Chương 6
Tác giả: José Saramago
Giờ tao đi thực hiện thương vụ của con người, lần này mi phải ở nhà đấy nhé, Cipriano Algor nói với con chó vừa chạy đến khi thấy ông tiến lại gần chiếc xe tải. Đương nhiên không cần phải ra lệnh cho Achado lên xe, chỉ cần để mở cửa xe là nó đã có đủ thời gian hiểu rằng ông chủ sẽ không đuổi nó xuống, nhưng nó phải hốt hoảng chạy vội đến nơi là vì sự bị bỏ lại một mình. Marta đi ra bãi trống để nói chuyện với cha và cùng đi với ông đến tâ.nó xe, trên tay cầm một chiếc phong bì đựng các bản vẽ và thư đề nghị, và mặc dù con chó không có ý niệm rõ ràng gì về nội dung và mục đích của chiếc phong bì, nhưng nó quá hiểu cuộc sống, biết rằng khi những người chuẩn bị lên xe thường mang theo đồ vật, và trước khi bước vào xe thường quăng chúng lên băng ghế phía sau. Trí nhớ làm cho Achado nghĩ rằng Marta sẽ đi cùng với người cha trong chuyến xe này. Mặc dù về đây có mấy ngày ngắn ngủi, nó cũng không hề nghi ngờ rằng căn nhà của các người chủ này chính là nhà của mình, nhưng ý thức của nó về sở hữu chỉ mới bắt đầu, chưa cho phép nó khi nhìn ra xung quanh và nói, Tất cả đây là của ta. Hơn nữa, con chó, dù vóc dáng to nhỏ ra sao, dù thuộc giống nào và dù có cá tính ra sao đi chăng nữa thì cũng không bao giờ phát âm ra những từ ngữ khẳng định thô bạo về sở hữu như kiểu nhiều người thường nói, Tất cả đây là của chúng ta, và thậm chí trong trường hợp cụ thể của hai cha con ông thợ gốm và những bất động sản và động sản của chính họ, thì con chó Achado từ đây cho đến mười năm tới cũng không thể tự coi là người chủ thứ ba được. Có lẽ điều lớn nhất mà nó có thể đạt được kh đã là một con chó già nua chỉ là thứ tình cảm mờ ảo là đã được tham gia vào một chuyện gì đó phức tạp đầy mạo hiểm và cũng có thể nói là tham gia vào tổng thể một chuyện có nhiều phần trong đó, mỗi phần là tất cả. Phiêu lưu chính là ý tưởng này, rằng não bộ của con người, về đại thể, có thể lĩnh hội tương đối được, nhưng sau đó mổ xẻ ra thì gặp rất nhiều khó khăn, đó cũng là chuyện thường ngày trong các cộng đồng loài chó khác nhau, về mặt quan điểm đơn thuần lý thuyết cũng như về mặt hậu quả thực tế. Dù sao thì bạn cũng đừng nghĩ rằng linh hồn của những con chó là một áng mây lặng lẽ lướt qua, một buổi bình minh mùa xuân tràn ngập ánh sáng dịu dàng, một hồ nước lặng trong vườn đầy thiên nga trắng đang bơi, bởi nếu là như vậy thì Achado đã không đột ngột kêu rên đến buồn thảm. Còn tôi, và tôi, nó đã muốn nói như vậy. Cipriano Algor không chuẩn bị để trả lời cho nỗi đau giằng xé tâm hồn như thế kia, ông đang lo ngại trước trọng trách phải thực hiện nhiệm vụ đi đến Trung tâm, nên chỉ nói được mấy từ tốt nhất, Lần này thì mi phải ở nhà nhé, cũng may là lúc đó con vật đau khổ kia đã nhìn thấy Marta lùi lại hai bước sau khi trao chiếc phong bì cho cha, thế là Achado hiểu rằng họ không để nó đơn độc ở nhà. Đúng là trong trường hợp mỗi phần tự nó đã là một tổng thể duy nhất, cứ như chúng ta tin rằng mình đã chứng minh a + b, hai bộ phận nếu luôn gắn bó với nhau thì sẽ tạo thành một tổng thể khác. Marta mệt mỏi ra dấu hiệu chào từ biệt và quay về nhà. Con chó không đi theo cô ngay tức thì, mà chờ cho chiếc xe, sau khi đi qua dốc xuống quốc lộ rồi mất hút sau căn nhà đầu tiên ở thị trấn. Ngay sau đó, con chó vào trong bếp và thấy cô chủ đang ngồi ngay trên chiếc ghế vẫn ngồi làm việc trong suốt mấy ngày qua. Cô đang lấy mấy ngón tay dụi đi dụi lại hai mắt như để làm dịu cơn đau hay xua bớt đi bóng tối trong đôi mắt. Chắc chắn là ở tuổi còn non nớt này Achado chưa kịp tạo lập được những ý kiến rõ ràng và dứt khoát về sự cần thiết và ý nghĩa của những giọt nước mắt của con người , tuy vậy, đã coi những dịch thủy này như biểu hiện thường xuyên của khối nước kỳ lạ thể hiện tình cảm, lý trí và sự tàn ác vốn làm nên con người, nên nó nghĩ sẽ không phải là một sai lầm nghiêm trọng gì lắm nếu tiến gần đến cô chủ đang khóc và dịu dàng ngả đầu mình vào hai đầu gối của cô. Một con chó nhiều tuổi hơn, nếu cho rằng tuổi tác càng cao thì buộc phải nhận tội cao gấp nhiều lần hơn, phải trơ trẽn hơn mức bình thường, có lẽ đã có thể mỉa mai bình phẩm hành độn tỏ tình thân của chú chó non tơ này, nhưng chính khoảng trống của tuổi già đã làm cho nó quên mất rằng trong vấn đề trái tim và tình cảm, cái thái quá bao giờ cũng tốt hơn sự ít ỏi. Lòng đầy xúc động, Marta lấy tay xoa đầu con chó, và vì nó vẫn chưa đi ra lại vẫn tiếp tục chăm chú nhìn nên cô liền lấy bút chì và vẽ lên giấy những nét phác thảo đầu tiên. Lúc đầu, nước mắt làm cho cô nhìn không rõ, nhưng dần dần, cùng với bàn tay đã chắc chắn hơn, đôi mắt đã sáng tỏ hẳn nên nhìn thấy đầu con chó như vừa nổi lên từ một đáy nước ấm hiển hiện tất cả vẻ đẹp và sức mạnh của nó. Từ hôm nay, Marta sẽ yêu mến Achado như Cipriano Algor yêu mến nó, điều mà chúng ta đã biết quá rõ.
