chương 10

Độc già chắc nhiều người mong rằng một ngày kia Lộc sẽ nhận xét nỗi oan uổng của Mai và thân thành đến nếp nhà tranh tìm Mai để xin lỗi, để đón Mai cùng về ở với mình như xưa.
Sự ước mong của độc già có khi cũng là sự ước mong của Mai. Không phải nàng quá mơ tưởng đến một tương lai tốt đẹp, sung sướng. Chỉ vì luôn luôn ngắm đời bằng con mắt lạc quan, nàng sẵn có lòng, nàng dễ có lòng tha thứ, tha thứ mình, tha thứ người.
Rồi sự ước mong kia ở trong tâm tư Mai thành như một sự có thực. Nàng cho rằng nàng đã trêu LộC thê nào, thì Cô nhiên Lộc cũng trêu nàng. Mà Lộc đã trêu nàng thì thê nào cũng phái tìm đến đón nàng dù nàng núp ở chôn hang cùng ngõ hẻm, ở nơi ẩn dật trong đám rừng xanh.
Những câu chuyện tàu, những câu chuyện thần tiên mà nàng được nghe ngày Còn nhỏ Càng làm chặt chẽ cái lòng trêu đợi Và tin trời của nàng. Trong những chuyện ấy, người thiện bao giờ cũng được hưởng hạnh phúc, người oan uổng bao giờ cũng có dịp gỡ được nổi oan.
Mai tin ở Trời, tin ở lòng tột của mình và của người. Nàng cho rằng ban tính con người ta không thể xấu được, và khi người ta tàn ác, ngờ vực, có những tư tưởng ghét đời là chẳng qua người ta mất trong chốc lát, cái ban tính của loài người mà thôi.
Thấy Sự dễ tin ở Trời và ở lòng tốt của loài người lúc nào cũng chứa cha trong trí não, trong linh hôn Mai, chắc có nhiều người cho đó là kết quà của một nền
Pháp văn lãng mạn. Rồi có lẽ họ sẽ kết án vai chủ động trong chuyện này, Cho đó là Cái gương xấu của sự mơ mộng không đâu.
Nếu trêu người, nếu sẵn lòng tốt tự nhiên, dễ cam động khi đứng trước những sự dịu dàng tốt đẹp hay những Sự đau đớn uất ứC Của loài người mà họ cho là lãng mạn, thì sự lãng mạn ấy là một sự tuyệt đích Của nhân loại dù có khi nó đem đến cho ta những sự thiệt hại, thiệt hại về vật chất, thiệt hại về tinh thần. Song thử hỏi:
ta có thể có sự phi thường nào mà lại không chịu phần thiệt hại riêng cho ta chăng? ở đời có thề có sự tốt đẹp, lớn lao, cao thượng nào ngoài sự hy Sinh được không?
Nhưng không, Mai không phải đã chịu anh hưởng nền Pháp văn lãng mạn.
Hay nói trái lại thì từ cổ chí kim ở nước nào cũng có một hạng người giàu lòng cam động, giàu lòng trắc ẩn, tin người đến nỗi phái luyi tới mình. Hạng người ấy nhiêu khi trên lặng chịu đau, chịu nhục, chịu khổ; những kẻ có linh hồn khô khan, có trái tim khô khan, hiểu sao được? mắt họ chỉ có thể trông thấy những Sự nhỏ nhen, đê hèn làm cho quên nhãng trong chốc lát, cái ban tính tốt đẹp, cao thượng của Trời đã phú cho.
Mai chính là một người đã giữ được hoàn toàn cái ban tính đó.
Lúc Minh đã từ biệt nàng về, nàng còn ngồi khóc, khóc mãi. Một tiếng oe ở võng. Nàng vội lau nước mắt, ra ẵm con, vừa cười, vừa nói nựng đề dỗ cho con nai.
Thằng bé nghe tiếng hát ru, thiu thiu ngủ lại trong lòng mẹ, còn Mai thì tiếng cọt kẹt đưa võng, cũng như ru nàng trong giấc mộng.
Nàng cô ôn lại thái độ và cử chỉ của Minh. Nàng không ngờ vực lòng thành thực của Minh một chút nào, song nàng cho rằng dẫu sao, nàng vẫn là một người đàn bà có chồng tuy người chồng đó ruồng bỏ nàng.
Những y tương phan rối loạn trong ộc nàng. Nàng còn như nghe máng bên tai lời nói của Minh:
thủ tiết là một sự vô nghĩa lỹl.
Nàng hôi tưởng đến câu chuyện trên đôi tám chín tháng trước. Nàng còn nhớ rành mạch hôm ấy LộC bào nàng:
nhiều khi anh thấy tư tưởng Của anh bị kiềm tỏa trong giới hạn nho giáo Nàng như tĩnh ngộ, nghĩ thầm:
~phài, nho giáo? Sự thủ tiết của ông Minh cho là vô nghĩa ly, Và ta khăng khăng tôn trọng, đó là anh hưởng của nho giáo. Khi nào làm việc gì mà ta suy trước tính sau, thì ta thấy ta muôn phái đôi lại cái đạo mà ta cho là bó buộc, là không hợp với tính tình cao thượng của loài người. Song những lúc thốt nhiên, ta làm một việc mà chẳng hiểu sao, ta cho là phái, hay tránh một việc mà lương tâm ta cho là xấu, là bậy trước khi ta suy xét, thì việc ấy tất là kết quà Của mấy đời nho giáõl' Thằng bé Con động đậy ở trong lòng nhắc nàng nhớ đến hiện tại.
