Chương XX

Thanh tra Neele ngồi trong phòng khách của nhà an dưỡng Pinewood, đối diện Helen MacKengie, một bà già tóc bạc sáu mươi ba tuổi, nhưng trông trẻ hơn thế. Mắt bà xanh biếc, luôn nhìn về cõi xa xăm, môi trên thỉnh thoảng mấp máy. Trên đùi bà, là cuốn Kinh Thánh đã mở.
Mấy phút trước, Neele đã có cuộc hội ý nhanh với bác sĩ Crosbie, giám đốc nhà an dưỡng. Bác sĩ cho biết bà Helen MacKengie tự đến xin nhập viện, bà bị tâm thần khủng hoảng, nhưng chỉ lên từng cơn. Phần lớn thời gian, bà vẫn tỉnh táo sáng suốt, có thể nói chuyện bình thường.
Trước tiên, Neele cảm ơn bà đã vui lòng tiếp, và nói:
- Tôi là Neele, muốn bà cho biết về ông Fortescue vừa qua đời. Rex Fortescue... Hy vọng bà còn nhớ?
Bà Mackenzie vẫn chăm chăm nhìn vào cuốn Kinh Thánh, nói:
- Tôi không biết ai có tên ấy.
- Ông Rex Fortescue, bà nhớ xem.
- Tôi nghe rồi, không biết.
Neele chưng hửng, tự hỏi bà này có thật "bình thường" như bác sĩ Crosbie nói không. Ông cố nhẫn nại:
- Tôi tin là bà có biết, đã khá lâu rồi.
- Đó là chuyện hôm qua.
- A?... Hình như bà có đến nhà ông ta, ở Yewtree Lodge.
- Một tòa nhà rởm đời!
- Vâng; tôi cũng nghĩ vậy. Ông ấy có quan hệ làm ăn với chồng bà, về một cái mỏ ở châu Phi. Mỏ Chim sáo...
- Tôi còn phải đọc kinh. Muộn giờ rồi...
- Vâng...
Neele chờ một lát, lại tiếp:
- Ông MacKengie cùng ông Fortescue đi sang châu Phi để xem mỏ...
Bà MacKengie không ngước mắt lên, nói:
- Mỏ ấy là của chồng tôi. Ông ấy tìm ra nó, đăng ký quyền sở hữu nó, nhưng không đủ vốn để khai thác. Ông ấy đến tìm Rex Fortescue, yêu cầu bỏ vốn. Nếu tôi biết, tôi đã ngăn ông ấy.
- Tôi hiểu. Vậy là hai người cùng đi, rồi ông nhà chết bệnh ở đó.
- Để yên tôi đọc kinh.
- Bà có nghĩ là ông Fortescue đã cướp cái mỏ ấy của ông nhà ?
- Hỏi gì mà vớ vẩn.
- Vâng, vâng... Nhưng chuyện đã lâu, và thật khó điều tra về một vụ đã kết thúc từ nhiều năm.
- Ai bảo là nó đã kết thúc?
- Vậy theo bà, thì chưa?
- “Một vấn đề sẽ chưa giải quyết khi mới chỉ có một giải pháp khập khiễng", Kipling đã nói vậy. Ngày nay ít người đọc Kipling, ông ấy là một nhà văn lớn.
Bỗng bà hỏi:
- Ông vừa nói Rex Fortescue đã chết?
- Phải. Chết vì bị đầu độc.
Bà MacKengie cười như phá:
- Sai rồi! Hắn chết vì sốt nhiệt đới.
- Tôi đang nói về Rex Fortescue, thưa bà.
- Thì tôi cũng nói hắn!
Bà ngước đôi mắt xanh trong nhìn Neele, nói tiếp:
- Không ai biết chồng tôi chết ra sao, chôn ở đâu. Chỉ biết qua những gì Rex Fortescue nói lại mà Rex Fortescue là một tên nói dối.
- Bà cho là Rex chịu trách nhiệm về cái chết của chồng bà?
Bà Mackengie không trả lời. Neele nín thở dài, lại hỏi:
- Một hoặc hai tháng trước khi Rex Fortescue mất, có người đã đặt lên bàn ông ta bốn con sáo chết.
- Hay! Hay đấy!
- Ai bỏ những con sáo đó lên bàn? Bà có ý kiến gì không ?
- Ý kiến? Vớ vẩn! Quan trọng, là hành động. Tôi đã nuôi dạy chúng theo tinh thần ấy!
- Bà nói về các con?
- Phải, Donald và Ruby. Chúng mới lên chín và bảy thì mồ côi bố. Tôi đã kể hết cho chúng nghe. Và tối nào, tôi cũng bắt chúng phải thề.
