- 3 -

B. Diễn biến chiến đấu đợt 4

Quân đối phương bao gồm lữ đoàn 258 ở hướng Đông Nam Thị xã, lữ đoàn 147 ở hướng Đông Bắc Thị xã.

Đối phương tiếp tục tăng cường hỏa lực đánh phá dữ dội vào Thị xã và các đường tiếp tế vào Thành, đặc biệt ngăn chặn các bến vượt sông Thạch Hãn, đồng thời tổ chức xây dựng công sự trận địa (ụ súng, chiến hào, chướng ngại, vật cản…) ở những khu vực đối phương mới chiếm như Thạch Hãn, Đệ Ngũ, Bồ Đề ở hướng Nam - Đông Nam, Tri Bưu - Hạnh Hoa ở hướng Bắc - Đông Bắc.

Đối phương thường xuyên sử dụng lực lượng nhỏ có xe tăng, pháo binh chi viện, thực hành lấn dũi từng bước chiếm bàn đạp quan trọng phía trước hòng thắt chặt thêm vòng vây.

Quân ta ở các trận địa chốt phía Nam - Đông Nam cũng như ở phía Bắc - Đông Bắc đều kiên cường giữ vững trận địa, tranh chấp từng mảnh đất Thị xã, mặc dù đối phương tích cực bắn phá ác liệt ngày đêm để từng bước lấn dũi chiếm thêm đất. Đêm đêm ta thực hành tập kích diệt đối phương, cải thiện thế phòng thủ ở hướng Nam - Đông Nam (Trung đoàn 95) và hướng Bắc - Đông Bắc (Trung đoàn 48).

Đặc biệt nổi lên một số trận từ ngày 19 đến ngày 25 tháng 8 năm 1972: Trận tập kích của Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 vào khu Nhà Xanh - Tri Bưu từ ngày 21 đến ngày 25 tháng 8 đánh thiệt hại nặng tiểu đoàn thủy quân lục chiến, cải thiện thế phòng thủ khu vực:

Từ ngày 19 đến ngày 20-8-1972

Trinh sát, chuẩn bị chiến đấu.

Ngày 21-8-1972

Từ 20 giờ đến 23 giờ tập kích hỏa lực đợt một, đợt hai, đợt ba nhưng chưa xung phong nhằm phá hoại đối phương, và gây cho đối phương sự chủ quan, mệt mỏi.

3 giờ ngày 22-8-1972

Ta bất ngờ tập kích bằng xung lực, diệt gọn một đại đội đối phương ở khu Nhà Xanh và rút ra ngoài.

Ngày 22-8-1972

Đối phương đưa tiếp một đại đội ra chiếm khu Nhà Xanh.

0 giờ ngày 23-8-1972

Tiểu đoàn 5 của Trung đoàn 95 tập kích lần hai vào khu Nhà Xanh. Kết quả sau 30 phút tiến công, ta diệt gọn quân đối phương và nhanh chóng chuyển sang chốt giữ khu vực mới chiếm.



Từ ngày 24 đến ngày 25-8-1972

Đối phương liên tục phản kích nhiều đợt để chiếm lại khu vực Nhà Xanh, đều bị Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 và đơn vị tại chỗ (Trung đoàn 48) bẻ gãy. Ta diệt 250 tên, làm thiệt hại nặng tiểu đoàn 8 thủy quân lục chiến ngụy.

Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 được Bộ Tư lệnh Mặt trận B5 khen ngợi là "Tiểu đoàn đánh giỏi" và tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Ba.

- Trận tập kích của Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 165 cùng lực lượng Trung đoàn 88 Sư đoàn 308: Tiến công khu vực Thạch Hãn Tây - Bồ Đề - Đệ Ngũ diệt hàng trăm binh lính đối phương, nhưng ta không trụ giữ được.

- Trận Tiểu đoàn 7 Trung đoàn 18 (mới vào Thành ngày 23-8) cùng Tiểu đoàn 6 Trung đoàn 88: Tập kích đối phương ở khu Cầu Sắt Quảng Trị, chốt giữ mục tiêu vừa đánh chiếm, đánh bại nhiều đợt phản kích của đối phương trong khu vực.

