Chương 18

1972.
Miền Trung rực lửa ! Duy Tân , Tổng Y viện lớn nhất của vùng I đón nhận thương binh khắp mặt trận về với một số lượng khủng khiếp chưa từng có trong lịch sự Quân lực Cộng hòa . Khu trại tội phạm, nơi Ngàn Phương làm việc , quân số cũng tăng lên từng ngày . Khi là một loạt lao công chiến trường trúng mìn lúc đi lao dịch , lúc là những người lính , cả sĩ quan của quân lực được đưa từ các trạm giam về , họ bị tình nghi là Việt cộng nằm vùng , họ bị tra tấn , bị bệnh vì sự thiếu thốn nên suy dinh dưỡng . Số lính tráng hủy hoại thân thể cũng nhiều không ít . Có cả những người phía bên kia bị thương bị bắt từ các nơi đưa về . Đi theo họ là cả lô lũ người ở phòng nhì , cả súng ống , xích , còng ... Ngàn Phương làm việc bằng tất cả sức lực của mình . Âm thầm giúp đỡ bao người - cứ mỗi lần nghe mẹ nói , thuốc cô gửi về đến nơi an toàn , là cô như được tiếp sức .
Sau Hiệp định 1973 ngừng bắn năm tháng , Phúc lên bàn mổ lần thứ nhất . Châu từ Huế cùng bác sĩ Trình vào Đà Nẵng . Ông tham dự với tư cách tham khảo về chuyên môn . Cả mổ kéo dài hơn bốn tiếng đồng hồ , không thành công , nhưng kéo dài thêm được thời gian sống của Phúc . Trước khi về Huế , bác sĩ Trình nói với cô học trò :
- Cô sẽ phải sống và làm việc cho cả hai .
- Tôi hiểu , thưa bác sĩ .
Châu ôm cô em gái , buồn thương tràn lòng . Ngàn Phương phải trấn an chị , hỏi thăm những người bạn và được Châu cho biết :
- Vui , Vân đã có chồng . Con Kim khổ nhất . Thằng người yêu hắn té ra là thầy tu tuyên úy , khổ chưa ? Hắn tự tử , may phát giác kịp , chuyện đổ bể , phòng tuyên úy phật giáo sư đoàn I thuyên chuyển hắn về Đà Lạt .
- Tội nghiệp Kim ! Em sẽ thư thăm hắn .
Hai thiếu phụ chia tay , mỗi người đều mang một tâm sự . Châu suốt đời làm góa cô đơn . Ngàn Phương cũng đang đợi ngón đòn số phận giáng xuống đời mình .
Phúc nằm viện một tháng . Sau ca mổ một tuần , cô nhận một lần hai bức điện , hai phiếu chuyển tiền không người hoàn trả .
Bức của Dũng : Mong Phúc bình phục - Chúc Ngàn Phương đủ nghị lực vượt qua mọi khó khăn trong đời - Hôn hai cháu .
Bức của Hoàng : Nếu Việt Nam chưa có điều kiện chữa làng - Hãy sang Pháp - Cho phép Hoàng lo tất cả .
Cả hai bức điện đều đánh về địa chỉ bà Thuận . Ngàn Phương hiểu đã báo tin sang . Tiền cô đành nhận nhưng nhã ý của Hoàng cô nói mẹ cô từ chối dùm .
Ngày Phúc trở về nhà , tin buồn lại nối tiếp . Lộc bị chuyển qua trường thuốc quân đội , lại phải mặc áo lính ! Ngành quân y đang cần gấp các bác sĩ cho chiến trường . Thư gởi về , Lộc viết :
Con không còn con đường nào khác , đành chấp nhận vậy thôi . Nghe tin anh Hai bệnh, chẳng có cách gì thăm . Con buồn quá . Cuộc sống ngày một khó khăn , cả gia đình năm người , một mình chị Hai con gánh vác , liệu chị có chịu đựng được đến bao giờ ? Mẹ ơi ! Từ nay con tự lực , mẹ và chị Hai đừng gởi tiền cho con nữa . Lương tháng con cũng tạm đủ sống . Cầu mong chị Hai đủ nghị lực vượt qua giai đoạn khó khăn này . Hôn hai cháu dùm con .
o O o
Mùa xuân 1975 mồng ba tết dì Cúc về . Hai dì cháu ôm nhau trong căn phòng tối :
- Thằng Phúc đỡ không con ?
