TRUYỆN LÝ PHỤC MAN
Tác giả: Nguyễn văn Toại
Theo sách Sử ký ,của Đỗ Thiện ,ông họ Lý ,tên Phục Man ,jà người An Sở ,Đương Lâm. Ông thân dài 8 thước ,người cao to.Ông theo Lý Nam Đế ,làm Đại tướng quân ,Nam Đế sai ông giữ đất Đường Lâm ;ông bị lâm bệnh mà mất.
Sau Lý Thái Tổ đi tuần tới đất Hương Sở ,thấy sông núi tươi đẹp ,thì dạt dào cảm xuc s,rồi vua gọi rượu ,rót ra ,khấn rằng :" Trẫm thấy phong cảnh nơi này rất đẹp ,nếu có tuấn sĩ hào kiệt ,anh linh hạo lhí thì cùng dự với Trẫm".Tế xong, Vua đi xem phong cảnh đẹp ,đến khi mặt trời lặn mới thôi.
Đêm ấy ,vua nằm mơ thấy một người cao lớn vạm vữ ,đến trước mặt vua vái lạy mà nói :"Thần là người hương này ,họ Lý ,tên là Phục Man ,Theo Lý Nam Đế làm tướng ,nổi tiếng trung kiệt.Nam Đế sai thần coi giữ một dải giang sơn ,của đất Đường Lâm ,nhân dân đều được sống yên ổn ,.Sau khi thần mất ,Thiên đế khen thần trung thành ,dũng cảm ,cho thần giữ chức vụ như cũ.Thần thường dẫn quỉ binh đánh giặc ,đến nay đã được nhiều năm rồi.Nay ,may gặp bệ hạ ,dùng lễ đặc biệt tiếp đãi ,nên đến để tạ ơn ".Nói xong ung dung ngâm thơ rằng :
Hải nội ly đồ thán
Hiền nhân nặc tính danh.
Trung thiên minh nhật nguyệt
Thực bất kiến kỳ binh.
Dịch :
Trong cõi dân điêu đứng ,
Hiền tài dấu họ tên ,
Giữa trơìư nhật nguyệt sáng
Ai chẳng hiện chân hình.
Ngâm xong bay lên trời mà đi.Vua nhìn theo ,khoan thai tỉnh dậy ,đem việc ấy nói với các quan ,.Ngự sử đại phu Lương văn Lý nói :"Thế là thần có ý muốn dựng đền ,khắc tượng đó ".Vua sai người đi coi đất ,,được cát địa ,,liền sai làm đền ,cho thợ khắc gỗ thành hình người ,cho tô vẽ thành tượng như người trong mơ vua đã thấy ,phong làm đại thần.Đêm ấy vua thấy người đó đến tạ ơn. Vua định hỏi thì người ấy đã biến mất.Tỉnh dậy ,vua than thở mãi.
Đến đời Trần ,giắc Thát Đát vào cướp nước ta ,khi chúng qua đất ấy ,thì ngựa quỵ xuống ,không đi được.Giặc dắt ngựa đánh vào ,dân trong thôn chống lại ,cả phá giặc.Cuối cùng ,giặc không dám đánh vào nữa.Lần sau ,giặc đi tới đâu ,,đốt phá nhà cửa tới đó.Chúng từng qua đất ấy ,nhưng cả hương không bị hại gì.Như là có thần phù hộ. Đến khi dẹp giặc xong ,nhà vua gia phong cho thần các chữ cao đẹp :"Chính Lỗ minh cao",đến nay vẫn rất hiển hách.