Ngoài ra , trên toàn Thị xã, ta thực hành tập kích nhỏ, liên tục từ ngày 11 đến ngày 31 tháng 8, cải thiện thế phòng thủ, giữ vững trận địa, thực hiện chỉ tiêu diệt đối phương của Ban chỉ huy lực lượng vũ trang Thị xã là mỗi chốt diệt 50 binh lính đối phương một tuần , gây cho đối phương nhiều kinh hoàng và tổn thất. Tiêu biểu như:

- Đại đội 2 Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 95 đánh 15 trận tập kích nhỏ diệt 90 binh lính đối phương, bắn cháy 1 xe tăng M.41.

- Đại đội 5 Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 đánh 10 trận diệt 80 binh lính.

- Tiểu đoàn 6 Trung đoàn 95 đánh hơn 10 trận, diệt 75 binh lính, bắn cháy 1 xe tăng.

- Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 đánh và bắn tỉa hơn 10 trận, diệt 70 binh lính đối phương.

- Tiểu đoàn 1 Trung đoàn 48 phát hiện địch tập trung quân ngày 22 tháng 8 năm 1972 đã dùng cối 82 ly bắn 400 viên tập kích vào đội hình đối phương ở Tri Bưu, diệt gần 1 đại đội thủy quân lục chiến.

- Tiểu đoàn 19 đặc công Sư đoàn 325 luồn sâu vào vùng sau lưng đối phương đánh nhỏ nhiều trận đạt hiệu quả tốt. Tiêu biểu như trận đêm 21 tháng 8 năm 1972 đánh trúng cơ quan chỉ huy tiểu đoàn thủy quân lục chiến ở thôn An Lưu diệt 80 binh lính, cháy 2 xe tăng, phá 2 nhà bạt và 1 trận địa súng cối.

- Tiểu đoàn 17 công binh Sư đoàn 325 xây dựng trận địa chốt trong Thị xã, đêm đêm bò sang trận địa đối phương, giăng bom, mìn, cạm bẫy rồi bắn pháo để đối phương chạy vướng mìn bẫy, bị nhiều thương vong.

Đợt 5: Khắc phục mưa lũ lớn dài ngày, vượt qua những đợt hỏa lực "Phong lôi 1, Phong lôi 2" có tính hủy diệt, tích cực tập kích đối phương giữ vững trận địa. (Từ ngày 1 đến ngày 16 tháng 9 năm 1972)

Đầu tháng 9 năm 1972, cơn bão lớn đổ vào Quảng Trị, gây mưa và lũ lớn dài ngày. Trên toàn Thị xã, nước mưa không kịp thoát, nước lũ tràn vào, làm ngập úng, sụt lở nhiều trận địa chốt của ta. Đối phương tranh thủ tăng cường đánh phá hỏa lực, thực hiện tích cực lấn dũi, cố chiếm Thành cổ trước ngày 14 tháng 9 năm 1972.

Ta vừa đánh, vừa tát nước, khôi phục công sự sụt lở. Chỗ ở của bộ đội đều bị ẩm ướt. Đời sống sinh hoạt, vệ sinh trận địa trở nên khó khăn. Bệnh tật nảy sinh, sức khỏe bộ đội giảm sút nhanh, ảnh hưởng đến sức chiến đấu. Lũ lớn sông Thạch Hãn kéo dài gây nhiều khó khăn cho tăng cường quân số, tiếp tế vận chuyển vũ khí đạn dược, lương thực thực phẩm, chuyển thương binh…

Mặc dù gặp vô vàn khó khăn, ta vẫn tích cực chủ động đánh giữ vững trận địa. Trong đó, nổi lên một số trận:

- 2 giờ ngày 2-9-1972: Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 95 tiến công khu tam giác Đệ Ngũ diệt một số đối phương, nhưng phải dừng lại do hỏa lực đối phương ngăn chặn.

- 23 giờ ngày 2-9-1972: Ta tổ chức tấn công lần thứ hai, Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 95 chiếm gần hết khu Đệ Ngũ, nhưng ta không chốt giữ được.

- Đêm 2-9-1972: Đặc công Sư đoàn 325 đánh khu Nhà bằng (gần chùa Bà Năm), nhưng nhà chưa sập. Đến đêm mùng 3 tháng 9 ta tổ chức đánh tiếp, mới phá được.

Cùng đêm mùng 2 , Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 tiến công khu Mỹ Đông, chiếm được một phần phía bắc, nhưng không phá được khu tường hộp kiên cố bên trong.

Ngày 3-9-1972

- Phân đội B72 chốt cùng Đại đội 8 Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 bắn cháy 3 xe tăng ở khu vực làng Hạnh Hoa, phía bắc Thị xã.