Người thợ gốm đã bỏ lại phía sau thị trấn của mình, ba ngôi nhà lẻ loi bị đổ sập mà bây giờ chẳng ai buồn đến dựng lại, và lúc này ông đang đi ven bờ nồng nặc mùi hôi thối, rồi sẽ đi qua những cánh đồng bị bỏ hoang, cánh rừng bị bỏ rơi, đã bao lần ông đi theo con đường này mà hầu như không để ý đến cảnh buồn thảm xung quanh, nhưng hôm nay có hai lý do làm ông lo lắng, lộ ra trong vẻ chán chường trên nét mặt, một trong hai lý do đó chính là thương vụ đòi hỏi hết sức khéo léo ở Trung tâm, đương nhiên lý do này không cần phải giải thích gì nhiều, nhưng lý do khác, mà ta không biết còn ảnh hưởng đến ông bao nhiêu thời gian nữa, đó cũng chính là điều làm cho tâm hồn ông bất ổn nhất, một niềm xúc động thật sức bất ngờ và không thể lý giải được, khi ông di dqua đầu đường nơi Isaura Estudiosa sống, ông muốn đến gần để biết tin tức về chiếc bình xem quá trình sử dụng nó có lộ ra khiếm khuyết gì không, xem nó có bị rò nước ra ngoài không, xem nó có còng giữ cho nước mát được nữa không. Rõ ràng Cipriano Algor không phải mới quen biết người phụ nữ láng giềng này từ hôm nay, cũng chẳng phải từ hôm qua, kể ra thì chẳng có ai sống ở trong thị trấn này mà do nghề nghiệp hàng ngày ông không quen biết, và mặc dù chưa bao giờ ông giữ mối quan hệ thân tình theo đúng nghĩa với gia đình này, những người Algor, bố và con gái, đã đi cùng thân nhân nhà họ ra tận nghĩa trang trong đám tang của người quá cố, ông Joaquim Estudioso, và bà Isaura đã được biết đến bằng chính họ này theo lệ làng. Từ một làng xa xôi hẻo lánh Isaura đã đến lấy chồng ở đây.
Cipriano Algor nhớ là mình cũng đã bày tỏ lời chia buồn với bà ấy ngay ở cổng nghĩa trang, là nơi mà mấy tháng sau hai người lại gặp nhau để trao đổi cảm tưởng và lời hứa hẹn về chiếc bình bị hỏng quai. Đó cũng chỉ là một bà goá nữa trong thị trấn, mộtngười phụ nữ buộc phải mặc đồ tang hết sức nghiêm ngặt trong vòng sáu th’giận dữ, rồi sau đó còn thêm sáu tháng để tang nhẹ nhàng hơn, nhưng thế cũng còn là may rồi, bởi vì trước đây, hai kỳ tang này, nghiêm khắc và nhẹ nhàng, đã từng đè nặng lên thân xác và biết đâu đấy cả tâm hồn nữa, của người phụ nữ, mỗi kỳ tang kéo dài một năm ròng rã, cả ngày và đêm, đó là chưa kể đối với những bà luống tuổi thì theo phong tục còn phải vận đồ đen cho đến tận ngày cuối cùng của đời họ. Cipriano Algor tự hỏi không biết trong tiếng khá dài giữa hai cuộc gặp gỡ ở cổng nghĩa trang đã có lần nào mình được nói chuyện với Isaura Estudiosa hay chưa, và câu trả lời làm chính ông cũng phải ngạc nhiên, Chà, thậm chí mình còn chưa gặp bà ấy lần nào nữa trong suốt thời gian đó, và mặc dù chúng ta đừng lấy làm lạ trước chuyện độc đáo này thì cũng nên biết rằng trong lĩnh vực của những chuyện ngẫu nhiên, dù ở một thành phố mười triệu dân hay ở một làng mấy trăm người thì chuyện gì phải xảy ra vẫn nhất định sẽ xảy ra. Vào lúc này ý nghĩ của Cipriano Algor lại quay về Marta, suýt nữa ông lại đổ lỗi cho con gái về tất cả mọi chuyện viển vông đang quay cuồng trong đầu mình, nhưng rồi sự công minh, chính đại, lòng tự trọng, tính cảnh giác của ông vẫn thắng thế, Này, mi đừng có mà lẩn tránh, hãy để cho con gái mi được yên, con bé chỉ nói những gì mi thích nghe mà thôi, bây giờ phải biết liệu mi có gì hơn để tặng cho Isaura ngoài chiếc bình kia, và mi cũng đừng quên, xem liệu bà ấy có sẵn sàng nhận những gì mà mi hình dung ra là có thể trao cho bà ấy không, và liệu mi có hình dung nổi cái gì không đã. Cuộc độc thoại bị dừng lại trước rào cản của lý lẽ bác bẻ đó, mà vào lúc này, là không thể vượt qua nổi, và việc ngưng bất ngờ này đã được lý do lo lắng thứ hai tận dụng, mấy băn khoăn lo lắng cùng chụm vào một chân duy nhất, hình ảnh những con búp bê bằng đất sét, Trung tâm, viên trưởng phòng cung ứng. Rồi ta sẽ xem vu .việc này kết thúc ra sao, ông thợ gốm nói thầm, ý tứ của câu nói này còn được lặp đi lặp lại nữa, mà cũng có thể dùng để đề cập vấn đề khá phấn khích về Isaura Estudiosa.
Quá muộn rồi, ta đã vượt qua Vành đai Nông nghiệp, hay Vành đai Xanh, như cách gọi cô cuối cùng người cứ muốn dùng lời mỹ miều làm đẹp cho thực tế khô, một vùng đất phủ đầy băng xỉn màu bẩn thỉu, một biển ngập đầy đồ nhựa phế thải, nơi mà những khu nhà kính trồng rau, cao như nhau, trông như những tảng băng trôi, như những quân bài domino khổng lồ trần trụi không lỗ đục. Ở trong đó không lạnh, ngược lại, những người làm công như một nhúm giẻ rách ướt đầm và bị những bàn tay tàn nhẫn xoắn lại, còn thấy nóng ngột ngạt. Nếu không cùng nói một lời thì cùng chung một ý nghĩ. Hôm nay chiếc xe không chở hàng hoá gì, Cipriano Algor không còn là thành viên của công đoàn những người bán hàng nữa rồi bởi vì hàng ông sản xuất ra chẳng được ưa chuộng nữa, bây giờ ông chỉ mang theo nửa tá bản thiết kế do Marta làm để ngay bên cạnh mình , chứ không phải ở hàng ghế phía sau như con chó Achado tưởng tượng, và những thiết kế này là chiếc la bàn duy nhất và hết sức mong manh cho chuyến đi, vốn khởi đầu một cách hạnh phúc khi rời khỏi nhà, mặc dù trước đó, chính người vẽ chúng ra trên giấy đôi lúc đã cảm thấy bị thất bại. Người ta nói phong cảnh chính là tình trạng của tâm hồn, ta thường nhìn phong cảnh với con mắt ở bên trong lòng mình, sở dĩ như vậy bởi vì các cơ quan nhãn khoa ở bên trong cơ thể thật tuyệt vời, chúng không biết nhìn những nhà máy và những kho hàng này, những cột khói đang nuốt chửng bầu trời, những hóa chất độc hại này, những vũng bùn lầy vĩnh cửu nơi đây, những lớp bồ hóng này, số rác hôm qua quét chồng lên đống rác của mọi ngày trước, số rác của ngày mai quét chồng lên đống rác của ngày hôm nay, ở đây có quá đủ những con mắt bình thường ở trên các gương mặt để có thể chỉ bảo cho linh hồn thoả mãn nhất hãy nghi ngờ niềm hạnh phúc mà nó tưởng là đang được hưởng.