- Dạ anh vẫn thường ! - Trả lời mà cô ngạc nhiên dù không dám hỏi , sao dì không về mà biết hết vậy kìa.
- Ráng lo cho nó và chăm sóc con cái - Ngần ngừ một lúc dì mới đáp - Nếu có biến động chi đừng đi lung tung , cứ ở nhà đợi tin dì , nhớ chưa ?
Lô thuốc biến mất theo dì Ba , Ngàn Phương nửa sợ , nửa mừng . Qua tết , chiến sự đột nhiên căng thẳng rồi trở nên khốc liệt khắp nơi . Người thành phố lo trữ gạo mắm , củi dầu , lo mua bao cát làm hầm . Rồi từng đoàn người chạy từ Đồng Hà , Quảng Trị , Huế về Đà Nẵng tỵ nạn ngày một nhiều . Tin Đông Hà , Quảng Trị mất , cờ giải phóng tung bay khắp thành phố Huế . Tây Nguyên giải phóng , lính đủ sắc áo chạy về từ mọi trận .
Tổng Y viên Duy Tân trong chiến sự thật căng thẳng , từng đoàn xe Hồng Thập Tự chuyển thương về Nam . Hàng loạt trực thăng bay lên , bay xuống , đưa đến , đưa đi . Nhân viên , y tá , bác sĩ lần lượt đào nhiệm ngày một nhiều . Thương binh về nhập viện bằng chính vết thương không có giấy tờ . Họ đi bằng mọi phương tiện kể cả uy hiếp bằng súng để được vào đây .
Quân Y viện Nguyễn Tri Phương sau khi phòng mổ bị pháo kích đả được phép tuỳ nghi di tản , bỏ lại thương bệnh binh nằm la liệt từ Mang Cá đến Trung Ương .
Ngàn Phương vô cùng lo lắng cho Châu và bác sĩ Trình , nhưng chẳng biết làm sao . Chạy về nhà thấy mẹ chồng khóc , chị hiểu nên trấn an mẹ .
- Lộc đang học trong trường , chưa bị đưa ra mặt trận mô mẹ , chỉ quanh quẩn trong bệnh viện thôi .
Cô lại nói với chồng :
- Anh đóng chặt cửa đừng ra ngoài , chịu khó ăn đồ hộp và nhớ trông chừng con cẩn thận , nếu có đánh nhau trong thành phố , đưa con và mẹ xuống hầm .
Phúc muốn cản vợ , anh biết không nên nói , đành để cô đi . Bệnh viện còn lại rất ít nhân viên và bác sĩ . Ai làm được gì thì cứ làm . Thương bình tràn ngập . Giữa cảnh lửa bỏng dầu sôi , Ngàn Phương vẫn thản nhiên làm tốt công việc của mình . Lúc phát thuốc cho phòng tạm giam , cô không còn thấy hai người lính canh cửa . Một bệnh nhân bị cúm chăn trên giường cứ ngó mãi xâu chìa khóa được bỏ lại trên bàn . Một bệnh nhân khác khá lớn tuổi hỏi cô :
- Tình hình ngoài đó ra sao hả cô Phương ?
- Thành phố trở thành biển người cướp bóc chạy loạn . Bệnh viện không còn ai . Huế thất thủ hôm qua , Đà Nẵng chưa biết ngày nào .
Cô thông báo tin tức bằng giọng thản nhiên , khuôn mặt kín bưng , bệnh nhân nghe cũng vậy . Tối ấy điện cúp , có một bàn tay mở khóa cho bệnh nhân giường một rồi đặt cả xâu chìa khóa vào tay anh . Người ấy biến mất . Sáng đến căn phòng trống không , chẳng còn người nào trước đôi mắt ngạc nhiên của ông bác sĩ . Ngàn Phương cúi mặt dấu nụ cười .
Hai hôm sau quân Giải phóng tràn vào thành phố giữa một biển người và một rừng cờ hoa .