Bây giờ ta chỉ biết có hai việc:
Một là ta phái thủ tiết với chông ta, tuy Chông ta bạc bẽo với ta. Ta cũng chẳng biết vì sao ta phái thê, nhưng hình như lương tâm ta bắt ta phái thê.
Hai là cự tuyệt ông đốc Minh. Mà muốn cự tuyệt thì trước hết phái trà tiền thuộc đã Cái món tiền ta nợ, đã nhiều lần ta hỏi là bao nhiêu, những ông ấy Vân giấu. Song ta chắc là một món tiền to, ít ra cũng đến trăm bạc. Vậy thì đào đâu ra tiền bây giờ~l.
Mai lại nhớ đến món tiền hai mươi đông nàng nhận của Lộc trong buổi gặp gỡ lần đầu Nàng thở dài, lẩm bẩm:
- ' Chỉ vì hai chục bạc ấy?.. .Với Cái lòng thương người.
Lời bà An còn phang phất trong trí nàng:
- 'Nêu thấy ai, cô cũng thương thì nguy Cho Cô lăm Song biết sao? Bẩm sinh sẵn thương người thì cũng phái chịu khổ, chớ biết sao? Nàng mỉm cười:
'Nhưng đã biết đâu rằng ta khổ? Những người có lòng cao thượng, biết hy Sinh thì không bao giờ được phép tự cho mình là khổ ? ~ Muốn không nghĩ quanh lo quẩn, muốn không loay hoay mãi với tư tưởng.
Mai se sẽ đặt con xuống võng đi ra đường cho được khuây khỏa và nhân tiện giúp bà Cán thu dọn hàng về.
Ra đến đình, Mai gặp bà Cán đặt gánh ngồi nói chuyện với một người vận âu phục. Nhác trông thấy Mai, bà chạy lại ghé tai thì thầm:
- Này Cô ạ, Có Cái ông kia đã mấy hôm nay mang thuốc vẽ đến vẽ hô, vẽ đình.
Rồi chà biết ông ấy gặp Cô bao giờ mà hôm nay ông ấy Cứ đến nhì nhằng hỏi thuê cô làm kiểu mẫu. Tôi cũng chà hiểu làm kiểu mẫu là thê nào, nhưng thấy ông ta nói già một đông một ngày thì tôi Cũng đòi hai đông. Ông ta còn muốn xem người cô ta đã rồi mới định giá. Vậy Cô thử lại Xem.
Mai giẫy nẩy:
- Thôi, Chịu thôi?
- Thì Cứ lại Xem sao đã.
Nghe lời, Mai ung dung đến gần chỗ người kia đứng. Chàng ta cắp ở nách một cái hộp to với mấy Cái ban gỗ nhỏ sắp sửa ra về. Nhác thấy Mai, chàng cất mũ chào, mỉm cười hỏi:
- Thưa cô, cô có phải là con bà cụ không?
- Thưa vâng, ông truyên điều gì?
Chàng kia lại mỉm cười, mắt đăm đăm nhìn, long lanh sau cặp nhỡn kính cận thị:
- Thưa cô , tôi là họa sĩ Bạch Hải , tôi đã ngõ lời với bà thân mẫu cô, muốn nhờ cô làm kiểu mẫu , vậy cô nghĩ sao\?
Mai ngần ngại hỏi:
- Thưa ông ! Làm kiểu mẫu là thế nào\?
Bạch Hải cười:
- Có gì đau ! Cô đến xưởng ve? làm kiểu mẫu cho tôi vẽ.
Mai cặp mắt đo? hoe ấp úng:
- Thưa ông, thiêu gì.... người mà ông lại thuê tôi.
- Thưa cô, chẳng giấu gì cô, tôi đi tìm kiều mẫu đã nhiều song chưa gặp được ai có nhan sắc như cô. Hôm nọ thoáng thấy Cô ở Chợ Bưởi, tôi dò la mãi hôm nay mới gặp.
Mai bẽn lẽn, còn bà Cán thì bắt thóp anh chàng hám sắc, trà lời một cách quà quyêt :
- Thưa ông, phải hai đông một buổi. Nhất định phải hai đông.
Nhà hội họa ngẫm nghĩ, đăm đăm nhìn Mai.
- Vâng, thì hai đồng. Vậy mai cô đền nhé?
Mai trù trừ:
- Biết làm kiều mẫu ra sao?.... Thôi đi, chịu thôi.
Bạch Hài dỗ dành:
- Thì có gì nguy hiềm mà cô ngại. Sáng từ tám giờ đền mười một giờ, chiều cứ hai giờ đền sáu giờ cô lại đằng nhà ngồi trên một chỗ cho tôi vẽ. Thê là cuội tháng cô có mấy Chục bạc.
Ba chữ ~mấy Chục bạc~l bỗng nhắc Mai cái món nợ tiền thuốc Nàng liền đáp:
- Vâng, mai tôi xin lại.
Họa sĩ tỏ vẽ vui mừng:
- Vậy tám giờ mai cô đền nhé? Nhà tôi ở phô B.....
Thưa ông, tôi không biết phố B.... Ở đâu.