Vượt qua vành đai Công nghiệp dọc quốc lộ, ngay trên vùng đất hoang do khu nhà ổ chuột chiếm giữ, thấy một chiếc xe tải đã bị đốt cháy. Không có dấu hiệu nào về số hàng hoá mà nó đã chuyên chở, trừ một số thùng cháy xém vứt lung tung nhưng không hề có nhãn mác ghi nội dung và xuất xứ của hàng hoá. Hoặc lô hàng đã bị cháy rụi cùng chiếc xe, hoặc người ta đã kịp cứu được hàng trước khi ngọn lửa bốc lên dữ dội. Mặt đất ở xung quanh còn ẩm ướt chứng tỏ lính cứu hoả có đến nhưng nhìn bề ngoài cũng biết họ đã đến muộn, vì chiếc xe tải đã bị cháy hoàn toàn. Phía trước có hai xe cảnh sát giao thông đang đỗ, phía bên kia đường quốc lộ còn có một xe quân sự chở đầy lính. Người thợ gốm giảm tốc độ để nhìn rõ hơn chuyện gì đã xảy ra, nhưng những viên cảnh sát, mặt mày cau có, khó chịu ra lệnh cho ông phải đi ngay, chỉ kịp hỏi có ai bị chết không nhưng chẳng nhận được một câu trả lời nào. Đi tiếp đi, đi đi, họ hét to giục giã và vung mạnh cánh tay. Đến lúc này Cipriano Algor mới nhìn sang phía bên kia đường và thấy những người lính đang đi đi lại lại trong khu nhà ổ chuột. Vì phải cho xe chạy nhanh nên ông không nhìn kỹ được gì thêm, trừ chuyện hình như những người lính đang lùa cư dân ra khỏi nhà. Chắc là lần này những kẻ tham gia vụ cướp không chỉ thoả mãn với việc vơ vét hàng hóa. Có thể vì nguyên nhân chưa được rõ, chuyện chưa từng xảy ra trước đây, những kẻ này đã phóng hoả đốt chiếc xe tải, có lẽ là vì người lái xe đã chống trả thẳng thừng hành vi dùng bạo lực để cướp bóc, hoặc do chính những nhóm có tổ chức ở khu ổ chuột quyết định thay đổi chiến thuật, dù khó mà hiểu được chúng giành được thứ quỷ quái gì với hành động bạo lực như vậy , một việc làm chỉ đem lại cớ cho những hành động cũng không kém bạo lực của các nhà chức trách, Mình làm sao mà biết được, người thợ gốm nhủ thầm, đây là lần đầu tiên quân đội vào trong khu nhà ổ chuột này, cho đến nay, mọi hành động vây ráp luôn là chuyện của cảnh sát, thậm chí cả ở những khu phố có lực lượng cảnh sát đóng quân, nhân viên cảnh sát đến, có lần thì hỏi dăm ba câu, những lần khác thì không hỏi han gì, bắt đi hai hoặc ba người, và cuộc sống ở đó vẫn tiếp tục cứ như không hề có chuyện gì xảy ra, sớm muộn gì thì những tù nhân kia cũng mất tích. Người thợ gốm Cipriano Algor quên cả bà hàng xóm Isaura Estudiosa mà mình cho chiếc bình, quên cả viên trưởng phòng cung ứng của Trung tâm mà ông không biết liệu có thuyết phục đượcchuyện chấp nhận những vẻ đẹp nghệ thuật của những con búp bê gốm hay không, tư tưởng của ông thợ gốm vẫn luẩn quẩn với chiếc xe tải bị đốt cháy thành than đến nỗi không còn tí dấu vết gì về số hàng hoá mà nó đã chuyên chở, nếu như trên thực tế nó có chuyên chở gì đó. Có, có chứ, ông nhắc đi nhắc lại mấy từ này giống như ai đó, sau khi bị vấp hòn đá, lùi lại, rồi đi và vấp tiếp với chính hòn đá đó và cứ vấp váp liên tục như vậy dường như còn chờ một tia lửa bạt cháy trong lòng mới nhảy qua, nhưng tia lửa chẳng thấy xuất hiện, Cipriano Algor cũng đã mòn mỏi với ý nghĩ này tôi suốt hơn ba cây số đường đi và gần như thôi không nghĩ đến nữa, bà Isaura Estudiosa đang chuẩn bị tranh chấp lãnh địa với viên trưởng phòng, thì bỗng nhiên tia lửa xuất hiện, ánh lửa bừng sánglên, chiếc xe tải không phải bị những người trong khu ổ chuột đốt mà chính là do các cảnh sát đốt để tạo cớ cho sự can thiệp của quân đội, Ta lấy đầu mình ra đánh cược là sự việc đã diễn ra đúng như vậy, người thợ gốm thầm thì, và lúc đó, ông cảm thấy rất mệt mỏi, không phải vì đã bắt trí óc làm việc quá nhiều mà vì đã tự nhận ra được thế giới là như vậy, rằng điều giả dối thì nhiều mà sự thật thì chẳng có, hay chỉ có dăm ba điều là thật, đúng, đáng lý phải ở đó mà ngược lại mình lại tiếp tục đi, khiến mình không kịp nghĩ về sự thật là chuyện