Chương Sáu

1. Đừng đặt tên con quá dài với quá nhiều chữ lót. Để phòng khi nó thành danh nhân, người ta sẽ rủa mỗi khi phải viết tên nó.

2. Đừng vội buồn khi người trẻ nói nghịch ý mình. Đừng vội mừng khi người lớn nói theo ý mình.

3. Coi chừng! Con quá nhiệt tình chăm chăm hành thiện nhưng chớ ngạc nhiên khi phải nhận lời mắng rủa hoặc bị ném đá.

4. Đang an bình với loại trà ướp sen mười ngàn đồng, bỗng một hôm được nếm loại hai mươi ngàn đồng. Và cái Khổ bắt đầu.

5. Đừng vội báo tin buồn. Hãy thêm cho họ vài ngày vui sướng.

6. Ủa! Cà-phê thiệt dành để xuất khẩu, bị chận bắt trở nên khan hiếm trên thị trường thì tăng giá đã đành. Chớ bắp rang, hột keo rang mà cũng bắt chước lên giá sao? Tráng sĩ tăng giá trị khi thời thế cần người dũng lược mài gươm, kẻ tiểu nhân thấy bậc quân tử được đời nể trọng cũng vội vã mở đại sảnh đón đưa tân khách tưng bừng sao?

7. Bạn có tham không? Có hèn không? Có. Tôi cũng có. Chỉ có điều: người ta tham tới bốn tạ, tôi và bạn chỉ tham cỡ ba mươi gam. Và chúng ta được khen là người tốt.

8. Con người giống nhau đến 85 phần trăm. Vậy gắng nhẹ nhàng khi phải chê ai.

9. Em như đóa Hồng, dành cho vương tôn quyền quí. Còn anh... Câu đó phải do em nói. Tâm hồn anh đẹp và mảnh như hoa. Nên khó nuôi dưỡng, khó chăm sóc. Em đành phụ bạc anh.

10. Cô yêu anh ta làm gì, một người không thích đốt pháo.

11. Lũ hột sen mập mạp trắng nõn trong ly chè của tên ma-cô bụng bự, đang uất ức muốn nhảy qua cái ly nước trà lợt của ông triết gia nghèo đang ngồi ở cái bàn trong góc.

12. Nghe nói mừng đám cưới không được tặng ly. Sợ ly biệt. Nhưng tặng vàng thì được, dẫu nó nhắc tới "vàng võ... suối vàng". Tặng bạc cũng được, dù nó gợi sự bạc tình, bội bạc.

13. Nhờ có tình cảm mà cuộc sống êm đềm. Anh chị em thương nhau, hy sinh cho nhau là vì tình cảm. Chớ không phải vì lý trí. Chính lý trí thái quá sẽ giết chết Tình cảm.

14. Dùng từ ngữ bình thường ít xúc phạm bằng dùng tục ngữ. Thử so sánh: "Không quyết định dứt khoát" với "nửa nạc nửa mỡ".

15. Rất nhẹ, rất êm... lần lần cuộc sống gặm mòn nhân cách của ta.

16. Năm 1939 ở tỉnh lỵ Sông Cầu chỉ có 4 người Pháp, mua được nước đá từ Qui Nhơn gởi xe đem vô. Năm 1940 ở Qui Nhơn không có tới 5 cái Radio tư nhân và chỉ có một học sinh có được xe đạp. Biết được điều này rất hay cho bạn, vì Hạnh phúc là kết quả của một sự so sánh.

17. Trong cảnh tuyệt vọng hắt hiu, con người bám vào niềm tin bình dân này, như vào cái phao cứu khổ: "ở hiền gặp lành, ở ác gặp dữ".

18. Hãy gắng giữ cái nhìn lạc quan. Người bi quan than: "Chỉ còn có nửa ký!" Người lạc quan reo mừng: "May quá! Còn được những nửa kỳ!"

19. Viết văn đòi hỏi phải tinh tế, phải tiến bộ, phải tiên tri, phải... phải... phải... nhưng điều quan trọng là phải có lương tâm và có nghệ thuật.

20. Đừng như Thược được, Cúc..., hoa héo vẫn cứ bám chặt vào cành. Nên như bông Giấy, rụng khi hãy còn tươi. Lúc khóe mắt bắt đầu có nếp nhăn, nhiều nghệ sĩ giã từ sân khấu.

21. Anh nghĩ rằng tôi xử sự với ông A khác với ông B? Không đâu, tôi coi họ như nhau. Chính miệng hai ông ấy nói khác? Thì cũng dễ hiểu thôi: như tôi đánh cái trống và cái chuông vậy. Bầm, boong khác nhau là tại vật bị đánh, chớ cái dùi đánh vẫn là một.

