Phần 14

1. Ðừng nói nữa mà tao thèm
2. Quan không bằng người đàn bà dốt
3. Xử kiện giỏi
4. Người thợ may lành nghề
5. Mẹo quan
6. Tiễn Quan
7. Thơ vịnh con chó
8. Trung thần nghĩ sĩ
9. Thần bia trả nghĩa
10. Bạn quan

1. Ðừng nói nữa mà tao thèm
Trên dương thế có một con lợn bị đem ra giết thịt. Hồn nó về kêu với Diêm Vương. Diêm Vương hỏi:
- Nỗi oan ức của nhà người như thế nào, hãy nói rõ đầu đuôi ta nghe?
- Dân họ bắt con làm thịt.
- Ðược rồi! Hãy khai rõ ràng. Họ làm thịt như thế nào?
- Dạ, trước hết họ trói con lại, đè ngửa con chọc tiết. Xong đổ nước sôi lên mình con, cạo lông.
- Rồi sao nữa?
- Cạo sạch rồi, họ mổ ra. Thịt con, họ cắt từng miếng, xương họ chặt nhỏ, bỏ vào rổ. Rồi thì bắc chảo đổ mỡ, phi hành thật thơm, thêm mắm muối, xào lên.
- Thôi, thôi! Ðừng nói nữa mà ta thèm!

2. Quan không bằng người đàn bà dốt
Có anh lính đi xa, nhân có bạn bè ghé thăm, nhờ bạn đem về cho vợ ở nhà một trăm quan tiền và một bức thư. Giữa đường, anh bạn tò mò giở thư ra xem. Không thấy biên số tiền gửi bao nhiêu, chỉ thấy vẽ bốn con chó, một cái hình bát quái, hai con dê, và một cái chũm chọe, anh ta mới nẩy ra ý ăn bớt. Về đến nơi, anh ta chỉ giao cho vợ bạn bức thư và bốn chục quan tiền
Người vợ xem thư, biết thiếu tiền, bèn lên quan nhờ phân xử. Quan hỏi:
- Chồng chị gửi người ta bốn mươi quan tiền, người ta mang về tận tay, còn kiện cáo gì nữa?
Người vợ nói:
- Bẩm quan lớn! Anh ta ăn bớt ạ! Chồng con gửi cho những một trăm quan kia ạ!
- Sao chị biết?
- Bẩm quan lớn! Thư chồng con viết rành rành ra đấy, xin quan lớn xem thư sẽ rõ.
Quan giở bức thư quái lạ kia ra xem, không hiểu gì cả, liền hỏi:
- Thế là thế nào? Bức thư không có chữ nghĩa gì cả, sao chị biết chồng chị gửi một trăm quan?
- Bẩm quan lớn, chồng con biên rõ ràng ra đấy. Bốn con chó là tứ cẩu, cẩu là cửu, bốn chín ba sáu. Bát quái, tám quẻ, mỗi quẻ tám gạch, tám tám sáu tư. Ba mươi sáu với sáu mươi tư, chả là một trăm quan đó sao?
Quan cho là phải, bắt anh kia trả số tiền kia. Nhưng quan còn thắc mắc, hỏi:
- Thế hai con dê và cái chũm chọe kia là ý thế nào?
Chị kia xấu hổ, hai má đỏ ửng, mỉm cười, không nói. Quan hỏi mãi mới thưa:
- Bẩm quan lớn, không có ý gì cả ạ! Nhà con vẽ đùa đấy thôi.
- Ðùa thế nào, phải nói ra!
- Bẩm quan lớn, hai con dê và cái chũm chọe là nhà con hẹn với con rằng đến tết trùng dương thì nhà con sẽ về thăm nhà ạ!
Bấy giờ quan mới nhận thấy mình không sáng ý bằng người đàn bà không học hành gì cả!

