Chương XXVI

Neele sửng sốt nhìn cô Marple, rồi thông thả lắc đầu, nói:
- Cô bảo Gladys Martin đã cố tình giết Rex Fortescue? Xin lỗi, tôi không tin!
Cô Marple ngăn lại:
- Tôi không nói cô ta có ý định đầu độc chủ, nhưng dù sao thì vẫn là cô ta đầu độc. Chính ông đã nói rằng lúc hỏi cô ta, cô ta có vẻ lo âu, sợ sệt ông còn nói cứ y như cô ta là thủ phạm.
- Phải, nhưng không phải thủ phạm giết người!
- Xin nhắc lại là cô ấy không muốn giết ai. Cô bỏ tắc-xin vào mứt mà không biết đó là thuốc độc.
- Thế cô ta tưởng là cái gì? - Neele hỏi, lòng vẫn chưa tin .
Cô Marple đáp:
- Có lẽ là cái thứ mà người ta gọi là "thuốc thử nói dối". Hay lắm, ông biết không, các cô gái này cắt từ báo ra đủ loại bài. Giống mẹ và bà của họ, họ sưu tầm các phương thuốc giữ gìn sắc đẹp, các bùa yêu, thuốc bả. Họ không tin pháp thuật, ma quỷ đâu; họ tin vào khoa học. Đọc báo thấy nói ghép hạch hoặc tiêm thứ gì vào ai thì biến người đó thành con cóc hay con khỉ độc là họ tin ngay! Gladys đã đọc trên báo về các thuốc 'thử nói dối". Và nó tin ngay cái anh chàng ấy!
Neele cau mày:
- Cô nói anh chàng nào?
- Albert Evans; nhưng đó không phải tên thật của hắn. Cô ta gặp hắn ở một trại hè năm ngoái, hắn theo đuổi cô ta, hứa sẽ lấy làm vợ. Hẳn là sau đó hắn kể là bị một ông Fortescue nào dùng cách gian lận tước mất của hắn một số tiền lớn. Nếu buộc được ông ta thú nhận sự gian trá, ắt ông ta phải trả lại số tiền đã cướp. Gladys tin thật. Albert liền gợi ý Gladys xin vào làm ở Yewtree Lodge, việc này dễ vì bây giờ thuê gia nhân rất khó. Một khi vào rồi, hắn sẽ bày cách để cô ta giúp hắn đạt mục đích. Sau đó họ sẽ có tiền và cưới nhau.
Tất cả chuyện trên do tôi đoán ra mà thôi, nhưng tôi nghĩ không xa sự thật là mấy. Ông hãy nhớ tấm bưu ảnh : "Chớ quên lời hẹn, sau đó chúng ta sẽ sung sướng.
Anh tin em...". Đó là hắn nói cái ngày mà cô ta phải đưa hộp mứt có chứa "thuốc thử nói dối” ra cho chủ dùng vào điểm tâm, đồng thời bỏ một nắm lúa mạch vào túi ông ta. Về nắm lúa mạch này, không rõ hắn bịa ra chuyện gì với cô ta? Tôi không biết, nhưng đã là lời của Albert, thì hắn nói gì cô cũng tin.
Neele lắng nghe như bị thôi miên.
- Cô nói tiếp đi!
- Theo tôi, chắc Albert đã nói là hôm đó, hắn sẽ đến gặp Rex Fortescue ở văn phòng, ông này ngấm thuốc, sẽ thú nhận tất cả, vân vân, vân vân. Do đó khi cô ta nghe tin Rex Fortescue chết, cô hoang mang biết chừng nào.
- Thế tại sao cô ta không nói? - Neele hỏi.
Câu trả lời của cô Marple đến ngay lập tức:
- Khi ông hỏi, câu đầu tiên cô ta nói là gì?
- Cô ấy bảo: "Không phải tôi!"
