Chương 2

- Xe đi Sài Gòn đây ! Bà con cô bác làm ơn lên xe lè lẹ dùm chút. Còn năm phút nữa xe bắt đầu chạy. Còn năm phút nữa. Bà con lên xe dùm cho…
Bác Sáu đã lên ngồi phía trước xe từ lâu mà Phiên vẫn còn dùng dằng bên mẹ. Nước
mắt không biết từ đâu bỗng tràn ra như suối. Bà Tư đẩy con về phía cửa xe. Phiên bíu chặt lấy áo mẹ. Trước khi ra bến, bà Tư đã khuyên nhủ Phiên hết lời. Phiên đã nguôi ngoai.
Thế nhưng, khi nhìn thấy chiếc xe hàng đầy ắp người, Phiên thấy chân mình như bủn rủn. Bà Tư nén nỗi cảm xúc nói nặng, nói nhẹ đủ điều để Phiên dịu đi.
- Phiên ơi, con không thương mẹ sao ? Theo bác Sáu lên Sài Gòn học đi con. Má
đâu muốn xa con, nhưng con phải đi học chớ, ở dưới mình chẳng còn lớp cho con đi học. Con ráng đi, thỉnh thoảng mẹ lên thăm con. Đi đi không mẹ giận bây giờ.
Phiên ngước nhìn mẹ nức lên :
- Không, mẹ ơi. Con muốn ở nhà với mẹ, con không muốn đi.
Bà Tư làm mặt giận, đẩy Phiên về phía trước :
- Nói mãi mầy không nghe. Thôi đi đâu thì đi. Con mà không nghe lời mẹ thì còn gì
nữa…
Anh lơ xe nóng ruột hối ngang :

- Đi thì đi quách cho rồi còn chần chờ. Xe chạy bỏ lại rồi la nghe. Lên xe đi chú bé.
Bác Sáu vói xuống :
- Đi cho rồi Phiên, thỉnh thoảng má mầy lên thăm. Chị Tư đi về mạnh giỏi, để cho
cháu nó đi. Trăm sự có tui hết. Mẹ con chị bịn rịn hoài thì đến khi nào mới đi được.
Bà Tư dắt tay con đỡ lên xe. Phiên ngồi vào chổ mình ngoái nhìn ra. Thôi thế là hết. Đến khi nào nó mới được nhìn lại vóc dáng thân yêu ấy. Vạt áo nâu kia. Chiếc khăn đầu này. Hơi hám thơm ấm của mẹ. Rồi nó sẽ sống bơ vơ một mình. Mẹ Phiên sẽ một mình thui thủi ở quê nhà. Rủi ro bà đau ốm, lấy ai đi mời thầy thuốc, lấy ai nấu cháo cho mẹ. Nghĩ đến đó Phiên tủi lòng ôm mặt khóc nức nở.
Chiếc xe từ từ rồ máy. Bà Tư đứng tránh sang vệ đường. Bụi khói bay mù mịt. Phiên chùi vội nước mắt, chồm người nhìn về phía mẹ. Bà Tư đứng đó, mặt xanh xao và mắt buồn rầu.
- Thôi đi nghe chị Tư. Tháng sau tui về đem tin chị biết. Chị đừng lo gì hết.
Tiếng bác Sáu vang vang. Phiên sực tỉnh cũng hét to giữa tiếng máy xe, tiếng người
nói ồn ào.
- Con đi nghe mẹ. Mẹ... mẹ nhớ...
Nói đến đó Phiên nghẹn ngào. Nước mắt tràn ra mờ nhòe. Chiếc xe đi nhanh dần. Qua
làn nước mắt, Phiên nhìn thấy bóng dáng mẹ càng lúc càng nhỏ. Bà vẫn đứng nhìn theo. Tà áo nâu bay bay.
Vài phút sau, bà Tư chỉ còn là một chấm nâu lẫn trong bụi đường. Phiên vẫn còn ngoái cổ nhìn lại. Xe quẹo hẳn sang con đường ngang. Phiên không còn trông thấy dáng mẹ nữa. Nhưng được một lúc, khi xe lên dốc, Phiên chồm ra cửa xe. Bóng bà Tư đang bước trên bờ đê lủi thủi trở về. Dáng đơn độc buồn phiền. Tấm áo nâu nổi bật trên nền đất xanh mạ. Phiên tủi thân kêu lên :
- Mẹ ơi !... Mẹ ơi !...
Rồi bật khóc nức nở.
- Anh nhớ mẹ anh lắm hả ?
Phiên giật mình ngẩng đầu lên, một cậu bé trai trạc bằng tuổi Phiên đang chăm chú
nhìn Phiên. Câu làm quen mở đầu lại có vẻ ái ngại làm sao khiến Phiên tủi thân lại nấc luôn. Cậu bé ấp úng một giây rồi lay nhẹ vai Phiên, khẽ bảo :
- Thôi, anh đừng khóc nữa. Con trai khóc không tốt. Mẹ em thường bảo vậy.
Phiên nín khóc vì ngạc nhiên, trố mắt nhìn. Nước mắt, nước mũi chưa kịp chùi, chảy
ròng ròng. Phiên cảm thấy hơi thẹn, bèn cười méo mó.
Cậu bé được thể nói già :
- Má em bảo con trai phải chịu đựng đau đớn. Không được khóc. Nhưng chắc anh thương mẹ anh lắm phải không ?
Phiên nói bâng quơ :
- Mẹ thì ai chả thương.
- Nhưng làm sao mà anh khóc ?
- Tui phải đi học xa. Chứ bộ anh không xa mẹ lần nào sao ?
Chú bé trố mắt cãi :
- Í, tui có xa mẹ chứ bộ ! Má tui có lúc đi chơi với ba tui cả tuần mới về. Tui chỉ nhớ
sơ sơ thôi chứ đâu có khóc như anh vậy.
Phiên lau sạch nước mắt, bình tĩnh :
- Anh xa vậy là chỉ xa một chút thôi. Còn tui phải xa nhà cả năm lận. Nhà tui nghèo
lắm, không đi đi về về thăm được.
- Ờ há, bồ nói trúng ghê !
Phiên ngạc nhiên hỏi :
- Anh nói gì, bồ là gì ?
- Trời ơi, có vậy mà anh không biết. Bồ tức là anh đó. Anh với tui nói chuyện với
nhau, kêu cho thân nhau thì phải gọi là bồ cho vui, cho thân đó mà.
- Kêu cái gì kỳ thấy mồ.
- Ai cũng kêu vậy hết. Anh không tin thử về hỏi má anh coi.
Nghe nhắc đến mẹ, cơn buồn nhớ từ đâu đùng đùng kéo đến nhanh như chớp. Phiên
mủi lòng nước mắt rưng rưng. Nhưng chợt nhớ đến người bạn nhỏ mới quen đang chăm chú nhìn mình, Phiên giả đò dụi mắt như có bụi và nói :
- Chứ anh ở đâu mà đi xe nầy ?
- Tui ở trên Sài Gòn đó. Bữa nay má tui cho tui về thăm ngoại. Vui ghê. Vài bữa
nữa lại phải đi học, buồn chết đi được. Nè, mà anh đã đi xem xi-nê lần nào chưa ? Có bữa tui trốn học đi xem phim cao-bồi bắn nhau vui quá, nhất là phim « Vì một nắm đô-la » đó. Trời anh biết không « Ít - guốc » đóng cao bồi hay pa chê. Bắn đoàng, chết một thằng. Đoàng đoàng, chết hai thằng, chết hết, rùng rợn lắm…
Phiên há hốc mồm nghe cậu bé trước mặt nói chuyện. Phiên chưa từng nghe một câu
chuyện, một lối kể chuyện nào giống như cậu bé đang kể. Phiên say sưa nhìn, cậu bé chỉ trạc bằng tuổi Phiên,nhưng thân hình ốm yếu hơn. Cậu mặc một chiếc áo xanh nhạt, quần tây dài kẻ ca rô màu thẫm trông sang trọng và nổi bật hẳn giữa những người nhà quê khác. Cậu chỉ đi một mình nhưng mạnh dạn và lanh lợi, không có vẻ gì sợ sệt cả.
- Lên Sài Gòn nhớ coi « Vì một nắm đô-la » nghe, hay tuyệt đó, bỏ qua rất uổng.
Phiên ngẩn ngơ gật đầu đại.
- Ừa, mà bồ đã lần nào xem xi-nê chưa ?
Phiên ngạc nhiên :
- Xi-nê là gì, chớp bóng đó phải không? Dưới tui người ta thường gọi là chớp bóng chứ không nói như vậy.
- Ừa, chớp bóng cũng được. Nhưng bồ đã xem lần nào chưa ?
- Có, tui xem mấy lần rồi chớ.