- Đối phương chiếm khu Nhà thờ Tin lành và khu bờ sông phía Đệ Ngũ tây, uy hiếp bến vượt sông của ta từ Nhan Biều sang.

- Đêm mùng 3 , Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 95 đánh chiếm lại khu vực Nhà thờ Tin lành nhưng không chốt giữ được, bị đối phương đánh bật ra.

Đêm mùng 4-9-1972

- Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 95 tiếp tục đánh cắt địch ở khu vực Mỹ Tây - Nhà thờ Tin lành. Đối phương phải rút bỏ khu vực. Ta giải tỏa được khu bến vượt sông.

- Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 88 chốt giữ Đệ Ngũ tây, đánh lui nhiều đợt tiến công địch, diệt 49 tên, giữ vững trận địa.

- Tiểu đoàn 6 Trung đoàn 88 chốt giữ đầu Cầu Sắt Quảng Trị, bị đối phương có xe tăng yểm trợ đánh bật.

Ngay đêm mùng 4, Tiểu đoàn 6 Trung đoàn 88 tập kích chiếm lại Cầu Sắt, vào sáng mùng 5 đẩy đối phương về khu ga Quảng Trị.

Ngày 5-9-1972

- Đối phương tiếp tục tiến công khu Cầu Sắt, nhà thờ Tin lành, bờ sông Đệ Ngũ tây.

- Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 95 được tăng cường một bộ phận Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 đánh đối phương ở khu tam giác Đệ Ngũ và chặn giữ được đối phương.

- Ngày 4 và ngày 5, Tiểu đoàn 5 và Tiểu đoàn 6 Trung đoàn 88 đã đánh chiếm khu vực Đệ Ngũ, đầu Cầu Sắt, nhà ga, giành đi, giật lại nhiều lần, trong điều kiện trời mưa to, đã tiêu diệt gần 80 binh lính đối phương. Sau đó chuyển về phòng thủ phía Nam đường xe lửa đến La Vang.

Ngày 6-9-1972

Trời lại mưa lũ, đối phương tiếp tục bắn phá oanh tạc mạnh. Trạm phẫu trong Thành cổ bị bom đánh sập. Thuyền vận chuyển không vào được, thương binh ùn lại, phải đưa sang cả hầm Ban chỉ huy Bảo vệ Thị xã. Đối phương phát hiện trục đường bờ sông Tây Nam Thị xã, lực lượng ta mỏng nên đối phương tập trung tiến công vào hướng này nhằm chiếm khu vực Nhà thờ Tin lành, làm bàn đạp tiến công khu chợ và khu Mỹ Tây.

Đêm mùng 6 , Ban chỉ huy Bảo vệ Thị xã họp với chỉ huy các tiểu đoàn ở Thị xã để rút kinh nghiệm chiến đấu, củng cố quyết tâm giữ vững trận địa, tạo điều kiện phản kích hướng đông bắc để chặn các đợt tiến công của đối phương.

Ngày 7-9-1972

Đối phương thực hiện cuộc tiến công từ ngày 7 tháng 9 đến ngày 19 tháng 9, mở đầu bằng đợt hỏa lực tàn bạo mãnh liệt "Phong Lôi". Đối phương liên tục bắn phá trong 48 giờ từ ngày 7 đến ngày 8 tháng 9 năm 1972. Đối phương dùng pháo binh, không quân, hạm đội 7 Mỹ đánh vào các trận địa ta trên các hướng Bắc, Đông Bắc, Nam, Đông Nam Thị xã, các đường vận chuyển, các bến vượt sông. Máy bay B.52 rải thảm dọc bờ tả ngạn sông Thạch Hãn, đặc biệt khu vực Xuân An, Nhan Biều, ái Tử, Đông Hà.

Đi đôi với kế hoạch "Phong Lôi", đối phương điều lực lượng phía sau lên tăng cường cho sư đoàn lính thủy đánh bộ gồm: Liên đoàn biệt động quân số 1 (3 tiểu đoàn) và thiết đoàn 17 (thiếu) được trang bị thêm xe tăng phun lửa M.125.

Trong Thị xã, đối phương dồn bộ binh, xe tăng tấn công từ hướng nam, dùng một bộ phận vượt qua cầu xi măng (phía bắc Nhà thờ Tin lành) định đánh chiếm khu Mỹ Tây vào ngày 7 tháng 9. Đại đội công binh Sư đoàn 325 chốt giữ cầu, đánh trả quyết liệt, dùng mìn phóng và B.41 diệt bộ binh, bắn cháy hai xe tăng, nhưng cầu xi măng và hầm cố thủ của ta bị bom khoan đánh sập, công binh ta không đủ sức ngăn chặn. Đối phương chiếm cầu, tiến lên đánh chiếm khu Mỹ Tây, Trường Nữ.

