giết hết quân thù...
Đoàn biểu tình dừng lại trước phòng thông tin gần cầu Bo. Người ta chen nhau vào phòng thông tin xem tranh triển lãm tội ác của thực dân Pháp. Những bức tranh vẽ thực dân Pháp nấp sau đít liên quân Anh, Ấn vào Sàigòn đã làm nhiều người khinh bỉ. Thực dân Pháp mộng chiếm lại Việt Nam đặt lại nền đô hộ được ví như thằng bé mũi lõ thổi bong bóng xà phòng. Đặc biệt, bức tranh vẽ mấy thằng mũi lõ quăng trẻ thơ vô lữa, dưới ghi hai câu : Trẻ thơ nào tội tình gì, Bị quăng vào lửa chỉ vì thực dân đã khiến dân thị xã đau đớn, căm hờn. Thực dân đang tàn sát đồng bào miền Nam.
Tỉnh lỵ chưa bao giờ buồn thảm như bây giờ. Dân thị xã ngủ vùi trong giấc ngủ an phận. Thức từ sáng sớm hôm Nhật đảo chánh Pháp. Nỗi buồn mất nước thức dậy theo. Và từ đó, chỉ thêm buồn đau, xót xa. Nỗi buồn đe dọa một kinh hoàng đẫm máu. Và không ai muốn buồn. Phải đứng lên đập tan nỗi buồn. Xích xiềng nô lệ đã chặt đứt. Xích xiềng ấy không thể buộc vào chân người Việt Nam như đã buộc tám mươi năm cũ. Xương máu đồng bào miền Nam đã đổ. Gậy tầm vông vót nhọn thách thức súng đạn của thực dân Pháp. Là để trả lời nhân loại rằng người Việt Nam không muốn sống buồn thảm trong nô lệ, đói rách, dốt nát. Căm hờn đã thấm vào tim phổi và thoát ra :
Việt Nam, bao năm ròng rên siết lầm than
Dưới ách quân tham tàn đế quốc sài lang
Nhật với Pháp cướp thóc lúa, cướp đời sống dân mình
Nào nhà tù, nào trại giam, biết bao nhiêu nhục hình
Đồng bào tuốt gươm vùng lên
Đã đến ngày trả mối thù chung
Mau mau mau, vai kề vai
Không phân biệt già trẻ trai hay gái
Cố tiến lên, ta đi lên
Ta tiến lên ta diệt quân thù
Việt Nam, Việt Nam muôn năm...
Việt Nam muôn năm. Chỉ Việt Nam muôn năm. Chiến đấu cho Việt Nam. Cho độc lập. Cho tự do. Cho hạnh phúc. Người lớn đã lên đường chiến đấu. Trẻ con sẽ lên đường chiến đấu bảo vệ quê hương. Những trang sử quật cường của nòi giống bị cấm học từ lâu, được mở ra, được nhắc nhở. Vũ và bạn bè nó mới biết Nguyễn Tri Phương đắp thành Kỳ Hòa chống Pháp, bị bắt, nhất định noi gương Trần Bình Trọng; Nguyễn Trung Trực đốt tàu Espérance của Pháp trên sông Nhật Tảo; Hoàng Diệu tuẫn tiết khi Hà Nội thất thủ; Phan Đình Phùng mộ quân đánh Pháp; anh em Phan Tôn, Phan Liêm anh dũng ở Mười Tám Thôn Vườn Trầu; Đề Thám vẫy vùng miền Yên Thế; mười ba anh hùng Việt Nam Quốc Dân Đảng lên máy chém cười ngạo nghễ, tung hô Việt Nam muôn năm...
Những trang sử rạng ngời ấy đang được viết tiếp. Bằng gậy tầm vông vót nhọn thấm máu quân thù. Những Nguyễn Trung Trực, những Phan Tôn, Phan Liêm, những Huỳnh Phan Hộ đã làm sống lại lịch sử tranh đấu ở bên kia cầu Quay, cầu Mống, ở Gò Vấp, ở Bình Xuyên, ở khắp Nam Bộ. Và ở Bắc Bộ, ở thị xã Thái Bình nhỏ bé, những con mắt ánh nhiệt tình và kiêu hãnh, hướng cả về Nam Bộ kháng chiến, Nam Bộ thần thánh, Nam Bô đương nổi lửa đốt cháy mộng xâm lăng của giặc Pháp. Vũ cố nhìn những bức tranh triển lãm tội ác của thực dân Pháp thật lâu. Để nhớ, để in sâu vào trí nhớ hình ảnh nuôi thù hận đợi chờ một mai khôn lớn. Vũ dời phòng thông tin ra về một mình. Suốt buổi chiều, Vũ hì hục vẽ lại những bức tranh, tô mầu rực rỡ. Những bức tranh sẽ đem tặng con Thúy.
Và Vũ phải nói thật với Thúy rằng Vũ thèm lớn, Vũ thèm băng mình tới phương Nam xé xác quân tham tàn, Vũ yêu Nam Bộ, yêu người Nam Bộ.
--------------------------------
1 Nước Việt Nam của người Việt Nam





12.

Tỉnh lỵ đã mất hẳn sự bình thản cố hữu. Luôn luôn có những ồn ào sinh động. Người tỉnh lỵ bị lôi cuốn bởi thác lũ cách mạng. Nam Bộ đang kháng chiến nhưng tưởng chừng đã chiến thắng. Báo Cứu quốc mỗi ngày mỗi đang tin giặc Pháp thua to ở khắp mặt trận Nam Bộ. Tiếng súng Nam Bộ tạm im trong lòng mọi người dân thị xã nhường cho tiếng réo sôi của một hân hoan mới. Cụ Hồ Chí Minh sắp về thăm dân Thái Bình. Tin đó làm cả thị xã vui mừng và hãnh diện. Nhi đồng học thêm một bài hát mới. Và Vũ lại được đứng dưới cột đèn điện, thổi ác mô ni ca dạy nhi đồng cầu Kiến Xương bản :
Ai yêu bác Hồ Chí Minh hơn chúng em nhi đồng
Ai yêu bác Hồ Chí Minh hơn thiếu nhi đồng nữa ?
