Hồi 2

Tháng 3 năm 1945 nạn đói ở Hànội có vẻ như lặng đi. Nếu như trước đây sáng nào mỗi phố cũng có ít nhất vài ba xác nằm còng queo trên vỉa hè và những chiếc xe bò chở hàng chục xác người chết đói do tù nhân kéo, có lính khố xanh áp tải đi ra ngoại thành, thì nay hiếm hoi lắm mới gặp, mà chiếc xe nào nhiều lắm cũng chỉ 3, 4 xác, còn phần nhiều chỉ 1. Điều đó không có nghĩa là hết đói mà vì những người nông dân nghèo đói phải ra Hà nội đã chết gần hết rồi. Bọn thằng Hạ ăn xin cũng như kiếm việc vặt cũng thấy đỡ vất vả hơn. Thế rồi, một đêm đang ngủ dưới gầm cầu bọn chúng choàng dạy vì những tiếng súng vang rền khắp nơi. Cả bọn nép sát vào chân cầu chỗ tối nhất. Thỉnh thoảng lại 1 đoàn cam nhông Nhật chạy qua. Mãi gần sáng, có 3 bóng người từ phía chợ Bắc qua đi ra. Đến chân cầu họ dừng lại. Một người nói:
Bọn Nhật đã đảo chính Pháp rồi, các đồng chí quay về cơ sở nắm tình hình và ổn định tổ chức. Tôi về căn cứ xin chỉ thị rồi lên ngay
Thì ra là thế. Đối với bọn thằng Hạ, vẫn bữa đói bữa no. Ít hôm sau có thêm 1 thằng bé nữa nhập bọn. Ban ngày thì chúng tản ra, mỗi đứa đi 1 nơi kiếm ăn. Tối đến chúng tụ tập nhau ở gầm cầu, chung nhau những thức ăn xin được lúc ban ngày, đứa nhiều, đứa ít, cùng nhau ăn bữa tối. Thằng bé mới nhập bọn ở vùng quê lên, tên là Sửu. Nó biết khá nhiều chuyện, chuyện Việt Minh đưa dân nghèo đi phá kho thóc của Nhật chia nhau. Bọn Nhật kéo đến đông thì họ chạy. Nếu ít thì họ quây lại, cướp súng. Mà bọn Nhật hồi này cũng biết điều, nộp súng thì được yên ổn trở về, chống lại thì chết mất xác. Rồi tin Việt Minh đã cướp chính quyền ở Cao Bằng, Bắc Cạn, Thái Nguyên….
Thế rồi một buổi sáng ngày 17 tháng 8, thằng Hạ đến gần nhà Hát lớn thấy hàng vạn người tụ tập ồn ào rồi có tiếng hô Việt Nam độc lập muôn năm., cả đám đông quanh nó hô theo vang dội. Nó cũng gào lên “muôn năm”, rồi theo cả đoàn người đi về phía Phủ Khâm sai. Và có người ôm một ôm cờ đỏ sao vàng phát cho đoàn người. Nó cũng được một cái. Đến lúc này nó mới hiểu rằng nó đang tham gia đoàn biểu tình đi dành chính quyền, giành độc lập, tự do cho đất nước.. Tối hôm đó về đến gầm cầu nó thấy bọn bạn nó đứa nào cũng có cờ đỏ sao vàng. Thằng Sửu tuyên bố các làng xung quanh Hà nội đã cướp chính quyền rồi, giờ đến lượt Hà nội, chính quyền mới là của dân nghèo chúng ta. Chúng ta sắp đổi đời rồi, quân Giải phóng sắp về đến nơi rồi. Tao sẽ xin vào quân Giải phóng…
Tin đó làm cả bọn nhao nhao lên. Đứa nào cũng muốn vào Giải phóng. Thằng Sửu còn kể rất nhiều chuyện ở Chiến khu, chuyện các chiến sĩ giải phóng quân, chuyện anh Kim Đồng… chuyện nào cũng mới lạ, hấp dẫn…
Sáng 19 tháng 8 cả bọn kéo nhau đến Nhà Hát lớn. Trên Quảng trường đã có hàng chục vạn người từ các nơi đổ về, họ đứng theo từng khối rất trật tự . Ngay trước thềm nhà Hát lớn là lá cờ đỏ sao vàng rất lớn che gần kín tiền sảnh Hơn 10 giờ có 1 chú bước ra tự giới thiệu là Đại diện Việt Minh tuyên bố Tổng khởi nghĩa. Thế là cả rừng người hô to Việt Nam độc lập muôn năm ! và kéo nhau đến thẳng Phủ Khâm sai. Bọn lính bảo vệ phủ ngoan ngoãn trao vũ khí và lực lượng Việt Minh đã làm chủ khu vực này
: Cách mạng đã làm nức lòng toàn dân, đặc biệt cảm hóa rất nhanh những trẻ bụi đời trong đó có cả Hạ.