Bạch Hài ngẫm nghĩ:
- Thôi, để mai tôi lại đón. Vậy Cô Chờ tôi...
Mai mỉm cười:
- Thưa ông, ông cần gì phải biết tên tôi? ông cứ gọi là người kiều mẫu cũng đủ - Thôi thê cũng được.... Mai tôi đền đón cô ở đây.
Sáng hôm sau, y lời hẹn, Bạch Hài đến đình Thụy Khê.
Mai đã đứng chờ ở đây. Họa sĩ gọi xe cho Mai rồi đi xe đạp theo sau.
Mai đến làm kiều mẫu cho họa sĩ được chàng đối đãi mộc cách rất Buổi đầu nàng cũng hơi khó chịu vì cái tính hay hỏi Chuyện lẩn thẩn của sĩ, song về sau quen đi, nàng cho là một sự thường. Bây giờ, nghe họa khoa tâm ly Vê hội họa, nàng không thấy làm lạ nữa, và bất cứ chàng nói điều gì nàng cũng cho phải ngay, dâu nàng nghe trái tai đến đâu mặc lòng.
Được hai tuần lễ thì bức vẽ một cô gái ngôi tư lự đã gần xong. Suốt ngày họa sĩ chỉ loay hoay Với bức tranh, hệt chữa chỗ nọ chỗ kia lại ngồi thừ ra ngắm nghía.
Một hôm Mai đến nhưng chàng không biết, bao tâm thần dồn cà vào người my nữ trong tranh.
Bỗng Mai kinh hoang rón rén lang ra ngoài hiên:
Nàng vừa thấy họa sĩ lại gần bức tranh và ghé miệng hôn anh mình. Một lúc sau, nàng vờ gõ cửa rồi bước vào phòng.
Bạch Hài giật mình quan lại, ngây người, đứng nhìn, hồi lâu mới nói được nên lời Chàng bào Mai:
- Cô ngắm bức tranh có ưng y không?
Mãi bẽn lẽn đáp:
- Thưa ông, đẹp lắm. Ông vẽ đẹp hơn kiều mẫu nhiều quá.
Bạch Hài cười:
- Cô nhún mình quá? Tôi còn lo chưa tà được cái dịu dàng của cô, cái tính dễ cam động, cái lòng hay thương người của cô.
Mai ngượng ngùng:
- Sao ông biết tôi có tính dễ cam động, có lòng hay thương người?
Bạch Hài cười:
- Thì tôi tôi đã bào tôi rất thích và rất sành khoa tâm ly mà lại?
Chiều hôm ấy họa sĩ khẩn khoản ép Mai cứ đề y phục kiều mẫu mà về, và chàng nói chàng tặng hẳn Mai bộ quần áo ấy.
Nê lời thành thực của họa sĩ, Mai nhận và nói cam ơn rồi ngỏ lời xin phép từ mai ở nhà vì bức tranh đã hoàn thành.
Sự thực, thất Cách thức Cử Chỉ Của họa sĩ, nàng sinh ra lo lắng vẫn vơ. Bạch Hài vội kêu:
- Ồ? Đã xong thế nào được, ít ra phải hai tuần lễ nữa! ở nhà họa sĩ ra đến cổng. Mai thoáng thấy một cái xe nhà đi qua, người ngôi trên xe đăm đăm nhìn nàng. Nàng kêu rú lên một tiếng. Cái xe đi vùn vụt tận đằng xa. Nàng vội vàng gọi xe mặc cà về làng Thụy Khê.
Người mà nàng vừa gặp, người vừa nhìn nàng một cách khinh bỉ, chính là Lộc, chồng nàng.
Mai ngôi trên xe buôn rầu, nghĩ ngợi lan man chẳng biết đã qua những phố nào.
- Đến đình Thụy Khê rồi cô ạ?
Mai như chợt thức giấc, mỉm cười, lẳng lặng xuồng xe trà tiền, rồi lững thững đi vào làng.
Về tới nhà, gặp Diên bê con mình đương đưa võng. Mai mừng quýnh:
- Kìa chị Diên? Quy hóa quá? Chị lại thăm em có việc gì?
Diên mỉm cười, nhìn từ đầu đến chân Mai một cách rất tò mò, khiến Mai bẽn lẽn. Diên khẽ nói:
- Cánh nào đấy?
Mai cười đáp :
- Chị hỏi bộ cánh này?.... A Chị Chưa biết nhỉ.
Diên chau mày, hơi Có giọng gắt:
- Không, tôi hỏi chị đi với ai về kia?
Mai nghe lời bạn, mặt nóng bừng, toan cự lại. Song chợt nghĩ ra, và không muôn nhắc đến cái đời giang hồ của Diên, nàng chỉ dịu dàng, bào bạn:
- Không, chị ạ. Em đi làm kiều mẫu cho một nhà hội họa về đây mà. Bộ cánh này là Của họa sĩ cho em.
Diên ngờ Mai giấu giếm, nên cười mát, nói:
- Thê à?
Rồi lang sang chuyện khác ngay:
- à, tôi nhờ Vú em đi đằng kia có tí việc. Chị mướn vú em bao nhiêu tiền một tháng thê?
- Hai đông đấy, Chị ạ. Độ này tôi bạn đi làm kiều mẫu, nên phải mượn vú.
- Thê cũng phải.
Rồi hai người lại trên lặng, mỗi người nghĩ theo một y tưởng riêng.