Neele nghiêng đầu chăm chú:
- Thề gì?
- Phải giết hắn, chứ còn gì nữa?
- À, vâng.
Neele buột ra lời ấy, như là một sự đương nhiên.
- Và cuối cùng, chúng có giết được không?
- Donald phải ra chiến trận ở Dunkerque, không bao giờ trở về.
- Tôi thành thực chia buồn. Còn cô con gái?
- Tôi không có con gái.
- Bà vừa nói, có Ruby...
- Phải, có Ruby... ông có biết, tôi làm gì với Ruby không? Hãy nhìn vào cuốn Kinh Thánh này!
Bà Mackengie chỉ vào trang đầu. Đây là cuốn kinh thánh dùng cho gia đình, và theo lệ tục lâu đời người ta thường ghi ngày sinh của những đứa trẻ mới ra đời. Bà Mackengie lấy ngón tay chỉ cho Neele xem hai dòng cuối cùng: ngày sinh của Donald Mackengie, rồi đến ngày sinh của Ruby Mackengie, nhưng dòng cuối này bị xóa bằng một gạch dài đè lên:
- Ông thấy đấy, tôi đã gạch tên nó đi rồi, và Thần Báo Oán sẽ không tìm được nó!
- Sao bà lại làm vậy?
Mắt bà Mackengie lóe một ánh độc ác:
- Vì nó đã phản bội.
- A?... Hiện nay cô ấy ở đâu?
- Nói rồi, tôi không có con gái. Không còn Ruby MacKengie nữa.
- Bà muốn nói cô ấy đã chết?
- Chết! Thà là nó chết!... Nhưng thôi, tôi phải đọc kinh...
Một lát sau, Neele lại gặp giám đốc nhà an dưỡng.
- Bà Mackengie có người thân nào đến thăm không? Nhất là một cô gái ?
Bác sĩ Crosbie đáp:
- Hình như thời ông giám đốc trước, con gái bà có đến thăm. Nhưng hai người nói chuyện gì làm người bệnh bất an, nên sau này người ta khuyên cô gái không nên đến nữa. Từ đó, chúng tôi đều quan hệ với những người được ủy nhiệm.
- Và ông không biết Ruby Mackengie hiện ở đâu?
- Tôi không biết.
- Lấy chồng rồi chăng?
- Có thể... Tôi chỉ giúp ông được bằng cách giới thiệu ông với những người được ủy nhiệm.
Những người này, sau đó Neele đã gặp mà không có thêm tin tức gì. Văn phòng luật gia nọ quản lý những tài sản đứng tên bà MacKengie. Việc này được giao cho họ từ nhiều năm nay, và từ đó họ không gặp lại con gái bà Mackengie.
Neele cố gắng tìm người nào có nhớ nhận dạng của Ruby, song không kết quả. Người đến thăm rất đông, mà con gái Mackengie chỉ đến có một lần, hai cô y tá có mặt hồi đó tả mỗi người một khác. Một người tả cô ta cao và tóc vàng, người kia lại nói là nhỏ bé, tóc nâu.
Neele báo cáo lại tất cả với Cục trưởng, rồi kết luận :
- Tình hình đến nay là như vậy. Bậy giờ tôi nghĩ có lẽ chỉ còn bài đồng dao nọ là có thể soi sáng giúp ta phần nào. Thật vô lý, nhưng xem kỹ, thì rất khớp!
Cục trưởng tỏ vẻ đăm chiêu:
- Đúng thật. Chim sáo, là khớp với cái mỏ vàng châu Phi, nắm lúa mạch ở trong túi người chết, Adèle Fortescue thì ăn bánh phết mật, rồi cuối cùng là cô hầu bị dây phơi siết cổ và mắc áo cắm vào mũi! Quả là không thể không tính đến bài hát trẻ con ấy!
- Khoan đã! - Neele bỗng kêu.
- Cái gì?
Neele có vẻ suy nghĩ rất lung:
- Tôi suy nghĩ về điều ông vừa nói. Trong đó có một cái gì chưa hoàn toàn ăn khớp.
Ông thở dài, lắc đầu nói tiếp:
- Có điều tôi chưa biết nó là cái gì?