- Bồ xem phim nào rồi ? « Hắc Bạch kiếm khách » rồi chưa, «Thiên sơn đại hiệp » rồi chưa, « Rin-gô » rồi chưa ?
Phiên ngỡ ngàng :
- Tui không có xem mấy tuồng đó, cái khác tề.
Cậu bé hỏi dồn :
- Khác là phim gì, bồ kể thử coi để rồi tui coi tui có xem mấy phim đó chưa ?
Phiên kể lể :
- Cứ hai ba tháng, mấy cái xe ở quận đến làng chiếu phim ngoài trời. Phim giết
chuột ngoài ruộng nè. Phim đề phòng bệnh truyền nhiễm nè…Cũng hay thật là hay. Dạo sau nầy, má tui cấm tui đi ra đình coi vì tui hay bỏ đi chơi quên cả ăn cơm.
Cậu bé nhấc nhổm cười trên nệm xe :
- Trời ơi, mấy cái đó đâu phải là xi-nê. Phim xi-nê như Rin-gô vậy… vậy mới đúng.
Phiên cãi :
- Thế mấy thứ đó là gì, cũng chớp bóng chớ bộ.
- Thì là chớp bóng, nhưng đó là phim thời sự mà.
- Thời sự là gì ?
- Thì thời sự là là… như mấy thứ phim của bồ coi đó. Thời sự là là… thời sự chứ gì
nữa ?
- Cái gì cũng chớp bóng cả chớ. Bồ giải thích vậy ai mà hiểu cho nổi.
Cậu bé xem chừng không giải nghĩa được bèn đổi sang chuyện khác :
- Nè, mà bồ tên gì vậy ? Tui là Linh. Nguyễn Thái Linh.
Phiên cười hơi thẹn :
- Tên tui là Phiên.
- Họ gì ?
- Họ Nguyễn. Nguyễn Văn Phiên.
Cậu bé Linh gãi đầu, gãi tai, định kiếm chuyện nói với người bạn mới ít lời. Nhìn
ngang nhìn ngửa một lúc, chợt nghĩ ra, Linh nhanh nhẩu :
- Thế bồ lên Sài Gòn học lớp mấy ? Ở trên đó nhiều trường lắm, bồ định học trường
nào ?
Phiên ngạc nhiên :
- Tui không biết, tui năm ni lên lớp Đệ Thất ; tui nghe thầy tui nói là ở dưới làng hết
trường rồi, phải lên tỉnh học, tui mới lên chớ bộ ai điên chi mà lên…
- Nhưng bồ học ở đâu ? Trường Võ Trường Toản, Trương Vĩnh Ký hay Chu Văn An ? Ba tui biểu tui vào trường Trương Vĩnh Ký đó.
Phiên lắc đầu lo ngại :
- Tui đâu có nghe mẹ tui nói gì đâu ? Chắc chờ bác Sáu dẫn tới nhà người quen rồi
mới biết được.
Linh làm khôn :
- Xời ơi, bây giờ mà chưa biết học trường nào, vậy làm sao mà thi vô cho kịp. Học
trường ngoài nhiều tiền lắm bồ ơi. Tui nghe má tui nói tốn đến bốn hay năm trăm tiền học một tháng lận.
- Chết rồi, chi mà dữ vậy. Ở dưới tui chỉ có hai mươi đồng một đứa thôi mà.
- Dưới bồ khác, ở Sài Gòn khác. Thôi bồ ráng lên nộp đơn thi với tui đi nghe. Mình
học một lớp cho vui.
Phiên ngẩn ngơ lo sợ. Ừ nhỉ, rồi lên Phiên sẽ học trường nào ? Học ở đâu, có tốn tiền lắm không ? Sao Phiên không nghe mẹ nhắc gì đến chuyện đó cả. Rủi học trường tư như thằng Linh nói thì tiền đâu mà học. Nỗi nhớ nỗi lo muốn phá vỡ tung đầu Phiên. Phiên rơm rớm nước mắt nghĩ đến ngày mai. Bác Sáu ngồi theo dõi câu chuyện của hai đứa bé. Bác tuy thạo về buôn bán nhưng cũng không rành lắm về chuyện học hành. Bác chẳng biết nói sao cho Phiên đỡ lo. Bác cảm thấy thương hại đứa bé hiền lành, nghèo khổ. Nhìn Phiên trong bộ đồ bà ba vải cạnh đứa bé liến thoắng, chững chạc, bác buồn lây với Phiên. Nhưng bác cũng nghèo như dân làng bác. Nhờ có chút vốn đắp đổi qua ngày, nuôi một lũ con đông, bác đã mệt nhoài. Bác chỉ giúp được gia đình Phiên ngần ấy. Giúp bằng công khó, bằng cách lặn lội cực khổ, tìm chỗ cho Phiên trọ học. Còn bây giờ, trước những vấn đề phức tạp đặt ra, bác ngạc nhiên, bỡ ngỡ vì đã không chú ý đến. Mà ác thay, chính đó là những điều quan trọng nhất. Bác Sáu vuốt tóc Phiên an ủi. Ý nghĩ bác lóe ra một chút hy vọng. Bác nói với Phiên :
- Thôi cháu đừng lo. Bác gởi cháu cho ông Cả. Người cùng làng mình ngày xưa, nay
khá giả. Bác chắc chắn là họ sẽ vui lòng giúp đỡ cháu. Vả lại, như theo bác biết, ngày xưa nhà người nầy cũng đã nhờ vả ba cháu rất nhiều, nên bác nghĩ là không đến nỗi nào. Cháu cứ yên chí. Có bác Sáu cháu đừng lo, phải vui lên cho mẹ cháu đừng buồn.
Phiên cũng thấy mình yên ổn hơn. Câu nói của bác Sáu làm Phiên đỡ đi gánh nặng lo âu. Linh ngồi bên tuy ái ngại, nhưng cũng thêm vào một câu chứa chan hy vọng để Phiên không còn buồn :
- Phải rồi Phiên, tui tưởng bồ không có ai quen chớ có người quen là nhất rồi. Nhớ
thi vô trường Trương Vĩnh Ký nghe.
Phiên vui hơn một tí :
- Ừ, tui sẽ thi vô trường Trương Vĩnh Ký. Mà trường đó ở đâu vậy ?
- Ở đường… Bữa hôm trước, ba tui có chở tui đi ngang qua đó, trường đẹp ghê, có
cây, có sân chơi rộng. Oai lắm…
Phiên tưởng tượng đến ngôi trường lớn, tường gạch, mái ngói đỏ rực. Tầm mắt của Phiên chỉ hiển hiện ra một ngôi trường to lớn bằng cái dinh quận mà mẹ Phiên đã kể cho Phiên nghe trong những ngày rảnh rỗi.
Hai mẹ con đã thủ thỉ hết chuyện lớn đến chuyện nhỏ, chuyện cái sân nhà ông Cả vì sao lại có cái ao ở giữa. Chuyện cái đình một mái. Chuyện căn nhà bác Phán toàn bằng đất sét và tre bện. Thỉnh thoảng cao hứng bà Tư lại kể cho con nghe những hình ảnh mờ nhạt thời con gái, bà đã buôn bán từ chợ huyện này sang chợ huyện khác. Những ngôi nhà mái đỏ rực, có người canh, những chiếc xe tay chạy như bay làm bà hoảng hốt. Vô tình bà đã vẽ nên trong óc Phiên những hình ảnh ước lệ đó. Vì Phiên chỉ biết đến đó là cùng.
- Nầy bồ Phiên, lên Sài Gòn bồ ở đâu ? Nhà ở khoảng nào ?
Phiên lắc đầu, chỉ bác Sáu :
- Tui không biết, hỏi bác Sáu đi !
Bác Sáu nghe nói đến mình nhìn sang trả lời :
- Ở Gia Định lận. Chưa biết nhà, phải đi tìm.
Linh reo lên :
- Ơ, nhà Linh ở Đakao, vậy là tụi mình ở gần nhau rồi. Nhớ đến nhà Linh chơi nghe.
Nhớ nghe Phiên.
Phiên nhoẻn miệng cười :
- Ừa, tui sẽ chạy qua chạy lại chơi với Linh luôn. Tui rủ Linh đi học, đi đá banh, đi
bắt dế nè. Tui có nhiều trò chơi lắm.
Linh cướp lời :
- Trời đất, làm sao mà đi chơi luôn được. Nói là gần chớ ít nhất cũng mất năm đồng
tiền xe lam. Còn lại đi đá banh nữa. Xa lắm, mà sân như sân Hoa Lư thì chán thấy mồ. Cỏ mất hết, mỗi lần ngã đau quá xá. Còn bắt dế thì bồ qua Lăng Ông được đó, nhưng cái đó má tui cấm, mà coi chừng mấy ông giữ cửa Lăng Ông bắt chết.
Phiên cụt hứng :
- Vậy thì tui chơi gì ? Tui thả diều được không ?
