Chương 12

Hương đi vào trong xóm Năm Từng. Phải làm rõ chuyện xương cốt với tay út Mặt Mâm mới được. Không biết sao Hương phải dính líu với nhân vật này. Nước vẫn chảy róc rách theo các con hẻm, ao rau muống vẫn xanh mướt. Đã quen đường Hương đi thẳng vào nhà bà Tư. Bà vẫn ngồi đó ở hàng hiên như chờ đợi Hương, đôi mắt mờ đục nhưng lại như nhìn thấy Hương từ xa:
- Con Lan đi đâu rồi! Nó cứ đi rột rẹt suốt ngày. Nó ở bên nhà thằng út Mặt Mâm nhưng tối qua ngủ bên này. Nó nói con bảo như vậy. Nó nhờ bà tiếp nấu cơm nhưng mắt mũi bà như vầy còn nó không biết làm gì cả, đi chợ mua toàn cá ươn nấu cơm hết sống tới khét. Con gái thời nay như vậy đó. Con đang viết bài về chuyện xương cốt gì đó phải không? Thằng út Mặt Mâm đọc cho bà nghe, bắt con Lan cùng nghe, khoe là con có viết về nó trong đó. Cái quân đầu trộm đuôi cướp tốn chữ nghĩa với nó làm gì? Nó bỏ trốn rồi không biết có chuyện gì. Ngữ đó không chết trong tù cũng chết ở đầu đường xó chợ thôi. Nhưng gẫm ra cũng thương nó. Lăn lóc một mình như nó không sống bằng nghề đào tường khoét vách thì sống bằng nghề gì? Bà sẽ đốt nhà nó, nhưng bà cũng sẽ đốt cho nó một cây nhang. Nghe nói nó bỏ trốn vì làm mất cái gì đó.
- Mất cái gì? - Hương hỏi, nhưng bà Tư không nghe thấy tiếp tục câu chuyện:
- Chuyện mồ mả xương cốt là chuyện thiêng liêng con viết bài chữ nghĩa phải cho cẩn thận. Hồi bà mới về đây ao rau muống này còn đầy xương cốt bà bèn đốt nguyên một bó nhang khấn có vong hồn nào linh thiêng phù hộ để bà mần ăn được khấm khá nuôi thằng em bà lớn lên. Nhưng chẳng thấy có vong hồn nào cả chỉ thấy có một ông già khô đét như con mắm đến che một cái chòi ngồi xếp bằng một chỗ như ông phật sống. Bà nói: "Ông đến đây giành ao rau muống của tôi hả?". Ông già đáp: "Tôi không giành giựt gì đâu, tôi không ăn rau muống của bà đâu". "Vậy ông ăn cái gì?", bà hỏi. "Tôi ăn đất sét". Ông già đáp, rồi nói tiếp. "Để cho nặng bụng. Coi nè bà thấy tôi ngồi vững vàng không?". Ông ta ngồi vững lắm, như thớt cối xay vậy. Cho đến một buổi sáng có người đi ngang thấy ông ta không còn thở nữa. Vậy là ông ta tới đây để tìm chỗ chết, như voi già về bãi nghĩa địa của mình vậy. Người ông ta khô đét không thấy bốc mùi gì cả, cả mấy ngày sau cũng vậy, tưởng chừng không cần đem chôn cũng được. Ai nấy đi qua đều chắp tay khấn vái, còn bà thì ôm thằng Mạnh khóc ròng...
- Bà ơi, sao bà cứ kể chuyện cực chuyện khổ không vậy?
- Chuyện sung sướng tao để dành cho tụi bây. Con à phải biết những chuyện như vậy để thấy mình được sống là phước đức lắm rồi. Ông già chết rồi người ta vẫn cứ kéo đến dân tha phương cầu thực trốn xâu lậu thuế, lính đào ngủ, thợ đánh chủ, tù trốn trại và vô số con nít không cha không mẹ kéo thành từng đàn ban đêm chúng ngủ đâu không biết ban ngày túa ra đi lục lọi trong các đống rác kêu chí chóe như bầy chuột. Và rồi lâu lâu lại thấy một cái xác nổi lên trên mặt ao, trương phềnh ra, không thể nào biết được tên tuổi gốc gác xương thịt cứ thế rả dần ra làm phân bón cho ao rau muống mọc lên xanh mướt. Như người chết nuôi người sống vậy. Thằng Mạnh cứ khóc ri rỉ suốt ngày, khóc chán rồi chơi với cái cán chổi, bà cắt rau muống bó thành từng bó đem ra chợ bán, mười bó mua được một lon gạo, mười lăm bó mua được một con khô. Thằng Mạnh chỉ khóc chớ không nói gì cả, nó đã bốn tuổi rồi mà không biết nói bà ngỡ nó bị câm nhưng không phải, cho tới sau này lớn lên rồi chết đi nó cũng không nói được mấy tiếng...