Thanh tra Neele ngồi trong phòng khách của nhà an dưỡng Pinewood, đối diện Helen MacKengie, một bà già tóc bạc sáu mươi ba tuổi, nhưng trông trẻ hơn thế. Mắt bà xanh biếc, luôn nhìn về cõi xa xăm, môi trên thỉnh thoảng mấp máy. Trên đùi bà, là cuốn Kinh Thánh đã mở.

Mấy phút trước, Neele đã có cuộc hội ý nhanh với bác sĩ Crosbie, giám đốc nhà an dưỡng. Bác sĩ cho biết bà Helen MacKengie tự đến xin nhập viện, bà bị tâm thần khủng hoảng, nhưng chỉ lên từng cơn. Phần lớn thời gian, bà vẫn tỉnh táo sáng suốt, có thể nói chuyện bình thường.

Trước tiên, Neele cảm ơn bà đã vui lòng tiếp, và nói:
- Tôi là Neele, muốn bà cho biết về ông Fortescue vừa qua đời. Rex Fortescue... Hy vọng bà còn nhớ?
Bà Mackenzie vẫn chăm chăm nhìn vào cuốn Kinh Thánh, nói:
- Tôi không biết ai có tên ấy.
- Ông Rex Fortescue, bà nhớ xem.
- Tôi nghe rồi, không biết.
Neele chưng hửng, tự hỏi bà này có thật "bình thường" như bác sĩ Crosbie nói không. Ông cố nhẫn nại:
- Tôi tin là bà có biết, đã khá lâu rồi.
- Đó là chuyện hôm qua.
- A?... Hình như bà có đến nhà ông ta, ở Yewtree Lodge.
- Một tòa nhà rởm đời!
- Vâng; tôi cũng nghĩ vậy. Ông ấy có quan hệ làm ăn với chồng bà, về một cái mỏ ở châu Phi. Mỏ Chim sáo...
- Tôi còn phải đọc kinh. Muộn giờ rồi...
- Vâng...
Neele chờ một lát, lại tiếp:
- Ông MacKengie cùng ông Fortescue đi sang châu Phi để xem mỏ...
Bà MacKengie không ngước mắt lên, nói:
- Mỏ ấy là của chồng tôi. Ông ấy tìm ra nó, đăng ký quyền sở hữu nó, nhưng không đủ vốn để khai thác. Ông ấy đến tìm Rex Fortescue, yêu cầu bỏ vốn. Nếu tôi biết, tôi đã ngăn ông ấy.
- Tôi hiểu. Vậy là hai người cùng đi, rồi ông nhà chết bệnh ở đó.
- Để yên tôi đọc kinh.
- Bà có nghĩ là ông Fortescue đã cướp cái mỏ ấy của ông nhà ?
- Hỏi gì mà vớ vẩn.
- Vâng, vâng... Nhưng chuyện đã lâu, và thật khó điều tra về một vụ đã kết thúc từ nhiều năm.
- Ai bảo là nó đã kết thúc?
- Vậy theo bà, thì chưa?
- “Một vấn đề sẽ chưa giải quyết khi mới chỉ có một giải pháp khập khiễng", Kipling đã nói vậy. Ngày nay ít người đọc Kipling, ông ấy là một nhà văn lớn.
Bỗng bà hỏi:
- Ông vừa nói Rex Fortescue đã chết?
- Phải. Chết vì bị đầu độc.
Bà MacKengie cười như phá:
- Sai rồi! Hắn chết vì sốt nhiệt đới.
- Tôi đang nói về Rex Fortescue, thưa bà.
- Thì tôi cũng nói hắn!
Bà ngước đôi mắt xanh trong nhìn Neele, nói tiếp:
- Không ai biết chồng tôi chết ra sao, chôn ở đâu. Chỉ biết qua những gì Rex Fortescue nói lại mà Rex Fortescue là một tên nói dối.
- Bà cho là Rex chịu trách nhiệm về cái chết của chồng bà?
Bà Mackengie không trả lời. Neele nín thở dài, lại hỏi:
- Một hoặc hai tháng trước khi Rex Fortescue mất, có người đã đặt lên bàn ông ta bốn con sáo chết.
- Hay! Hay đấy!
- Ai bỏ những con sáo đó lên bàn? Bà có ý kiến gì không ?
- Ý kiến? Vớ vẩn! Quan trọng, là hành động. Tôi đã nuôi dạy chúng theo tinh thần ấy!
- Bà nói về các con?
- Phải, Donald và Ruby. Chúng mới lên chín và bảy thì mồ côi bố. Tôi đã kể hết cho chúng nghe. Và tối nào, tôi cũng bắt chúng phải thề.
Neele nghiêng đầu chăm chú:
- Thề gì?
- Phải giết hắn, chứ còn gì nữa?
- À, vâng.
Neele buột ra lời ấy, như là một sự đương nhiên.
- Và cuối cùng, chúng có giết được không?
- Donald phải ra chiến trận ở Dunkerque, không bao giờ trở về.
- Tôi thành thực chia buồn. Còn cô con gái?
- Tôi không có con gái.
- Bà vừa nói, có Ruby...
- Phải, có Ruby... ông có biết, tôi làm gì với Ruby không? Hãy nhìn vào cuốn Kinh Thánh này!