- Chị nghĩ điều gì thê hở chị Diên?
Diên cười chua chát rồi thong thà, buôn rầu bào bạn:
- Tôi nghĩ tới đời một người giang hô. Người giang hô xưa là con nhà tử tế trong bọn trung lưu.
'Một buổi chiều xuân êm ái, bên dòng nước biếc trong veo, một trang công tử, đẹp trai, thông minh, đem lời đường mật cám dỗ.
'Rồi cập uyên ương cùng nhau sống trong một canh thần tiên mộng ào.... Rồi lúc tỉnh giấc mộng.... Rồi lúc cặp uyên ương chia rẽ.... Rồi từ đó, kẻ khôn nạn lăn xuồng vực sâu hang thăn.... Ghê lắm, chị ạ?.... Tham lắm, chị ạ~ Mai đăm đăm nhìn Diên:
có vẻ thương mền, hai giọt nước mắt long lanh....
Diên ngừng một lát, lại nói:
- Nhưng kẻ đã qua cái dốc nguy hiềm ấy, khi tới đáy VựC ngước mắt lên thấy Có kẻ Săp ngã thì đem lòng thương hại, kêu to:
đứng lại ?
Bấy giờ người vú em ở ngoài vào đưa cho Mai bức thư.
- Thưa cô, người đi xe đạp nói là người ông Bạch Hài bào đưa cho cô cái thư Mai lẳng lặng xé phong bì, ghé vào ánh đền lù mù đứng xem. Rồi buôn rầu bào Diên:
- Chị ạ, thế một người đã ở sườn dốc mà muốn không ngã có thề được không?
Diên lắc đầu:
- Khó lắm ?... Nhưng thư của ai gửi cho chị thê?
- Đây Chị Xem.
Mai đưa thư cho Diên. Diên đỡ lấy, rồi trao ái cho vú bế. Manh giấy Vắn tắt Có mấy dòng:
Thưa cô, Cô là một trang diễm lệ, tôi là một nhà tài tử. Chúng ta nên làm một đôi bạn trăm năm. Từ mai, xin cô ở luôn đằng tôi, tôi xin hết sức làm cho cô được sung sướng. Đã nhiều lần tôi định ngỏ lời với cô, nhưng đứng trước mặt cô, tôi cứ ngần ngại.
Người trêu Cô Bạch Hài Đọc xong Diên ngẫm nghĩ:
- Bạch Hài.... có phải Bạch Hài ở phô B.... không?
- Chính đấy. Tôi là kiều mẫu cho ông ta.
Diên mủm mỉm cười:
- Hắn ta đã bắt chị cởi trần chưa?
Mai, mặt đỏ bừng, tức giận, đứng im, không đáp.
- Chưa, phải không? Tôi còn lạ gì anh chàng Bạch Hài. Anh ta nuôi đầy tớ gái, Chỉ Chọn đứa đẹp.
Mai gắt:
- Vậy Chị Cho ông Bạch Hài nuôi tôi làm đầy tớ, phải không?
Diên cười:
- Không? Nhân tình thì vẫn hơn đầy tớ Chứ, trừ khi đầy tớ Cũng là nhân tình.
Mai bưng mặt khóc. Diên xin lỗi:
- Thôi tôi lỡ lời.... Chị tha cho. Vậy đã Có gì Chưa? Đã có gì với nhau chưa?
Mai nức nở thuật lại câu chuyện cho Diên nghe, từ khi Minh ngỏ lời xin cưới mình làm vợ cho đến khi bắt gặp Bạch Hài hôn trộm anh mình, Diên thương hại buồn rầu hỏi Mai:
- Bức tranh vẽ xong chưa?
- Tôi trông thì hình như xong rồi, nhưng ông ta bào phải đến hai tuần lễ nữa.
- Chị làm kiều mẫu được bao nhiêu lần rồi?
- Hai mươi hôm.
- Bạch Hài trà tiền rồi chứ?
- Đã Ngày nào, ông ta trà tiền ngày ấy. Được tất Cà bốn chục. Tôi muốn nhờ chị đem lại nộp hộ tiền thuộc ông Minh....
Diên gạt:
- Thôi? Cái đó đã có tôi. Hôm nọ hắn biếu tôi hai chục, tôi không nhận, tôi bào hắn trừ vào tiền thuộc cậu Huy.
Nói dứt lời Diên cười khanh khách. Mai cam động quá, đứng thừ người ra, một lúc lâu mới khẽ bào bạn:
- Chị muốn tôi không lăn xuống dốc thì chị nên giúp tôi. Thế nào chị cũng nộp món tiền này Cho.
Diên ngẫm nghĩ:
- Phái đấy... Thôi Cũng được ?.. .Vậy Chị đưa tiền đây tôi trà giúp.
Mai lấy đưa cho Diên bôn tập giấy một đồng, rồi hai người từ biệt nhau. Ra đến cổng, Diên còn quan lại dạn Với bạn một câu:
- Thế này là hết nợ rồi đấy. Không cần tiền nữa, thì từ mai đừng đến nhà Bạch Hài làm kiểu mẫu nữa nhé ?
- Cám ơn chị.... à, cậu Trọng bây giờ ở đâu nhỉ?
Em Trọng làm thư ky ở Vểnh Yên. Nó gửi lời hỏi thăm chị và cậu Huy đây.