Bác chúng em dáng cao cao người thanh thanh
Bác chúng em mắt như sao râu hơi dài
Bác chúng em nước da nâu vì sương gió...
Trong khi, thị xã vang lừng tiếng hát suy tôn chủ tịch nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa :
Đuốc gươm thiêng vung cho nước nhà
Khiến dân Việt Nam thoát ách xưa
...
Thắng gian nguy
Tranh công đầu
Giải phóng cho dân Việt Nam yêu dấu ngàn thu
Lúc này, Vũ quên Thúy, quên cả gia đình. Vũ chỉ còn nhớ bác Hồ. Bác Hồ không phải là người. Bác Hồ là thánh. Mắt bác Hồ sáng như sao vì có những bốn đồng tử ! Vũ đã học thuộc lòng bài thơ :
Hồ Chí Minh mặt người như nước Việt
Thắm thía mang một sức sống phi thường
Vừng trán rộng Trường Sơn trong sớm biếc
Mắt tinh anh sâu thẳm Thái Bình Dương
Vũ chiêm ngưỡng bác Hồ dù Vũ chưa hề gặp bác Hồ. Tháng sau bác Hồ về thăm dân Thái Bình, thế nào Vũ cũng nhìn rõ vầng trán rộng bao la của bác và đôi mắt bốn đồng tử ! Vũ ngừng thổi kèn, hoan hỉ :
- Chúng mày hát chiến lắm. Vài hôm nữa hát thi, hễ khu nào hát hay sẽ được chọn làm nhi đồng danh dự đứng gần bác Hồ hát bản này.
Một nhi đồng cầu Kiến Xương hỏi :
- Rồi bác Hồ có cho mình cái gì không.
Vũ đáp :
- Có chứ. Bác Hồ tặng mày sợi râu !
Nó nói tiếp :
- Được bác Hồ xoa đầu là sướng mê con ông cụ, sướng rên mé đìu hiu. Bác Hồ tuyệt lắm.
Vũ chỉ nghe các anh thanh niên từ chiến khu về nói rằng bác Hồ là hồn thiêng sông núi. Chiến khu được mô tả như vùng đất mầu nhiệm. Kim Đồng đã lên chiến khu, quê hương Việt Bắc xa mù. Người về từ chiến khu đều là những người phi thường, là những chiến sĩ, là những trang nam nhi quyết chiến sa trường, sống thác coi thường, mong xác trong da ngựa bọc thân thế trai... Người về từ chiến khu ca ngợi bác Hồ là hồn thiêng sông núi là những tinh hoa của dân tộc đúc kết thành nên mắt bác Hồ mới có bốn đồng tử. Chẳng riêng gì nhi đồng, người lớn cũng tin tưởng bác Hồ xuất chúng, bác Hồ đã đuổi Nhật, đánh Tây. Hồ Chí Minh, chỉ Người là có thể, đưa con thuyền tổ quốc đến vinh quang. Bác Hồ dạy điều này, bác Hồ dạy điều nọ. Mỗi lời của bác Hồ là mỗi câu kinh nhật tụng. Và chỉ cần thời gian ngắn, trong những ồn ào sinh động liên tiếp không cho con người kịp suy nghĩ, bác Hồ đã ngự trị ở tâm hồn đám dân chất phác, đã trở thành ngọn đuốc luôn luôn ngời sáng trong đôi mắt thủy tinh của nhi đồng ?
- Bác Hồ tuyệt như gì ?
- Tuyệt cú mèo !
Bác Hồ tuyệt cú mèo. Bác Hồ nhất hạng. Bác Hồ đã làm nhi đồng quên bài học thuộc lòng : Công cha như núi Thái sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. Vũ đã quên Thúy, quên hẳn Thúy, khi nó thổi ác mô ni ca, tập hát để đợi ngày đón rước bác Hồ. Cả thị xã nôn nóng chờ đón rước cụ Hồ. Đêm đêm, tiếng hát vang trời. Ngày ngày, tiếng cười rộn rã. Đêm, dưới chân cột điện, nhi đồng tỏ tình : Ai yêu bác Hồ Chí Minh hơn chúng em nhi đồng. Ngày, giữa sân vận động, nhi đồng vẽ chân dung bác Hồ theo trí nhớ. Vẽ trên giấy. Vẽ trên trái tim. Kể từ đó, chân dung bác Hồ ngự trị hẳn ở tâm hồn niên thiếu. Chăm học vì bác Hồ. Làm việc vì bác Hồ. Yêu nước vì bác Hồ. Thù hận vì bác Hồ. Hy sinh vì bác Hồ. Đôi mắt bốn đồng tử của bác chiếu rọi quanh đời sống niên thiếu. Đôi mắt bốn đồng tử ấy nhìn rõ hàng triệu nụ cười và nhi đồng mơ hồ thấy một nụ cười hiền dịu của bác Hồ ban phát cho tất cả.