- Thả diều được, nhưng không chạy được xa đâu. Xe cán chết. Nhà bồ phải có sân
mới chơi được. Thôi tui rủ bồ đi xem xi-nê là chắc ăn nhất. Bồ đi với tui nghe.
- Nhưng đi ở đâu ?
- Trời ơi, gần xịt hè. Mình đi coi rạp Văn Hoa đi, gần nhà tui lắm, có máy lạnh « ác
ôn ». Còn rạp Cao Đồng Hưng thì gần nhà bồ hơn, nhưng rạp đó ẹ lắm.
Phiên không vui, thẫn thờ hỏi lại :
- Thôi, chắc tui không đi được đâu, tui phải lo học hành nữa chớ. Nếu đi chơi mãi
thì rớt làm sao ?
Linh trố mắt nhìn Phiên. Nó không ngờ thằng Phiên từ chối mau lẹ cuộc vui mà nó
xem là thích thú nhất. Ngẫm nghĩ hồi lâu, nó chợt buột miệng :
- Sao bồ siêng học quá vậy ?
Phiên cười buồn :
- Tui không học sao được. Tui xa mẹ, nhà tui nghèo. Tui không chịu học thì làm
sao. Má tui dặn dò tui mãi là phải chăm học. Tui không thiết đi chơi hoài đâu.
Linh nhìn Phiên có vẻ nể phục hơn. Nó không dám nói gì nữa, ngồi dựa ngửa ra thành ghế nhìn ra ngoài xe, những cánh đồng lúa, những dãy làng mạc xa xa chạy vun vút. Nó chợt thấy thương người bạn mới. Chưa từng nếm cảnh thiếu thốn nó không biết cảnh nghèo quá như thế nào. Nghèo đến mức nào. Nghèo ra sao. Chợt nhớ đến bài học tập đọc Nhà mẹ Lê, nó nghĩ chắc nghèo như gia đình mẹ Lê, da nhăn nheo như quả táo khô, còn những đứa bé con thì quần áo rách rưới, da thịt thâm tím lại vì rét. Chúng đói lả đi, mà không có cái ăn. Và những đứa trẻ lớn như Phiên lại phải đi mót từng bông cau, từng hột lúa ngoài cánh đồng dưới cái lạnh cắt ruột. Song ngẫm lại, Linh thấy hình như không đúng vậy. Nếu nói nghèo là như vậy thì đâu phải là hoàn cảnh của Phiên. Mẹ Phiên vẫn đẹp đẽ, áo quần lành lặn, Phiên cũng to con và được đi học, lên tỉnh học là khác. Như vậy Phiên nghèo đến mức nào. Nó định quay lại hỏi Phiên điều đó, nhưng nhớ đến cặp mắt rưng rưng của Phiên, nó đâm ái ngại, xoay tìm chuyện khác :
- Thôi, tụi mình không đi xi-nê thì đi học chung với nhau vậy. Tui có ông thầy dạy kèm, bồ với tui học chung đi.
Phiên mừng rỡ :
- Thật hả, vậy thì tui chịu gấp.
Phiên nắm lấy tay Linh dục dặc vui mừng. Ảo tưởng là sẽ được người dạy kèm, học
hành giỏi dắn, tháng tháng gởi phiếu điểm về cho mẹ. Chắc mẹ vui mừng lắm, còn gì hơn nữa đâu. Rồi cuối năm, Phiên được phần thưởng. Phần thưởng ôm trên tay, Phiên được thầy khen, bạn bè mến phục. Ôi giấc mơ của Phiên trên con đường đi học chỉ ngần ấy, để hãnh diện, để vui sướng, để trả công lao dưỡng dục của cha mẹ. Chỉ nghĩ đến thôi, Phiên cũng thấy mát cả lòng. Trong niềm vui vừa tìm thấy cạnh người bạn mới, Phiên im lặng dõi mắt nhìn ra xa. Con lộ vẫn chạy dài không ngớt, nhưng đường bớt xóc xách hơn trước nhiều. Cảnh vật hai bên cũng thay đổi lần. Những ruộng lúa bây giờ đã ở sâu trong xa, đằng sau những dãy nhà nối nhau có vườn rộng, cây to đầy quả. Thỉnh thoảng một cái chợ nhỏ hiện ra nghèo nàn với những túp quán tranh xiêu vẹo, rác rến, không trật tự. Đó là lúc chuyến xe dừng lại trong giây lát. Có những người khách xuống, khệ nệ hành lý. Có những quang gánh cồng kềnh được đưa lên trần xe. Xe ồn ào bằng đủ loại chuyện được nổ như pháo ran, bằng những tiếng rao hàng inh ỏi, chạy dài bám víu theo xe ngay cả lúc xe mới bắt đầu lăn bánh được một khoảng ngắn. Linh mua đãi Phiên một cây cà-rem có que cắm. Chất nước đá ngọt lạnh buốt ê răng làm Phiên nhăn mặt. Thật là một loại khó ăn. Thế mà ngày xưa Phiên thích lắm. Phiên nhìn những đứa bạn ăn đâm thèm thuồng. Nhưng mẹ Phiên lại cấm ngặt. Bà sợ Phiên bị hư răng, không có tiền chữa.
Chưa được nếm mùi vị trông ngon lành của nó, Phiên ức lắm. Nhưng bây giờ được một mình thong thả thưởng thức cây cà-rem lạnh giá, Phiên thấy chán. Hàm răng, lưỡi, lợi buốt lạnh tê cóng như không thể cảm được mùi vị. Phiên sợ hãi tưởng chừng răng mình đã sâu hết cả. Nó muốn vứt cây cà-rem đi, nhưng trông thấy Linh ăn ngon lành lại còn cắn từng miếng thật lớn, nhai lạo rạo tự nhiên, Phiên đâm thẹn.
Cố gắng mãi Phiên mới mút gần hết cả cây. Nước đá để lâu tan ra chảy từ miệng xuống cằm. Phiên luống cuống đưa tay áo lau nhanh, động đậy mạnh, cà-rem bở ra khỏi que cắm rơi xuống sàn xe tan loang thành nước. Phiên thẹn thùa đỏ mặt, liếc nhìn sang Linh. May quá , Linh mãi ăn không để ý gì. Cà-rem tan thành nước từ miệng Phiên, chảy xuống bụng cồn cào sau hàng ngàn cái nhồi xóc của chiếc xe lô. Phiên thấy đói bụng. Nhớ đến mấy chiếc bánh ú mà mẹ đã gói sẳn bỏ riêng cho Phiên ở góc giỏ. Phiên lấy ra, ngần ngừ một giây rồi đưa cho Linh. Linh nhìn chiếc bánh mà lá chuối xanh đã ngã màu bầm đo đỏ cầm lấy, hỏi :
- Ủa, bồ mua bánh này hồi nào mà tui không thấy ?
- Đâu… cái nầy mẹ tôi làm đó.
- Có ngon không ?
Phiên bắt chước câu nói của Linh :
- Ngon pa chê !
Hai đứa bật cười. Phiên dành lấy bánh của bạn bóc giúp. Màu xanh của nếp mới trông
bắt mắt. Phiên nuốt nước bọt khi lá chuối cuối cùng vừa được bóc hết. Hơi bánh thơm tho tỏa ra ngan ngát cả xe. Linh chép miệng :
- Bánh thơm ghê đi !
Phiên đưa bánh cho bạn. Linh lắc đầu không nhận, nháy mắt chỉ về phía bác Sáu.
Phiên biết ý kêu :
- Ủa, quên…
Rồi cầm chiếc bánh đã bóc lá đưa mời bác Sáu :
- Bác ăn bánh của má cháu làm đi bác. Cháu mời bác.
Bác Sáu đón bánh cười cười :
- Bánh của má mầy làm tao ăn hoài. Tao nhớ ngày má mầy lấy ba mầy đó, ngày đầu
về nhà chồng, chỉ trổ tài làm bánh ú ngon nhất làng đãi bà con họ hàng, lối xóm. Không biết bây giờ có còn ngon như hồi còn con gái không ?
Bác cầm chiếc bánh ngắm nghía gật gù, rồi đưa lên miệng cắn một miếng lớn.
- Ý chà, coi bộ ngon hơn á Phiên !
Bác vừa nhai ngồm ngoàm vừa nói. Phiên và Linh mỉm cười nhìn nhau. Phiên hãnh
diện vì đã « quảng cáo » được tài nấu bánh của mẹ. Nó nhanh nhẩu bóc vội hai chiếc nữa, một cho Linh và một cho mình. Mùi thơm của nếp lẫn đậu xanh ngầy ngậy tỏa ra. Vài hành khách ngồi băng trên đưa mắt nhìn ra sau chép miệng nói bâng quơ :
- Bánh ở đâu thơm dữ. Tự nhiên thấy đói cả bụng.