Độc già chắc nhiều người mong rằng một ngày kia Lộc sẽ nhận xét nỗi oan uổng của Mai và thân thành đến nếp nhà tranh tìm Mai để xin lỗi, để đón Mai cùng về ở với mình như xưa.
Sự ước mong của độc già có khi cũng là sự ước mong của Mai. Không phải nàng quá mơ tưởng đến một tương lai tốt đẹp, sung sướng. Chỉ vì luôn luôn ngắm đời bằng con mắt lạc quan, nàng sẵn có lòng, nàng dễ có lòng tha thứ, tha thứ mình, tha thứ người.
Rồi sự ước mong kia ở trong tâm tư Mai thành như một sự có thực. Nàng cho rằng nàng đã trêu LộC thê nào, thì Cô nhiên Lộc cũng trêu nàng. Mà Lộc đã trêu nàng thì thê nào cũng phái tìm đến đón nàng dù nàng núp ở chôn hang cùng ngõ hẻm, ở nơi ẩn dật trong đám rừng xanh.
Những câu chuyện tàu, những câu chuyện thần tiên mà nàng được nghe ngày Còn nhỏ Càng làm chặt chẽ cái lòng trêu đợi Và tin trời của nàng. Trong những chuyện ấy, người thiện bao giờ cũng được hưởng hạnh phúc, người oan uổng bao giờ cũng có dịp gỡ được nổi oan.
Mai tin ở Trời, tin ở lòng tột của mình và của người. Nàng cho rằng ban tính con người ta không thể xấu được, và khi người ta tàn ác, ngờ vực, có những tư tưởng ghét đời là chẳng qua người ta mất trong chốc lát, cái ban tính của loài người mà thôi.
Thấy Sự dễ tin ở Trời và ở lòng tốt của loài người lúc nào cũng chứa cha trong trí não, trong linh hôn Mai, chắc có nhiều người cho đó là kết quà của một nền
Pháp văn lãng mạn. Rồi có lẽ họ sẽ kết án vai chủ động trong chuyện này, Cho đó là Cái gương xấu của sự mơ mộng không đâu.
Nếu trêu người, nếu sẵn lòng tốt tự nhiên, dễ cam động khi đứng trước những sự dịu dàng tốt đẹp hay những Sự đau đớn uất ứC Của loài người mà họ cho là lãng mạn, thì sự lãng mạn ấy là một sự tuyệt đích Của nhân loại dù có khi nó đem đến cho ta những sự thiệt hại, thiệt hại về vật chất, thiệt hại về tinh thần. Song thử hỏi:
ta có thể có sự phi thường nào mà lại không chịu phần thiệt hại riêng cho ta chăng? ở đời có thề có sự tốt đẹp, lớn lao, cao thượng nào ngoài sự hy Sinh được không?
Nhưng không, Mai không phải đã chịu anh hưởng nền Pháp văn lãng mạn.
Hay nói trái lại thì từ cổ chí kim ở nước nào cũng có một hạng người giàu lòng cam động, giàu lòng trắc ẩn, tin người đến nỗi phái luyi tới mình. Hạng người ấy nhiêu khi trên lặng chịu đau, chịu nhục, chịu khổ; những kẻ có linh hồn khô khan, có trái tim khô khan, hiểu sao được? mắt họ chỉ có thể trông thấy những Sự nhỏ nhen, đê hèn làm cho quên nhãng trong chốc lát, cái ban tính tốt đẹp, cao thượng của Trời đã phú cho.
Mai chính là một người đã giữ được hoàn toàn cái ban tính đó.
Lúc Minh đã từ biệt nàng về, nàng còn ngồi khóc, khóc mãi. Một tiếng oe ở võng. Nàng vội lau nước mắt, ra ẵm con, vừa cười, vừa nói nựng đề dỗ cho con nai.
Thằng bé nghe tiếng hát ru, thiu thiu ngủ lại trong lòng mẹ, còn Mai thì tiếng cọt kẹt đưa võng, cũng như ru nàng trong giấc mộng.
Nàng cô ôn lại thái độ và cử chỉ của Minh. Nàng không ngờ vực lòng thành thực của Minh một chút nào, song nàng cho rằng dẫu sao, nàng vẫn là một người đàn bà có chồng tuy người chồng đó ruồng bỏ nàng.
Những y tương phan rối loạn trong ộc nàng. Nàng còn như nghe máng bên tai lời nói của Minh:
thủ tiết là một sự vô nghĩa lỹl.
Nàng hôi tưởng đến câu chuyện trên đôi tám chín tháng trước. Nàng còn nhớ rành mạch hôm ấy LộC bào nàng:
nhiều khi anh thấy tư tưởng Của anh bị kiềm tỏa trong giới hạn nho giáo Nàng như tĩnh ngộ, nghĩ thầm:
~phài, nho giáo? Sự thủ tiết của ông Minh cho là vô nghĩa ly, Và ta khăng khăng tôn trọng, đó là anh hưởng của nho giáo. Khi nào làm việc gì mà ta suy trước tính sau, thì ta thấy ta muôn phái đôi lại cái đạo mà ta cho là bó buộc, là không hợp với tính tình cao thượng của loài người. Song những lúc thốt nhiên, ta làm một việc mà chẳng hiểu sao, ta cho là phái, hay tránh một việc mà lương tâm ta cho là xấu, là bậy trước khi ta suy xét, thì việc ấy tất là kết quà Của mấy đời nho giáõl' Thằng bé Con động đậy ở trong lòng nhắc nàng nhớ đến hiện tại.
