BÁCH NIÊN NHẤT MỘNG

Thiền sư Đàm Dĩnh ở Kim Sơn vốn người vùng Chiết Giang, họ Khâu, hiệu Đạt Quan. Năm 13 tuổi, ông xuất gia quy y ở chùa Long Hưng. Năm 18 tuổi, sư đến kinh đô, trú tại hoa viên nhà thái uý Lý Đoan Nguyện.



Một hôm Lý thái uý hỏi sư rằng: “Người ta thường nói tới địa ngục, vậy rốt cuộc nó có tồn tại hay chăng?”



Sư Đàm Dĩnh đáp: “Chư Phật Như Lai thuyết pháp, trong không mà lại có, như mắt thấy quầng sáng trong không trung, vậy tuy có mà lại không. Bây giờ thái uý đang ở trong hiện hữu (hữu) mà muốn tìm kiếm cái không hiện hữu (vô), cũng như đưa tay vốc nước sông, là trong không mà có, điều đó quả đáng buồn cười vậy. Ví như người trước mắt chỉ thấy lao tù thì trong lòng sao có thể thấy được thiên đường?



Vui vẻ hay lo âu đều nơi tâm, mà thiên đường hay địa ngục cũng ở giữa nhất niệm (suy nghĩ), thiện hay ác cũng đều sinh ra từ đó. Nhưng nếu thái uý đoạn trừ (liễu) được tâm ấy, thì tự nhiên sẽ không còn nghi hoặc nữa”.



Thái uý: “Vậy như thế nào mới gọi là liễu tâm?”.



Sư: “Đừng suy nghĩ đắn đo về thiện – ác!”.

Thái uý: “Nếu không suy nghĩ đắn đo về thiện - ác, thì tâm biết nương tựa vào đâu?”.



Sư: “Tâm không nương tựa vào nơi nào cả, như kinh Kim Cương nói: Ưng vô sở trụ, nhi sinh kỳ tâm”.



Thái uý: “Vậy khi chết, người ta đi về đâu?”.



Sư: “Chưa biết sinh, làm sao biết tử?”.



Thái uý: “Sinh thì tôi đã biết từ lâu rồi”.



Sư: “Vậy xin hỏi ngài: Sinh từ đâu tới?”.



Khi thái uý còn đang trầm ngâm, thì sư Đàm Vĩnh thoi vào ngực mà nói: “Chỉ tại đắn đo ở đây (tâm) chứ còn gì nữa?”



Thái uý: “Hiểu rồi, chỉ mãi mê muội mà không hay đã lầm đường lạc lối, phí thời gian”.



Sư: “Cuộc đời như một giấc mộng (Bách niên nhất mộng)”.



Thái uý tỉnh ngộ, liền ngâm rằng:



“Ba mươi tám tuổi,

Mơ màng chẳng hiểu chi.

Đến khi hiểu biết,

Cũng nào khác vô tri.

Nước sông cuồn cuộn chảy,

Âm ỉ theo sườn đê,

Ngày nào sư khuất bóng,

Như biển đông sóng về”.



Người ta nói:



Sinh từ đâu tới? Tử đi về đâu? Đây là một vấn đề mà con người thường nghĩ tới, thậm chí đã trở thành đề tài nghiên cứu tìm tòi của nhiều người. Nhưng chưa ai có lời giải đáp thoả mãn. Phật Thích Ca và các thiền sư xưa đưa ra nguyên uỷ, nhưng lại không giải thích cặn kẽ cho thường nhân thấu triệt. Thành ra căn nguyên của sinh mệnh từ ngàn xưa đến nay vẫn là vấn đề luôn được nhiều người quan tâm tranh luận. Kỳ thực, hình tướng của sinh mệnh có thiên sai vạn biệt, song lý tính của sinh mệnh là: Tất cả đều bình đẳng. Nếu có thể hiểu rõ được các nghĩa lý của Phật giáo như duyên khởi tính không, tam pháp ấn, nghiệp thức và nhân quả, thì vấn đề: Sinh từ đâu tới? Chết đi về đâu? Không hỏi cũng có thể biết được vậy.





(Theo Chan Gushi )