- Bà nói đằng tòa nhà mất cái gì? - Hương hỏi cốt để ngắt ngang câu chuyện không biết kéo dài lê thê tới đâu. Nhưng bà Tư như không nghe thấy gì nữa trở lại dáng ngồi im lặng như cũ. Hương cũng ngồi im một bên cho đến khi Lan về tới.
- Em đi đâu? - Hương hỏi - Em nấu cơm sao bỏ đi hoài vậy?
- Em đi có công việc - Lan nghiêm nghị nói - Anh út Mặt Mâm muốn gặp chị đó.
- ủa, anh ta bỏ trốn rồi mà? Gặp chị trên Tây Nguyên hả? Có chuyện gì vậy?
- Em không biết. Anh ấy sẽ về đây gặp chị rồi trở lên trên đó.
- Chừng nào?
- Em không biết. Anh ấy sẽ báo về hẹn chị một chỗ nào đó anh sẽ đến gặp chị kể cho chị nghe một chuyện.
- Trời ơi làm gì mà hình sự quá vậy? Anh ta kể chuyện gì?
- Đã nói em không biết mà. Anh ấy sẽ kể một lần rồi thôi anh ấy trở lên Tây Nguyên cất một cái chòi ở một góc rừng cạo đầu đổi tên họ để không còn ai biết tới anh ấy nữa. Hay em đi theo anh ấy hả chị?
- Em đừng có khùng.
- Thật mà, em chán thành phố này rồi. Em sẽ làm vợ anh ấy hoặc anh ấy gả em cho ai cũng được, miễn em có được tấm chồng có được căn nhà đẻ được đứa con.
- Em khùng quá đi! Đằng tòa nhà mất cái gì?
- Mất xương. Mớ xương cốt đào được mất hết rồi. Tự dưng mất hết. Anh út Mặt Mâm đã bỏ trốn, người thợ già mặt rổ gác thay nói không biết gì cả, ông không được giao giữ mấy cái đó. Nhưng ông nói ông cũng biết ai lấy rồi.
- Tay út Mặt Mâm hả?
- "Còn ai ngoài thứ trộm cắp ấy", ông thợ già nói như vậy. Chắc cũng đúng như vậy chị à, có lần em nghe anh út Mặt Mâm nói: "Tôi đã từng biết nhiều người trong đội biệt động, đã chứng kiến họ sống và chết như thế nào. Chỉ mình tôi biết thôi nên bí mật này phải được giữ kín, xương cốt phải trở về với đất không còn lại dấu vết gì".
- Vậy tại sao bây giờ anh ta muốn kể với chị?
- Anh ấy nói còn mang ơn mẹ chị chưa trả được.
- Ơn gì?
- Ơn học chữ.
- Anh ta có học được chữ nào không?
- Anh ấy nói anh ấy rất ân hận do vậy ơn với mẹ chị càng thêm sâu nặng.
- Em đừng nghe lời anh ta - Hương cười nói mà nghe cay cay ở mắt - Anh ta đang diễn tuồng cải lương đó. Chị sẽ gặp anh ta nhưng anh ta có kể gì chị chỉ tin một nửa thôi. Bây giờ em đi ăn phở với chị đi.
- Em đang bận nấu cơm. Em cũng không muốn đi ra ngoài nữa. Em vừa gặp thằng du côn lò đường chị à.
- Thôi mà em tưởng tượng ra làm chi.
- Thật mà! Em không nhìn thấy nó nhưng em biết chắc nó đang đi theo sau em. Còn ai ngoài nó rình mò em?
- Em thật quá kỳ!
- Nó theo em chi vậy? Nó muốn giết em hả? Hay nó thương em?
- Em muốn nó thương em hả?