22. Ở nấc thang nào con người cũng có đồng minh, có giáo chủ. Giàu sang thì liên hệ với chính thống: sâm, nhung, yến, chuyền máu, sinh tố H3... Nghèo hèn thì có Ozawa, muối mè gạo lức. Bên nào bảo đảm cũng hồng hào tráng kiện, cải lão trường sinh.

23. Có những người sống sang trọng quý phải trong ngôn ngữ. Khi nói chuyện, họ thường nhắc tên mỹ phẩm đắt tiền: Revlon, d'Orsay, tên xe hơi thượng hạng Cadillac, Chrysler... tên tỷ phú lừng danh Rockfeller, Onassis...tên tài tử thượng thặng Clark Gable, Liz Taylor...

24. Cái khổ của người này đôi khi ngẫu nhiên biến thành niềm vui cho kẻ khác. Trưa 28 Tết bỗng phát mưa rào, mọi người hối hả chạy bưng sàng mứt, mâm bánh đang phơi. Anh nhà nghèo nhàn nhã đứng nhìn chợt thấy trong giây lát lòng vui.

25. Bằng lý luận, người ta có thể biến sát nhân thành quan tòa, biến tên tử tội thành người anh hùng chiến thắng.

26. Con người độc ác bủn xỉn không muốn thấy ai sung sướng trọn vẹn. Đầu năm trúng xổ số, cờ bạc ăn to thì đã có lời răn đe: "Nhưng coi chừng trong năm sẽ gặp hạn".

27. Có điều này để an ủi người học trò nghèo: Phải học mới thuộc, mới giỏi. Không thể lấy bạc vàng thuê người giỏi học thuộc thay mình.

28. Hãy soát lại xem ta có xứng đáng bữa ăn - cho dầu đạm bạc, đang đặt trước mặt ta. Từ sáng đến giờ, cả ngày hôm qua, ta đã làm được những gì tốt, có ích, đáng giá với bữa ăn này. Bao nhiêu công lao của bao nhiêu người để có được hột gạo, hột muối, miếng cá, cọng rau.

29. Mùa cưới. Pháo nổ rộn ràng. Liên tưởng đến những hiện tượng hư hỏng bề bộn, bạn tôi bùi ngùi: "Trần Hỗn cưới Nguyễn Thị Lười, Trương Nhậu Nhẹt cưới Lê Thị Tham, Bùi Văn Nịnh cưới Huỳnh Thị Láo”

30. Ông nói khi đọc câu "Bầu trời vần vụ..." ông hình dung những tiếng sấm rung chuyển, những lằn chớp, những cơn lốc... Thưa ông, bao nhiêu hiện tượng thiên nhiên hùng vĩ đó tiềm ẩn nơi tâm hồn ông. Câu viết của tôi chỉ là tia điện. Nó ầm ầm như hàng triệu tấn TNT là do kho thuốc nổ phong phú của người thưởng ngoạn. Với cô bán hàng xén mê truyện Quỳnh Dao thì tiếng nổ có thể chỉ bằng tiếng pháo.

31. Giữa một cuộc gặp mặt, khi nghe ai kêu gọi cứu trợ thiên tai, ta đợi coi người nào tranh nói trước câu "lá lành đùm lá rách". Đề cập việc đền ơn trả nghĩa, ai là người vội vã nói trước "uống nước nhớ nguồn"... Kho tục ngữ đầy nghẹt những cách nói bào chế sẵn, cửa lại không khóa, ai muốn dùng bao nhiêu cứ lấy tha hồ. Nhưng người trí thức chỉ đi qua.

32. Khi nghĩ rằng mỗi con người chỉ ghé lại cõi đời này trong một thời gian rồi vĩnh viễn tuyệt tích, ta sẽ chân thành thương mọi người và cầu ơn phước cho mọi người.

33. Cuộc sống cần những cái nhảm, thậm chí cái vô ích. Như khi gặp nhau hỏi: "Ủa , anh Năm. Mạnh giỏi? Đi đâu đó?..." Mạnh hay bệnh thì ngó qua đã biết. Còn hỏi đi đâu thì người kia có trả lời cũng đâu chú ý nghe? Nhưng mà phải nói, phải hỏi thì tâm hồn cả hai mới gợn chút vui, mới hé chút mỉm miệng cười. Thực tế và lý luận nhiều khi xa cách nhau như vậy đó.