gì đã xảy ra, đáng ra trước tiên ta phải điều tra xem có phải đó là một điều dối trá hay không. Cipriano Algor liếc nhìn đồng hồ, nếu định xem giờ thì hành động đó chẳng giúp gì được cho ông, bởi vì ngay sau cuộc tranh luận giữa khả năng dối trá và khả năng sự thật thì dường như ông đang chờ tìm ra kết luận thông qua vị trí của các kim đồng hồ, một góc vuông thì có nghĩa là đúng, một góc nhọn sẽ đặt trước một câu trả lời khôn ngoan là có lẽ, một góc tù là câu trả lời dứt khoát không đúng, một góc phẳng chứng tỏ tốt hơn hết là không nghĩ đến chuyện này nữa. Tiếp theo sau, khi ông lại nhìn mặt đồng hồ, thì chỉ thấy các kim chỉ giờ, phút, giây lại quay đúng như chức năng của chúng, Mình đang đi đúng giờ, ông nói, và chính xác là đi đúng giờ, dù sao đi nữa thì chúng ta luôn đi đúng giờ, đi cùng thời gian, trong thời gian , và không bao giờ chệch thời gian dù ta luôn bị lên án vì chuyện này. Bây giờ ông đã vào trong thành phố, đang đi trên đại lộ dẫn đến mục tiêu, phía trước, nhanh hơn tốc độ của chiếc xe là tốc độ của dòng suy nghĩ, viên trưởng phòng cung ứng, Isaura Estudiosa, người đàn bà đáng thương, đã ở lại phía sau rồi. Phía xa, trên bức tường cao tối thẳm ngăn ngang con đường, nhìn thấy rõ một hàng rào trắng thật lớn, hình vuông, nơi có dòng chữ sơn màu xanh dương lấp lánh, HÃY SỐNG AN TOÀN, HÃY SỐNG TRONG TRUNG TÂM, ở ngoài cùng bên phải cũng thấy rõ một dòng ngắn chỉ có vài chữ, màu đen, mà đôi mắt cận thị của Cipriano Algor không đọc nổi, mặc dù cũng đáng coi là câu phụ, nếu chúng ta muốn cho là như vậy, của câu chính trên đây, nhưng nó cũng có tính độc lập nhất định, HÃY ĐỀ NGHỊ THÔNG TIN, đó chính là lời khuyên. Hàng rào thỉnh thoảng lại xuất hiện, nhắc lại chính những chữ này, chỉ khác nhau màu sơn, thỉnh thoảng còn kèm theo hình ảnh những gia đình hạnh phúc, người chồng ba mươi lăm tuổi, người vợ ba mươi ba tuổi, đứa con trai mười một tuổi, con gái chín tuổi, và còn có, tuy không phải thường xuyên, một người ông, một người bà mái tóc bạc, không có nếp nhăn và không rõ tuổi tác, tất cả buộc phải cười hở hàm răng hoàn mỹ, sáng lấp lánh. Cipriano Algor thấy lời mời này là một điềm báo trước, ông đã từng nghe con rể nhắc đi nhắc lại hàng trăm lần rằng cả nhà sẽ sống ở Trung tâm khi anh ta được cất nhắc làm bảo vệ nôị bộ chính thức theo biên chế. Cả ba chúng ta sẽ sống ở một trong trại lính như thế kia, ông nghĩ thầm, như đôi vợ chồng trẻ đã có Marta và người chồng, người ông sẽ là mình, nếu chúng thuyết phục được ta, bà thì không có, đã chết từ ba năm nay rồi, bây giờ vẫn còn thiếu những đứa cháu, nhưng thay vào đó có thể đưa Achado vào bức ảnh, dù kỳ lạ đến đâu thì một con chó cũng rất phù hợp với một gia đình hạnh phúc, dù phi lý nhưng cũng là một nét tinh tế, là ưu việt của con người. Cipriano Algor quay xe về dãy phố bên phải, song song với Trung tâm, vừa đi vừa nghĩ, không, không thể được, ở Trung tâm người ta không chấp nhận chó và mèo, có lẽ chim trong lồng thì được, những con vẹt, con chim hoàng ạnh chim kim oanh, những vật nuôi có mỏ, và đương nhiên cả những con cá trong bể nuôi cá cảnh, nhất là những loài cá nhiệt đới, những loại có nhiều vây, mèo thì không, và chó lại càng không được, đó là điều tệ hại cuối cùng, một lần nữa lại phải từ bỏ con Achado, một lần nó bị bỏ rơi đã quá đủ rồi, vào lúc này trong ý nghĩ của Cipriano Algor chẳng hề xuất hiện hình ảnh của Isaura Estudiosa bên tường hàng rào nghĩa trang, sau đó ôm chiếc bình vào ngực, rồi từ cửa ra vào nhà nói lời chia tay, nhưng mọi vật đã xuất hiện thì cũng biến mất, và lúc này ông đã đến trước cửa đi xuống tầng hầm nơi thường giao hàng hoá và cũng là nơi trưởng phòng cung ứng kiểm tra phiếu giao hàng và hóa đơn và quyết định về những thứ sẽ được nhập vào và không được nhập vào.