Đêm ngày 7-9-1972, Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 tập kích đánh đối phương ở khu Nhà thờ Tin lành, tiêu diệt một số đối phương nhưng không chiếm được mục tiêu. Đồng chí Tiểu đoàn trưởng bị thương, ta cử đồng chí cán bộ Tác huấn - Hóa học Sư đoàn 325 ra thay làm chỉ huy trong đêm.

Trên hướng Đông Bắc, Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 tập kích đối phương ở Hạnh Hoa, diệt 1 đại đội, chiếm được một số công sự, nhưng bị đối phương phản kích chiếm lại.

Ngày 8-9-1972

Đối phương tiếp tục đợt hỏa lực "Phong Lôi". Phía sau đối phương, có hiện tượng giãn quân ra và tung tin "đánh bom B.52 vào Thành cổ". Thực chất là nghi binh để điều quân lên chuẩn bị tiến công ta.

Ta tiếp tục bám sát đối phương ở hướng Nam - Đông Nam và hướng Bắc - Đg Bc, phá thế tiến công của đối phương.

Hướng Nm - Đg Nm, ta tiếp tục đánh ở khu Mỹ Tây, Trường Nữ, N hà thờ Tin lành.

Hướng Đông Bắc, lữ đoàn thủy quân lục chiến 147 có xe tăng yểm trợ từ Tri Bưu đánh vào sát chân Thành cổ bị Tiểu đoàn 1 Trung đoàn 48 ngăn chặn quyết liệt, đối phương phải lui về hướng Nhà thờ Tri Bưu - Hạnh Hoa. Hai bên tiếp tục giằng co.

Ta nhận định đây là hướng đối phương đang uy hiếp trực tiếp, nên quyết định dùng Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 đánh bật đối phương trên hướng này vào đêm mùng 8 tháng 9.

Đêm mùng 8-9 rạng ngày 9-9

Thực hiện lệnh của Ban chỉ huy lực lượng vũ trang bảo vệ Thị xã, Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 tập kích đối phương ở Hạnh Hoa do một đại đội thủy quân lục chiến chiếm giữ bằng cách bí mật tiếp cận hình thành bao vây, đồng loạt nổ súng từ nhiều hướng, nhanh chóng xung phong, thực hiện thọc sâu chia cắt diệt đôi phương sau đó chốt giữ, sẵn sàng đánh phản kích ban ngày, Ban chỉ huy Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 sử dụng lực lượng:

- Đại đội 7 (40 đồng chí) tập kích hướng chủ yếu: Tây - Tây Nam Hạnh Hoa.

- Đại đội 5 (47 đồng chí) tập kích hướng quan trọng: Nam -Đông Nam Hạnh Hoa.

- Đại đội 6 (32 đồng chí) bố trí ở phía Bắc Thành cổ, làm dự bị sẵn sàng đánh đối phương từ hướng An Tiêm sang.

23 giờ ngày 8-9-1972

Ta dùng cối 160 ly và 120 ly của sư đoàn bắn phá đối phương trước.

2 giờ 50 phút ngày 9-9-1972

Ta bắt đầu nổ súng, đồng loạt xung phong chiếm mục tiêu.

4 giờ 40 phút ngày 9-9-1972

Sau 2 giờ tiến công, ta làm chủ trận địa, chuyển sang chốt giữ.

Từ 6 giờ ngày 9-9-1972

Đối phương dùng tăng thiết giáp cùng một tiểu đoàn thủy quân lục chiến cố đánh chiếm lại khu Hạnh Hoa. Ta kiên cường giữ vững trận địa, đánh bật ba đợt xung phong của đối phương trong ngày.

18 giờ ngày 9 tháng 9 , ta rút khỏi Hạnh Hoa. Đối phương chiếm lại khu vực. Kết quả: Ta diệt một đại đội thuộc tiểu đoàn 7, lữ đoàn thủy quân lục chiến 147, đánh thiệt hại nặng một đại đội thuộc tiểu đoàn 3 lữ đoàn thủy quân lục chiến 147, bắn cháy 5 xe bọc thép.

Ta hy sinh 13 đồng chí, bị thương một số. Sau trận này, Tiểu đoàn bộ binh 2 Trung đoàn 48 được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất.