Vũ đã nằm mơ được nắm tay bác Hồ. Vũ đã nắm tay Thúy, đã xao xuyến, bâng khuâng. Nó nghĩ rằng bác Hồ sẽ cho nó cái cảm giác xao xuyến, bâng khuâng ấy. Vũ nóng ruột gặp bác Hồ như trẻ con nóng ruột ngóng mẹ về chợ. Nó đưa kèn lên miệng, lướt nhanh câu nhạc mở đầu. Rồi nói :
- Hát nữa đi, chúng mày ! Nhi đồng cầu Kiến Xương sẽ là đội nhi đồng danh dự.
Tiếng hát thoát ra. Lên cao. Bay xa. Tiếng hát tha thiết của một đoạn đời chưa biết ngờ vực.





13.

Nhưng bác Hồ chưa kịp về để nhi đồng Thái Bình chiêm ngưỡng và để Vũ được bác nắm tay, vuốt tóc mà nghe lòng dậy những xao xuyến, bâng khuâng thì quân Tầu đã từ Nam Định tràn sang tước khí giới của quân Nhật. Thị xã rợp cờ sao trắng chen lẫn cờ sao vàng. Ở phố chính, bọn Tầu treo những lá cờ sao trắng to tướng. Nhiều khẩu hiệu viết bằng chữ nho giăng ngang đường. Bọn nhãi Tầu mặt mũi vênh váo, một tay cầm cờ sao vàng, một tay cầm cờ sao trắng phất lia lịa. Ngày Tây chưa bị Nhật đuổi, một tay cầm cờ tam tài, một tay cầm cờ sao trắng. Tây bị Nhật đuổi rồi, một tay cầm cờ mặt trời, tay cầm cờ sao trắng. Và, bây giờ, tay cầm cờ sao vàng, tay cầm cờ sao trắng. Đó là bọn Tầu sinh sống trên đất Việt Nam. Vũ rất ghét bọn nhãi Tầu. Lúc này nó càng ghét hơn. Vũ không tin quân Tầu đánh bại nổi quân Nhật. Chỉ có bọn nhãi Tầu tin thôi. Mà bọn nhãi Tầu thì Vũ coi như mỡ tép.
Hôm đón quân Tầu ở ngã tư Vũ Tiên, Vũ phải hô Tưởng Giới Thạch muôn năm, nó ức ghê quá. Tưởng Giới Thạch hạng bét vì quân Tầu lôi thôi, lếch thếch, từ sĩ quan đến lính. Thằng nào thằng ấy mặt mũi hốc hác, tóc mọc lởm chởm, thân thể gầy còm và mắt trũng sâu như dân tháng ba đói. Đoàn quân chiến thắng Nhật lùn phục sức mới khiếp chứ ! Chỉ sĩ quan là có mũ đội, giầy đi. Còn lính đầu trần, chân bó cói. Thằng mặc quần áo bó sát người, thằng bơi trong bộ quần áo rộng thùng thình.
Quân Tầu vô trật tự, vừa tiến bước vừa khạc nhổ. Có thằng bóc bánh chưng ăn vội vàng. Có thằng ngoạm dưa chuột sột soạt. Lính Tầu bước chậm chạp. Như thể chân chúng đeo đá. Mấy hôm sau, Vũ và bạn bè của nó mới hay lính Tầu bị bệnh phù thũng. Quân Tầu sang Thái Bình, bị xã sặc mùi sâu quảng và đường phố nhầy nhụa đờm rãi. Thế mà dân thị xã phải đón rước đoàn quân ô hợp này. Thế mà đoàn quân ô hợp này đã chiến thắng Nhật lùn và qua Việt Nam tước khí giới của Nhật lùn !
Không khí cách mạng bỗng hôi mùi Tầu phù. Bài hát Tiến quân ca, bài hát thiêng liêng của cách mạng tháng tám, bị đổi lời để mỉa mai quân của tướng Lư Hán. Đoàn quân Tầu ô đi, sao mà ốm thế, bước chân phù lang thang trên đường Việt Nam. Cờ sao trắng phất phới như giẻ váy. Thằng nào sang không ốm cùng phù chân... Dân thị xã nhỏ to trách móc chính phủ tại sao lại nước Tầu phù sang. Tầu phù đúng là bọn ăn hại. Chính phủ Việt Nam nuôi báo cô chúng. Quân Tầu hưởng đầy đủ tiện nghi như quân Nhật hồi chưa đầu hàng đồng minh. Sĩ quan Tầu chiếm câu lạc bộ và đuổi sĩ quan Nhật ra ngoài. Nhật lùn căng lều vải quang sân vận động. Ban đêm họ mới ngủ trong lều. Ban ngày họ lang thang ngoài phố, chơi với trẻ con.
Nhật không còn một tí khí giới nào. Tự nhiên, họ hiền lành, dễ thương. Dân thị xã bắt đầu tội nghiệp lính Nhật, tội nghiệp những kẻ đã từng treo dốc cổ người Việt Nam, chặt tay chân người Việt Nam chỉ vì dám ăn cắp một đấu thóc muôi ngựa Nhật; tội nghiệp những kẻ đã tra tấn người Việt Nam dã man, đã bắt người Việt Nam uống hàng lít nước mắm, hàng chậu nước xà phòng vì dám yêu nước Việt Nam; tội nghiệp những kẻ đã bị kết tội làm ngót hai triệu dân Việt Nam chết đói... Vũ hết muốn "dắt tay đồng tâm trừ giống giặc lùn" rồi. Nó thích tham dự các cuộc mít tinh, biểu tình đả đảo Tầu phù nhưng không hề có các cuộc biểu tình căm thù Lư Hán. Tầu phù sang Thái Bình đông gấp hai mươi lần Nhật lùn. Chúng đóng quân tại trường Monguillot cùng với khí giới tịch thu của Nhật.