Ngoài chiếc xe tải đang dỡ hàngcòn hai chiếc xe khác đang chờ đến lượt. Người thợ gốm tính rằng, vì không đến giao hàng, theo logic, ông đâu cần phải xếp vào hàng các xe tải làm gì. Vấn đề mà ông mang đến chỉ liên quan trực tiếp đến viên trưởng phòng , không phải thương lượng với những nhân viên cấp dưới và hơn nữa đây là chuyện kín đáo nên chỉ cần đến chỗ quầy và trình bày lý do đến đây làm gì. Ông đỗ xe, cầm giấy tờ và với những bước chân tưởng là mạnh mẽ nhưng ai quan sát kỹ sẽ nhận ra đôi chân run run đã ảnh hưởng đến độ thăng bằng của thân thể ra sao, ông đi qua sàn lát gạch đầy vết dầu cũ và mới cho đến quầy tiếp nhận giấy tờ, ông chào người tiếp tân hết sự nhã nhặn, Xin chào ông, và xin được nói chuyện với ngài trưởng phòng. Người nhân viên mang lời đề ngị bằng miệng đi, ngay lập tức quay lại. Ông ấy đến đây bây giờ, ông ta nói. Phải chờ mười phút mới xuất hiện, không phải ông trưởng phòng như lời đề nghị, mà một trong những vị phó phòng. Cipriano Algor không hài lòng với việc phải trình bày câu chuyện với người, mà nói chung, không có tác dụng gì hơn trong cơ cấu tổ chức và trong thực tiễn là chuyển giấy tờ cho người ở cấp cao hơn. Cũng may là khi người thợ gốm giải thích đến nửa chừng thì bản thân ông phó phòng hiểu ra rằng nếu nghe tiếp đến cuối câu chuyện này cũng chỉ nhọc thân mà thôi, và rằng dù thế nào đi nữa thì quyết định cuối cùng luôn luôn là của người được bổ nhiệm để làm việc này và, vì lẽ đó thì tốt nhất việc ai người nấy làm. Thật dễ dàng nhận ra rằng với cách hành xử của vị phó phòng là biểu hiện của nỗi bất mãn xã hội. Ông ta đột ngột ngắt lời người thợ gốm, cầm lấy bản đề nghị và những bản vẽ rồi bỏ đi. Mãi mấy phút sau ông ta mới xuất hiện ở chiếc cửa mà ông đã đi vào, từ chỗ đó ra hiệu cho Cipriano Algor tiến lại gẫn, cũng chẳng cần nhắc lại một lần nữa làm gì rằng, trong tình cảnh đó, đôi chân có xu hướng làm tăng thêm sự run rẩy đã có sẵn trên thân người, và, sau khi bước đi, thì đôi chân mới quay lại đúng nhiệm vụ của mình. Viên trưởng phòng cầm bản đề nghị trên tay phải, những bản vẽ được đặt ngay ngắn trên bàn, trước mặt ông ta, như một bức thư khẩn cầu. Ông ta ra hiệu cho Cipriano Algor ngồi xuống, một phép màu đã cho phép người thợ gốm không nghĩ đến đôi chân nữa và xông ngay vào việc giải thích vấn đề, Xin chào ông, xin ông thứ lỗi nếu tôi đến quấy rầy công việc của ông, nhưng đây là một ý tưởng mà con gái tôi và tôi, thật thà mà nói, thì cô con gái là chính đã nghĩ ra. Viên trưởng phòng ngắt lời, Trước khi ông tiếp tục, thưa ông Algor, tôi phải có trách nhiệm thông báo cho ông biết rằng Trung tâm đã quyết định không mua các sản phẩm ở xưởng gốm của ông, tôi đang nói về chuyện mới đây chúng tôi chỉ tạm đình chỉ mua nhưng nay thì việc chấm dứt mua là quyết định cuối cùng và không thể đảo ngược được nữa. Cipriano Algor cúi đầu, phải hết sức thận trọng trong từng lời nói, dù xảy ra bất cứ chuyện gì thì cũng không thể nói hoặc làm gì để hỏng mất khả năng thương lượng về những con búp bê, vì vậy, ông chỉ nói nhỏ nhẹ, Tôi đã chờ đợi chuyện như thế này rồi, thưa ông, nhưng, xin cho phép tôi được thoải mái một chút, đúng là đau đớn nặng nề, sau bao nhiêu năm được cung ứng mặt hàng này, nay phải nghe từ miệng ông những lời đó, Cuộc sống là vậy mà, ta làm bao nhiêu thứ để rồi phải kết thúc, Cũng có nhiều thứ ta làm để bắt đầu, thưa ông, Nhưng không bao giờ chúng giống nhau được. Viên trưởng phòng ngừng lại, xoay nhẹ các bản vẽ, với dáng vẻ lơ đãng. Con rể ông có đến đây nói chuyện với tôi, Tôi có nhờ nó, thưa ông, chính tôi nhờ nó đấy, để giải toả những nghi ngại của tôi lúc bấy giờ thôi mà, vì lúc đó tôi không biết mình có thể tiếp tục sản xuất nữa hay không, Bây giờ thì ông đã biết rồi, Vâng thưa ông, tôi đã biết rồi, Ông cũng biết rõ rằng từ xưa đến nay nguyên tắc của Trung tâm, kể cả với mặt hàng cao cấp, luôn luôn là không chấp nhận sự ép hoặc sự can thiệp của những người thứ ba trong mọi hoạt động buôn bán của mình, và nhất là của những nhân viên trong nhà. Thưa ông, đó không phải là việc gây sức ép đâu ạ, Nhưng đó đó là một sự can thiệp, Tôi rất lấy làm tiếc. Một khoảng im lặng nữa, Ta còn phải nghe chuyện gì nữa đây, người thợ gốm xót xa nghĩ thầm. Ông không phải chờ đợi lâu để biết được điều đó, ngay lúc đó viên trưởng phòng mở cuốn sổ theo dõi hàng hoá, đọc lướt qua, xem kỹ một số trang, sau dùng máy tính nhỏ cộng ngay ra một số liệu và cuối cùng ông ta nói, Ở trong kho chúng tôi đang có số lượng hàng rất lớn ở xưởng gốm của ông, hàng đủ loa;.i không thể tiêu thụ được với giá cơ bản, thậm chí với giá thấp hơn giá chúng tôi đã mua, và chúng lại còn chiếm chỗ mà chúng tôi đang rất cần trong kho, vì lý do đó, tôi buộc phải đề nghị ông mang đi trong thời hạn tối đa là hai tuần, sáng nay tôi đã định bảo nhân viên gọi điện báo cho ông biết, Tôi chưa thể hình dung ra mình phải đi bao nhiêu chuyến xe mới chở hết số hàng này, chiếc xe tải của tôi rất nhỏ, Mỗi ngày một chuyến là có thể giải quyết được vấn đề, Thế tôi bán đồ gốm cho ai được bây giờ, người thợ gốm cúi đầu hỏi. Đó là vấn đề của ông , chứ không phải của tôi, Ít nhất bây giờ tôi được phép thương lượng với những thương