- Ông thấy chưa! - Cô Marple kêu, đắc thắng - Khi còn làm ở nhà tôi, mỗi khi đánh vỡ cái gì, bao giờ cô ta cũng kêu : "Không phải tôi! Thật không hiểu tại sao!..." Ta phải đặt mình vào vị trí của những con bé ấy. Chúng khổ tâm vì sự vụng về, và chỉ mong khỏi bị mắng! Nó nói với ông: "Không phải tôi!” Nó còn biết nói gì hơn nữa? Nó giết người, nhưng không có chủ ý... Chả nhẽ nó nói với ông thế nào?
- Phải, phải.
Neele nhớ lại lần ông gặp Gladys, khi đó cô hầu tỏ ra bồn chồn, thái độ cứ như là người phạm tội. Ông tự trách mình đã kết luận vội vã, không quan tâm và không nghi ngờ gì. Cô Marple nói tiếp.
- Vậy là lúc đầu, cô ta chối. Theo tôi, phản ứng đó rất tự nhiên. Sau đó, có lẽ cô cố tìm hiểu. Hay là Albert lầm lẫn, không rõ công hiệu của thuốc, hoặc dùng thuốc quá liều? Cô tìm cách giải thích, bào chữa, và mong gặp Albert để hỏi. Tất nhiên, cô ta gọi điện thoại.
- Sao cô biết?
- Tôi đoán vậy. Hôm đó, có nhiều cú điện thoại rất lạ. Chuông reo, Grump hoặc bà vợ ra cầm máy, nhưng vừa lên tiếng thì đầu dây kia đã cắt. Việc ấy cũng là bình thường. Chắc là Albert gọi, cho đến khi Gladys ra nhấc máy. Cuối cùng, họ hẹn gặp nhau.
- Cô nói là Gladys có hẹn với Albert đúng hôm cô ta bị giết?
Cô Marple gật đầu liên hồi:
- Chắc chắn. Bà Grump có lý khi nói: con bé đã diện tất nilông và đi đôi giầy đẹp nhất, chắc để đi với trai. Song người con trai ấy, cô không cần đi ra để gặp, mà anh ta sẽ đến Yewtree Lodge. Cô đã chờ anh suốt cả ngày, vì thế nên mới dọn trà chậm. Người mà cô chờ mỏi mắt, hẳn là cô đã nhìn thấy đứng gần cửa ngách, lúc cô bưng khay trà thứ hai ra và nhìn qua cửa sổ. Hắn ra hiệu cho cô, cô liền đặt khay xuống và chạy ra.
- Và thế là hắn bóp cổ cô đến chết!
- Phải, việc làm rất chóng vánh, và phải tiến hành ngay. Nếu không, cô ta có thể nói ra. Tội nghiệp. Và khi cô chết rồi, hắn còn lấy chiếc mắc áo móc vào mũi!
Giọng bà cô run lên vì phẫn nộ:
- Hắn làm như vậy, chỉ là vì bài hát. Phải cho có đủ mọi thứ: lúa mạch, chim sáo, hoàng thượng trong kho, bánh mì và mật ong... Cái mắc áo, gần giống với con chim mổ mũi cô hầu...
Neele thong thả nói, giọng bực tức :
- Hắn là một thằng điên, do đó rồi nó lại được sống nốt cuộc đời êm ả trong trại tâm thần. Lẽ ra phải treo cổ hắn mới đúng!
- Hắn sẽ bị treo cổ - Cô Marple đáp lời - Vì hắn đâu có điên!
Neele nhìn cô Marple hồi lâu, rồi nói.
- Cô vừa trình bày một giả thuyết rất hay, song dù sao cũng chỉ là một giả thuyết. Cô bảo hung thủ là một kẻ tên Albert Evans, tên này quen Gladys ở một trại hè và lợi dụng cô ta. Tên Albert này muốn trả thù chuyện gì đó, và đến đây ta lại thấy thấp thoáng hiện lên câu chuyện xưa cũ về khu mỏ Chim sáo. Vì trong ý nghĩ của cô, hắn chính là con trai bà MacKengie, cậu ta không chết trong chiến tranh, mà vẫn sống?