Bây giờ ta chỉ biết có hai việc:
Một là ta phái thủ tiết với chông ta, tuy Chông ta bạc bẽo với ta. Ta cũng chẳng biết vì sao ta phái thê, nhưng hình như lương tâm ta bắt ta phái thê.
Hai là cự tuyệt ông đốc Minh. Mà muốn cự tuyệt thì trước hết phái trà tiền thuộc đã Cái món tiền ta nợ, đã nhiều lần ta hỏi là bao nhiêu, những ông ấy Vân giấu. Song ta chắc là một món tiền to, ít ra cũng đến trăm bạc. Vậy thì đào đâu ra tiền bây giờ~l.
Mai lại nhớ đến món tiền hai mươi đông nàng nhận của Lộc trong buổi gặp gỡ lần đầu Nàng thở dài, lẩm bẩm:
- ' Chỉ vì hai chục bạc ấy?.. .Với Cái lòng thương người.
Lời bà An còn phang phất trong trí nàng:
- 'Nêu thấy ai, cô cũng thương thì nguy Cho Cô lăm Song biết sao? Bẩm sinh sẵn thương người thì cũng phái chịu khổ, chớ biết sao? Nàng mỉm cười:
'Nhưng đã biết đâu rằng ta khổ? Những người có lòng cao thượng, biết hy Sinh thì không bao giờ được phép tự cho mình là khổ ? ~ Muốn không nghĩ quanh lo quẩn, muốn không loay hoay mãi với tư tưởng.
Mai se sẽ đặt con xuống võng đi ra đường cho được khuây khỏa và nhân tiện giúp bà Cán thu dọn hàng về.
Ra đến đình, Mai gặp bà Cán đặt gánh ngồi nói chuyện với một người vận âu phục. Nhác trông thấy Mai, bà chạy lại ghé tai thì thầm:
- Này Cô ạ, Có Cái ông kia đã mấy hôm nay mang thuốc vẽ đến vẽ hô, vẽ đình.
Rồi chà biết ông ấy gặp Cô bao giờ mà hôm nay ông ấy Cứ đến nhì nhằng hỏi thuê cô làm kiểu mẫu. Tôi cũng chà hiểu làm kiểu mẫu là thê nào, nhưng thấy ông ta nói già một đông một ngày thì tôi Cũng đòi hai đông. Ông ta còn muốn xem người cô ta đã rồi mới định giá. Vậy Cô thử lại Xem.
Mai giẫy nẩy:
- Thôi, Chịu thôi?
- Thì Cứ lại Xem sao đã.
Nghe lời, Mai ung dung đến gần chỗ người kia đứng. Chàng ta cắp ở nách một cái hộp to với mấy Cái ban gỗ nhỏ sắp sửa ra về. Nhác thấy Mai, chàng cất mũ chào, mỉm cười hỏi:
- Thưa cô, cô có phải là con bà cụ không?
- Thưa vâng, ông truyên điều gì?
Chàng kia lại mỉm cười, mắt đăm đăm nhìn, long lanh sau cặp nhỡn kính cận thị:
- Thưa cô , tôi là họa sĩ Bạch Hải , tôi đã ngõ lời với bà thân mẫu cô, muốn nhờ cô làm kiểu mẫu , vậy cô nghĩ sao\?
Mai ngần ngại hỏi:
- Thưa ông ! Làm kiểu mẫu là thế nào\?
Bạch Hải cười:
- Có gì đau ! Cô đến xưởng ve? làm kiểu mẫu cho tôi vẽ.
Mai cặp mắt đo? hoe ấp úng:
- Thưa ông, thiêu gì.... người mà ông lại thuê tôi.
- Thưa cô, chẳng giấu gì cô, tôi đi tìm kiều mẫu đã nhiều song chưa gặp được ai có nhan sắc như cô. Hôm nọ thoáng thấy Cô ở Chợ Bưởi, tôi dò la mãi hôm nay mới gặp.
Mai bẽn lẽn, còn bà Cán thì bắt thóp anh chàng hám sắc, trà lời một cách quà quyêt :
- Thưa ông, phải hai đông một buổi. Nhất định phải hai đông.
Nhà hội họa ngẫm nghĩ, đăm đăm nhìn Mai.
- Vâng, thì hai đồng. Vậy mai cô đền nhé?
Mai trù trừ:
- Biết làm kiều mẫu ra sao?.... Thôi đi, chịu thôi.
Bạch Hài dỗ dành:
- Thì có gì nguy hiềm mà cô ngại. Sáng từ tám giờ đền mười một giờ, chiều cứ hai giờ đền sáu giờ cô lại đằng nhà ngồi trên một chỗ cho tôi vẽ. Thê là cuội tháng cô có mấy Chục bạc.
Ba chữ ~mấy Chục bạc~l bỗng nhắc Mai cái món nợ tiền thuốc Nàng liền đáp:
- Vâng, mai tôi xin lại.
Họa sĩ tỏ vẽ vui mừng:
- Vậy tám giờ mai cô đền nhé? Nhà tôi ở phô B.....
Thưa ông, tôi không biết phố B.... Ở đâu.