nhân ở thành phố chứ, Hợp đồng của chúng ta đã hết hiệu lực, ông có thể thương lượng với ai tuỳ thích, Nếu cần thiết, Đúng thế, nếu cần thiết, một khủng hoảng ở bên ngoài đang rất trầm trọng, ngoài chuyện đó ra, viên trưởng phòng im lặng, cầm các bản vẽ lên, xếp lại, sau đó từ từ mở ra, từng bản một ,chăm chú nhìn có vẻ chân thật, cứ như đây là lần đầu tiên ông ta nhìn các bản vẽ này. Cipriano Algor không thể hỏi, Ngoài chuyện đó ra là sao, ông phải chờ, cố nén sự lo lắng, dù sao đi nữa, hay ngay từ đầu cuộc nói chuyện này ,viên trưởng phòng vẫn là người quyết định luật chơi, và vào lúc này cuộc chơi hoàn toàn bất bình đẳng, trong đó tất cả mọi chiến thắng đều rơi về một bên và trong cuộc chơi này, nếu cần thì tất cả mọi giá trị của những quân bài sẽ thay đổi tuỳ theo ý chí của người đang cầm trên tay những quân bài đó, trong trường hợp này là bài K có thể giá trị hơn là bài A và kém hơn là bài Q, hoặc lá bài thấp nhất con tốt đen cũng bằng với lá bài J, mặc dù vẫn phải thừa nhận rằng với sáu bản vẽ hình đã trình bày, ông thợ gốm cũng có chút lợi thế về số lượng, tuy chỉ như sợi tóc mà thôi. Một lần nữa, viên trưởng phòng gom các bản vẽ lại ,để sang bên cạnh một cách vô cảm, và sau khi nhìn lại cuốn sổ theo dõi hàng hóa xong mới nói nốt câu lúc nãy, Ngoài chuyện đó ra, ý tôi muốn nói là, ngoài tình hình bi đát của nền thương mại truyền thống, trong đó mặt hàng đồ gốm cũng đã bị thời gian và những thay đổi về sở thích làm cho mất uy tín, thì đồ gốm cũng đã bị cấm buôn bán ở bên ngoài khu vực mà Trung tâm chỉ định kể cả những sản phẩm đang được đề nghị hiện nay, Thưa ông, tôi cho rằng mình đã hiểu là chúng tôi không thể bán các hình búp bê cho các thương nhân ở thành phố, Ông đã hiểu rõ tôi, nhưng chưa hiểu tất cả, Tôi không hiểu ông sẽ đi đến đâu, Ông không những không thể bán cho họ các con búp bê gốm này, mà cũng không thể bán cho họ bất cứ sản phẩm gốm sắp tới nào, kể cả khi, giả sử có một khả năng vô lý hết sức là họ đặt hàng cho ông nữa, Hiểu đúng ra là kể từ khi các ông quay lại chấp nhận tôi là người cung ứng hàng cho Trung tâm, tôi sẽ không được là người cung ứng hàng cho bất cứ ai khác nữa, Chính xác là như vậy đấy, nhưng vấn đề này không có ly do gì đáng ngạc nhiên cả, xưa nay đó vẫn là quy tắc mà, Dù sao, thưa ông, trong tình trạng hiện nay khi mà một số sản phẩm nhất định không còn được Trung tâm quan tâm nữa thì cũng nên cho nhà cung cấp được tự do tìm các người mua khác, đó mới là công bằng hợp lý chứ. Chúng ta đang ở trên lĩnh vực thực tế buôn bán, thưa ông Algor, những lý thuyết mà không phục vụ cho thực tế và không củng cô; cho thực tế thì không có chút giá trị nào ở Trung tâm, và từ bây giờ ông phải biết rằng chúng tôi cũng đủ điều kiện để làm ra các loại lý thuyết, và một số lý luận đó chúng tôi cũng đã tung vào thực tế trong thị trường, tôi muốn nói là, chỉ những lý luận dùng để phê chuẩn và nếu cần, để xá bỏ những sự việc mà đôi khi trở nên tệ hại. Cipriano Algor tự nhủ thầm không nên đáp lại sự thách thức của ông ta. Rơi vào cám dỗ, lời qua tiếng lại đôi co với một vị trưởng phòng, tôi khẳng định, ông phủ định, tôi phản đối, ông đáp lời , thì cũng chỉ đưa đến một kết quả tệ hại mà thôi, không bao giờ ta biết được khi nào một lời bị hiểu lầm và đem lại hậu quả tai hại là làm hỏng bét mọi nỗ lực tinh tế để thuyết phục đối tác, châm ngôn của người xưa đã từng nói, đừng bao giờ chơi trò quả lê với chủ của bạn, ông chủ sẽ ăn quả chín và để cho bạn quả xanh. Viên trưởng phòng cười nửa miệng nhìn ông nói, Thực tình tôi chẳng biết vì sao mình lại nói tất cả chuyện này với ông, Nói thật, tôi cũng thấy ngạc nhiên đấy, ông ạ, tôi chỉ là một người thợ gốm bình thường, những thứ ít ỏi mà chúng tôi có để bán cho ông chẳng đáng để ông mất bao lòng kiên nhẫn với tôi và không xứng với những suy tư lâu lắc của ông, Cipriano Algor trả lời, và ngay lập tức ông tự cắn vào lữơi mình, vừa mới tự hứa là không đổ thêm dầu vào lửa cho cuộc nói chuyện vốn đã hết sức căng thẳng này rồi mà, thế mà mình lại tung ra những lời khiêu khích, không chỉ trực tiếp mà còn không đúng lúc nữa cơ chứ. Tự nghĩ để tránh một câu trả lời làm chính mình run sợ , ông đứng dậy và nói, Tôi xin lỗi đã làm mất thì giờ của ông, thưa ông, tôi xin được để lại các bản vẽ cho ông đánh giá, trừ phi, Trừ phi cái gì vậy, Trừ phi ông đã có một quyết định, Quyết định gì, Tôi không biết, thưa ông, tôi không biết được ý nghĩ của ông, Quyết định không đặt hàng cho các ông làm những con búp bê, phải vậy không , viên trưởng phòng hỏi, Vâng thưa ông, người thợ gốm trả lời mà mắt vẫn không rời khỏi đối tác và trong thâm tâm vẫn tự nguyền rủa mình là ngu và bất cẩn, Tôi vẫn chưa đưa ra một quyết định nào cả, Tôi có thể hỏi ông là việc này có lâu không ạ, là vì, như ông đã biết, tình cảnh của chúng tôi, Tôi sẽ quyết định nhanh thôi, viên trưởng phòng ngắt lời, có lẽ ông sẽ nhận được tin ngay trong ngày mai đấy, Ngày mai ư, Vâng, ngày mai, tôi không muốn người ta dị nghị là Trung tâm không cho ông cơ hội cuối cùng, Tôi cho rằng có thể rút ra kết luận về những điều ông vừa nói với tôi là quyết định sẽ tích cực, Có thể là tích cực, đó là tất cả những