3. Xử kiện giỏi
Có ông quan huyện nổi tiếng xử kiện giỏi. Một hôm hai anh mang nhau đến kiện quan. Anh nọ biết mình đuối lý, hối lộ quan một lạng vàng để quan xử cho mình được kiện. Anh kia cũng nghĩ mình chưa chắc đã được kiện, hối lộ quan hai lạng vàng. Khi đưa ra xử, quan nói:
- Xét ra, chúng mày đều phải cả. Nhưng thằng này phải bằng hai thằng kia, nên thằng này được kiện!
Anh kia được kiện vui mừng, anh thua kiện cũng vui mừng vì quan nói anh ta cũng phải.

4. Người thợ may lành nghề
Một ông quan đến hiệu thợ may, may một kiểu áo để tiếp khách. Biết quan xưa kia nổi tiếng cúi người trên, hách dịnh với người dưới, người thợ hỏi:
- Xin quan lớn cho biết ngài may kiểu áo này để tiếp hạng người nào ạ?
Quan cau mày lại, gắt:
- Nhà ngươi muốn biết như thế để làm gì?
Người thợ liền đáp:
- Thưa ngài, con hỏi thế để may cho vừa. Ngài mặc hầu quan trên thì vạt đằng trước phải ngắn một tấc, còn ngài mặc để tiếp dân đen thì vạt sau phải ngắn một tấc.
Quan ngẫm nghĩ một hồi, gật gù cho là phải, truyền:
- Thế thì nhà ngươi may cho ta cả hai kiểu.

5. Mẹo quan
Một ông quan vừa đến nhậm chức, liền bảo hiệu vàng đem dến cho ngài. Chủ hiệu muốn mua chuộc quan để sau này có việc gì quan che chở cho, mới bẩm:
- Vàng, một lượng thực giá sáu chục đồng, nhưng quan lớn thì trả một nửa cũng được.
Quan cầm hai lạng vàng xem, rồi ung dung bỏ một lạng vào tú. Chủ hiệu tưởng quan chỉ mua có một lạng, còn lạng kia trả lại, nên khi quan đi vào tư thất, bỏ vàng vào tủ, anh ta vẫn đứng đợi quan trả tiền. Hồi lâu, quan đi ra, nói:
- Mua bán xong rồi, anh về được rồi đấy!
Chủ hiệu vàng đáp:
- Con chờ quan trả tiền cho con.
Quan bảo:
- Tiền đã trả rồi, còn đòi gì nữa?
Chủ hiệu vàng đáp:
- Hai lạng, quan trả lại một lạng, lấy một lạng.
Quan nổi giận mắng:
- Nhà ngươi lạ thật! Nhà người bảo ta trả một nửa cũng được. Ta mua hai lạng, nhưng chỉ lấy một, chẳng phải đã trả một nửa là gì?

6. Tiễn quan
Một ông quan ăn tiền rát quả. Có giấy dổi quan đi nơi khác. Ðợi mãi chẳng thấy ma nào đến tống tiễn cả, bà quan gọi nha lại vào, trách:
- Dân tình ở đây sao mà bạc thế! Quan phụ mẫu sắp đổi đi nơi khác mà chẳng đứa nào lên tiễn chân cả!
Nha lại thưa:
- Bẩm bà lớn, cả hàng huyện đã sắp sẵn lễ tiễn quan đầy đủ rồi đấy ạ!
Bà huyện mừng rỡ, hỏi:
- Họ lễ gì thế các thầy?
Nha lại ân cần thưa:
- Bẩm, toàn gạo và muối...