Bệnh viện Duy Tân trong những ngày tiếp quân có các cô y tá và một số nhân viên bác sĩ ở đúng cương vị lương tâm người thầy thuốc . Họ làm việc không tiếc sức mình . Trong đó có Ngàn Phương và bác sĩ Tâm , người giỏi nhất của Tổng Y viện về hệ thần kinh , sọ não . Sau ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam một tháng , sau đợt học tập về chính sách cách mạng , Ngàn Phương cùng mẹ và Nhã về quê dự lễ truy điệu cậu Tư . Trên bàn thờ , tấm ảnh cậu phóng to rất đẹp , chỉ đôi mắt thật buồn . Những người sống sót sau chiến tranh đứng trang nghiêm hai bên bàn thờ lặng lẽ khóc . Ngàn Phương gặp người vợ hứa hôn của cậu Bình . Cũng là người đồng chí của cậu , người ấy giờ đây đã quá tuổi xuân thì . Nghe nói trong chiến đấu rất dũng cảm , nhưng cửa lòng lại khép kín từ lâu . Ngàn Phương gặp lại cậu Tâm , cậu đã để lại chiến trường một cánh tay . Cậu Bá mất một mắt .
Ngàn Phương cùng mẹ về Đà Nẵng trong niềm vui lẫn nỗi buồn . Trên xe , cô nói với mẹ :
- Đợi yên ổn con về quê nội thăm bà con , mồ mả, thăm ba .
Bà Thuận ngó con , ba năm cô không nhắc đến cha mình , nay lại nói đến với vẻ hồn nhiên .
- Ông không có đó thì sao ?
- Ba còn biết đi đâu ngoài quê nội ?
- Mẹ tùy tụi con , nhưng cấm cửa không cho ổng về đây !
- Con hiểu ! - Cô nhìn Nhã , hai chị em mỉm cười .
Tháng bảy , sau bao nhiêu nước mắt khóc con , lo cho em , gia đình nhận được thư Lộc báo tin bình an , đang tập trung học tập ở Tây Ninh . Bà Hiền mừng , rồi lại khóc . Ngàn Phương nói với mẹ , với chồng :
- Con đi Tây Ninh thăm Lộc . Mẹ đừng lo , anh trông chừng con ...
Vượt ngàn cây số , Ngàn Phương về Sài Gòn , rồi lên Tây Ninh . Mất mấy ngày làm thủ tục giấy tờ , cô muốn được gặp mặt em chồng . Lộc ốm và đen , nhưng mắt rạng rỡ vui mừng .
- Gia đình mạnh hết hả chị ?
- Mạnh hết , đừng lo gì cứ yên tâm học rồi về , ngành y không ngại đâu .
- Em biết , sợ mẹ và anh chị lo em mới gởi thư về chớ cực khổ thì chẳng đáng gì , em chịu được .
Chị em bàn huyên thuyên chuyện nhà . Ngàn Phương đưa giỏ thức ăn và áo quần đã được xét cho Lộc . Anh cảm động nghĩ thầm : "Anh mình có phước thật , cưới được chị làm vợ" . Căn dặn em chồng mọi chuyện , Ngàn Phương ra về hẹn kỳ thăm tới . Cô đi rồi , Lộc còn dõi mắt nhìn theo , anh suy nghĩ miên man :
- Chị ấy quá tốt , nhưng sao mình ít khi thấy chị cười , vui buồn dường như chị dấu hết trong lòng . Lúc nào cũng nghiêm trang lặng lẽ . Tại sao chị với anh mình không có được một tình yêu sôi nổi của những cặp vợ chồng trẻ tuổi khác ? Có phải vì anh mình luôn đau ốm không ?
Ngàn Phương chưa kịp đi thăm lần sau thì Lộc về . Cả nhà mừng quýnh ! Sương , Nghĩa quấn quýt bên chú suốt ngày . Lộc về được tuần đã thấy tình hình tài chánh trong gia đình rất lo ngại . Quầy sách đóng cửa , sách báo nộp về thông tin văn hóa , còn lại một số ít dụng cụ văn phòng và đồ dùng học sinh . Cả nhà ăn thì có mà làm ra tiền thì không . Một hôm , ăn cơm tối xong , Ngàn Phương nói :
- Mẹ à ! Con phải đi buôn bán gì thôi .
Bà Hiền ngậm ngùi nói :
- Dì Ba con không giúp được sao ?
- Có giúp thì với đồng lương ba cọc ba đồng cũng không đủ chi phí trong nhà . Vả lại nhờ cậy là điều con không muốn , huống chi điều con giúp dì bao năm , con coi là bổn phận mà thôi .
Bà Hiền đắn đo :
- Hay mình về quê sinh sống ?