gì tôi có thể nói được với ông vào lúc này, Xin cảm ơn ông, Chưa có lý do để cảm ơn tôi về bất cứ điều gì cả, Cảm ơn vì niềm hy vọng mà tôi có thể mang về khi ra khỏi đây , đó cũng đã là một điều gì đó rồi đấy ạ, Niềm hy vọng chưa bao giờ đáng tin cả đâu, Tôi cũng nghĩ như vậy, nhưng chúng tôi biết làm gì được đây , chúng tôi phải bám vào một cái gì đó trong những giờ phút khó khăn chứ ạ, Xin chào ông Algor, Xin chào ông. Người thợ gốm túm lấy cái để nắm tay cửa ra vào chuẩn bị đi ra, viên trưởng phòng vẫn còn chuyện gì cần nói với ông ,Ông cần bàn cụ thể với ông phó phòng, chính người đã dẫn ông vào đây, về kế hoạch rút hết hàng gốm tồn kho của ông, cần nhớ là ông chỉ có hai tuần để mang đi,cho đến cái đĩa cuối cùng đấy, Vâng, thưa ông. Câu nói, kế hoạch rút hết, không hợp với miệng một người thường dân, nghe như đang nói về một chiến dịch quân sự hơn là công việc trả lại hàng hoá thông thường hàng ngày, và nếu thực hiện chính xác từng ly từng tí câu nói đó và so sánh vị thể của đơn vị Trung tâm và đơn vị xưởng gốm thì đúng là một cuộc rút lui theo ý trời về chiến thuật để tập hợp lại các lực lượng đang bị tản mát và sau đó, khi thời cơ đến, nghĩa là, khi đề nghị sản xuất búp bê gốm được thông qua, sẽ mở lại cuộc tấn công, sao cơ, ngược lại, có nghĩa là điểm kết thúc của tất cả, thất bại trên khắp các chiến tuyến, cuộc tháo chạy, cảnh mạnh ai nấy chạy. Cipriano Algor nghe viên phó phòng nói một thôi một hồi không ngưng nghỉ và không nhìn thẳng vào mặt ông, Bốn giờ chiều hàng ngày ông phải tự mình làm hoặc nhờ người ở nơi khác đến giúp đỡ, nhân công ở đây không thể làm việc này dù ông có trả thêm tiền cho họ, vừa nghe người thợ gốm vừa tự hỏi liệu mình có nên tiếp tục ở lại đây để chịu cảnh nhục nhã, bị đối xử như một kẻ ngớ ngẩn, một tên vô tích sự nữa hay không, và nhất là trong hoàn cảnh lý lẽ đang thuộc về họ, và rằng đối với Trung tâm mấy cái đĩa bằng gốm thô thiển hoặc những con búp bê nực cười bắt chước hình y tá, người Eskimo và người xứ Lưỡng hà râu quai nón chẳng hề quan trọng gì, không mảy may quan trọng, hoàn toàn không là cái gì cả, chỉ là con số không, Chúng ta chỉ là như vậy đối với họ, con số không, zero. Cuối cùng ông cũng ngồi lại được trên chiếc xe tải nhẹ của mình, nhìn đồng hồ, còn phải đợi gần một tiếng đồng hồ nữa mới phải đi đón con rể, một ý nghĩ vụt đến trong đầu ông hay là đi vào Trung tâm, đã lâu lắm ông chưa đi vào cửa ra vào dành cho công chúng, dù chỉ vào để nhìn ngắm, hay vào để mua hàng, mua hàng luôn luôn là việc của Marçal làm để tận dụng quyền lợi được giảm gía của nhân viên, và vào chỉ để nhìn ngắm cũng xin miễn nhé, xin lỗi phải nói điều này, rõ ràng ai đó tay không mà đi dạo trong ấy thì chắc chắn sẽ nhanh chóng trở thành mục tiêu chú ý đặc biệt của những người bảo vệ, sẽ có khả năng xảy ra chuyện dở khóc dở cười là chính con rể đến chặn mình lại, Bố ơi, bố làm gì ở đây vật, bố có mua gì đâu, và ông sẽ phải trả lời, Bố đến khu vực bán bình, lọ, xem có còn trưng bày mặt hàng gốm nào nữa không. Algor, ông đang tưởng tượng, biết chiếc ly được khảm một màu đá thạch anh kia giá bao nhiêu không, đáp, Có, thưa ông, đó là chiếc ly rất đẹp, hiện nay còn rất ít ngành thủ công có thể thực hiện được những công việc tinh tế như thế này, một sản phẩm hoàn mỹ biết bao, có thể người đại diện của khu vực hàng mỹ nghệ này xúc động trước những lời giải thích uyên thâm của vị chuyên gia, sẽ ngay lập tức khuyên lãnh đạo phòng cung ứng nhập gấp hàng trăm chiếc ly, loại có khảm mẩu đá thạch anh, và thế là trong trường hợp này, chúng ta không còn phải mạo hiểm với những anh hề xiếc, những chú hề và những ông quan Trung Quốc mà mình chẳng hề biết kết cục sẽ ra sao nữa. Cipriano Algor không cần phải tự nhủ trong lòng, Không, bô không đi, từ hơn một tuần nay ông đã nói đi nói lại câu này với con gái và con rể, giờ chỉ cần nói lần cuối cùng là đủ. Khi người thợ gốm, đầu dựa vào tay lái xe, đang chìm đắm trong suy nghĩ mơ mơ màng màng một cách vô ích ấy, thì người bảo vệ canh cửa ra vào cửa đường hầm đã tiến lại và nói, Nếu đã giải quyết xong công việc của mình, thì đề nghị ông đi khỏi đây cho, chỗ này không phải bến đậu xe. Người thợ gốm nói, Tôi biết rồi, mở máy và lái xe đi không nói thêm lời nào nữa. Nhân viên bảo vệ liền ghi số xe lên một tờ giấy, thực ra anh ta chẳng cần làm việc đó, vì đã biết rõ chiếc xe này ngay từ ngày đầu tiên đến canh gác ở đường hầm này, nhưng vẫn cố tình ghi số xe là vì không thích kiểu trả lời cộc lốc, Tôi biết rồi, con người ta, nhất là các vị bảo vệ, phải được tôn trọng, phải được đối xử một cách trọng thị, không nên trả lời, Tôi biết rồi cụt lủn như vậy với họ, đáng lý ông già kia phải nói thêm, Thưa ông, đó là những lời nói đáng yêu và ngoan ngoãn, có thể dùng cho tất cả, thực ra, anh nhân viên bảo vệ kia không thấy tức giận mà chỉ cảm thấy hơi lạ lùng, vì vậy cũng tự nghĩ đáng ra mình cũng đừng nên nói, Chỗ này không phải bến đậu xe, nhất có giọng điệu khinh miệt cứ như mình là ông vua của thế giới, trong khi cái đường hầm bẩn thỉu này là chỗ ra vào thường xuyên hàng ngày của bao nhiêu xe cộ. Anh ta liền xóa số xe kia đi và quay lại chỗ làm việc của mình.