34. Có những đức tính cỡ nhỏ của loại quân tử cỡ nhỏ, như giữ đúng hẹn, đến đúng giờ. Đó là điều tốt, nhưng đừng coi là ưu điểm lớn để tự hào khoe khoang. Bởi có những người thầy thuốc giỏi đành chịu sai hẹn vì cần cứu một mạng sống, chẳng hạn.

35. Chúa nhân từ an ủi kẻ nghèo: món thịt quay không còn thơm ngát mũi nữa khi nó nằm nơi bàn tiệc.

36. Anh ấy như một cuốn sách dở. Càng đọc thêm trang, càng thấy dở thêm.

37. Một người có cách nhìn sự vật như vậy, có rung động ghét thương như vậy thật khó mà có hạnh phúc, thì trong cuộc sống tình cảm đành chịu cô đơn. Như cây lau tách xa đám bụi bờ, vi vu một mình ở đầu sông ngọn suối.

38. Chúa tạo người đàn ông. Thấy nó sống độc lập, được tự do thoải mái quá, liền tạo thêm người đàn bà.

39. Kẻ trộm nhắm những nhà nào mà người đàn bà làm chủ. Có nghĩa là người không chồng hoặc có chồng mà coi như không. Một người chồng đần và lười tới mức phải sợ vợ thì sức mấy mà nó dám bắt ăn trộm?

40. Khi tàu lửa đậu lại ở sân ga, hành khách đứng đợi đông như chợ, và người trên tàu túa xuống nghẹt cứng. Xin đừng hốt hoảng. Rồi tàu sẽ huýt còi, tàu chuyển bánh và sân ga sẽ trở lại vắng vẻ. Cuộc đời giống y như vậy. Rồi đâu sẽ vào đó.

41. Luôn luôn có sự thêm bớt, thậm chí sự bày đặt nói láo trong một câu chuyện bắt đầu bằng chữ "nghe nói". Hãy đem chẻ làm tám, chặt làm mười, chia làm hai mươi... họa chăng sự thật là một phần nhỏ đó.

42. Phật dạy "Tin ta mà không hiểu ta tức là phỉ báng ta". Nhưng tôi chắc có chỗ nào đó, Phật lại dạy: "Cứ làm theo lời ta, dù chưa hiểu ta. Cứ tin, đừng lý luận. Bởi người biết gì mà lý luận? Ôi, con thỏ ở rừng mà lý luận về đáy đại dương với con ba ba!

43. Người có tính khắc kỷ, thành công dẫu không lớn nhưng thất bại thường không nặng.

44. Làm chức cao mà vóc người nhỏ nhắn thì kẻ dưới thường áy náy mỗi khi phải lại gần. Vì sợ vô tình mà xấc xược, thách thức.

45. Quen nhìn dưới thấp, chỉ biết cái gần, một hôm anh ta rờ nhằm cái bụng mà anh tưởng là cái mặt. Anh vừa mân mê vừa phán quyết: "Địa cát cũng rộng. Tạm được. Hai má đầy đặn: khá. À, có mấy đường lằn vạch ngang. Nhân trung hoành lý tất vi nô. Số bần. Chỉ có thể làm tôi tớ người ta. Cái miệng (thật ra là cái rún) loe ra. Tướng pháp dạy "Khẩu như xuy hỏa, nha như thán... Nhất thế vi nhân, nhất thể sầu" Chẳng ra gì. Miệng như thồi lửa, răng như than thì khổ suốt đời. Mà ủa, sao cái miệng không có răng?

46. Khoa học giống người đàn bà. Khi đã lỡ say mê nó rồi thì anh nguyện theo nó suốt cuộc đời.

47. Khiêm tốn không có nghĩa là trong lớp có 40 học sinh thì con quyết giữ vị thứ 38, trước một bạn nói ngọng và một bạn gù lưng. Khiêm tốn là muốn đứng hạng thứ hai, thứ ba, nhưng điểm quá cao đành phải đứng thứ nhất.

48. Mấy con gà mái la quang quác ngoài sân. Nạt, đuổi, dọa: càng la thêm. Ném một bụm cơm: im lặng liền.

49. Bảo Thúc Nha quá yêu điều Thiện quá ghét điều Ác, Quản Trọng đã sợ người đời không chịu nổi, huống chi thời nay lắm kẻ quá ghét điều Thiện, quá yêu điều Ác thì còn chịu sao cho thấu.

50. Vị thuốc bổ công hiệu và rẻ tiền nhất là vị "không tham". Không tham ăn uống thì bao tử, ruột gan không bệnh. Không tham sắc dục thì thận, phế không suy. Không tham lợi danh thì tâm không trụy, não không liệt.