Linh đã ngốn hết nhẳn cả một chiếc bánh và đang bóc dở chiếc thứ hai thì bỗng nhiên
xe dừng lại, giật mạnh. Chiếc bánh văng khỏi tay Linh nhưng may mắn còn nằm lắc lư trên đùi Phiên.
- May quá …
- Tới nơi rồi hả ?
Phiên đưa mắt nhìn quanh. Chú lơ xe vội nhảy xuống la lên :
- Xe nghỉ nửa giờ. Bà con cô bác ai muốn ăn trưa gì thì ăn lẹ đi cho no bụng.
Chú lơ vừa la vừa chạy vào một cái quán gần đó. Bác tài xế cũng mở cửa xe đóng
đánh rầm một tiếng mạnh. Hành khách nhốn nháo lên xuống. Tiếng nói năng ồn ào vang vang. Cửa hông xe mở toác. Phiên nhìn bác Sáu dò hỏi. Bác Sáu biết ý nói :
- Vừa ăn bánh xong chắc mấy đứa không thấy đói phải không ? Nhưng mình cũng
nên xuống đây một chút cho đỡ mỏi cẳng.
Linh khều Phiên :
- Mình uống xi-rô đi, tui đãi bồ đó.
Phiên ngại ngần :
- Tui sợ bác Sáu la hà.
- Đừng lo, để Linh xin phép cho.
Phiên và Linh cùng rời khỏi chỗ, xuống xe. Xương cổ, xương lóng chân, lóng tay kêu
rôm rốp. Phiên duỗi chân, duỗi tay cho đở mỏi. Chuyến xe đang dừng trước một chợ lỵ nho nhỏ. Vì là buổi trưa nên chợ có vẻ im ắng. Nắng hanh hanh rải xuống lòng con chợ bằng toàn lá dừa nước. Vài cái xe bán nước đá ế khách đứng im lìm. Đám hành khách đã tản mác hẳn vào bên trong chợ. Chắc họ đang kiếm cái ăn. Mấy tiếng đồng hồ xóc xách đã làm bụng họ đói meo. Những căn nhà tiếp nhau cạnh chợ thì đã đóng cửa nghỉ trưa. Vài gương mặt non choẹt hé cửa nhìn ra ngoài trông vui thích. Cảnh im lìm một buổi trưa có nắng hanh hanh dễ ru giấc ngủ, cái oi bức lỡ dở chừng đè nặng lên mí mắt. Đây là thời gian của im lặng ban ngày. Thời gian của giấc ngủ lơ mơ. Của bóng cây im tăm tắp, của mọi người, mọi vật lim dim. Đó là những buổi trưa rảnh rỗi của các bà mẹ, sau bữa cơm trưa, chén bát dọn dẹp vừa xong. Con cái vào giường yên lặng. Chồng con thiêm thiếp nghỉ. Bà ngồi nơi hè vắng, đón từng cơn gió mát hiếm hoi, xõa tóc chải chấy hoặc nhổ tóc sâu, hoặc giả may vá chậm chạp. Cơn nắng hanh trải dài gợi nhớ đến những cơn nắng hanh khác vào cuối mùa xuân, vào giữa mùa hạ và đầu mùa thu.
Khi là bóng cây cao im lặng. Khi là những làn gió chạy dài trên những ngọn cây lao xao đùa những đám lá vàng. Phiên nhớ không nguôi từng bữa trưa tương tự. Nơi đó có mẹ, có Phiên. Những phút gối đầu lơ mơ vào giấc ngủ bên mẹ, Phiên nghĩ đến bà trong cơn nhớ thật nhanh và thật đậm. Nhớ mà hình dung, mà tưởng tượng. Bây giờ mẹ đang làm gì. Có nhớ Phiên ? Có nhớ đến đứa con đang trên đường đi đến nơi xa lạ ? Phiên rưng rưng.
- Nè tui xin bác Sáu rồi, mình uống xi-rô cho đỡ khát đi.
Phiên bước theo Linh. Ý vẫn nghĩ về làng cũ, giờ trở thành thật xa. Mới đó mà đã như
đi từng mấy năm rồi. Nhớ, nhớ quá. Phiên buột miệng :
- Tui nhớ nhà quá Linh ơi !
Thằng Linh đang cầm ly nước đá trên tay định đưa cho Phiên thì dừng lại :
- Trời ơi, đã nói là bồ đừng nghĩ đến. Nhớ một chút thôi. Lên học rồi quên và quen lần
đi mà. Tui thấy có nhiều người đôi khi còn không muốn về lại nhà nữa.
Phiên buồn bã lắc đầu :
- Chắc không khi nào tui quên được đâu.
- Đã nói là để lên tỉnh rồi xem mà. Thôi uống xi-rô nghe. Ly nầy ít nước đá lắm.
Phiên đón ly nước trong tay bạn. Ngụm đầu tiên mát lạnh, Phiên tỉnh cả người.
Uống xi-rô xong, hai đứa dắt tay nhau đi sâu vào trong chợ. Những dãy chợ còn nằm
im lìm trong buổi trưa. Các bà hàng ngồi dậy uể oải khi hay tin có chuyến xe hàng vừa dừng lại. Có bà chả cần bán buôn gì cả, thản nhiên nằm khèo ngủ, nhưng hai mắt thỉnh thoảng he hé để ngừa những người thó đồ trộm. Hàng họ phơi bày cũng nghèo nàn như chợ. Hàng tạp hóa thì lèo tèo dăm cái ô kính đã long bản lề, bụi bám viền nhôm quanh ô đen kịt, bên trong đựng những hộp nút nho nhỏ, kim băng, chỉ màu, chỉ đen trắng. Ô kia đựng những cuộn dây thun lớn dùng để làm lưng quần, trà trộn với ít dây đăng-ten quê kệch màu trắng nằm trơ vơ như thách thức những bộ quần áo bà ba trẻ em may sẵn giản dị. Lược lớn, lược nhỏ, gương soi mặt nằm lẫn lộn với xà phòng rửa mặt hiệu Cô Ba, cạnh những cây xà phòng loại xấu làm bằng bột dừa khô và nước tro, mầu ngà ngà mà Phiên thường thấy. Nước mắm, muối, ớt, lọ lớn, lọ nhỏ trơ vơ dưới đất. Phiên không thấy gì hơn, có gì đẹp hơn, có gì lạ hơn quê nhà. Lòng Phiên chợt thấy nản.
Nó dừng lại kéo tay Linh :
- Thôi tụi mình lên xe đi, chợ gì mà buồn hơn cả chợ làng tui nữa.
Linh cười :
- Chợ trên Sài Gòn đẹp mê hồn luôn. Bữa mô lên trển tui dắt bồ đi đi chợ một bữa
cho biết mùi.
Hai đứa dắt tay nhau thân mật đi về phía xe đậu, len qua hai dãy chợ vắng. Vài người
khách nằm thiu thỉu bên gói hành lý mà họ đã cẩn thận vác xuống lúc nghỉ trưa. Chuyến xe vẫn nằm im lìm như không buồn chạy. Nắng vẫn đổ lửa trên con đường nhựa lồi lõm bốc hơi. Linh kêu lên :
- Nóng quá trời, sao mới lúc nãy trời còn hơi mát mà bây giờ lại nóng quá sức. Tụi
mình lên xe ngó bộ chết thiêu luôn.
- Đừng có nói gở nghe, bác Sáu đi đâu mất rồi ?
Phiên nhìn quanh. Bác Sáu đã biến đi tự đằng nào. Chết, đống áo quần, giỏ bánh ú để
trên xe rủi đứa nào lấy trộm thì khốn. Phiên cuống quít chạy vội đến bên xe, leo lên cửa, ngoái đầu nhìn vào trong. Bác Sáu nằm chổng cẳng ngáy pho pho. Trần xe hắt nắng vào chói chang, hừng hực. Phiên thở một cái phào bước xuống xe, kịp lúc Linh chạy đến kịp hỏi :
- Cái gì mà mầy chạy quá trời. Có chuyện gì vậy ? Bác Sáu ở đâu ?
Phiên không nói, chỉ chỉ vào xe. Bác Sáu ngáy to như kéo gỗ. Cả hai đứa ôm vai nhau
nín cười chạy phăng đến gốc cây gần đó. Chỉ có một mình ông tài xế nằm ngủ khò. Hai đứa rón rén ngồi xuống. Bóng cây mát rượi thật thích. Thảm cỏ dưới mông mềm êm như nhung lại mát, chả bù với cái nệm xe nóng và bí hơi khó chịu. Phiên rủ Linh ngã lưng trên nệm cỏ mượt. Linh thì thầm :
- Chỗ này mát quá sao chẳng có ai tới nằm Phiên há ?