Sau cả ngày cầm cờ đi khắp Hà Nội, theo hết đoàn này đến đoàn khác, tối đến nó dừng chân ở cổng trại Vệ quốc đoàn. Có 1 anh bộ đội tên là Tâm đã đưa nó vào trại. Thấy thằng bé không nhà, không cửa, lại ăn nói lưu loát và có vẻ tinh nhanh, các anh thương tình cho nó ăn và ngủ . Chỉ ít hôm sau nó được cả đơn vị thương yêu. Nó làm tất cả mọi việc ai nhờ đến nó., từ quét nhà, rửa chén bát soong nồi giúp anh nuôi, chạy ra phố mua hộ các anh cái này cái khác.. Nó trở thành 1 thành viên không biên chế của đơn vị. Suốt ngày hết anh này đến anh khác : Hạ ơi ra khiêng giúp anh cái bàn này… Hạ ơi mưa rồi, ra cất quần áo cho anh với… Anh Tâm vốn nghiện thuốc lào. Một hôm thuốc hết, tiền lại không còn, anh cứ bần thần bứt rứt. Biết vậy nó chạy ra quán nước đầu phố gặp một bác công nhân đang ngồi uống nước, nó hỏi xin bác cục thuốc lào vì thủ trưởng của nó bị đứt tay ra nhiều máu quá. Bác công nhân vội mua ngay cả gói cho nó mang về, nó bảo chỉ xin 1 cục nhưng bác bảo cứ cầm cả mang về vì bác không nghiện
Từ lúc sống ở đơn vị này bất kỳ lúc nào rảnh, các anh lại dạy nó học. Mà thằng bé cũng sáng dạ, cả đơn vị có hơn 40 anh thì cả 40 anh đều là thày của nó. Từ lúc 1 chữ bẻ đôi không biết, chỉ hơn 1 tháng nó đã bập bẹ đánh vần từ thông bào, biểu ngữ trên đường phố đến những bài trên báo Cứu Quốc.
Cuộc kháng chiến nổ ra nó trở thành một chú liên lạc của đơn vị và theo các anh lên Việt Bắc, vào khu V. Đến năm 1950 nó chính thức trở thành anh bộ đội. Lúc này nó đã có trình độ tương đương tiểu học về một số môn.
Nhờ cần cù chịu khó, lại lanh lợi và thuộc thành phần dân nghèo thành thị nên chẳng mấy chốc nó đã trở thành tiểu đội phó và chỉ chở kết nạp Đảng là trở thành tiểu đội trưởng.
Giữa lúc đó nó bị thương trong trận máy bay ném bom đúng vào xóm đơn vị nó đang đóng quân. Sau 6 tháng điều trị, tuy không bị cưa chân nhưng đi tập tễnh, nó được giải ngũ và đưa về huyện làm cán bộ phòng Giáo dục. Tại đây nó đã lấy vợ là con gái của một cán bộ của Bộ Giáo dục mà gia đình ông này tản cư ở đó.