Ngày 9-9-1972

Lữ thủy quân lục chiến 258 tập trung 3 tiểu đoàn có xe tăng yểm trợ tiến công trên ba hướng: Nam -Đông Nam - Tây Nam vào Thị xã.

Từ hướng Nam, đối phương tập trung xe tăng, xe bọc thép, súng phun lửa chi viện cho bộ binh đánh chiếm Thành cổ. Một trung đội đối phương đã lọt vào Thành. Tiểu đoàn địa phương 3 lập tức phản kích quyết liệt, buộc đối phương phải tháo chạy, bị tiêu diệt 11 binh lính.

Bên ngoài Thành cổ, các chốt Tiểu đoàn 5 và Tiểu đoàn 4 của Trung đoàn 95 đánh trả, giành giật từng khu vực ở chùa Bà Năm, ty cảnh sát (hướngĐông Nam), khu trại giam, Thánh đường, Thạch Hãn (hướng Nam), khu Mỹ Tây (hướng Tây Nam) v.v… Trận địa gia]x ta và đối phương xen kẽ nhau.

Sở chỉ huy Tiểu đoàn 4, Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 cũng thành trận địa chặn địch. Kết quả trong ngày ở hướng Nam -Đông Nam , ta diệt trên trăm binh lính đối phương. Ta bị mất khu Mỹ Tây và bị thương vong trên 30 đồng chí, hỏng 3 cối 82 ly, 2 khẩu 12,7 ly, hầm hào bị sập gần một nửa.

Đêm 9-9-1972

Tiểu đoàn 4 cùng một bộ phận Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 tập kích đối phương ở khu Mỹ Tây đối phương phải tháo chạy về hướng Nam cầu xi măng qua sông Con. Ta chiếm lại khu Mỹ Tây.

Tiểu đoàn địa phương 8 ở ngoài vào tăng cường giữ Thành cổ (quân số 142 đồng chí) và cử một bộ phận ra chặn ở hướng Tây Nam : Trường Nữ - Mỹ Tây.

Ngày 10-9-1972

Đối phương tiếp tục lấn dũi hướng Nam - Tây Nam, cố đánh chiếm khu Mỹ Tây - Trường Nữ, trại giam - Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 95 được pháo cối chi viện đã kiên cường giữ vững chốt, diệt 90 tên, bắn cháy 1 xe tăng và thu nhiều súng đạn, nhưng đối phương chiếm được khu trại giam và ta cũng bị thương vong trên 50 đồng chí.

Tiểu đoàn 4 mất sức chiến đấu, nên đêm ngày 10 tháng 9 Ban chỉ huy Bảo vệ Thị xã lệnh Tiểu đoàn 4 rút ra ngoài củng cố và điều một bộ phận Tiểu đoàn 5 chuyển sang thay Tiểu đoàn 4 chốt giữ khu vực Nam - Tây Nam .

- Trên hướngĐông Bắc:

Đối phương từ Tri Bưu - Hạnh Hoa tiếp tục lấn dũi, một bộ phận lọt được vào hướngĐông Bắc Thành.

Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 cùng Tiểu đoàn địa phương 3 trong Thành cổ kiên quyết chốt giữ, giành giật với địch từng khu vực, mảnh vườn, góc phố và đã đánh đuổi đối phương ra khỏiĐông Bắc Thành cổ.

Kết quả trong ngày, cả hướng Nam -Đông Nam, Bắc -Đông Bắc, trên toàn khu vực Thị xã, ta diệt hơn 200 binh lính đối phương, bắn cháy 1 xe tăng. Nhưng cũng bị thương vong 126 đồng chí và để mất khu trại giam và Mỹ Tây.

Ngày 11-9-1972

Đối phương tiếp tục tiến công trên các hướng vào Thành cổ.

- Trên hướngĐông Nam : Từ 6 giờ, một bộ phận địch lọt vào Thành. Tiểu đoàn địa phương 3 phản kích, đánh bật đối phương ra khỏi Thành. 12 giờ, một đại đội đối phương nhảy vào Thành. Tiểu đoàn địa phương 3 đánh trả quyết liệt, địch bị thiệt hại nặng, buộc phải rút chạy khỏi Thành cổ trước khi trời tối.

- Trên hướng Tây Nam: Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 cùng Đại đội 1 Tiểu đoàn địa phương 8 chiến đấu giằng co với đối phương ở khu vực Trường Nữ - Mỹ Tây.