Bạch Hài ngẫm nghĩ:
- Thôi, để mai tôi lại đón. Vậy Cô Chờ tôi...
Mai mỉm cười:
- Thưa ông, ông cần gì phải biết tên tôi? ông cứ gọi là người kiều mẫu cũng đủ - Thôi thê cũng được.... Mai tôi đền đón cô ở đây.
Sáng hôm sau, y lời hẹn, Bạch Hài đến đình Thụy Khê.
Mai đã đứng chờ ở đây. Họa sĩ gọi xe cho Mai rồi đi xe đạp theo sau.
Mai đến làm kiều mẫu cho họa sĩ được chàng đối đãi mộc cách rất Buổi đầu nàng cũng hơi khó chịu vì cái tính hay hỏi Chuyện lẩn thẩn của sĩ, song về sau quen đi, nàng cho là một sự thường. Bây giờ, nghe họa khoa tâm ly Vê hội họa, nàng không thấy làm lạ nữa, và bất cứ chàng nói điều gì nàng cũng cho phải ngay, dâu nàng nghe trái tai đến đâu mặc lòng.
Được hai tuần lễ thì bức vẽ một cô gái ngôi tư lự đã gần xong. Suốt ngày họa sĩ chỉ loay hoay Với bức tranh, hệt chữa chỗ nọ chỗ kia lại ngồi thừ ra ngắm nghía.
Một hôm Mai đến nhưng chàng không biết, bao tâm thần dồn cà vào người my nữ trong tranh.
Bỗng Mai kinh hoang rón rén lang ra ngoài hiên:
Nàng vừa thấy họa sĩ lại gần bức tranh và ghé miệng hôn anh mình. Một lúc sau, nàng vờ gõ cửa rồi bước vào phòng.
Bạch Hài giật mình quan lại, ngây người, đứng nhìn, hồi lâu mới nói được nên lời Chàng bào Mai:
- Cô ngắm bức tranh có ưng y không?
Mãi bẽn lẽn đáp:
- Thưa ông, đẹp lắm. Ông vẽ đẹp hơn kiều mẫu nhiều quá.
Bạch Hài cười:
- Cô nhún mình quá? Tôi còn lo chưa tà được cái dịu dàng của cô, cái tính dễ cam động, cái lòng hay thương người của cô.
Mai ngượng ngùng:
- Sao ông biết tôi có tính dễ cam động, có lòng hay thương người?
Bạch Hài cười:
- Thì tôi tôi đã bào tôi rất thích và rất sành khoa tâm ly mà lại?
Chiều hôm ấy họa sĩ khẩn khoản ép Mai cứ đề y phục kiều mẫu mà về, và chàng nói chàng tặng hẳn Mai bộ quần áo ấy.
Nê lời thành thực của họa sĩ, Mai nhận và nói cam ơn rồi ngỏ lời xin phép từ mai ở nhà vì bức tranh đã hoàn thành.
Sự thực, thất Cách thức Cử Chỉ Của họa sĩ, nàng sinh ra lo lắng vẫn vơ. Bạch Hài vội kêu:
- Ồ? Đã xong thế nào được, ít ra phải hai tuần lễ nữa! ở nhà họa sĩ ra đến cổng. Mai thoáng thấy một cái xe nhà đi qua, người ngôi trên xe đăm đăm nhìn nàng. Nàng kêu rú lên một tiếng. Cái xe đi vùn vụt tận đằng xa. Nàng vội vàng gọi xe mặc cà về làng Thụy Khê.
Người mà nàng vừa gặp, người vừa nhìn nàng một cách khinh bỉ, chính là Lộc, chồng nàng.
Mai ngôi trên xe buôn rầu, nghĩ ngợi lan man chẳng biết đã qua những phố nào.
- Đến đình Thụy Khê rồi cô ạ?
Mai như chợt thức giấc, mỉm cười, lẳng lặng xuồng xe trà tiền, rồi lững thững đi vào làng.
Về tới nhà, gặp Diên bê con mình đương đưa võng. Mai mừng quýnh:
- Kìa chị Diên? Quy hóa quá? Chị lại thăm em có việc gì?
Diên mỉm cười, nhìn từ đầu đến chân Mai một cách rất tò mò, khiến Mai bẽn lẽn. Diên khẽ nói:
- Cánh nào đấy?
Mai cười đáp :
- Chị hỏi bộ cánh này?.... A Chị Chưa biết nhỉ.
Diên chau mày, hơi Có giọng gắt:
- Không, tôi hỏi chị đi với ai về kia?
Mai nghe lời bạn, mặt nóng bừng, toan cự lại. Song chợt nghĩ ra, và không muôn nhắc đến cái đời giang hồ của Diên, nàng chỉ dịu dàng, bào bạn:
- Không, chị ạ. Em đi làm kiều mẫu cho một nhà hội họa về đây mà. Bộ cánh này là Của họa sĩ cho em.
Diên ngờ Mai giấu giếm, nên cười mát, nói:
- Thê à?
Rồi lang sang chuyện khác ngay:
- à, tôi nhờ Vú em đi đằng kia có tí việc. Chị mướn vú em bao nhiêu tiền một tháng thê?
- Hai đông đấy, Chị ạ. Độ này tôi bạn đi làm kiều mẫu, nên phải mượn vú.
- Thê cũng phải.
Rồi hai người lại trên lặng, mỗi người nghĩ theo một y tưởng riêng.