Phiên làm khôn :
- Trời ơi, bộ tưởng mấy người kia họ không biết sao. Có điều lúc nãy ở đây có nắng
chiếu vào nóng lắm. Tui để ý rồi. Bây giờ mặt trời hơi xế, đụng gốc cây đầu kia nên nơi nầy mới mát đó chớ.
Linh cười :
- Ờ há, tên này thông minh thiệt.
Phiên đưa tay vòng lên đầu, ngẩng nhìn trời. Trời thật cao và xanh, nhưng ánh nắng
chói dể làm Phiên mỏi mắt. Phiên nhắm mắt lại để nhớ một ngày mùa hạ nào đó bây giờ bỗng thật xa. Cũng trên con sông làng. Bờ bên kia trơ trụi một con đường nhựa tiếp giáp là một khoảng ruộng rộng và dài. Đã bảo ruộng ở miền Phiên lớn lắm. Lớn đến nỗi cò bay thẳng cánh lận mà Phiên chỉ thấy xa xa là những lũy tre nhạt màu xa tít không di động. Nước sông ban trưa lặng lờ bốc hơi mát lên mặt. Phiên vẫn có cái thú lội xuống bờ nước, cạnh bụi hoa chuối nuớc trở hoa đỏ vàng rực rỡ, để ngâm những ngón chân nóng hổi. Nước mát ve vuốt hai chân, dần đưa hơi mát lên đùi, lên thân hình. Nghịch nước chán, Phiên leo lên duỗi dài trên một nhánh cây đa duy nhất, thò tay rễ dài tận bờ, một chân gác lên nhánh đa đong đưa, một chân thò hẳn xuống nước. Trời xanh thật xanh vào mùa Hạ. Mây trắng nở đầy đùn đùn ở phương tây. Trời êm thật êm vào mùa Thu với dòng nước bỗng ấm dưới chân. Trời mát lạnh thật mát vào mùa Xuân với dòng nước hơi gây gây lạnh, cái lạnh chắc còn sót lại ở mùa Đông có mưa, có gió lạnh buốt da. Phiên không biết dòng sông ra sao vào mùa Đông. Bui chuối nước có nở hoa đẹp không. Và sông có trong không. Bởi Phiên chỉ nhìn được cái dáng sông vào mùa Đông từ đầu xa từ mỗi buổi trưa đi học về. Buổi sáng lạnh quá, Phiên quên nhìn. Phiên chỉ thấy mưa giăng mờ con sông quen thuộc. Bây giờ nằm đây nhớ về con sông quê hương, Phiên thấy lòng mình man man…

- Ê tụi bây dậy đi chớ, trễ hết rồi đó mấy cha nội.
Bác tài xế cáu gắt nhặng cả lên. Mặt trời đã nghiêng chiều. Cơn mệt nhọc khó chịu của
buổi trưa mùa Hạ đã làm bác ngủ quên, hành khách ngủ quên, anh lơ xe ngủ quên. Không ai gượng dậy nổi và ai cũng muốn nằm ráng thêm một giấc. Phiên và Linh lồm cồm bò dậy. Linh càu nhàu :
- Tức quá, mới ngủ được chút xíu. Tối nay về nhà phải ngủ một giấc đến sáng thứ
hai luôn.
Phiên cười thầm một mình : hôm nay là thứ hai cơ mà.
Bác Sáu đã dậy từ lúc nào đang nồi nghiêm chỉnh phì phà điếu thuốc lá. Bác thấy hai đứa bảo liền :
- Ngủ ngon quá ta. Có bữa trễ cả xe rồi kêu.
Phiên độ chừng bác Sáu trở dậy kiếm hai đứa và thấy cả hai cùng nằm ngủ. Bác không
kêu dậy vì biết bọn trẻ bị mệt. Đám hành khách khi ngủ im lặng bao nhiêu, bây giờ lại ồn ào bấy nhiêu. Tiếng la, tiếng cười, tiếng chửi lộn vì bị dành mất chỗ kéo dài mãi đến khi xe chạy. Gió mát lại ùa vào xe. Có người tiếc giấc ngủ dở hồi trưa tựa đầu vào thành xe gà gật nốt đoạn đường cuối. Phiên cũng thấy mình buồn ngủ chi lạ. Tiếng hỏi của Linh như bay mất trong hai cơn gió lùa liên tục. Cái mát phả vào da thịt Phiên như che hết mọi giác quan. Phiên nhắm mắt lại ngủ vùi, đầu ngoẻo về một phía. Linh hỏi mãi không thấy đáp, quay lại chau mày một tí rồi bỗng nó cảm thấy như cơn ngủ hồi nãy kéo đến. Nó cũng nhắm mắt và vài phút sau nó chỉ còn nghe tiếng xe loáng thoáng nhịp nhàng mơ hồ như những lời ru.
- Phiên, Phiên đến nơi rồi, dậy đi, đến nơi rồi.
Phiên dụi mắt nhổm đầu dậy. Hình ảnh đầu tiên Phiên nhìn thấy là những bóng đèn
xanh đỏ chớp rực rỡ. Những dây đèn điện sáng loáng từng hàng trong cơn nắng chiều vừa chập choạng. Rồi những âm thanh, tiếng động, nghe ồn ào như một buổi họp hội đình làng, như buổi chiếu bóng công cộng; nhưng không, ồn ào hơn, khác lạ hơn, vì không có tiếng trẻ con ồn ào, tiếng rao quà vang vang, tiếng người lớn ồn ào. Mà ở đây, tiếng máy xe, hàng trăm hàng ngàn. Phiên mở to mắt ngắm nhìn, vểnh tai to lên để nghe. Hai dãy phố sang trọng, nhà cao lớn rộng rãi. Người ta, xe cộ áo quần. Phiên chồm hẳn người ra ngoài, vượt lên thân hình Linh làm Linh chợt thức giấc.
- A, tới nơi rồi ! Sài Gòn đó !
Sài Gòn đó ! Phiên thấy lòng mình lắng lại. Có cái gì không ổn ở đây. Tuy đẹp, tuy
sang, nhưng lòng Phiên thấy lại càng xa lạ. Phiên ngửi thấy mùi khen khét, không phải gió mát. Không phải không khí trong lành ngoài đồng ruộng. Phiên chợt nhớ đến bộ quần áo mộc mạc quê mùa mình đang mặc. Phiên chợt nhớ đến đỉnh đồi đầy gió trong lành, nhớ đến dòng sông một thời đầy kỹ niệm. Thôi thế là hết. Phiên sẽ không còn bao giờ thu nhận được một hình ảnh tương tự nào cả. Những người đang đi dưới đường, những bà già đang đứng bên kia đường chờ xe qua, không có hình ảnh người đàn bà nhà quê áo nâu hiền từ, không có cả cái nhìn âu yếm thương yêu. Phiên thấy lòng se lại. Linh đang nói tíu tít. Phiên không nghe, không nhìn, không để ý gì đến bên ngoài nữa. Nỗi lo lắng cho những giờ sắp đến lại tràn trề trong lòng Phiên. Gần quá đi thôi. Phiên sẽ phải làm gì , Phiên sẽ phải nói gì. Sài Gòn xa lạ, người người xa lạ, ai quen, ai biết, Phiên thấy mình lạc lõng trước cái to lớn, trước sự đông đúc, trước những bộ mặt xa lạ quá, quá xa lạ không ngờ. Bác Sáu cúi xuống dặn dò Phiên :
- Tí nữa cháu nhớ thưa gởi cho lễ phép nghe. Bác chắc là họ sẽ không đến nỗi tệ, nhất là đã có lời giới thiệu của ông Cả. Chỉ cần cháu ăn ở hiền lành chăm chỉ là họ sẽ vui lòng. Cháu gắng lo cho các con của ông ấy đàng hoàng Con họ học hành tiến bộ thì cháu đỡ phải bị trách móc. Cháu ráng học nghe.
Phiên hỏi :
- Mấy đứa nhỏ của bác Quất học lớp mấy hả bác Sáu ?
- Ờ, bác Sáu đã hỏi dò rồi, mấy đứa đó còn nhỏ, một đứa học lớp năm, một đứa học
lớp tư, một đứa học lớp ba. Còn đứa út thì học mẫu giáo. Dễ ợt hè.
Phiên yên bụng tính nhẩm một mình. Học những lớp đó thì Phiên dư sức dạy.
Chỉ mong tụi nó ngoan ngoãn là Phiên đỡ khổ.
Xe tới bến. Bến xe với đủ loại xe to nhỏ nằm nghỉ ngơi trên một khoảng đất rộng gần
đường cái. Bến xe nhớp nhúa đầy rác rến. Phiên đỡ lấy hành lý của mình. Xe đậu cạnh một đống rác lớn, ruồi nhặng vo ve. Những chiếc đèn nê-ông sáng rực tương phản với màu đen nhớp của rác, của đất sâm sấp nước.
