TRUYỆN DƯA HẤU
Tác giả: Nguyễn văn Toại
Xưa ,vào thời Hùng vươpng ,có người nước ngoài mới sáu tuổi ,được khách buôn chở tới biếu Vương làm nô lệ. khi lớn lên thì dung mạo đoan chính ,thông hiểu từ lý.Vương rts ưa ,đặt hiệu là Mục Yển ,gọi tên là An Tiêm,rồi đem con gái của nô tỳ gả cho ,đem việc trong cung ủy thác cho.
Mục yển có tài ăn nói ,được nhiều người khen ,biếu xén qua lại ,cuối cùng trở thành hào phú,rồi sinh lòng kiêu ngạo. Yển thường nói :"Đấy đều là những vật kiếp trước của ta ,việc gì phả ơn chủ".Vương nghe nói thế ,nổi giận nói :"Nó là con tôi ,không biết ơn vua ,kiêu ngạo làm phách ,nay hãy cho nó đến chỗ đất không người ngoài biển cả ,có vật kiếp trước ,mặc nó muốn làm gì thì làm". rồi đầy mục Yển ra ở gò cát ngoài biển ,không có dấu chân người.Đồ dùng mang đi ,chỉ cho đủ năm sáu tháng thôi.Người vọe rầu rĩ nói :"Ở đây không sống nổi " 1 Mục Yển khuyên :"Trời đã sinh ra con người ,trời lại làm cho họ chết.Sống chết ở trời ,lại còn lo gì?"
Sau đó ,có một con chim trắng từ phía tây bay lại,đậu ở sườn núi mà hót,tiếng hót líu lô,trong mỏ có 6-7 hạt rơi xuống cát.Qua vài ngày ,hạt nảy mầm,rồi sau đó dây lá lan ra um tùm.chừng một tháng sau thì nở hoa , kết trái ,quả chín xanh rờn. Mục Yển khấp khởi trong lòng ,hái quả ăn thử ,mùi vị mát ngọt ,tinh thần sảng khoái ,liền bảo vợ :"Đây không phải là vật tầm thường ,đâu !Đó là của trời giúp ta đấy ".Rồi họ trồng rộng ra ,ăn không hết nhưng vẫn không biết tên quả Vì thấy chim bay tới từ phía tây ,nên gọi là "Tây qua".chữ "qua" (dưa) là viết lầm từ chữ 'quá"(qua).
Từ đó ,mỗi khi thấy thuyền buôn hay thuyền đánh cá qua đây ,Mục yển lại mời họ cùng ăn dưa hấu.Người ăn đều ưa vị ngọt mát của dưa ,liền dốc tiền để đổi.mục Yển sau trở thành giàu có không kém so với trước.Sau ,Vương sai người đi dò xemmục Yển còn hay đã chết.Sứ giả trở về đem chuyện Mục yển trồng dưa tâu lại với Vương.vương ta thán hồi lâu ,nói ;"Nó bảo vật kiếp trước ,đúng thật ".Rồi cho gọi Mục Yển về ,khôi phục quan chức cho Yển.Từ đấy ,cây dưa hấu được truyền khắp gần xa ,trên bãi cát cũng trồng loại dưa này.mục Yển trở thành cha đẻ của dưa hấu,người ta dùng dưa hấu để cúng ông bà tổ tiên.Bãi cát mục yển là bãi An Tiêm,trang trại ở đó gọi là mục Trang.Bãi An tiêm nay ở huyện Nga Sơn xứ Thanh Hóa.