- Em không muốn, nhưng chị thấy em phải tính sao? - Lan bỗng nổi giận không biết với ai - Chị thì lo gì nữa, chị xinh đẹp học hành giỏi giang thiếu gì người thương chị. Việt kiều nước ngoài còn muốn lấy chị. Còn chị coi thân em nè, lấy anh út Mặt Mâm chị không cho còn lấy người khác em biết tìm ở đâu?
Lan đứng phắt dậy bỏ đi vào trong nhà. Hương ngồi lại một lúc với bà Tư rồi đến tòa soạn báo Minh Thu tìm người tán chuyện. Không có Minh Thu ở đó. Đám phóng viên con trai vây lấy Hương om sòm tán tụng:
- Chào người đẹp lạnh lùng! Nữ phóng viên được xếp hạng viết bài ào ào được tổng biên tập cưng chiều, nhưng gả chồng thì tổng biên tập không chịu. Vậy nên người đẹp mới phải ở chung phòng với nữ phóng viên báo tụi này. Nhưng hai người con gái ngủ chung giường thì ra làm sao?
Các câu trên đùa cứ thế tới tấp Hương ngồi ưỡn thẳng người chịu đựng, cảm thấy ấm áp dễ chịu với không khí quen thuộc của một tòa soạn báo như thế này. Các câu chuyện có cái gì đó nông nổi phù phiếm nhưng tự nhiên thân tình. Vả chăng Hương cũng cần nghỉ ngơi thoải mái một chút. Thiên phóng sự về mẹ Hương coi như gần xong rồi, những hài cốt từ đất lại trở về với đất rồi. Một anh chàng phóng viên mặt non choẹt, chừng trên hai mươi một chút nhưng cứ "anh em" với Hương thật ngọt ngào:
- Em đi công tác chung với anh về tỉnh không? Vui lắm! Có nhiều cái hay lắm!
- Mời mọc cái kiểu gì vậy? - Hương cười nói.
- Không sao cả, nghề nghiệp là thiêng liêng - Anh ta nói - Và cũng thật tiện lợi: em có thể đi chung chiếc xe gắn máy phân phối lớn của anh. Cho gần gũi với quần chúng. Nhưng ngủ ở khách sạn thì phải ngủ phòng riêng. Mình đâu có giấy đăng ký kết hôn?
Hương lắc đầu cười, anh ta bỗng thò từ đâu ra một miếng kẹo cao su đưa cho Hương:
- Ăn đi em! Ăn đi cho thơm tho cuộc đời!
Đám phóng viên con trai thôi không chú ý tới Hương nữa quay ra tán chuyện với nhau, thôi thì đủ thứ chuyện trên đời nào ông này thôi giữ chức ông kia tham nhũng, nhiệm kỳ này ai vào ai ra. Rồi chuyển sang tình hình thế giới chuyện chính trị đa cực đa đảng, phóng vệ tinh, cháy rừng, lụt lội, bà công nương nọ bị chụphình lén thấy rõ đùi, phía trên một chút.
Hương bỏ đi không ai hay cả. Ra ngoài đường đứng ngẩn ngơ một lúc Hương quyết định không về nhà hôm nay, tìm đến các tòa soạn báo để tìm người tán chuyện Hương quen hầu hết các tòa soạn báo. Nhưng không ở tòa soạn nào Hương được gặp người quen cả, tòa soạn này bận họp, tòa soạn kia vắng tanh. Thế là Hương cứ chạy lông nhông ngoài đường, chiếc xe gắn máy cà tàng long lên xồng xộc như con bò cạp lửa. Có một con hẻm quen quen hiện ra trước mặt. Hình như có một con bạn ở đây. Hương rẻ ngoặc vào hóa ra con hẻm lạ hoắc nhưng Hương cứ bướng bỉnh đi tới. Con hẻm cứ rộng dần ra, cuối cùng Hương lọt vào một khu cư xá rộng mênh mông đường sá xẻ ngang dọc vuông vức như bàn cờ chẳng thấy ghi tên đường nên Hương không biết mình đang ở đâu. Đói bụng! Không cần coi đồng hồ Hương cũng biết đã quá mười hai giờ rồi. Ăn cơm cái đã! Hương ghé vào một quán cơm bình dân kêu dĩa cơm thịt kho tép rang ăn vẫn chưa thấy no, ăn thêm tô bún bò quán bên cạnh nữa. Người đàn bà bán cơm có đứa con gái ba bốn tuổi thật dễ thương đi lẩm đẩm dưới chân mẹ rồi đến đứng nhìn Hương đăm đăm. Hương nắm lấy tay nó thì nó đẩy ra. "Cô thương mà con", người mẹ nói. Hương kiên trì một lúc cũng nắm được tay nó nhưng khi bồng nó lên thì nó khóc ré khiến Hương phải đặt nó trở xuống trả tiền đẩy xe ra chạy đi.