7. Thơ vịnh con chó
Có anh học trò nhỡ độ đường, vào huyện ăn xin, nói là học trò nghèo. Quan huyện vốn trước cũng là học trò nghèo, thương hại bảo:
- Có phải anh học trò thì ta ra đề "Con chó" cho mà làm, làm được, sẽ có thưởng.
Anh học trò nghĩ một hồi lâu đọc:
Thoạt thấy chủ về, ngoe nguẩy theo,
Thương ôi! con chó ngỡ con mèo!
Quan huyện nghe, phán:
- Ðược, được, khá đấy! Học trò khá thật! Thơ không hay lắm, nhưng được cái đúng vần.
Liền thưởng cho một quan tiền. Anh ta lạy tạ mang tiền ra về. Giữa đường, gặp một anh học trò khác. Anh này hỏi:
- Tiền đâu mà nhiều thế?
Anh kia kể hết đầu đuôi. Anh này liền vào huyện, cũng nói học trò nghèo, nhỡ độ đường. Quan huyện cũng ra thơ cho làm. Cũng đầu đề "Con chó." Anh ta mừng quýnh, tưởng chuyến này ăn chắc, liền đọc:
Thoạt thấy chủ nhà, ngoe nguẩy thời,
Thương ôi, con chó ngỡ ông trời!
Quan huyện nghĩ anh này ám chỉ mình, tái mặt, sai lính đánh mấy chục roi, đuổi ra.

8. Trung thần nghĩa sĩ
Hai ông lão ngồi nói chuyện, trước nói chuyện ruộng nương, mùa màng, sau đến chuyện chính sự, tư cách quan trong địa hạt mình như thế nào. Một ông nói:
- Tôi xem, các quan ở địa hạt ta đều là những bậc trung thần nghĩa sĩ cả!
Ông kia nói:
- Làm sao mà ông biết? Ông bằng cứ vào đâu?
- Rõ ràng ra đấy, ai có mắt mà nhìn không thấy! Tôi đi xem tuồng, thấy bao nhiêu vai nịnh đều mặt trắng như vôi, mà các quan ở địa hạt ta thì chẳng ông nào mặt trắng cả. Ông nào mặt cũng đỏ gây, người thì béo tốt, da dẻ hồng hào. Không phải trung thần nghĩa sĩ thì là gì?

9. Thần bia trả nghĩa
Có một ông quan võ, lúc nào cũng đeo khẩu súng bên hông, nhưng bắn rất dở. Có cái bia sau nhà, đứng cách có chục bước mà tập mãi, vẫn chưa trúng được phát nào. Có lệnh gọi ra đánh giặc ở biên thùy, ông ta mang lính đi.
Vừa ra trận buổi đầu, đã thua. Quan bỏ mặc lính đấy, chạy tháo thân. Sắp cùng đường, bỗng có một vị thần ở đâu hiện ra, cõng quan chạy vào rừng. Biết mình đã thoát chết, quan mới hoàn hồn, hỏi vị thần kia:
- Xin cho biết ngày ở đâu? Chẳng hay vì sao lại có lfong tối cứu tôi như vậy?
Vị thầy trả lời:
- Ta là Thần Bia ở trong vường nhà ông! Trong bấy nhiêu năm, ông nhân đức nên ta mới sống đến ngày nay. Bây giờ ông lâm nạn, ta cứu ông là để ơn trả nghĩa đền.

10. Bạn quan
Có hai anh kết nghĩa đèn sách. Một anh gặp may thi đỗ, ra làm quan liền trở mặt. Bạn đến thăm nhiều lần, lần nào cũng cho lính ra bảo, khi thì ngài giấc, ngài ngơi, khi thì ngài bận việc quan, không tiếp. Năm bảy phen như thé, anh này giận lắm.
Một hôm, anh ta mua một con lợn, quay vàng, đẻ lên mâm, bưng tới. Lính vào bảm. Một lát, trở ra niềm nở mời vào. Vào đến nơi, quan chào hỏi vồn vã, rồi gọi lính mang trầu nước ra. Anh bạn cầm lấy miếng trầu, đút vào miệng con lợn, vái nó mấy vái mà khấn rằng:
- Tao trả ơn mày! Nhờ mày tao mới lọt được vào cửa quan để nhìn lại mặt người bạn cũ!