Neele rất ngạc nhiên khi cô Marple lắc đầu và kêu:
- Không phải! Tôi không hề nghĩ như thế! Ông không thấy sao, câu chuyện con sáo không dính dáng đến các vụ chết chọc này. Hung thủ sử dụng nó, đúng thế, nhưng chỉ vì đã nghe câu chuyện chim sáo đặt trên bàn ông Fortescue và nhét vào patê. Hai trò đùa này do một người nào biết chuyện khu mỏ Chim Sáo và bày ra, không phải để giết ông Fortescue, mà chỉ để dọa ông, khiến ông lo sợ, buộc phải nhớ đến những việc tưởng đã quên từ lâu. Tôi không nghĩ bà mẹ nào có thể nuôi dạy con trả thù cha bằng cách giết người. Lương tri con người vẫn còn, ta phải tính đến nó. Tôi nghĩ những đứa con, khi lớn lên, nếu có dịp, sẽ bày trò làm cho người chúng thù hằn phải hoảng sợ, thế thôi. Và hung thủ đã chớp lấy chuyện ấy...
- Vậy theo cô, tên hung thủ đó là ai?
- Nói tên ra, chắc ông sẽ không lạ. Ấy là tôi nghĩ vậy... Bởi vì, khi tôi nói ra, ông sẽ thừa nhận hắn đúng là người có thể gây liền ba vụ án. Hắn thông minh, nhanh nhẹn, và không từ một cái gì. Và tất nhiên, nếu hắn giết, là vì hắn sẽ được tiền. Rất nhiều tiền...
- Percival Fortescue?
Neele bất giác thốt lên cái tên ấy. Nhưng; vừa nói ra, ông lại nghĩ có lẽ không phải. Percival không giống với con người cô Marple vừa tả. Cô nói:
- Không, không phải Percival, mà là Lancelot!



Neele sửng sốt nhìn cô Marple, rồi thông thả lắc đầu, nói:
- Cô bảo Gladys Martin đã cố tình giết Rex Fortescue? Xin lỗi, tôi không tin!
Cô Marple ngăn lại:
- Tôi không nói cô ta có ý định đầu độc chủ, nhưng dù sao thì vẫn là cô ta đầu độc. Chính ông đã nói rằng lúc hỏi cô ta, cô ta có vẻ lo âu, sợ sệt ông còn nói cứ y như cô ta là thủ phạm.
- Phải, nhưng không phải thủ phạm giết người!
- Xin nhắc lại là cô ấy không muốn giết ai. Cô bỏ tắc-xin vào mứt mà không biết đó là thuốc độc.
- Thế cô ta tưởng là cái gì? - Neele hỏi, lòng vẫn chưa tin .
Cô Marple đáp:
- Có lẽ là cái thứ mà người ta gọi là "thuốc thử nói dối". Hay lắm, ông biết không, các cô gái này cắt từ báo ra đủ loại bài. Giống mẹ và bà của họ, họ sưu tầm các phương thuốc giữ gìn sắc đẹp, các bùa yêu, thuốc bả. Họ không tin pháp thuật, ma quỷ đâu; họ tin vào khoa học. Đọc báo thấy nói ghép hạch hoặc tiêm thứ gì vào ai thì biến người đó thành con cóc hay con khỉ độc là họ tin ngay! Gladys đã đọc trên báo về các thuốc 'thử nói dối". Và nó tin ngay cái anh chàng ấy!
Neele cau mày:
- Cô nói anh chàng nào?