Tầu phù hèn nhát. Những hôm mới sang đây, chúng không dám bước ra ngoài doanh trại. Ở cổng trường Monguillot, một bên năm thằng lính Tầu bồng súng trường, lưng mỗi thằng đeo thêm hai khẩu "pạc hoọc", co ro, sợ hãi; một bên trần xì chú Nhật lùn, tay cầm khúc gỗ ngắn, đi đi lại lại cười nói với nhô con. Vũ đã thấy ba thằng sĩ quan Tầu đeo kiếm tước của Nhật nghênh ngang giữa đường. Lính Nhật gặp, hét lớn, đứng nghiêm giơ tay chào. Ba thằng sĩ quan Tầu phù hoảng quá bỏ chạy. Chạy một lát, chúng hoàn hồn quay lại : Lính Nhật vẫn đứng nghiêm. Ba thằng Tầu phù bèn giận dữ tiến tới. Một thằng vung tay tát tên lính Nhật. Một thằng đá đít. Thằng thứ ba "tỉu nà ma" ầm ỹ. Rồi cút nhanh. Tên Nhật lùn đưa bàn tay sờ má, mỉm cười. Vũ khoái tên Nhật lùn và khinh bỉ Tầu phù cậy đông bắt nạt. Những cảnh Nhật lùn trêu Tầu phù để Tầu phù thị uy không diễn ra lâu. Nhật lùn rút khỏi Thái Bình. Chẳng biết đi đâu. Thị xã chỉ còn Tầu phù lổn ngổn. Tầu phù la cà khắp nơi ăn quỵt, cướp giật. Chúng lần mò xuống cả Vũ Tiên chọc ghẹo cô đầu. Dường như, Tầu phù không thích trở về nước.
Tước khí giới Nhật xong xuôi và lính Nhật cũng đã cuốn gói, tại sao Tầu phù chưa cút ? Dân thị xã bàn tán tối ngày. Mọi người coi Tầu phù là một tai họa. Người ta mải đề phòng Tầu phù quên cả chuyện Nam Bộ kháng chiến, quên cả chuyện đón rước Hồ chủ tịch. Từ hôm Tầu phù xuất hiện, thị xã mất hẳn sự sôi động. Thác lũ cách mạng ngừng cuốn chảy. Mầu xám đã phết kín tỉnh lỵ. Nỗi buồn dâng lên cùng với niềm lo ngại. Không có một cuộc mít tinh tuần hành nào. Tất cả đều héo hắt. Thị xã im tiếng hát ngoài câu hát nhạo báng : Đoàn quân Tầu ô đi, sao mà ốm thế, bước chân phù lang thang trên đường Việt Nam. Cờ sao trắng phất phới như giẻ váy. Thằng nào sang không ốm cũng phù chân... Ở những xóm đèn đỏ Vũ Tiên, bọn cô đầu ngồi đầy cửa, chờ Tầu phù đi qua, đùa giỡn :
Ngộ là ngộ ở bên Tầu
Ngộ là ngộ mới sang
Ngộ sang Nam Việt với đôi chân phù.
Hoặc huýt sáo bản Tango chinois , nghe Tầu phù ê a tiếng Tầu mà cười, mà chửi. Thị xã gần giống một thị xã chết. Ngày hé cửa bán hàng, đêm đóng cửa kín mít : Tầu phù mua hàng toàn trả bằng tiền quan hỏa và súng đạn tước của Nhật. Đây là đạo quân ô hợp, vô kỷ luật và chuyên môn cướp giật, ăn quỵt. Bộ chỉ huy không hề biết quân số của mình bao nhiêu. Cho nên Tầu phù lớ ngớ vào Kỳ Bá, bị giết chết, không ai điều tra. Thằng nào chết kệ xác nó. Người ta giết Tầu phù để cướp súng "pạc hoọc". Thời cách mạng, có khẩu "pạc hoọc" đeo là oai nhất. Mà Tầu phù thiếu gì súng. Vũ ghét Tầu phù vừa vừa thôi. Nhưng nó và bạn bè của nó chúa ghét bọn nhãi con Tầu. Nhãi con Tầu lăng xăng ra vào trại lính Tầu, dẫn Tầu phù đi chơi và làm thông ngôn cho Tầu phù. Vũ và Côn nhiều lần đem nhi đồng cầu Kiến Xương qua phố khách, hát vang câu Đoàn quân Tầu ô đi sao mà ốm thế... Hễ nhãi con Tầu lơ mơ gây sự, bọn thằng Vũ sẽ khiện ngay. Chúng nó đã thề rằng khi Tầu phù cút, tụi thằng Coóng, thằng Sùi sẽ nhừ đòn. Vũ và các bạn tìm cách trả thù Tầu phù ăn quỵt. Chúng nó thường nấp một chỗ, đợi Tầu phù ngang qua, tia súng cao su đạn sỏi. Luyến bắn trứ danh. Tầu phù ăn đạn sỏi, kêu la inh ỏi và co giò chạy.
Một hôm, Vũ thơ thẩn ở Kỳ Bá chơi. Nó gặp hai thằng sĩ quan Tầu phù đứng trên cống Kỳ Bá, bụng mỗi thằng giắt hai khẩu "pạc hoọc". Tầu phù làm quen với Vũ. Anh phụ trách nhi đồng từ vườn dâu đi ra. Anh vỗ vai Vũ thân mật và hỏi Vũ muốn trở thành Kim Đồng không. Vũ vẫn mơ làm Kim Đồng quê hương Việt Bắc xa mù, tên tuổi lừng lẫy chiến khu. Nó gật đầu. Anh phụ trách nhi đồng thị xã kéo Vũ ra một chỗ. Anh bảo anh sắp vô Nam Bộ diệt thực dân Pháp. Anh sẽ chiến đấu cùng đồng bào Nam Bộ. Anh lại hỏi Vũ có yêu Nam Bô không. Vũ gật đầu. Anh nói anh cần súng đạn để bắn vỡ óc quân xâm lăng. Và anh nhờ Vũ dắt hai thằng sĩ quan Tầu phù vào vườn dâu để anh cướp súng. Anh nghiến răng ken két : "Tầu là kẻ thù truyền kiếp của dân tộc ta". Anh nắm chặt tay Vũ : "Em phải yêu nước Việt Nam, em sẽ là Kim Đồng" ! Vũ sướng quá, nó nhận lời.