Cô lắc đầu :
- Mẹ già rồi ! Anh Phúc hay đau ốm . Con không biết làm ruộng , Lộc thì khó khăn về lý lịch , dù gì cũng sĩ quan ngụy . Ở thôn quê người cách mạng có cái hẹp hòi hơn thành thị , sẽ khó khăn . Con buôn bán ngày hai bữa đấp đổi qua ngày .
Bao giờ trong gia đình , ý kiến Ngàn Phương vẫn là quyết định . Tối ấy Phúc buồn bã nói với vợ :
- Anh giờ tàn phế , không giúp được gì , chỉ làm khổ em thôi .
Cô cười nhẹ :
- Mình là vợ chồng , anh nói vậy không sợ em buồn sao ? Em buôn bán làm ăn , anh lo dạy dỗ con , trách nhiệm nào cũng nặng . Đừng nghĩ xa xôi .
Cô lấy mền đắp cho hai con , hai đứa ngủ say , dễ thương . Nhìn vợ , nhìn con , lòng Phúc vui buồn lẫn lộn .
o O o
Lộc ngồi hút thuốc trên gác , anh có vẻ suy tư . Bé Sương chạy lên gọi chú :
- Chú ơi ! Dạy cháu học bài .
Bồng cháu vào lòng , Lộc âu yến hôn lên má :
- Ba đâu mà Sương gọi chú ?
- Ba cháu đi với mẹ qua thăm bà ngoại .
- Em Nghĩa đâu ?
- Mẹ dắt theo .
Nghe hai chú cháu nói chuyện râm ran , bà Hiền lên :
- Hai chú cháu nói chuyện gì mà ồn vậy ?
Cô bè ríu rít với bà nội :
- Nội ơi ! Chú buồn , con giả bộ nói chú dạy học , chú nói chuyện rồi quên buồn .
Lộc lắc đầu trước cô cháu gái khôn trước tuổi của mình .
- Mẹ thấy chưa ? Nó quá lắm, gạt cả con .
Cô bé tròn mắt cãi :
- Tại con thương chú mà .
Hai vợ chồng Ngàn Phương dắt Nghĩa vừa về tới . Chị nhìn lên gác hỏi :
- Con phá gì chú con đó ?
Bà Hiền , Lộc dắt bé Sương xuống nhà :
- Không có đâu chị . Nó đang chuyện trò cùng em .
Bà Hiền hỏi con dâu :
- Mẹ con bớt chưa ?
- Dạ rồi , mẹ con bị cảm thôi . Mẹ đi ngủ sớm , thức khuya có hại .
Bé Sương liến thoắng nắm tay bà nội dắt đi , miệng như sáo :
- Để con dắt nội đi ngủ , nội nghe . Nội ngủ nhiều cho khỏe nghe .
Cả nhà cùng cười . Cho Nghĩa ngủ xong , Ngàn Phương ra ngồi ghế . Cô hỏi em chồng :
- Mấy hôm nay thấy chú có vẻ buồn , chuyện gì cho chị biết được không ?
- Em định thưa với mẹ và anh chị , em đi làm .
- Làm gì , ở đâu ?
- Tổng đội than niên xung phong đã thành lập để làm đập Phú Ninh , em ghi tên rồi .
Ngàn Phương nhìn em chồng , cô rất thông cảm nỗi lòng của Lộc hiện giờ .
- Làm nơi ấy là góp phần xây dựng đất nước chớ không có lợi ích vật chất dành cho bản thân , chú còn độc thân , không bận bịu gia đình , chị tùy ý chú .
- Em biết , nhưng em chọn hướng phấn đấu này . Ở đây không có công ăn việc làm , sống bám vào anh chị , em rất khổ tâm . Còn đợi xét lý lịch chắc đến già , đến chết .
- Chị sợ mẹ buồn khi thấy em cực khổ .
- Em con trai mà lo gì . Vả lại cũng cần góp tay vào xây dựng quê hương chớ chị . Ở nhà đã có anh chị chăm sóc mẹ , em rất an lòng .
- Chú đã quyết , chị tán thành , mai nói với mẹ và anh Hai .