Đêm 11, Đại đội 1 Tiểu đoàn địa phương 8 tập kích diệt 40 bính lính đối phương, chiếm lại khu Mỹ Tây nhưng hôm sau bị đối phương chiếm lại.

Trên hướng Đông Bắc: Đối phương liên tiếp lấn dũi vào các chốt Tiểu đoàn 1 và Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48. Ta trụ bám, kiên cường đánh trả, giữ vững trận địa, mặc dù đến chiều bị mất một vài chốt nhỏ ở Tri Bưu và đến 21 giờ địch áp sát chốt Đại đội 6 Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 ở Đông Bắc Thành cổ.Kết quả trong ngày, ta diệt 218 binh sỹ đối phương, thu một số súng nhưng cũng bị thương vong trên 108 chiến chí.

Ngày 12-9-1972 Đối phương sử dụng 3 tiểu đoàn và 23 xe tăng xe bọc thép tiếp tục tiến công, lấn dũi trên cả ba hướng dưới sự yểm trợ mạnh mẽ của không quân, pháo mặt đất và pháo hạm Mỹ.

11 giờ, một mũi đại đội đối phương lọt vào góc Đông Nam Thành, Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 và Tiểu đoàn địa phương 3 phối hợp phản kích trong, ngoài Thành cổ, đẩy lui đối phương ra khỏi Thành cổ, giữ vững trận địa, diệt cả trăm binh lính đối phương.

Quanh Thành cổ, dưới hào nước, xác binh lính đối phương chết vài ngày qua bị trương phềnh, mùi hôi thối nồng nặc.

Kết quả, trong ngày 12, trên cả ba hướng, đối phương bị diệt trên 300 binh lính, bị cháy 2 xe tăng, ta bị thương vong 108 binh sỹ.

Đêm 12, ta tăng cường vào Thành Tiểu đoàn 3 Trung đoàn 48 (201 đồng chí) và 70 tân binh cho Tiểu đoàn địa phương 3.

Ngày 13-9-1972

Trời tiếp tục mưa to, lũ lớn, hạn chế nhiều đến việc tăng cường lực lượng (quân số, vật chất kỹ thuật cho Thị xã).

Đối phương sau bốn ngày liên tục tiến công lấn dũi, vẫn chưa chiếm được Thành, nhưng đã áp sát ba góc Thành cổ: Nam, Đông Nam, Đông Bắc, cách trận địa ta từ 100 đến 300 mét.

Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 và Tiểu đoàn 7 Trung đoàn 18 chiến đấu quyết liệt, giằng co với đối phương từng khu vực, góc tường, mảnh vườn. Đến trưa, địch chiếm được góc Đông Nam Thành, nhưng do ta kiên cường phản kích, gây nhiều tổn thất cho đối phương nên đến chiều, buộc đối phương phải rút ra khỏi Thành.

Kết quả trong ngày, ta diệt 123 binh sỹ đối phương, bắn cháy 1 xe tăng. Ta bị thương vong 34 chiến sỹ.

23 giờ, Mặt trận B5 lệnh cho đồng chí Trung đoàn phó Trung đoàn 48 ra và sau đó vài giờ, (lúc 1 giờ ngày 14) lệnh đồng chí Tham mưu phó Sư đoàn 325 ra Nhan Biều để cùng Sư phó Sư đoàn 325 tổ chức đưa toàn bộ Trung đoàn 18 Sư đoàn 325 vào Thành phản kích.

Giao việc chỉ huy chung trong Thành cho đồng chí Trung đoàn phó Trung đoàn 95.

Ngày 14-9-1972

Đối phương tiếp tục tiến công lấn dũi từ ba hướng vào Thành cổ, tập trung chủ yếu vào hướng Nam - Đông Nam.

Trên tất cả các hướng, các chốt của ta kiên cường chặn đánh.

14 giờ, một trung đội đối phương lọt vào hướng Tây Nam Thành. Ta lập tức phản kích đẩy lui địch ra ngoài, giữ vững khu vực.

Trên hướng Đông Nam , đối phương tiến sát khu chùa Bà Năm, trại giam.

Trên hướng Tây Nam , đối phương vào khu Mỹ Tây - Trường Nữ.

Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95, Tiểu đoàn 7 Trung đoàn 18 và một bộ phận Tiểu đoàn địa phương 8 chiến đấu chốt chặn quyết liệt, diệt nhiều binh lính đối phương, nhưng vẫn bị đối phương áp sát chân Thành.