Anh phụ trách trở vào vườn dâu xanh um, kín mít. Vũ bước tới cống nói chuyện bằng tay với Tầu phù. Nó quay lưng, chỉ vườn dâu và rủ hai thằng Tầu phù vào chơi. Hai thằng Tầu phù thích Vũ, bằng lòng liền. Đến giữa vườn dâu, hai thằng Tầu phù bị vây kín bởi một tốp người Việt Nam có súng. Chúng run sợ, quýnh cả lên, không dám rút "pạc hoọc" chống trả. Hai thằng vội quỳ xuống, lạy như tế sao. Người ta đập báng súng ngay ót chúng. Hai thằng ngã gục. Anh phụ trách nhi đồng lật ngửa từng thằng, vung dao găm. Vũ nhắm mắt, đưa tay che mặt. Nó không nghe thấy gì. Khi Vũ mở mắt, nó nhìn rõ hai vòi máu phun cao. Nó thét một tiếng hãi hùng rồi ù té chạy ra khỏi vườn dâu.
Vũ chạy thẳng về nhà. Nó leo lên giường, đắp chăn kín mít. Vũ rên hừ hừ. Nó bị sốt. Vũ mê sảng. Lúc Vũ tỉnh, nó cầm tay bố, khóc sướt mướt. Vũ nằm trên giường bệnh. Nó quên Tây, quên Nhật, quên Tầu, quên anh Kim Đồng và quên luôn cả bác Hồ mắt hai đồng tử. Vũ chỉ còn nhớ con Thúy và bọn thằng Côn.


14.

Bàn tay nào đặt lên trán Vũ không giống bàn tay của bố nó, của dì nó, của thằng Khoa đã đặt lên trán nó từ hai tuần lễ nay. Vũ ốm trận này lâu nhất. Thuốc của cụ Mai Viên hết công hiệu rồi. Thuốc của bác lang Tặng nó vất đi. Dì thằng Vũ đi lễ đền Mẫu, đền Trần, đền Bồ tốn khối tiền mà bệnh của Vũ chẳng thuyên giảm. Ông đốc Anh tiêm năm, sáu ống thuốc, cơn sốt của Vũ cứ ì ra. Dì nó quýnh lên, xuống An Tập mời ông thầy cúng. Ông thầy cúng quả quyết Vũ bị thánh phạt vì tội đái vào gốc cây có nhiều bình vôi. Ông bảo phải lập đàn tạ lỗi thánh thần. Dì thằng Vũ tin ngay. Con nhà Vũ đã từng xô ngã bà cả Hồng cướp oản chuối ở đền mẫu, đã từng bơi qua sông Trà rình ăn cắp cả con gà cúng ở ngôi miễu chênh vênh trên bờ đê đem về cho thằng Vọng thì nó cũng dám đái vào đầu lũ âm binh của thánh thần. Bố thằng Vũ không cấm dì nó lập đàn cúng kiếng nhưng vẫn nhờ ông đốc Anh săn sóc bệnh tình của nó. Vũ bớt mê sảng. Rồi tỉnh dần. Dì nó khen ông thầy cúng An Tập giỏi. Bố nó im lặng.
Bọn thằng Côn mỗi ngày tới thăm bạn một lần. Khi Côn, Lộc, Luyến hay Long kể chuyện Tầu phù, Vũ thét lớn và ôm mặt khóc hu hu. Dì thằng Vũ không để bọn thằng Côn lại thăm nó nữa. Hôm nay, Vũ đã ngồi dậy ăn cháo. Nó đòi ăn cơm, đòi ăn đủ thứ. Dì nó dụ nó ngủ một giấc thật dài, đến tối sẽ được ăn cơm với giò rim. Vũ ngoan ngoãn vâng lời dì. Lúc nó tỉnh ngủ, Vũ thấy bàn tay đặt lên trán nó. Vũ cảm giác lạ lùng. Nó không muốn mở mắt. Bàn tay cơ hồ bàn tay tiên. Vừa ấm vừa mát. Vũ bỗng hết thèm ăn cơm, ăn phở. Nó đưa tay đặt lên bàn tay đang đặt lên trán nó.
- Vũ...
Tiếng nói như tiếng reo vui của loài chim khuyên mới gặp tia nắng xuân đầu sau những ngày mùa đông u ám.
- Vũ ơi, Vũ sống rồi... Thúy mừng lắm, Vũ ạ !
Vũ đã biết bàn tay nào đang ở dưới bàn tay của nó. Tự nhiên, Vũ khỏe hẳn. Và khỏe hẳn, Vũ muốn trêu Thúy. Nó giả vờ rên hừ hừ.
- Tôi chết, tôi sắp chết đây...
Thúy cuống quýt :
- Vũ đừng chết, Vũ nhé ! Thúy mang ô mai cho Vũ đây này.
Vũ rên to hơn :
- Tôi ghét ô mai chua, tôi thích ô mai cam thảo cơ. Tôi đau ngực quá. Tôi sắp chết...