Bác Sáu tiến đến chiếc xe xích lô máy trả giá. Sau một lúc kỳ kèo hơn thua, bác Sáu chịu đi với giá tám mươi đồng. Một số tiền thật to. Phiên nghĩ, mẹ chắc không bao giờ chịu cho đi xe với giá thật đắc đó. Khi nào bà cũng đi bộ mặc dù mỗi chuyến xe ngựa chỉ tốn năm đồng là cùng. Bác Sáu giục Phiên trèo lên. Lúc ngồi đàng hoàng rồi, Phiên mới chợt nhớ đến Linh. Phiên đưa mắt tìm kiếm, bóng dáng người bạn đường mất hút đâu rồi. Phiên nghĩ chắc Linh nó quên mình chăng ? Mà Phiên cũng quên nữa, xuống xe là xăm xăm đi thẳng, không để ý gì đến bạn bè. Chết, Phiên lại quên hỏi nhà Linh ở đâu, rồi biết đàng nào mà đến chơi. Nghe nói là ở Đa Kao, Đa Kiếc gì đó. Chắc lúc ấy muốn tìm, Phiên hỏi mấy nhà bên cạnh chung quanh đó là xong chứ gì. Yên chí, Phiên quay sang bác Sáu. Bác đang trầm ngâm. Gió phả hai bên tai mát rượi. Phiên thấy quen dần với cảnh đông đúc, thị tứ, xe cộ ồn ào. Những con đường ôi lớn sao là lớn ! Những ngôi nhà cao ngút mắt và sang trọng quá đi thôi. Như một chân trời xa lạ nào khác đang hiện ra trước mắt Phiên. Quê nhà thu lại nhỏ nhoi. Trời chạng vạng tối, ánh sáng nhòe nhoẹt hẳn mặt. Phiên không nhìn rõ mặt bác Sáu. Nó chỉ thấy lờ mờ gương mặt bác, không hiểu bác nghĩ gì. Điếu thuốc lá trên môi bác chốc chốc lại lóe lên và tiếp theo là khói thuốc bay ập vào mắt vào mũi Phiên. Phiên cúi xuống tránh khói cay xè. Mặt đường nhựa loang loáng chạy dài. Không một bóng cây quen thuộc nào. Khói thuốc ngột ngạt làm Phiên muốn ho. Bỗng thấy tay mình lạnh dần rồi đầu óc quay quay, Phiên chóng mặt. Nó nhắm mắt lại, gục đầu lên vai bác Sáu, tai còn nghe loáng thoáng trong gió tiếng bác Sáu lặp bặp :
- Tội nghiệp thằng nhỏ. Nó mệt suốt cả ngày đường…
Tâm trí Phiên bỗng hiện ra hình ảnh ban sáng, mẹ buồn rầu thấm nước mắt bằng vạt
áo nâu. Dáng đơn độc của bà trên bờ ruộng mới cấy. Nồi bánh ú đêm hôm qua sôi sùng sục, bếp lửa lèo xèo, tấm lưng thổn thức. Tất cả xáo trộn lại không thứ tự làm cơn nhớ nhà vụt lên cao ngất. Phiên nghe lòng mình nức nở. Những giọt nước mắt Phiên cố giữ lại không được lăn tròn trên má Phiên lặng lẽ.
Tiếng xe phanh rít lại cùng lúc tiếng bác Sáu la to :
- Dừng lại đây. Cho xuống đây.
Phiên nhổm đầu dậy. Bóng tối ập vào mắt Phiên. Có mùi thơm ngọt ngào của thịt kho
từ đâu đây đưa ra, Phiên nghe đói bụng. Bác Sáu trả tiền xe, cúi xuống nói nhỏ với Phiên :
- Chắc cháu đói bụng lắm chớ gì ? Bác cũng vậy. Nhưng nếu bây giờ mình đến nhà họ
ăn cơm thì phiền phức, bác cháu mình ra chợ ăn đỡ gì cũng được. Đi đi…
- Chợ ở đâu hả bác Sáu ? Còn nhà ông nào đó ở chổ nào bác ?
Bác Sáu lắc đầu :
- Nhà người ta thì phải vòng qua bên kia đường quẹo đó. Còn chợ thì đầu nầy, gần
đây.
Rồi bác chỉ về phía trước. Phiên thấy một khoảng sân rộng, cây cối và một cái cổng
lớn như cửa chùa.
- Đây là Lăng Ông. Cháu học chắc biết lăng của ông Lê Văn Duyệt chứ gì ?
Phiên ngạc nhiên « à » một tiếng. Tối trời quá, Phiên không thấy rõ Lăng. Nhưng nhìn kỹ thấy thật giống như trong sách sử đã chụp hình. Hai bác cháu vòng qua hông Lăng Ông, Phiên thấy đằng xa ánh đèn sáng rỡ một khoảng chợ. Người đi lại đông đảo. Bước chân Phiên chỉ muốn chạy. Cái đói đã át mất nỗi lo. Giờ đây Phiên chỉ nghĩ đến bữa ăn có cơm ngon cá kho, rau luộc. Những bữa cơm thơm mùi lúa mới của quê nhà. Tiếng xì xụp, ồn ào của các thực khách bình dân làm gia tăng cơn nôn nóng. Phiên đứng lại cùng lúc với bác Sáu để chọn quán.
Phiên lưỡng lự. Nghe nói mì Phiên cũng thích. Những sợi mì ngon lành đã một lần
được thưởng thức vàng ngọt, những miếng thịt xá xíu bùi thơm điểm một cái bánh tôm mỏng. Phiên nuốt nước bọt. Phiên muốn ăn mì. Nhưng bác Sáu lại nói khác :
- Thôi ăn cơm cho chắc bụng. Mình vào trong đi.
Phiên thấy tiêng tiếc. Lúc đi ngang qua hàng mì, Phiên liếc nhìn.Tiếng nước sôi sùng
sục, cử chỉ nhanh nhẹn của chủ quán. Những sợi mì dài dằng dặc tung lên tung xuống cho tơi ra, cho ráo nước, Phiên hít vào thật mạnh. Mùi mì không có, nhưng mùi thịt kho lại thoang thoảng đâu đây. Phiên bỗng nhớ đến bữa cơm. Hàng cơm nằm về phía trong cùng so với các quán bán hàng ăn. Hai dãy bàn kê dài, một cái bàn tròn kê đơn độc ở góc trong cùng. Bác Sáu kéo Phiên ngồi vào chiếc bàn đó. Phiên đưa mắt nhìn chung quanh. Khách hàng ngồi đông và ăn uống ngon lành. Những tô canh bốc khói, những đĩa xào thơm mùi tiêu hành. Đĩa thịt kho ngào ngạt mũi. Phiên nuốt nước bọt ừng ực. Bác vừa đi vừa chỉ vào Phiên :
- Ông cháu tui ngồi đây. Anh làm cơm lè lẹ lên nghe. Đói bụng ghê lắm rồi… Phiên, mày uống gì, nước ngọt hay xá xị ?
Phiên bối rối. Từ bấy lâu nay, Phiên chưa từng biết nước ngọt, xá xị cái nào ngon hơn,
mặc dù đã trông thấy hình dáng dễ thương của các chai xá xị màu vàng xanh đỏ, những chai cô -ca đen nâu, Phiên ấp úng :
- Bác cho cháu uống xá xị đi.
Bác Sáu quay lại người chạy bàn, dõng dạc :
- Cho một chai xá xị. Còn tôi một ly đế.
Chai, ly, nước đá sẵn sàng. Phiên uống vội vã trong cơn khát tự dưng kéo đến không
biết từ khi nào. Đổ nửa chai xá xị còn lại vào ly, Phiên bớt đói. Bác Sáu thì đang khề khà ly rượu đế với dĩa đậu phụng rang để trên bàn sẵn sàng. Đĩa đậu mà Phiên từ lúc mới ngồi xuống đã thấy và tưởng của ai bỏ quên lại. Té ra nhà hàng bán cả đậu phụng rang nữa. Bác Sáu thấy Phiên nhìn chăm chăm vào đĩa đậu, lại ngỡ Phiên thích ăn, nhúm đưa Phiên mấy hột. Phiên nhai lạo rạo mà không thấy thích thú bao nhiêu. Đậu rang mằn mặn, nguội ngắt. Chả bù với những hạt đậu rang khi còn ở nhà, mẹ đã rang cho Phiên ăn. Những hạt đậu sao ngon lành đến thế, nóng hổi, dòn tan và bùi bùi. Những hạt đậu không cháy vì được rang cả vỏ ngoài. Bốp một cái, trái đậu vỡ ra sau khi kêu một tiếng dòn. Hạt đậu nóng vừa đủ để phá cái bọc ngoài mỏng và lộlần đậu vàng đều đặn. Đậu rang như vậy mới ngon mới ngậy, Phiên thấy những hạt đậu ở đây vô duyên và dở quá chừng. Phiên bỏ lại vào đĩa những hạt đậu ăn thừa khi thấy cơm đã được dọn ra. Một đĩa cơm nóng bốc khói nghi ngút. Một đĩa thịt kho có quả trứng bầm nâu. Một bát canh cải xanh nấu với miếng cá tràu nằm lộ trên mặt cải. Một đĩa rau xào với tôm. Một chén nước mắm có ớt có chanh để riêng. Sang quá.