Một tuần sau Lộc lên đường cùng tổng đội thanh niên xung phong đi làm đập Phú Ninh . Từ ngày giải phóng Ngàn Phương bươn chải , bán buôn , ngược xuôi khắp ngã . Không hề tiếc sức mình để đem lại cơm no áo ấm cho gia đình . Cô chẳng hề chi nghĩ đến bản thân mình , dung nhan héo tàn nhanh hơn thời gian mặt nám da chai , phong sương lắm nỗi nhưng tâm hồn vẫn như xưa . Sau ngày nhận điện hỏi thăm của Dũng , Hoàng từ tháng sáu năm 75, cô không còn nhận được tin tức gì của cả hai người . Đến Lạc , cô bạn gái thân nhất , từ dạo lấy chồng cũng biệt tăm . Hai năm trời qua , cô vẫn sống cùng nỗi nhọc nhằn . Lặng lẽ chịu đựng bao gian nan cuộc sống . Những đêm không ngủ trên sân ga đợi tàu , hay trên chuyến xe đêm ở một nơi nào đó , Ngàn Phương vẫn là Ngàn Phương . Cô nhớ quay quắt về bao kỷ niệm ngày nào ! Nhớ những người đi không trở lại , để rồi khóc âm thầm đến rỉ máu trong tim .
Cuối năm ấy , như trong mơ , Dũng về . Anh xuất hiện trước mặt cô , vẫn dáng nghiêng nghiêng với nét phiêu bạt . Cô sững sờ rồi trào dâng nước mắt . Anh cười , nụ cười đẹp , lặng lẽ không chút đổi thay dù bao năm trôi qua :
- Sao chị lại khóc ? Giới thiệu với cả nhà đi .
Còn Phúc thì nhớ ngay người đàn ông lịch sự này là ai , anh bắt chặt tay người đối diện :
- Tôi vẫn nhớ anh , dù đã bao năm . Xin giới thiệu đây là mẹ tôi . Lộc - em tôi và hai cháu Sương Nghĩa . Mẹ ! Đây là anh Dũng , người bạn rất thân của vợ con .
Họ chào nhau thân ái rồi chuyện trò . Cô bé Ngàn Sương đã chín tuổi cứ giương mắt tò mò nhìn ông khách lạ . Còn Nghĩa , chú ta ung dung thót lên ngồi trên lòng cái chú có gương mặt hiền ơi là hiền như lời sau này chú nói . Ngàn Phương nạt con :
- Nghĩa , xuống để bác ngồi nói chuyện .
Dũng ôm chú nhỏ cười bằng mắt .
- Chị để cháu ngồi với tôi , tôi rất thích trẻ con , nhưng chưa lập gia đình .
Bà Hiền sau lời thăm hỏi , cáo từ đi nghỉ . Phúc thân mật chuyện trò :
- Lâu lắm không gặp anh , độ rày anh làm gì ?
Dũng cười nhẹ :
- Tôi mới từ Pháp về . Sáu năm xa quê hương với tôi đã quá dài , ghé thăm anh chị rồi tôi ra Huế .
- Anh về thăm gia đình ?
- Vâng , mẹ tôi đã già . Em tôi vừa cho bà đứa cháu nội đích tôn .
- Anh về luôn ở Huế sao ?
Dũng khẽ lắc đầu :
- Tôi rất muốn , nhưng chưa được . Tôi cùng cộng tác với một số bạn bè cũ ở Sài Gòn .
Ngàn Phương ôm bé Sương ngồi nghe hai người đàn ông nói chuyện . Cả hai đều ít nói , nên câu chuyện cạn dần. Dũng đứng lên từ biệt , Ngàn Phương tiễn anh ra ngõ .
- Ngàn Phương ! Răng ốm nhom rứa ?
- Ngàn Phương không sao , Dũng yên lòng . Dũng về luôn Phương mừng lắm .
- Dũng đã hứa , làm răng dám sai lời . Huống chi Dũng là người dân Việt , phải về để góp phần với quê hương chớ .
Dũng nhìn cô bằng ánh mắt sâu tràn ngập niềm thương cảm .
- Ngàn Phương cho Dũng thấy rõ ràng hơn ai hết .
Anh ngó lơ trước cử chỉ phản đối của Phương . Chào Phương ra về , Dũng quay đi nhưng rồi ngập ngừng quay lại :
- Hoàng nhờ Dũng nói với Ngàn Phương , Hoàng không trở về , vì anh ấy vẫn là Hoàng của mười bốn năm về trước !
Người đàn bà cúi mặt . Người đàn ông bước đi . Bên ngoài , phố đã khuya vắng bóng người .