Thúy nhắc vội tay ở trán Vũ ra, đặt lên ngực Vũ :
- Ô mai cam thảo mà...
Vũ hỏi khẽ :
- Có ai ở trong phòng của tôi không ?
Thúy đáp :
- Có mỗi mình Thúy thôi.
Vũ cười thầm. Nó nghĩ cần trêu thêm con Thúy một tí.
- Thúy nào đó ?
Con Thúy hơi hơi sợ. Nó tưởng Vũ chết thật, Vũ đã hóa thành ma.
- Thúy chứ còn Thúy nào !
- Thúy của ai ?
- Thúy của Vũ.
- Nói thật hay nói dối ?
- Thật.
Vũ mở mắt. Rồi đôi mắt trợn trừng :
- Cho một quả ô mai.
Thúy nhón quả ô mai trong gói ô mai to tướng. Vũ há miệng. Thúy bỏ quả ô mai vào miệng Vũ. Con nhà Vũ gậm hết cùi cắn hột kêu cái đốp. Nó thổi cái hột vỡ đôi và cái nhân lên đình màn. Vũ cũng tưởng nó đã chết thật. Và quả ô mai của Thúy là viên thuốc cải tử hoàn sinh như truyện thần tiên.
- Vũ ăn nữa không ?
- Nữa.
Thúy lại nhón thêm một quả ô mai và Vũ lại há miệng.
- Vũ nhận ra Thúy chưa ?
Con Thúy là chúa khôn nhưng nó không thể khôn hơn thằng Vũ. Vũ đã nhắm mắt, khe khẽ nói :
- Thúy nào ?
Thúy nhỏ nhẹ :
- Thúy của Vũ ấy mà...
- Thật không ?
- Thật.
- Đưa tay xem nào.
Vũ đã đưa bàn tay mình để chờ đợi bàn tay của Thúy. Và hai tay gặp nhau, đan lấy nhau. Vũ lặng người. Cảm giác như nuốt vội một viên kẹo quá ngọt. Niềm xao xuyến không biết lấy gì so sánh. Vũ tin chắc bàn tay của bác Hồ chẳng tài nào êm ái bằng bàn tay của Thúy, dù mắt bác Hồ có những hai đồng tử. Vũ muốn quên bác Hồ. Lúc này, nó đang quên. Vũ chỉ muốn nhớ một mình Thúy. Bởi vì, chỉ một mình Thúy làm Vũ xao xuyến, bâng khuâng.
- Tay Thúy mềm quá, ấm quá, Thúy ơi !
Con Thúy sung sướng :
- Vũ nhận ra Thúy rồi hở, Vũ ?
- Ừ.
- Sao Vũ ốm lâu thế ?
- Vì Thúy không chịu đến sớm cho Vũ ăn ô mai.
Vũ đã nói thật. Giá Thúy đến thăm Vũ sớm, cho Vũ ăn ô mai thì ô mai của Thúy là thuốc tiên. Và Vũ sẽ quên hình ảnh ghê rợn ở vườn dâu làng Kỳ Bá.
- Thúy có đến sớm, mà Vũ sốt mê man. Thúy mang ô mai cho Vũ phải mang về.
Vũ vờ trách móc :
- Tại Thúy không lén cho Vũ ăn ô mai đấy.
Thúy nói :
- Dì Vũ cấm. Sốt ăn ô mai sẽ chết.
Vũ đã nâng niu bàn tay Thúy bằng cả hai bàn tay mình.
- Thúy ơi !
Thúy chớp mắt. Con bé gỡ nhẹ tay mình khỏi tay Vũ.
- Ăn ô mai nữa, nhé ?
- Không.
- Vũ muốn ăn lục tấu xá không ?
- Không.
- Thế Vũ muốn ăn cái gì ?
- Không muốn ăn gì cả. Vũ muốn cầm tay Thúy mãi.
- Cầm tay Thúy để làm gì ?
- Chả hiểu.
Vũ mở mắt :
- Thúy bằng lòng cho Vũ cầm tay Thúy không ?
Thúy nhìn Vũ đăm đăm, gật đầu :
- Một lát thôi nhé, Vũ nhé !
Bàn tay Vũ đan kín bàn tay Thúy. Ngoài kia là Tầu phù, là súng đạn, là hò hét, là Hồ Chí Minh mỗi con mắt có hai đồng tử, Vũ không thèm biết. Trong này là gió đàn rì rào thổi qua giàn hoa lý. Trận gió kỳ lạ đánh thức một nỗi niềm từ trái tim Vũ.
- Vũ ơi !
- Thúy về à ?
- Không.
- Gọi Vũ kể chuyện à ?
- Thị xã vui lắm, Vũ ạ ! Bố Thúy bảo Tầu phù sắp về nước.
Vũ vụt ngồi dậy. Tay vẫn nắm tay Thúy.
- Sắp có Tuần lễ vàng . Bạn của Vũ mong Vũ hết ốm. Thúy thích nhìn Vũ dẫn nhi đồng cầu Kiến Xương đi biểu tình.
Vũ mỉm cười :
- Mai Vũ sẽ dẫn nhi đồng qua cửa nhà Thúy. Vũ đã khỏi bệnh.
Thúy nhắc Vũ :
- Hết một lát rồi đó.
Vũ đành để bàn tay của nó rời khỏi bàn tay con thúy. Nó thấy tiêng tiếc.
- Thúy phải đứng ở cửa chờ Vũ cơ !
- Thúy chờ Vũ mỏi cả chân.
Con Thúy đứng lên :
- Cho Thúy về nhé ?
Vũ hỏi :
- Mai Thúy có tới thăm Vũ không ?
