Tôn Thất Bình
Tứ Nguyệt Tam Vương ( Bốn Tháng Ba Vua )
Tác giả: Tôn Thất Bình
DỤC ĐỨC ( 1 ) DƯỚI MẮT TỰ ĐỨC
Vua Tự Đức không có con, nên lấy con của Thoại Thái Vương ( 2 ) là Ưng Chân, hai con của Kiên Thái Vương là Ưng Đường và Ưng Đáng làm con nuôi, dự phòng ngày sau có người kế vị.
Trong ba người con nuôi ấy, Tự Đức thương yêu Ưng Đăng hơn cả; nhưng vì việc thừa kế ngai vàng cần con trưởng nên buộc lòng nhà vua phải chọn Ưng Chân.
Di chiếu của vua Tự Đức có đoạn viết:
- " Nếu chẳng may trẫm từ trần đột ngột, tâm hồn mãi mãi khôn nguôi. " Khó tin được ở trời, số mệnh sớm vô thường", trong mọi chuyện không thể dự bị trước . Vì tiên liệu , Trẫm đã nuôi sẵn ba con. Ưng Chân lớn tuồi nhất , đã học hành từ lâu, từ lâu đã đến tuổi truởng thành; tuy nhiên mắt hơi có tật dù xưa nay vẫn dấu kín, sợ sau này không còn thấy sáng, tánh lại hiếu dâm và tâm tánh rất sấu, chắc không đương nổi việc lớn. Nhưng đất nước cần có vua lớn tuổi. Trong thời thế khó khăn này, không dùng Ưng Chân, thì dùng ai? Cho nênTrẫm chọn Thụy Quốc Công Ưng Chân nối nghiệp nối nghiệp dòng chính và nối ngôi vua. Ưng Chân, ngươi nên nghĩ sâu xa, hãy biết rằng sự nghiệp tiền nhân gây dựng và bảo tồn nghìn vạn khó khăn, nay nguơi nối theo không dễ. Ngươi không được câu thả chút nào để làm trọn nhiệm vụ, không phụ mệnh trời giao phỏ ( 1 ) .
Sự đánh giá của vua Tự Đức thật rất bất lợi cho Dục Đức sau này.
( Đào Duy Từ - Di Chiếu của Tự Đức ( Bản tiếng Pháp ) và Đại Nam thực lục