Bà Mackengie chỉ vào trang đầu. Đây là cuốn kinh thánh dùng cho gia đình, và theo lệ tục lâu đời người ta thường ghi ngày sinh của những đứa trẻ mới ra đời. Bà Mackengie lấy ngón tay chỉ cho Neele xem hai dòng cuối cùng: ngày sinh của Donald Mackengie, rồi đến ngày sinh của Ruby Mackengie, nhưng dòng cuối này bị xóa bằng một gạch dài đè lên:
- Ông thấy đấy, tôi đã gạch tên nó đi rồi, và Thần Báo Oán sẽ không tìm được nó!
- Sao bà lại làm vậy?
Mắt bà Mackengie lóe một ánh độc ác:
- Vì nó đã phản bội.
- A?... Hiện nay cô ấy ở đâu?
- Nói rồi, tôi không có con gái. Không còn Ruby MacKengie nữa.
- Bà muốn nói cô ấy đã chết?
- Chết! Thà là nó chết!... Nhưng thôi, tôi phải đọc kinh...
Một lát sau, Neele lại gặp giám đốc nhà an dưỡng.
- Bà Mackengie có người thân nào đến thăm không? Nhất là một cô gái ?
Bác sĩ Crosbie đáp:
- Hình như thời ông giám đốc trước, con gái bà có đến thăm. Nhưng hai người nói chuyện gì làm người bệnh bất an, nên sau này người ta khuyên cô gái không nên đến nữa. Từ đó, chúng tôi đều quan hệ với những người được ủy nhiệm.
- Và ông không biết Ruby Mackengie hiện ở đâu?
- Tôi không biết.
- Lấy chồng rồi chăng?
- Có thể... Tôi chỉ giúp ông được bằng cách giới thiệu ông với những người được ủy nhiệm.

Những người này, sau đó Neele đã gặp mà không có thêm tin tức gì. Văn phòng luật gia nọ quản lý những tài sản đứng tên bà MacKengie. Việc này được giao cho họ từ nhiều năm nay, và từ đó họ không gặp lại con gái bà Mackengie.

Neele cố gắng tìm người nào có nhớ nhận dạng của Ruby, song không kết quả. Người đến thăm rất đông, mà con gái Mackengie chỉ đến có một lần, hai cô y tá có mặt hồi đó tả mỗi người một khác. Một người tả cô ta cao và tóc vàng, người kia lại nói là nhỏ bé, tóc nâu.

Neele báo cáo lại tất cả với Cục trưởng, rồi kết luận :
- Tình hình đến nay là như vậy. Bậy giờ tôi nghĩ có lẽ chỉ còn bài đồng dao nọ là có thể soi sáng giúp ta phần nào. Thật vô lý, nhưng xem kỹ, thì rất khớp!
Cục trưởng tỏ vẻ đăm chiêu:
- Đúng thật. Chim sáo, là khớp với cái mỏ vàng châu Phi, nắm lúa mạch ở trong túi người chết, Adèle Fortescue thì ăn bánh phết mật, rồi cuối cùng là cô hầu bị dây phơi siết cổ và mắc áo cắm vào mũi! Quả là không thể không tính đến bài hát trẻ con ấy!
- Khoan đã! - Neele bỗng kêu.
- Cái gì?
Neele có vẻ suy nghĩ rất lung:
- Tôi suy nghĩ về điều ông vừa nói. Trong đó có một cái gì chưa hoàn toàn ăn khớp.
Ông thở dài, lắc đầu nói tiếp:
- Có điều tôi chưa biết nó là cái gì?