Thúy lắc đầu :
- Không thèm đâu. Thúy còn bận chờ Vũ.
Và Thúy về.Căn phòng ngập mùi hương. Vũ nằm xuống, nhắm mắt, tưởng tượng bước chân chuyền nhẩy của con chim khuyên. Vũ không sốt nữa. Nó sẽ chỉ còn mê. Và cơn mê này sẽ làm Vũ bồi hồi, rung đông.


15.

Đeo hoa chỉ tổ nặng tai
Đeo kiềng nặng cổ hỡi ai có vàng
Làm thân một nước vẻ vang
Đem vàng giúp nước giầu sang nào tầy
Đổi vàng lấy súng cối xay
Bắn tan giặc Pháp dựng ngày vinh quang
Xe thông tin chạy khắp phố thị xã lãi nhải bài thơ trên. Rồi nhi đồng tuần hành ca hát và hô khẩu hiệu ủng hộ tuần lễ vàng . Cái thị xã nhỏ bé tưởng đã buồn thiu chờ ngày Tầu phù cuốn gói mới nối tiếp sinh hoạt cách mạng lại sôi động. Sôi động vào ngày thằng Vũ khỏi bệnh. Tuần lễ vàng mở màn. Tiếng súng Nam bộ vang vọng đâu đây. Chúng ta thiếu súng đạn. Nếu có súng đạn, chúng ta sẽ đánh tan bọn thực dân xâm lăng, đuổi chúng khỏi đất nước Việt Nam yêu dấu. Muốn có súng đạn kháng chiến chống giặc Pháp, chúng ta phải mua. Mua bằng vàng. Chính phủ không đủ vàng mua súng đại bác, súng cối say 67 ... Dân ủng hộ vàng thì chính phủ mới mua súng đạn diệt giặc Pháp được. Diệt giặc Pháp để thoát ách nô lệ lầm than ngót một trăm năm.
Đó là ý nghĩa của tuần lễ vàng. Ủng hộ vàng là yêu nước, là đóng góp vào công cuộc giành độc lập, bảo vệ tự do, hạnh phúc. Ai cũng yêu nước và cũng tưởng mình đang xây dựng nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa. Cụ Hồ không bao giờ nói dối. Không ai nỡ ngờ vực cụ Hồ. Dân thị xã nôn nao đợi đến ngày đem vàng giúp nước. Vũ thấy anh phụ trách thiếu nhi thành thật. Nó chẳng còn ghê rợn khi hồi tưởng hình ảnh hai tên sĩ quan Tầu phù bị đâm chết ở vườn dâu làng Kỳ Bá nữa. Tầu phù đáng chết. Chúng ta cần cướp súng của Tầu phù để tiêu diệt Tây mũi lõ.
Vũ lại xuống phố cùng với bọn nhi đồng Kiến Xương. Nó hăng hái, vui vẻ vì biết con Thúy đứng cửa ngóng nó mỗi ngày. Chỉ một mình Côn buồn thôi. Côn yêu Vũ. Côn yêu cả Thúy. Và Côn hiểu Thúy chỉ thích gần Côn những ngày Vũ lên Hà Nội. Vũ trở về, Thúy xa dần Côn. Tự nhiên, Côn không muốn gặp Thúy bất cứ nơi nào. Gặp Thúy, Côn cảm giác ngượng ngùng và tủi thân. Côn cũng không muốn chơi thân với Ngọc, dù con Ngọc ngoan ngoãn, xinh xắn và chả hề giận Côn những bận Côn gắt gỏng, cau có với Ngọc. Con Ngọc vô duyên quá. Côn vẫn nghĩ thế. Nó bắt đầu ghét con gái rồi. Hôm qua, Côn tới nhà Vũ. Vũ trách :
- Mày không chịu thăm tao.
Côn phân trần :
- Chúng tao đến thăm mày, kể chuyện Tầu phù, mày giẫy giụa, khóc toáng. Dì mày bảo đừng thăm mày, sợ mày ốm nặng thêm. Mày bị ma ám.
Vũ cười :
- Thằng thầy cúng nói tao bị thánh vật. Ông "moa phú" thánh, ông sẽ nhổ râu lão hộ pháp đền mẫu trả thù.
Côn hỏi :
- Bửa nọ con Thúy đem cho mày cái gì ?
Vũ đáp :
- Ô mai. Sao mày biết ?
- Tao thấy nó gõ cửa nhà mày, tao không thèm vào nhà mày.
- Mày ghét nó à ?
- Không.
- Tại sao mày không theo nó vào chơi cho vui.
Côn nổi cáo :
- Nó là cái thớ gì mà tao phải theo nó. Con gái đét là cái thớ gì cả !
Vũ nín thinh. Đã có lần nó nói như Côn. Con Thúy là cái thớ gì ! Bây giờ, Vũ không thể nói thế. Con gái nhiều thớ lắm. Con Thúy càng nhiều thớ hơn. Bàn tay Thúy chứa đựng cả mùa xuân ấm áp. Được nắm bàn tay Thúy là được nắm mùa xuân hồng mộng ước. Và được xao xuyến, bâng khuâng... Với Côn thì con Thúy đang là mùa đông mưa dầm gió bấc. Côn đã lỉnh về khi Vũ dẫn đội nhi đồng cầu Kiến Xương rẽ vào con phố nhà Thúy. Đến cửa nhà Thúy, Vũ diễn trò ủng hộ vàng đã diễn ở các phố khác. Nó cho anh em đứng lại. Vũ hỏi một câu, cả bọn trả lời một câu.
- Đeo hoa làm sao ?
- Chỉ tổ nặng tai.
- Đeo kiềng làm sao ?