- Chị nghĩ điều gì thê hở chị Diên?
Diên cười chua chát rồi thong thà, buôn rầu bào bạn:
- Tôi nghĩ tới đời một người giang hô. Người giang hô xưa là con nhà tử tế trong bọn trung lưu.
'Một buổi chiều xuân êm ái, bên dòng nước biếc trong veo, một trang công tử, đẹp trai, thông minh, đem lời đường mật cám dỗ.
'Rồi cập uyên ương cùng nhau sống trong một canh thần tiên mộng ào.... Rồi lúc tỉnh giấc mộng.... Rồi lúc cặp uyên ương chia rẽ.... Rồi từ đó, kẻ khôn nạn lăn xuồng vực sâu hang thăn.... Ghê lắm, chị ạ?.... Tham lắm, chị ạ~ Mai đăm đăm nhìn Diên:
có vẻ thương mền, hai giọt nước mắt long lanh....
Diên ngừng một lát, lại nói:
- Nhưng kẻ đã qua cái dốc nguy hiềm ấy, khi tới đáy VựC ngước mắt lên thấy Có kẻ Săp ngã thì đem lòng thương hại, kêu to:
đứng lại ?
Bấy giờ người vú em ở ngoài vào đưa cho Mai bức thư.
- Thưa cô, người đi xe đạp nói là người ông Bạch Hài bào đưa cho cô cái thư Mai lẳng lặng xé phong bì, ghé vào ánh đền lù mù đứng xem. Rồi buôn rầu bào Diên:
- Chị ạ, thế một người đã ở sườn dốc mà muốn không ngã có thề được không?
Diên lắc đầu:
- Khó lắm ?... Nhưng thư của ai gửi cho chị thê?
- Đây Chị Xem.
Mai đưa thư cho Diên. Diên đỡ lấy, rồi trao ái cho vú bế. Manh giấy Vắn tắt Có mấy dòng:
Thưa cô, Cô là một trang diễm lệ, tôi là một nhà tài tử. Chúng ta nên làm một đôi bạn trăm năm. Từ mai, xin cô ở luôn đằng tôi, tôi xin hết sức làm cho cô được sung sướng. Đã nhiều lần tôi định ngỏ lời với cô, nhưng đứng trước mặt cô, tôi cứ ngần ngại.
Người trêu Cô Bạch Hài Đọc xong Diên ngẫm nghĩ:
- Bạch Hài.... có phải Bạch Hài ở phô B.... không?
- Chính đấy. Tôi là kiều mẫu cho ông ta.
Diên mủm mỉm cười:
- Hắn ta đã bắt chị cởi trần chưa?
Mai, mặt đỏ bừng, tức giận, đứng im, không đáp.
- Chưa, phải không? Tôi còn lạ gì anh chàng Bạch Hài. Anh ta nuôi đầy tớ gái, Chỉ Chọn đứa đẹp.
Mai gắt:
- Vậy Chị Cho ông Bạch Hài nuôi tôi làm đầy tớ, phải không?
Diên cười:
- Không? Nhân tình thì vẫn hơn đầy tớ Chứ, trừ khi đầy tớ Cũng là nhân tình.
Mai bưng mặt khóc. Diên xin lỗi:
- Thôi tôi lỡ lời.... Chị tha cho. Vậy đã Có gì Chưa? Đã có gì với nhau chưa?
Mai nức nở thuật lại câu chuyện cho Diên nghe, từ khi Minh ngỏ lời xin cưới mình làm vợ cho đến khi bắt gặp Bạch Hài hôn trộm anh mình, Diên thương hại buồn rầu hỏi Mai:
- Bức tranh vẽ xong chưa?
- Tôi trông thì hình như xong rồi, nhưng ông ta bào phải đến hai tuần lễ nữa.
- Chị làm kiều mẫu được bao nhiêu lần rồi?
- Hai mươi hôm.
- Bạch Hài trà tiền rồi chứ?
- Đã Ngày nào, ông ta trà tiền ngày ấy. Được tất Cà bốn chục. Tôi muốn nhờ chị đem lại nộp hộ tiền thuộc ông Minh....
Diên gạt:
- Thôi? Cái đó đã có tôi. Hôm nọ hắn biếu tôi hai chục, tôi không nhận, tôi bào hắn trừ vào tiền thuộc cậu Huy.
Nói dứt lời Diên cười khanh khách. Mai cam động quá, đứng thừ người ra, một lúc lâu mới khẽ bào bạn:
- Chị muốn tôi không lăn xuống dốc thì chị nên giúp tôi. Thế nào chị cũng nộp món tiền này Cho.
Diên ngẫm nghĩ:
- Phái đấy... Thôi Cũng được ?.. .Vậy Chị đưa tiền đây tôi trà giúp.
Mai lấy đưa cho Diên bôn tập giấy một đồng, rồi hai người từ biệt nhau. Ra đến cổng, Diên còn quan lại dạn Với bạn một câu:
- Thế này là hết nợ rồi đấy. Không cần tiền nữa, thì từ mai đừng đến nhà Bạch Hài làm kiểu mẫu nữa nhé ?
- Cám ơn chị.... à, cậu Trọng bây giờ ở đâu nhỉ?
Em Trọng làm thư ky ở Vểnh Yên. Nó gửi lời hỏi thăm chị và cậu Huy đây.