- Albert Evans; nhưng đó không phải tên thật của hắn. Cô ta gặp hắn ở một trại hè năm ngoái, hắn theo đuổi cô ta, hứa sẽ lấy làm vợ. Hẳn là sau đó hắn kể là bị một ông Fortescue nào dùng cách gian lận tước mất của hắn một số tiền lớn. Nếu buộc được ông ta thú nhận sự gian trá, ắt ông ta phải trả lại số tiền đã cướp. Gladys tin thật. Albert liền gợi ý Gladys xin vào làm ở Yewtree Lodge, việc này dễ vì bây giờ thuê gia nhân rất khó. Một khi vào rồi, hắn sẽ bày cách để cô ta giúp hắn đạt mục đích. Sau đó họ sẽ có tiền và cưới nhau.

Tất cả chuyện trên do tôi đoán ra mà thôi, nhưng tôi nghĩ không xa sự thật là mấy. Ông hãy nhớ tấm bưu ảnh : "Chớ quên lời hẹn, sau đó chúng ta sẽ sung sướng.
Anh tin em...". Đó là hắn nói cái ngày mà cô ta phải đưa hộp mứt có chứa "thuốc thử nói dối” ra cho chủ dùng vào điểm tâm, đồng thời bỏ một nắm lúa mạch vào túi ông ta. Về nắm lúa mạch này, không rõ hắn bịa ra chuyện gì với cô ta? Tôi không biết, nhưng đã là lời của Albert, thì hắn nói gì cô cũng tin.
Neele lắng nghe như bị thôi miên.
- Cô nói tiếp đi!
- Theo tôi, chắc Albert đã nói là hôm đó, hắn sẽ đến gặp Rex Fortescue ở văn phòng, ông này ngấm thuốc, sẽ thú nhận tất cả, vân vân, vân vân. Do đó khi cô ta nghe tin Rex Fortescue chết, cô hoang mang biết chừng nào.
- Thế tại sao cô ta không nói? - Neele hỏi.
Câu trả lời của cô Marple đến ngay lập tức:
- Khi ông hỏi, câu đầu tiên cô ta nói là gì?
- Cô ấy bảo: "Không phải tôi!"
- Ông thấy chưa! - Cô Marple kêu, đắc thắng - Khi còn làm ở nhà tôi, mỗi khi đánh vỡ cái gì, bao giờ cô ta cũng kêu : "Không phải tôi! Thật không hiểu tại sao!..." Ta phải đặt mình vào vị trí của những con bé ấy. Chúng khổ tâm vì sự vụng về, và chỉ mong khỏi bị mắng! Nó nói với ông: "Không phải tôi!” Nó còn biết nói gì hơn nữa? Nó giết người, nhưng không có chủ ý... Chả nhẽ nó nói với ông thế nào?
- Phải, phải.

Neele nhớ lại lần ông gặp Gladys, khi đó cô hầu tỏ ra bồn chồn, thái độ cứ như là người phạm tội. Ông tự trách mình đã kết luận vội vã, không quan tâm và không nghi ngờ gì. Cô Marple nói tiếp.
- Vậy là lúc đầu, cô ta chối. Theo tôi, phản ứng đó rất tự nhiên. Sau đó, có lẽ cô cố tìm hiểu. Hay là Albert lầm lẫn, không rõ công hiệu của thuốc, hoặc dùng thuốc quá liều? Cô tìm cách giải thích, bào chữa, và mong gặp Albert để hỏi. Tất nhiên, cô ta gọi điện thoại.
- Sao cô biết?
- Tôi đoán vậy. Hôm đó, có nhiều cú điện thoại rất lạ. Chuông reo, Grump hoặc bà vợ ra cầm máy, nhưng vừa lên tiếng thì đầu dây kia đã cắt. Việc ấy cũng là bình thường. Chắc là Albert gọi, cho đến khi Gladys ra nhấc máy. Cuối cùng, họ hẹn gặp nhau.
- Cô nói là Gladys có hẹn với Albert đúng hôm cô ta bị giết?