Thoát ra khỏi được cư xá Hương thấy mệt nhoài đành phải chạy thẳng về cơ quan. Buổi trưa tòa soạn nghỉ việc nhưng cô trực điện thoại vẫn còn đó đưa cho Hương một dọc những số điện thoại nhờ kêu gọi lại. Dĩ nhiên đầu tiên là Minh Thu. Cô nàng phóng viên này có thể liên hệ với bất cứ ai ở bất cứ nơi nào với những phương tiện thông tin hiện đại, kể cả dùng vệ tinh. Nhưng chắc chẳng có chuyện gì quan trọng, có thể bỏ qua. Kế là Tân. Chắc cũng báo ngày về Mỹ thôi. Nhưng cũng nên gọi thử coi. Đúng, Tân sẽ bay vào thứ năm tuần sau, chuyến bay thường lệ đi Mỹ. "Em không cần phải tiễn anh - Tân nói - Nhưng về bên Mỹ anh sẽ thường xuyên viết thư cho em, anh không chịu để mất em đâu". Hương không nói gì cả, im lặng chờ cho đến khi Tân gác máy. Hai số tiếp theo là của hai phóng viên quen, chắc hẹn đi viết bài thôi. Hương chưa muốn viết gì trong lúc này, trừ có chuyện phân công đặc biệt của ban biên tập.
Số cuối cùng của Ba Hoàng, số ở nhà. Hương bỗng linh cảm có chuyện gì không may. Chưa bao giờ Ba Hoàng cho số điện thoại ở nhà cho Hương cả. Ba Hoàng không về nhà buổi trưa bao giờ. Hương quay số gọi, tiếng người vợ Ba Hoàng vang lên, như đang thở gấp:
- Chú bệnh nặng Hương à. Tai biến não. Cô vừa mới ở bệnh viện về đây. Cháu vào thăm chú được không? Cháu ghi đi, bệnh viện, số phòng... Cô về nhà lấy ít đồ đạc rồi trở vào liền.
Hương gác máy ngồi lặng đi một lúc, nghe có gì đổ vỡ trong lòng. Không thể tin được, dù biết rằng Ba Hoàng đã già rồi, người sống sót sau chiến tranh với đủ thứ bệnh tật trong người. Nhưng dù sao cũng thật không ngờ...
Hương vào đến bệnh viện đã thấy vợ Ba Hoàng ở đó, cố làm ra vẻ tươi tỉnh, còn cười nói nữa, nhưng mắt thì đỏ hoe. Ba Hoàng trông vẫn mập mạp, nhưng mặt tái xanh. Ông ngồi dựa vào chiếc gối kê ở đầu giường, hai tay đặt lên bụng, mắt mở lớn chăm chú nhìn vật gì đó ngoài cửa. Vợ Ba Hoàng kéo ghế cho Hương ngồi xuống bên cạnh.
Phòng bệnh khá rộng, chắc loại đặc biệt, có toa lét riêng, máy điều hòa không khí, cả ti vi, tủ lạnh, đầu máy video nữa. Như một phòng ở khách sạn.
- Chú bệnh mấy ngày rồi phải không? - Hương cúi xuống với Ba Hoàng - Sao chú không báo cho cháu biết?
Ba Hoàng làm thinh. Người vợ đáp thay:
- Chú mới tỉnh lại đó Hương à. Còn cô thì rối lên. Mấy bữa rày ở đây cũng ồn dữ lắm, đầy người của công ty vào thăm.
- ồn ào quá đổi! - Ba Hoàng bỗng nói - Như cái chợ vậy. Tôi chưa hết đâu!
- Mình nghỉ đi mình à - Người vợ nói.
- Tôi đang nghỉ đây, vì bệnh chớ không phải vì được về hưu - Ba Hoàng bỗng trở nên cáu gắt - Bao giờ tôi cũng bị trễ một chút.
- Hương kể chuyện gì cho chú nghe đi - Người vợ vẫn một mực dịu dàng.