Ta dồn lực lượng quyết giữ Thành cổ:

- Hướng Tây Nam: Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 và Tiểu đoàn 7 Trung đoàn 18.

- Hướng Đông Nam: Tiểu đoàn 6 Trung đoàn 95 cùng Tiểu đoàn địa phương 8 và Tiểu đoàn 3 Trung đoàn 48 (mới vào đêm 12).

- Hướng Đông Bắc: Tiểu đoàn 1 Trung đoàn 48.

- Hướng Tây Bắc: Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48.

- Trong Thành cổ: Tiểu đoàn địa phương 3 và một bộ phận Tiểu đoàn địa phương 8.

- Ở ngoài Nhan Biều: Mặt trận B5 điều một đại đội xe tăng đến tăng cường cho Thành, nhưng xe chưa đến kịp, chỉ có tiểu đoàn trưởng chỉ huy xe tăng đến nhận nhiệm vụ và đi trinh sát thực địa.

Ban chỉ huy Trung đoàn 18 chưa đến Nhan Biều nhận nhiệm vụ.

Ngày 15-9-1972

Lữ đoàn thủy quân lục chiến 258, lữ đoàn thủy quân lục chiến 147 đối phương tập trung lực lượng tổng công kích từ ba hướng, được chi viện tối đa hỏa lực của không quân, pháo binh, xe tăng, súng phun lửa các loại của Mỹ - ngụy.

4 giờ ngày 15, một đại đội đối phương bí mật tập kích Sở chỉ huy Tiểu đoàn 1 Trung đoàn 48, chiếm góc Đông Bắc Thành cổ. Đồng thời pháo cối địch từ Chợ Sải - Bích La bắn dồn dập khống chế trận địa Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 ở hướng Bắc - Tây Bắc Thành cổ.

Trên các hướng khác, đối phương liên tục bắn phá kết hợp lấn dũi dứt điểm:

- Ở hướng Đông Nam: Tiểu đoàn 3 Trung đoàn 48 và Tiểu đoàn 6 Trung đoàn 95 kết hợp Tiểu đoàn địa phương 8 ở trong Thành đánh giành giật từng khu vực quanh Thành và trong Thành.

- Ở hướng Nam - Tây Nam: Tiểu đoàn 5 Trung đoàn 95 và Tiểu đoàn 7 Trung đoàn 18 đánh bật nhiều đợt đối phương nhảy vào cổng Nam Thành.

- Ở hướng Bắc - Tây Bắc: Tiểu đoàn 1, Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48 phối hợp cùng Tiểu đoàn địa phương 3 trong Thành đánh lui nhiều đợt lấn dũi của đối phương.

Đến cuối ngày 15, đối phương kiểm soát được cổng Thành phía Nam - Đông Nam, Đ ông Bắc Thành cổ. Ta buộc phải lui vào trong Thành cổ, cố thủ. Từ Sở chỉ huy Bảo vệ Thị xã đã nghe tiếng hò hét lấn dũi của quân đối phương từ phía Nam sát bờ sông tiến vào khu Sở chỉ huy Trung đoàn hỗn hợp.

Tối 15 tháng 9, Ban chỉ huy Bảo vệ Thị xã họp nhận định:

- Đối phương đã chiếm góc Đông Nam - Nam - Đông Bắc Thành cổ, đang dồn lực lượng lên để chuẩn bị đánh chiếm Thành cổ vào ngày 16 tháng 9.

Các đơn vị đều đã kiên cường chiến đấu, giành giật từng khu vực trận địa, mảnh tường, góc Thành, nay đã bị tổn thất nhiều, mất sức chiến đấu. Quân số chiến đấu còn rất ít, kể cả Tiểu đoàn 3 Trung đoàn 48, Tiểu đoàn địa phương 8 mới vào chiến đấu. Vũ khí đạn dược bị tiêu hao, cơ số đạn còn rất ít. Lực lượng Trung đoàn 18 phản kích chưa sang sông.

Vì vậy, lệnh rút toàn bộ lực lượng sang phòng thủ bờ Tả ngạn sông Thạch Hãn, để tiếp tục cuộc chiến đấu.

Thứ tự rút bắt đầu từ 22 giờ ngày 15:

- Thương binh rút trước.

- Tiếp đến các tiểu đoàn ở xa, rồi ở gần.

- Đơn vị trực thuộc quanh Sở chỉ huy, bao gồm cả các đài quan sát.