Cipriano Algor tìm một đường phố yên tĩnh để giết thì giờ chờ đợi đến lúc đi đón con rể ở cửa an ninh. Ông dừng xe ở góc phố nơi có thể nhìn ra xa, cách ba dãy nhà dài rộng, thấy được một trong những bức tường cao rộng của Trung tâm, chính là tường bao của khu cư xá. Trừ cửa ra vào thông ra bên ngoài, toàn bộ mặt tiền của bức tường không hề có một lỗ trống nào nữa, một mảng tường hoàn toàn kín mít mà những tấm panô treo ở bên trên quảng bá cho sự an nninh cũng không phải là thủ phạm của việc che hết ánh sáng và ăn cắp bầu không khí của những người sống ở bên trong. Ngược hẳn với phía mặt tiền nhẵn thính này, bề mặt của phía khác lại lố nhố đầy cửa sổ, hàng trăm và hàng trăm cửa sổ, hàng ngàn cửa sổ, luôn luôn đóng kín để chạy máy điều hoà ở bên trong. Rõ ràng là khi ta không biết được chiều cao chính xác của một toà nhà mà lại muốn có khái niệm về kích thước của nó thì thường ta hãy căn cứ vào số tầng, có thể là hai, hoặc năm, hoặc mười lăm hay hai mươi, hay ba mươi, hay bao nhiêu đó, khoảng từ một đến con số vô tận. Toà nhà của Trung tâm không thật nhỏ nhưng cũng không quá to, nó hài lòng với việc trưng ra bốn mươi tám tầng lầu trên mặt đường phố và giấu đi mười tầng ở phía dưới lòng đất. Vì Cipriano Algor đậu xe ở chỗ này nên chúng ta có thể bắt đầu kể ra một vài con số chứng tỏ tầm cỡ của Trung tâm, ta hãy nói ngay rằng chiều rộng của mặt tiền nhỏ nhất cũng là gần một trăm năm mươi mét, và mặt lớn nhất là khoảng ba trăm năm mươi mét, đương nhiên không tính đến việc mở rộng được nói chi tiết ở đầu câu chuyện này. Tiến thêm một chút trong việc tính toán và lấy đơn vị tính là chiều cao của mỗi tầng là ba mét, kể cả bề dày của lớp gạch kết nối giữa các tầng, thì ta sẽ có, kể cả mười tầng hầm, chiều cao tổng cộng là một trăm bảy mươi bốn mét. Nếu ta nhân con số này với một trăm năm mươi mét chiều rộng và ba trăm năm mươi mét chiều dài kết quả ta sẽ có, trừ những sai sót, cố ý bỏ qua hoặc nhầm lẫn, một khối lượng là chín triệu một trăm ba mùi lăm ngàn mét khối, thêm bớt dăm khối hoặc dăm điểm gì đó nữa. Trung tâm, không ai là không kinh ngạc khi biết nó, thật sự là to lớn. Và chính ở đó, Cipriano Algor nghiến răng nói, là nơi mà chàng rể yêu qúy muốn mình đến sống, phía sau một trong những cánh cửa sổ không bao giờ mở, người ta nói để khỏi làm đảo lộn bầu không khí đã được điều hoà, nhưng sự thật lại khác, con người có thể tự sát được, nếu muốn, nhưng không phải là nhảy từ độ cao một trăm mét xuống mặt đất, vì quá thất vọng và kích động sự tò mò bệnh hoạn của người đi đường vốn luôn muốn biết lý do tại sao. Cipriano Algor đã từng nói, không phải một mà rất nhiều lần, rằng sẽ không bao giờ đến sống ở Trung tâm, rằng sẽ không bao giờ từ bỏ nghề làm gốm vốn là nghề gia truyền của bố và ông bà để lại, và đến Marta, con gái độc nhất của ông, tội nghiệp cho nó quá, không có cách nào hơn là buộc phải đi theo chồng khi anh ta được vào biên chế chính thức, làm bảo vệ nội bộ, chính Marta, với lòng hiếu thảo của người con, cách đây hai hoặc ba ngày, cũng đã hiểu được rằng cha là người duy nhất được đưa ra quyết định cuối cùng, mà không bị những người thứ ba nào ép buộc hay dụ dỗ, dù những áp lực này xuất phát từ tình thương yêu của người con hay từ lòng thương trắc ẩn đối với những người già cả. Ta sẽ không đi, ta sẽ không đi, và ta sẽ không đi, dù có chết ta cũng không đi, người thợ gốm lẩm bẩm, nhưng vẫn ý thức được rằng, những lời nói này, tuy rất dứt khoát, rất cương quyết vẫn có thể giả vờ một niềm tin mà trong sâu thẳm của tâm hồn ông không hề cảm thấy,cố che giấu sự mềm yếu trong ông, như lỗ nhỏ không nhìn thấy trên bề mặt nhẵn nhụi của chiếc bình. Rõ ràng đó là lý do tốt nhất, bởi vì khi tiện nhắc đến chiếc bình cũng là dịp hình ảnh Isaura Estudiosa quay lại trong tâm tưởng của Cipriano Algor, và đã xảy ra đúng như vậy, chính ý tưởng này, hoặc sự suy luận, nếu có suy luận diễn ra, như một tia chớp chợt loé lên trong đầu, đã đưa ông đến một kết luận khá lúng túng, được nhắc lại trong mấy lời nhủ thầm hết sức mơ mộng, Như vậy thì mình khỏi phải đến sống ở Trung tâm. Hành động ngược lại của Cipriano Algor sau khi nói thì thầm mấy lời trên không cho phép chúng ta được quay lưng lại với sự thật hiển nhiên rằng người thợ gốm rất thích nghĩ đến Isaura Estudiosa nhưng vẫn không tránh được tác động hài hước là ra mặt từ chối chuyện thích thú đó. Rất vô ích nếu ta cứ mất thời gian giải thích tại sao ông ấy thích nghĩ đến bà kia, trong đời có những thứ tự nó giải thích rồi. Một người đàn ông nào đó, một người phụ nữ nào đó, một lời nói nào đó, một thời điểm nào đó, chỉ cần ta nhắc đến là mọi người đã nhận biết đó là gì rồi, nhưng cũng có những thứ khác, thậm chí chính người đàn ông đó, chính người phụ nữ đó, chính lời nói đó, chính thời điểm đó, mà nhìn từ góc độ và với ánh sáng khác lại đem đến sự nghi ngờ và phân tán những dấu hiệu lo lắng, sự hồi hộp kỳ lạ, vì vậy Cipriano Algor bỗng mất hứng thú nghĩ đến Isaura Estudiosa, không phải là vì câu nói kia, Như vậy thì mình khỏi phải đến sống ở Trung tâm, như người ta vẫn thường nói, Hãy cưới bà ấy cho rồi, sẽ có người chăm sóc cho mình, một lần nữa đã chứng tỏ khó khăn nhất đối với một người chính là thừa nhận những điểm yếu của mình và bộc lộ chúng ra. Nhất là khi những điểm yếu ấy bộc lộ ra không đúng thời điểm phù hợp, giống như một trái cây trơ trọi trên cành vì chín muộn hay trái mùa. Cipriano Algor thở dài, sau đó nhìn đồng hồ. Đã đến giờ đón con rể ở cửa dành riêng cho nhân viên an ninh.