Bác Sáu xoa hai tay vào nhau bảo Phiên :
- Ăn cho no đi nhé. Ăn một bữa cho đã đi.
Bác sới cơm vào chén ấn vào tay Phiên. Bác tiếp đồ ăn đầy bát. Phiên lúc đầu ăn nhỏ
nhẻ, sau nhanh dần và tự nhiên như ở nhà.
… Bác Sáu đẩy ly nước trước mặt ra xa, rồi nói với Phiên :
- Bây giờ mình đi được rồi. Cháu đã uống nước chưa ?
Phiên nhanh nhẹ đứng dậy đáp :
- Dạ cháu xong rồi.
Bác Sáu kéo Phiên ngồi xuống nói :
- Khoan đã, để bác trả tiền đã. Ngồi đây chờ bác. Trả xong rồi mình đi.
Bác Sáu đến đằng quầy hàng trả tiền. Phiên cúi xuống sửa lại hành lý.
Bọc hành lý đã xệch xạc. Phiên mở giỏ sửa lại ngay ngắn. Mùi bánh ú thơm thơm. Phiên nhớ đến mẹ một thoáng. Không biết nên cho hết bánh hay là dể lại vài cái. Mẹ bảo mình để lại mấy cái để ăn dặm thêm bữa cơm, chắc bà biết Phiên sẽ không dám ăn no vì ngượng nghịu và không quen nhà.
- Thôi, đi cháu. Nhớ lời bác dặn hồi chiều không ? Nhớ ăn ở cho lễ phép nghe.
- Dạ…
Phiên theo bác Sáu đi về phía trái. Khách ăn uống vẫn còn đông nhưng đường lại hơi
vắng. Phiên đi nhanh vượt khỏi bác Sáu lúc nào không biết. Chợt nghe tiếng bác Sáu kêu sau lưng :
- Ơ kìa, đi đâu đó. Quẹo ngã nầy nè.
Phiên giật mình đứng lại; bác Sáu đứng ở đầu ngã quẹo tay chỉ chỏ vào bên trong. Phiên quày quả quay lại, đi nhanh về phía bác.
- Cháu quên mất.
- Kheo khéo…Mầy mà lạc đường chỉ có nước chết thôi con ạ. Đăng báo tìm nửa tháng cũng không thấy đâu. Xe hơi nó lại cán cho dẹp ruột vào.
Phiên lặng thinh đi theo bác. Con ngõ quẹo tối, chập chùng gồ ghề dưới chân. Phiên đạp nhầm vũng nước. Chân hơi nhớp nháp. Phiên chùi mạnh chân vào đám cỏ ở bên cạnh. Mùi cỏ hăng hăng như thế nào ấy. Ngõ vẫn sâu và dài quá. Phiên bắt đầu thấy mỏi cả hai cánh tay. Hành lý trở qua trở lại hoài, hai dây đai buộc làm quai giỏ để xách miết vào lòng bàn tay Phiên thấy nóng hổi và hơi xót. Phiên kéo tấm áo phía trước lót vào tay để xách. Bước chân theo đó lại vướng víu khó đi. Nhiều lần suýt ngã, Phiên đành bỏ áo ra và nâng quai xách cho vào cánh tay. Đến lúc Phiên thấy mình cần làm một cử động ngơi nghỉ nào đó để đở mỏi thì bác Sáu dừng lại trước một ngôi nhà ngói, có hiên và rào ngõ. Cửa chính đóng kín, nhưng Phiên biết trong nhà còn thức, vì những ánh đèn hắt ra và có tiếng trẻ con reo cười đùa giỡn bên trong.
Bác Sáu vừa mở cánh cửa ngõ, vừa lầm bầm cái gì trong miệng không rõ; rồi ngồi sụp xuống, sờ soạng tìm chỗ cài then. Cánh cửa bật ra sau vài phút đó. Phiên theo bác xách đồ để ngoài hiên. Bác Sáu gõ cửa. Không có tiếng trả lời. Cánh cửa vẫn đóng im lìm, tiếng cười trẻ con vẫn không dứt. Bác Sáu gõ một lần nữa nhưng mạnh hơn. Tiếng cười bỗng im bặt, có tiếng lào xào và tiếng dép lẹp xẹp đến bên cửa. Tách ! Cánh cửa mở toang. Ánh đèn chan hòa từ bên trong òa ra ngoài hiên, bác Sáu lùi một bước rồi tiến lên một bước. Một gương mặt nhỏ nhắn nheo nheo nhìn ra ngạn nhiên dò hỏi. Bác Sáu khua tay :
- Có ba má ở nhà không cháu ? Đứa bé dừng lại một giây ngắn, rồi quây nhanh vào
bên trong la to :
- Ba ơi, có khách.
Một đám con nít lớn nhỏ khoảng ba, bốn đứa chạy ùa ra cửa nhìn bác Sáu và Phiên
mặt xa lạ, tò mò. Một vài đứa lau nhau :
- Có khách, có khách, ba ơi…
- Ai đó vậy mầy. Hổng quen chút nào.
Có tiếng người đàn ông, giọng nói còn âm người miền quê Phiên :
- Tụi bây ồn ào quá, có khách mà chạy ào ào vậy hả.
Mấy đứa nhỏ tản mác vào trong nhà. Bác Sáu bước hẳn vào nhà :
- Anh Quất, nhớ tui không ?
Người đàn ông mặc chiếc quần dài và chiếc áo may ô trắng, nói lớn :
- Trời, bác Sáu đây mà. Lâu quá mới gặp bác. Tui có được thơ của ông Cả nói là bác
sắp lên và giới thiệu một chú bé dạy cho sắp nhỏ ở đây. Vậy chú nhỏ ấy đâu rồi. Nghe nói là con anh Tư Cần phải không bác Sáu ?
Bác Sáu cười nhẹ và đưa tay ngoắt Phiên :
- Nó đứng ngoài hiên đó. Vô đây cháu. Vô đây…
Phiên rón rén bước vào, cúi đầu chào :
- Dạ chào bác !
Anh Quất đưa tay xoa đầu Phiên :
- Nó ngoan quá trời, mà nó cũng giống ba nó như đúc, bác Sáu hả. Nè coi mặt nó
với anh Tư Cần như đúc khuôn.
- Đó, tao gởi nó lại cho mầy đó. Chị Tư chỉ nói với tao là nhờ mày trông coi giùm.
Coi như con cái trong nhà, có gì thì rầy la chớ đừng để nghe.
Anh Quất tươi cười nói với Phiên :
- Đem đồ vô nhà đi cháu. Coi như nhà cháu vậy. Đừng nghĩ gì hết nghe.
Phiên thấy vui vui trong lòng. Chắc biết được cảnh nầy mẹ mừng lắm. Phiên ra ngoài
xách đồ vào, trong lúc anh Quất kêu vợ :
- Nè mình ơi, có bác Sáu ở dưới quê lên đó. Cả con chị Tư Cần nữa nè. Mình ơi, lên
chào bác Sáu đi, người cùng quê, lâu ngày mới gặp…
Phiên khệ nệ xách cái giỏ của mình và giỏ của bác Sáu vào nhà. Chị Quất cũng từ dưới
nhà bước lên. Chị cười với bác Sáu :
- Lâu ngày quá mới gặp bác. Ở dưới đó khỏe chớ bác ?
- Khỏe chi mà khỏe. Nếu khỏe thì thằng Phiên đã không lên đây học. Nếu khỏe thì tao buôn bán ở dưới đó chớ lên đây làm gì.
Chị Quất nghe nhắc đến Phiên, quay lại nhìn Phiên :
- Phiên con chị Tư đó hả ? Thôi vào nhà thay quần áo đi con. Tắm rửa đã chớ.
Phòng tắm ở dưới bếp đó.
Rồi chị quay vào trong nhà kêu lớn :
- Thanh ơi, dẫn anh Phiên vào nhà trong đi con.
Một đứa bé gái nhỏ hơn Phiên một chút, ngại ngần đi ra. Nó không nói không rằng,
ngoắt Phiên một cái. Phiên xách giỏ đồ đi vào nhà trong. Tụi nhỏ dừng chơi trố mắt nhìn Phiên, xì xào…Tất cả đều nhỏ, không đứa nào lớn hơn Phiên cả. Phiên hỏi cô bé tên Thanh :
- Nhà tắm ở đâu vậy em ?
Thanh trả lời, giọng Sài Gòn :
- Ở đó kìa, nơi cánh cửa màu xanh đó. Anh thay đồ rồi tắm luôn.