- Có chuyện gì nó viết bài đăng báo hết rồi - Ba Hoàng vẫn dai dẳng - Nó viết về tôi, chính tôi đọc cũng không nhận ra. Hay tôi đã quên?
- Mình uống nước không?
- Sao không thấy đám bạn già của tôi đến thăm tôi, chỉ thấy toàn dân làm ăn mua bán như thế này?
- Mình có bảo em điện cho ai đâu?
- Chúng phải biết chớ. Là đồng đội chúng phải biết có người nào vừa ngã xuống. Hay chúng cũng quên hết rồi?
- Để em gọi điện cho mấy anh nghen?
- Thôi khỏi - Ba Hoàng bỗng ngắt ngang - Hương rót cho chú ly nước.
- Nước đây chú à.
Nhưng Hương bưng ly nước tới Ba Hoàng đã nhắm mắt lại, như đã ngủ. Người vợ thì thầm:
- Mấy hôm rày chú ngủ thức thất thường như vậy đó. Thôi chú ngủ được cũng khỏe. Cháu ở lại đây thay cô một chút được không? Cô chạy về coi cơm nước cho hai đứa nhỏ.
- Cháu có thể ở lại đây cả buổi chiều - Hương nói - Buổi tối cũng được. Có chuyện gì cần cô điện thoại lại cơ quan nhờ gọi cháu cũng được.
- Cô đi đây. Điện thoại ở đầu cầu thang cháu thấy chưa?
Vợ Ba Hòng đi rồi Hương ngồi trở xuống lấy sách ra đọc. Ba Hoàng vẫn ngủ. Cuốn sách nói về thân phận một người phụ nữ, cũng có tình yêu ghen tuông chết chóc nhưng Hương đọc không hiểu gì hết. Đó là người phụ nữ nào vậy? Hương gấp sách vừa lúc nghe tiếng Ba Hoàng nói, như nãy giờ ông không hề ngủ:
- Cô cháu về rồi à? Chú cháu ta nói chuyện một chút đi.
- Chú nghỉ đi chú à.
- Chú xong rồi. Đâu đó xong xuôi hết rồi. Chú chỉ bị đau đầu thôi, nó chỉ đánh chú một nhát thôi. Nhưng nhát thứ hai thì tiêu đời. Hôm nay chú phải nói chuyện với cháu.
- Chú kể chuyện cho cháu nghe hả?
- Cháu chưa viết về chú phải không, chú chưa có được nguyên một chương nào mà? Chú chưa muốn kể cho cháu nghe đâu nếu chú không bịnh như thế này. Cơn bịnh lại nhằm ngay trên đỉnh đầu.
- Chú chưa kể hết với cháu rồi sao?
- Chưa đâu. Cháu ngồi lại gần đây, câu chuyện dài đấy. Cháu tắt máy lạnh đi, mở cửa sổ kia ra. Vừa qua chú chỉ kể cháu nghe chuyện lúc mẹ cháu còn sống thôi. Mẹ cháu chết rồi những khó khăn tiếp theo sau không sao kể xiết. Lực lượng bị hao hụt, các đường dây bị chia cắt không làm sao tổ chức các trận đánh được. Bọn chú chỉ còn cách tản ra tìm chỗ tránh né, chờ thời cơ gầy dựng lại lực lượng. Chú được đưa đến một nhà, một ngôi biệt thự có khuôn viên bờ tường bao quanh, khá kín cổng cao tường là nơi ở lý tưởng cho những người hoạt động bí mật, tụi cảnh sát khó bất chợt đột nhập vào và mình cũng có cửa sau để thoát ra. Một cô giao liên đưa chú tới đó, báo sơ cho chú biết, nhà chỉ có hai vợ chồng già và một cô cháu gái học nội trú, không mấy khi về nhà. Chú được ở trong một phòng riêng cơm nước bưng tới nơi, một cô gái nhỏ người ở lo việc đó. Vậy là chú trở lại cuộc sống nhàn nhã, cảnh sống cơm bưng nước rót như một ông chủ cỡ nhỏ, như thuở trước khi chú đi làm cách mạng. Chẳng mấy chốc chú đã mập ra. Chú không lo gì cả, không nghĩ gì, cho đến một hôm tụi cảnh sát ập đến, ngay giữa trưa nên chú chỉ kịp trốn lên mái nhà. Không biết lộ từ đâu, nhất định không phải từ trong nhà. Từ trên