- Nặng cổ.
- Có vàng làm gì ?
- Đem giúp nước.
- Vàng dùng làm gì ?
- Mua súng đại bác bắn tan giặc Pháp giành độc lập.
Vũ đã nhìn thấy Thúy thấp thoáng ở cửa sổ sau bức màn vải mỏng, nơi ấy, một đêm lụt lội, Vũ đã chèo bè tới, luồn tay qua song cửa cầm tay Thúy để biết tay mình lạnh.
- Thưa đồng bào...
Vũ hướng về phía Thúy :
- Tôi đã dẫn nhi đồng cầu Kiến Xương tới đây.
Đồng bào Thúy mỉm cười. Vũ hất tung mái tóc, hô khẩu hiệu mới :
- Ủng hộ vàng là...
Nhi đồng giơ tay cao :
- Yêu nước !
Vũ rút kèn ác mô ni ca thổi bài Chiều quê củ kỹ. Vua súng cao su Luyến quai miệng bai bải :
- Ê, Vũ, thổi bài Tiến quân ca cho chúng tao hát chửi Tầu phù chứ ? Chiều quê vất đi !
Luyến không hiểu gì. Nó mãi mãi bé bỏng. Luyến chưa biết vui như Vũ đang vui và buồn như Côn đang buồn. Và nó càng không hiểu Vũ biểu diễn ác mô ni ca bài Chiều quê cho một mình Thúy nghe để Thúy lẩm nhẩm hát : Bao người ra ngồi hay đứng bên thềm, đợi chồng con mắt trông về phía trời xa...
Luyến giục :
- Qua phố khác !
Vũ vẫy tay. Cũng chỉ một mình Thúy hiểu Vũ chào tạm biệt Thúy.
- Mai sẽ tới nữa.
Đội nhi đồng cầu Kiến Xương dời con phố nhà Thúy. Tuần lễ vàng nhộn nhịp nhờ đám nhi đồng vô tư. Vũ đã qua trường Monguillot, qua Câu Lạc Bộ thị xã hát câu Đoàn quan Tầu ô đi sao mà ốm thế, bước chân phù lang thang trên đường Việt Nam... Bọn Tầu phù ngu dốt, vẫy tay, cười toe toét. Ròng rã nhiều ngày đêm, mọi người nhắc nhở tuần lễ vàng và mong đợi được đem vàng giúp nước. Dễ chừng mười hai phủ, huyện trong tỉnh và bao nhiêu nơi toàn quốc cũng đang náo nức như dân thị xã Thái Bình.
Và ngày mong đợi đã đến. Cảm động vô cùng. Lần đầu tiên, từ hôm tổng khởi nghĩa, Vũ đứng cạnh Thúy giữa đám đông xem những người có vang chen nhau ủng hộ. Hoa tai, kiềng, nhẫn cởi ra hết ném vào cái hộp to tướng đặt trên bàn thờ tổ quốc khói hương nghi ngút. Một vài bà cụ đeo hoa hay đeo nụ, đòi bước gần bàn thờ tổ quốc. Các cụ tự tay tháo hoa, tháo nụ vàng bỏ vô hộp quyên vàng. Tiếng vỗ tay hoan hô các cụ vang động một vùng trời. Nhưng đáng nhớ nhất là ông Mai Viên lang thuốc. Ông Mai Viên có hàm răng giả bọc vàng thật. Ông kể tội thực dân Pháp rồi móc hàm răng vàng trịnh trọng ủng hộ chính phủ. Người ta công kênh ông già lên. Khối người đã rớt nước mắt và chạy về lấy nốt số vàng để dành làm của hồi môn cho con gái đem ra ủng hộ. Có đôi vợ chồng mới cưới, cô dâu xin "xung phong" ủng hộ hết nữ trang.
Chính phủ quyên được cơ man là vàng. Vàng ấy sẽ biến thành súng thần công bắn chìm tầu giặc, sẽ biến thành súng cối xay hạ rơi máy bay giặc, sẽ biến thành đạn làm cỏ quân xâm lăng. Tất cả đều nghĩ thế. Vua Bảo Đại còn từ bỏ ngai vàng, tâm sự Thà làm dân một nước độc lập hơn làm vua một nước nô lệ , nữa là. Vàng đổi lấy đời sống độc lập, tự do, hạnh phúc. Độc lập quý hơn vàng. Đem vàng ủng hộ chính phủ là yêu nước. Toàn dân đã yêu nước. Tuần lễ vàng thành công rực rỡ. Sau tuần lễ vàng, Tầu phù rút khỏi thị xã. Dân thị xã tiếp đón Tầu phù sang nồng nhiệt thế nào thì đưa tiễn Tầu phù cuốn gói như vậy. Người ta tống tiễn Tầu phù cơ hồ tiết hạ tống tiễn ôn hoàng dịch lệ. Sự nồng nhiệt chỉ có ở bề ngoài. Bọn nhãi con Tầu phố khách buồn ngẩn tò te. Những lá cờ sao trắng cầm tay không muốn phất. Chúng nó biết rằng chúng nó sắp bị ngược đãi khốn khổ.
Tầu phù rút đi, dân thị xã thở phào khoan khoái. Sinh hoạt trở lại bình thường. Không ai hỏi ai xem vàng mình ủng hộ chính phủ, vàng mình giúp nước đã đổi được bao nhiêu khẩu súng cối xay. Và cũng không ai hiểu vàng mình giúp nước để đuổi Tầu chứ không phải để đánh Tây. Những người hiểu chuyện Tuần lễ vàng đều im lặng. Và ngậm ngùi.


--------------------------------


1 Tức là súng đại liên.