Nói xong nó chạy vù mất. Phiên tức cười một mình. Phòng tắm có thắp đèn sáng choang. Mới ăn xong, Phiên không dám tắm, sợ tức bụng. Phiên lấy khăn lau mình mẩy. Nước đục bẩn. Phiên thấy mình cần phải tắm vì người nhớp quá, bụi ghét đầy mình. Tắm xong sạch sẽ. Phiên thay bộ đồ cũ, mặc cái quần trắng dài và áo bà ba mới. Phiên xuống bếp mượn cái đĩa lớn, để chục bánh ú rồi bưng lên nhà. Bác Sáu và vợ chồng anh Quất đang ngồi nói chuyện về Phiên.
Chị Quất nhác thấy Phiên bưng đĩa bánh thì nói :
- Trời ơi, cháu bày vẽ làm gì cho nó tốn. Lại mắc công đem nó từ dưới lên
đây,đường xa xôi mà…
Bác Sáu khẽ cười, đỡ lời Phiên :
- Không có chi, tụi bây ăn thử mấy cái bánh ú chị Tư chỉ làm. Tài nấu bánh ú của
chỉ chắc tụi bây biết quá mà.
Anh Quất reo lên :
- Chà, bánh ú của chị Tư Cần, tuyệt phích, nhớ lần anh Cần cưới chỉ, chỉ làm bánh
cho cả nhà ăn. Ăn xong, cả nhà đâm thương chỉ luôn.
Chị Quất nguýt chồng một cái thật dài :
- Ngon gì mà ngon dữ vậy ?
Anh Quất cười, không trả lời. Rồi kêu con :
- Thanh, Hải, Hương, Giang đâu, ra đây anh Phiên phát bánh cho nè.
Bốn đứa con lớn nhất trong nhà chạy xô ra. Chúng đứng kề cận Phiên, tự nhiên thân
mật :
- Anh Phiên cho em trước nghe. Anh cho em trước nghe…
Phiên cười :
- Nhỏ trước, lớn sau. Từ từ nghe…
Phiên phát bánh từ từ cho mấy đứa nhỏ, còn bao nhiêu để cả lên bàn. Chị Quất với lấy
một cái mời bác Sáu :
- Bác dùng một cái cho vui.
Anh Quất chợt nhớ hỏi nhanh :
- Ủa, bác và Phiên ăn cơm chưa ? Đẻ mấy đứa mua phở về cho bác dùng nghe. Bậy
quá nãy giờ quên hết.
Bác Sáu xua tay :
- Thôi, tao ăn cơm rồi. Ăn xong rồi mới ghé nhà đây. Tụi bây có tốt thì tìm cho tao cái
giường ngủ thật yên là được rồi. Có chỗ không ?
- Trời, chỗ ngủ mà bác còn hỏi, thiếu gì. Chật bụng chớ chật chi nhà. Bác đã tới đây,
chẳng lẽ lại ra phòng ngủ hay sao. Mời bác vào bên trong nầy. Còn Phiên thì ngủ trong phòng mấy em, mai bác dẹp chỗ lại, có chỗ nằm đàng hoàng.
Phiên vâng dạ rồi vào gian phòng mà anh Quất đã chỉ. Nói là phòng chứ thật ra là một
góc nhà ngăn riêng ra bằng bốn bức tường bằng gỗ mỏng không sơn phết gì cả. Tường chỉ cao tới lưng chừng, bên trên trống. Trong phòng có hai cái giường một cái lớn, một cái nhỏ. Đầu góc để một cái tủ nhỏ, đầu kia treo đầy áo quần trẻ con, chắc là quần áo của con anh Quất. Con Thanh rón rén đến gần Phiên chỉ cho Phiên cái giường nhỏ :
- Anh ngủ giường nầy. Má nói vậy.
Phiên gật đầu, soạn sơ sài lại giỏ quần áo rồi trèo lên giường. tụi nhỏ chưa chịu đi ngủ
chạy ra chạy vào chóng cả mặt. Chúng phá phách la hét inh ỏi. Phiên buồn ngủ quá nhưng mỗi lần thiu thiu thì giường lại rung mạnh vì chúng chạy đụng nhằm vào giường. Hai ba lần như vậy, Phiên thấy mình không còn buồn ngủ nữa. Phiên đâm nghĩ ngợi lan man. Thời gian qua là hừng sáng đến bây giờ một ngày chưa tròn thế mà biết bao thay đổi. Từ một nơi, một cái giường êm ấm có mẹ thân thuộc thương yêu đến một nơi xa lạ cách nhà cả một ngày đường. Sao mà xa xôi, cách trở. Phiên trở mình. Chiếc giường sắt có lò xo bật kêu lẹt kẹt. Phiên lại nhớ đến cái chõng tre ở nhà, nhớ tiếng kêu cò kẹt mà Phiên cố tình tạo ra bằng cách lăn mình thật mạnh vào mỗi lúc giận mẹ. Phiên nhớ đến tiếng kêu của bụi tre sau nhà. Tiếng ru con hời hời trong đêm tối của nhà hàng xóm. Tiếng khóc khuya của trẻ con lẫn tiếng la, tiếng dỗ dành ngái ngủ. Phiên nhớ rõ mồn một. Bây giờ chắc mẹ cũng trăn trở không nguôi trên chiếc giường tre một mình trong căn nhà vắng. Hoặc bây giờ mẹ đang ngồi bên bếp lửa, ủ rũ, mắt ngấn lệ nhớ con. Hồi sáng, mẹ dầm sương đưa Phiên đi. Hồi hôm mẹ thức khuya nấu bánh. Phiên sợ mẹ trở bệnh cảm hàn; Mẹ vẫn thường hay bị bệnh cảm. Trái gió trở trời hoặc một cơn mưa bất thường buổi chiều, một cơn giông cũng đủ để mẹ sụt sùi mấy ngày. Những lần vậy, Phiên thường chạy đi tìm lá ổi hái về cho mẹ. Một nắm lá tre, một nắm lá sả. Nấu lên bằng lửa than. Mẹ trùm mền xông chừng mười lăm phút. Mồ hôi mẹ ra ướt cả áo. Phiên chùi vào một cái khăn khô. Vài lần như vậy, cơn bệnh mất hẳn. Hoặc đôi khi Phiên vuốt gió cho mẹ. Hai ngón tay cái miết vào trán. Máu gió đọng lại ở giữa hai lông mày. Phiên ngắt từng cái mạnh. Mẹ dặn phải đủ chín cái, đàn ông bảy cái, đàn bà chín cái. Máu đọng lại, cơn đau đầu dứt lần. Đôi khi Phiên còn cạo gió cho mẹ. Mẹ nằm sấp, lưng trần. Phiên cầm đồng bạc cắc, quết một chút dầu cù là hiệu con cọp rồi cạo nhè nhẹ trên da lưng. Làn da rướm máu bầm. Phiên cạo cổ, cạo thắt lưng. Tất cả là những cử chỉ đền bù sự nhọc nhằn, công khó nhọc mà mẹ đã dành cho Phiên. Mẹ thức hàng đêm chăm sóc Phiên khi Phiên đau yếu. Mẹ ngồi hong bụng Phiên hàng giờ bên bếp lửa nóng. Giọt mồ hôi mẹ chảy dài theo gánh hàng trĩu nặng để kiếm tiền cơm áo nuôi Phiên. Những câu nói ngọt ngào, những lần mẹ an ủi vỗ về, Phiên không sao quên được. Phiên nhớ mẹ quay quắt. Đến khi nào Phiên mới có dịp về thăm mẹ. Một năm ba trăm sáu mươi lăm ngày, ba ngàn sáu trăm giờ. Thời gian lâu, tóc mẹ có bạc hơn, mẹ có khỏe hơn ? Mẹ đau như thế nào ? Mẹ mệt như thế nào ? Mẹ có buồn không ? Phiên thương mẹ. Phiên nhớ đến nghẹn ngào, và nước mắt lại bắt đầu thấm ướt gối. Đèn nhà vẫn sáng. Mấy đứa nhỏ tò mò nhìn qua mùng; Phiên quay mặt vào trong để giấu nước mắt. Nhưng cánh mũi như muốn cứng lại, tràn đầy nước. Hơi thở trong lồng ngực như muốn vượt thoát thật nhanh. Phiên thở mạnh và âm thoát ra là một tiếng nấc to. Đứa nhỏ đứng gần bên bạo dạn chúi mũi vào và khều đứa bên cạnh chỉ vào mùng nói :
- Anh nầy ảnh khóc mi ơi.
Phiên nén lòng nằm im. Lặng lẽ, mắt nhắm lại, mặt vùi trong gối. Tiếng một đứa khác
nói sau vài giây làm thinh :
- Mầy xạo, người ta ngủ mà…