máng xối chú nghe tụi cảnh sát đánh đập tra khảo hai ông bà già rồi bắt giải đi. Chú leo xuống và cô người ở khóc mếu máo với chú: "Chú làm gì người ta bắt hai ông bà cháu vậy?". Ngờ rằng tụi cảnh sát còn canh ngôi nhà và tương kế tựu kế chú ở lại luôn đó. Vả lại chú biết đi đâu bây giờ? Vậy là cuộc sống nhàn nhã lại tiếp tục, cô giao liên không thấy đến, chú chỉ còn đầu mối đó thôi. Có thể cô ta không hay biết gì cả, hoặc đã bị bắt, hoặc cũng sợ bị gài bẫy không dám tới. Giờ thì chú sống cuộc sống hoàn toàn cách biệt, không biết chuyện gì bên ngoài và cũng không biết phải làm gì. Chỉ còn biết chờ đợi thôi. Cả tháng trời như vậy trôi qua. Cho đến một hôm có tiếng chuông gọi cửa. Không phải cô giao liên mà là cô cháu gái chủ nhà. Như có một linh cảm nào đó chú không lánh mặt mà ra tiếp. Cô cháu gái học trường Tây, xinh đẹp duyên dáng một cách đáng khâm phục. Cô nói ngay khi bắt tay chú: "Tôi biết hết rồi. Cảnh sát đã thẩm vấn tôi. Tôi không liên can gì cả, tôi không hề biết chút gì về công việc làm của anh cũng như của hai ông bà tôi. Nhưng giờ tôi đã biết rồi thì anh cứ ở đây. Tôi sẽ ở với anh, được không?". Vậy là cuộc sống nhàn nhã tiếp tục, có thêm cô cháu gái. Suốt ngày chú và cô ấy ngồi trò chuyện, đọc sách, chơi cờ ca rô, ngồi ngó ra ngoài vườn cây kiểng bên ngoài. Chỉ như vậy thôi chớ không có gì hơn, cô gái không biết gì và chú cũng không dám nhờ cô đi móc nối chỗ này chỗ nọ. Cho đến một hôm lại có một chuyện nữa xảy ra. Cô gái có anh người yêu là một sĩ quan ở trường huấn luyện Thủ Đức, cô đã nói với chú ngay từ đầu và cũng nói là anh ta không biết nhà này, không khi nào cô mời anh ta đến đây. "Hai ông bà tôi không ưa anh ấy, chắc anh biết vì sao rồi", cô ấy nói. Nhưng rồi không biết sao anh ta biết được nhà này và anh ta đã đến đột ngột theo kiểu của những người trẻ tuổi, không phải vào cửa chính mà leo tường vào, chiếc xe giép đậu bên hông nhà. Cũng may anh ta đi một mình, tự lái xe lấy. Anh ta bắt gặp chú ngay tại phòng khách, chú không kịp phản ứng gì cả đành phải bắt tay chào hỏi. Nhưng đó là một thanh niên cực kỳ cởi mở, vui tính, dường như trên đời anh ta chẳng biết nghi ngờ điều gì. Sau khi nghe cô người yêu giới thiệu chú là "ông anh họ dưới quê lên chơi", anh ta liền bám lấy chú hỏi han đủ điều, rồi kể không thiếu gì chuyện về anh ta, nào anh ta đi lính mà chẳng coi cái nghề lính này ra cái gì, rằng gia đình anh ta có đủ tiền bạc quyền thế để rủ bỏ nó bất cứ lúc nào. Nói tóm lại anh ta đi lính "chỉ cho vui thôi". Anh ta chẳng có thiên kiến chánh trị gì, gặp thời chiến thì đi lính, không bên này thì bên kia, ở trong trại lính anh ta chỉ làm công việc huấn luyện, chỉ cách cầm súng bắn còn bắn ai và ở đâu anh ta không biết. Và giờ đây ra khỏi trại tuy bận đồ sĩ quan đi xe giép nhưng anh ta đã để lại tất cả trong trại, anh ta đang nghỉ phép đi thăm cô người yêu của mình. Và gặp chú đây anh ta rất thích. Chú là người lớn tuổi hiểu biết được chuyện vãn với chú anh ta lấy làm hân hạnh vô cùng. Anh