Cô Marple gật đầu liên hồi:
- Chắc chắn. Bà Grump có lý khi nói: con bé đã diện tất nilông và đi đôi giầy đẹp nhất, chắc để đi với trai. Song người con trai ấy, cô không cần đi ra để gặp, mà anh ta sẽ đến Yewtree Lodge. Cô đã chờ anh suốt cả ngày, vì thế nên mới dọn trà chậm. Người mà cô chờ mỏi mắt, hẳn là cô đã nhìn thấy đứng gần cửa ngách, lúc cô bưng khay trà thứ hai ra và nhìn qua cửa sổ. Hắn ra hiệu cho cô, cô liền đặt khay xuống và chạy ra.
- Và thế là hắn bóp cổ cô đến chết!
- Phải, việc làm rất chóng vánh, và phải tiến hành ngay. Nếu không, cô ta có thể nói ra. Tội nghiệp. Và khi cô chết rồi, hắn còn lấy chiếc mắc áo móc vào mũi!
Giọng bà cô run lên vì phẫn nộ:
- Hắn làm như vậy, chỉ là vì bài hát. Phải cho có đủ mọi thứ: lúa mạch, chim sáo, hoàng thượng trong kho, bánh mì và mật ong... Cái mắc áo, gần giống với con chim mổ mũi cô hầu...

Neele thong thả nói, giọng bực tức :
- Hắn là một thằng điên, do đó rồi nó lại được sống nốt cuộc đời êm ả trong trại tâm thần. Lẽ ra phải treo cổ hắn mới đúng!
- Hắn sẽ bị treo cổ - Cô Marple đáp lời - Vì hắn đâu có điên!
Neele nhìn cô Marple hồi lâu, rồi nói.
- Cô vừa trình bày một giả thuyết rất hay, song dù sao cũng chỉ là một giả thuyết. Cô bảo hung thủ là một kẻ tên Albert Evans, tên này quen Gladys ở một trại hè và lợi dụng cô ta. Tên Albert này muốn trả thù chuyện gì đó, và đến đây ta lại thấy thấp thoáng hiện lên câu chuyện xưa cũ về khu mỏ Chim sáo. Vì trong ý nghĩ của cô, hắn chính là con trai bà MacKengie, cậu ta không chết trong chiến tranh, mà vẫn sống?

Neele rất ngạc nhiên khi cô Marple lắc đầu và kêu:
- Không phải! Tôi không hề nghĩ như thế! Ông không thấy sao, câu chuyện con sáo không dính dáng đến các vụ chết chọc này. Hung thủ sử dụng nó, đúng thế, nhưng chỉ vì đã nghe câu chuyện chim sáo đặt trên bàn ông Fortescue và nhét vào patê. Hai trò đùa này do một người nào biết chuyện khu mỏ Chim Sáo và bày ra, không phải để giết ông Fortescue, mà chỉ để dọa ông, khiến ông lo sợ, buộc phải nhớ đến những việc tưởng đã quên từ lâu. Tôi không nghĩ bà mẹ nào có thể nuôi dạy con trả thù cha bằng cách giết người. Lương tri con người vẫn còn, ta phải tính đến nó. Tôi nghĩ những đứa con, khi lớn lên, nếu có dịp, sẽ bày trò làm cho người chúng thù hằn phải hoảng sợ, thế thôi. Và hung thủ đã chớp lấy chuyện ấy...
- Vậy theo cô, tên hung thủ đó là ai?
- Nói tên ra, chắc ông sẽ không lạ. Ấy là tôi nghĩ vậy... Bởi vì, khi tôi nói ra, ông sẽ thừa nhận hắn đúng là người có thể gây liền ba vụ án. Hắn thông minh, nhanh nhẹn, và không từ một cái gì. Và tất nhiên, nếu hắn giết, là vì hắn sẽ được tiền. Rất nhiều tiền...
- Percival Fortescue?
Neele bất giác thốt lên cái tên ấy. Nhưng; vừa nói ra, ông lại nghĩ có lẽ không phải. Percival không giống với con người cô Marple vừa tả. Cô nói:
- Không, không phải Percival, mà là Lancelot!