- Sở chỉ huy Bảo vệ Thị xã.

- Tiểu đoàn 2 Trung đoàn 48, Tiểu đoàn địa phương 8, đội vệ binh - trinh sát bảo vệ đội hình rút.

- Ban chỉ huy Trung đoàn hỗn hợp cùng đội vệ binh rút cuối cùng vào nửa đêm 15 rạng ngày 16.

Ngày 16-9-1972

Sáng 16 , Bộ Tư lệnh Mặt trận B5 biểu dương lực lượng bảo vệ Thị xã đã chiến đấu kiên cường và ra lệnh tiếp tục đưa lực lượng Trung đoàn 18 Sư đoàn 325 đến đêm vượt sông sang Thành phản kích chiếm lại Thị xã.

Đến 18 giờ Bộ Tư lệnh Mặt trận B5 ra lệnh Trung đoàn 18 Sư đoàn 325 dừng lại, không vượt sông sang Thành phản kích nữa, mà nhanh chóng triển khai lực lượng phòng thủ tả ngạn sông Thạch Hãn, khu vực Nhan Biều - ái Tử.

- Lệnh cho Trung đoàn 48, Trung đoàn 95 và một số đơn vị trực thuộc chuyển về hậu cứ trung đoàn, sư đoàn củng cố lực lượng, chuẩn bị nhận nhiệm vụ mới.

- Ban chỉ huy Bảo vệ Thị xã tiếp tục thu quân còn sót lại bên trong Thị xã, chú trọng thương binh, lạc ngũ, đào ngũ.

- Phòng quân báo Mặt trận B5 thông báo ngày 16, qua thông tin kỹ thuật, đối phương không bắt được một đồng chí nào của ta trong Thị xã bị bỏ sót lại, hoặc đào ngũ bỏ chạy.

Ngày 17-9-1972

Quân ủy Trung ương Bộ Quốc phòng điện cho Bộ Tư lệnh Mặt trận B5, chỉ rõ: "Bộ đội ta rút khỏi Thị xã chỉ là một sự lui quân có tính chiến thuật. Cần thấy: đứng về phạm vi cả mặt trận, thì cuộc chiến đấu của ta vẫn đang tiếp tục …". (Trích điện số 255Đ ngày 17-9-1972 Quân ủy Trung ương - Bộ Quốc phòng).

Chấp hành lệnh Mặt trận B5, Sư đoàn 325 cùng Trung đoàn 18 nhanh chóng triển khai xây dựng hệ thống trận địa phòng ngự cấp trung đoàn ở căn cứ ái Tử với đầy đủ công sự, thiết bị, vật liệu có sẵn do Mỹ - ngụy để lại, lấy tiền duyên phòng ngự là mép nước bờ tả ngạn sông Thạch Hãn từ đầu cầu Quảng Trị đến Nhan Biều, do Tiểu đoàn 8 Trung đoàn 18 Sư đoàn 325 đảm nhiệm.

Sau thời gian độ một tuần, quân ta đã hình thành trận địa tương đối vững chắc và ngày một vững chắc hơn, bảo vệ lâu dài khu giải phóng Quảng Trị cho đến ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam mùa Xuân 1975 , với đầy đủ các điểm tựa đại đội, cụm điểm tựa tiểu đoàn, khu vực phòng ngự trung đoàn, cùng hệ thống chiến hào, giao thông hào, chướng ngại vật, dây thép gai, chông mìn cạm bẫy bên mép sông Thạch Hãn kết hợp với thủy lôi thả dưới lòng sông do K5 Hải quân đảm nhiệm.

Trận tuyến phòng ngự tả ngạn sông Thạch Hãn, được đánh dấu bằng chiến thắng oanh liệt ngày 2 và ngày 3 tháng 11 năm 1972, tiêu diệt 2 đại đội quân đối phương mò sang sông hòng lập lại bàn đạp tấn công khu Nhan Biều - ái Tử, quân đối phương phải bỏ lại 120 xác chết. Ta phá 5 thuyền, bắn cháy 5 xe tăng, xe bọc thép, 8 ô tô bên bờ hữu ngạn sông, thu hàng trăm súng các loại và nhiều quân trang quân dụng…

Chiến thắng Nhan Biều ngày 2 và ngày 3 tháng 11 năm 1972 đã chấm dứt vĩnh viễn ý định tái chiếm Quảng Trị, ra đến ái Tử - Đông Hà của Mỹ-ngụy.