ta mê chú ra mặt. Anh ta ngồi chồm tới bỏ cô người yêu của mình lại sau lưng bắt chú kể chuyện cho anh ta nghe và trong lúc nghĩ ra đủ chuyện để kể chú bỗng nghĩ: có thể lợi dụng anh chàng sĩ quan nông nổi đi tìm một "bãi đáp" chăng? Rồi chú quyết định: phải liều lĩnh thôi, không có cơ hội nào tốt hơn đâu. Chú liền ngõ lời muốn đi thăm một vài nơi trong thành phố và anh ta vui vẻ đồng ý ngay. Cô gái cũng vui khi thấy anh người yêu của mình lao vào một cuộc phiêu lưu mới. Thế là chú và anh chàng sĩ quan ra đi đến những nơi cơ sở của chú nhưng không nơi nào chú liên hệ được với ai, cũng không biết được thêm tin tức gì. Đó là những năm cực kỳ khó khăn, như chú đã nói, cơ sở ta tan rã hầu hết. Cuối cùng chú quyết định: đi vào xóm Năm Từng. Chú chưa bao giờ đi vào đó cả, giờ đây mẹ cháu đã chết rồi chú không hy vọng tìm được mối liên hệ nào. Chú chỉ muốn nhìn lại chỗ mẹ cháu đã ở thôi. Anh chàng sĩ quan có thể theo chú bất cứ nơi nào. Chú nói nghe ở đó có gà nòi muốn mua vài con về quê đá chơi. Chiếc xe giép đậu lại bên ngoài chú và anh chàng sĩ quan xăn quần đi vào. Chú hỏi người này người kia chỗ bán gà nòi. Nghe nói ở đây gà nòi đá hay lắm tướng Kỳ đã từng sục sạo vào đây. Nhưng người ta lắc đầu: không ai ở đây nuôi gà nòi cả, chỉ nuôi chó sủa cho vui thôi. Chú vẫn dẫn anh chàng sĩ quan đi riết vào. Có một đám con nít bu theo sau chỉ chỏ cười giỡn với nhau: "Có một ông lính đi với một ông Tây". Hẳn bộ dạng anh chàng sĩ quan trông lạ lắm. Chú cũng thế. Tuy chú là người Sài Gòn, đã từng chiến đấu nhưng chưa bao giờ vào một xóm như thế này. Cuối cùng rồi chú cũng tìm đến được nhà bà Tư. Hồi đó bà cũng già rồi, như không bao giờ bà là con gái cả. Chú hét vào tai bà chuyện gà nòi. Bà nhìn chú trân trân như linh cảm chuyện gì rồi hai giọt nước mắt từ từ chảy lăn trên má.
"Thằng em tôi chết rồi phải không?". Bà thì thầm hỏi.
Chú ầm lấy tay bà xiết mạnh, không nói được gì cả.
"Nó chết ra sao?". Bà hỏi tiếp. "Ông không kể được với tôi hả? Tôi là chị nó, cũng như là mẹ, ông giấu tôi nữa sao?".
Chú không thể nói được gì, chú không biết cách nói trong những trường hợp như thế này.
"Thôi ông khỏi cần kể cũng được". Bà Tư nói. "Ông cũng đừng an ủi tôi. Tụi tôi ở đây quen chịu đựng những chuyện như vậy rồi. Ông coi ao rau muống đầy xương cốt dưới kia kìa".
Chú và anh chàng sĩ quan ra về. Đó là lần đầu tiên trong đời chú thấy khổ tâm, thấy mình xa cách với mọi người.
Chú trở về ngôi biệt thự chỉ mấy ngày sau thoát được ra ngoài. Hoàn toàn do tình cờ. Một bữa chú dòm ra ngoài đường chợt thấy Sáu Hải đi ngang.
Cậu ta trở về nhà thấy có cảnh sát lố nhố trước cửa, thế là cậu ta cũng đi lang thang như chú. Chú đi ra theo cậu ta, cũng đi lang thang thôi nhưng dù sao cũng có được hai người. Chẳng bao lâu tụi chú liên lạc được với tổ chức đợi tình hình khá hơn lại thành lập đội biệt động tiếp tục chiến đấu, nhưng chú thấy mình không còn như trước nữa, nếu không có cháu dưới Long Xuyên không biết chú sống và chiến đấu như thế nào...



Hương đi vào trong xóm Năm Từng. Phải làm rõ chuyện xương cốt với tay út Mặt Mâm mới được. Không biết sao Hương phải dính líu với nhân vật này. Nước vẫn chảy róc rách theo các con hẻm, ao rau muống vẫn xanh mướt. Đã quen đường Hương đi thẳng vào nhà bà Tư. Bà vẫn ngồi đó ở hàng hiên như chờ đợi Hương, đôi mắt mờ đục nhưng lại như nhìn thấy Hương từ xa:

- Con Lan đi đâu rồi! Nó cứ đi rột rẹt suốt ngày. Nó ở bên nhà thằng út Mặt Mâm nhưng tối qua ngủ bên này. Nó nói con bảo như vậy. Nó nhờ bà tiếp nấu cơm nhưng mắt mũi bà như vầy còn nó không biết làm gì cả, đi chợ mua toàn cá ươn nấu cơm hết sống tới khét. Con gái thời nay như vậy đó. Con đang viết bài về chuyện xương cốt gì đó phải không? Thằng út Mặt Mâm đọc cho bà nghe, bắt con Lan cùng nghe, khoe là con có viết về nó trong đó. Cái quân đầu trộm đuôi cướp tốn chữ nghĩa với nó làm gì? Nó bỏ trốn rồi không biết có chuyện gì. Ngữ đó không chết trong tù cũng chết ở đầu đường xó chợ thôi. Nhưng gẫm ra cũng thương nó. Lăn lóc một mình như nó không sống bằng nghề đào tường khoét vách thì sống bằng nghề gì? Bà sẽ đốt nhà nó, nhưng bà cũng sẽ đốt cho nó một cây nhang. Nghe nói nó bỏ trốn vì làm mất cái gì đó.

- Mất cái gì? - Hương hỏi, nhưng bà Tư không nghe thấy tiếp tục câu chuyện:

- Chuyện mồ mả xương cốt là chuyện thiêng liêng con viết bài chữ nghĩa phải cho cẩn thận. Hồi bà mới về đây ao rau muống này còn đầy xương cốt bà bèn đốt nguyên một bó nhang khấn có vong hồn nào linh thiêng phù hộ để bà mần ăn được khấm khá nuôi thằng em bà lớn lên. Nhưng chẳng thấy có vong hồn nào cả chỉ thấy có một ông già khô đét như con mắm đến che một cái chòi ngồi xếp bằng một chỗ như ông phật sống. Bà nói: "Ông đến đây giành ao rau muống của tôi hả?". Ông già đáp: "Tôi không giành giựt gì đâu, tôi không ăn rau muống của bà đâu". "Vậy ông ăn cái gì?", bà hỏi. "Tôi ăn đất sét". Ông già đáp, rồi nói tiếp. "Để cho nặng bụng. Coi nè bà thấy tôi ngồi vững vàng không?". Ông ta ngồi vững lắm, như thớt cối xay vậy. Cho đến một buổi sáng có người đi ngang thấy ông ta không còn thở nữa. Vậy là ông ta tới đây để tìm chỗ chết, như voi già về bãi nghĩa địa của mình vậy. Người ông ta khô đét không thấy bốc mùi gì cả, cả mấy ngày sau cũng vậy, tưởng chừng không cần đem chôn cũng được. Ai nấy đi qua đều chắp tay khấn vái, còn bà thì ôm thằng Mạnh khóc ròng...

- Bà ơi, sao bà cứ kể chuyện cực chuyện khổ không vậy?

- Chuyện sung sướng tao để dành cho tụi bây. Con à phải biết những chuyện như vậy để thấy mình được sống là phước đức lắm rồi. Ông già chết rồi người ta vẫn cứ kéo đến dân tha phương cầu thực trốn xâu lậu thuế, lính đào ngủ, thợ đánh chủ, tù trốn trại và vô số con nít không cha không mẹ kéo thành từng đàn ban đêm chúng ngủ đâu không biết ban ngày túa ra đi lục lọi trong các đống rác kêu chí chóe như bầy chuột. Và rồi lâu lâu lại thấy một cái xác nổi lên trên mặt ao, trương phềnh ra, không thể nào biết được tên tuổi gốc gác xương thịt cứ thế rả dần ra làm phân bón cho ao rau muống mọc lên xanh mướt. Như người chết nuôi người sống vậy. Thằng Mạnh cứ khóc ri rỉ suốt ngày, khóc chán rồi chơi với cái cán chổi, bà cắt rau muống bó thành từng bó đem ra chợ bán, mười bó mua được một lon gạo, mười lăm bó mua được một con khô. Thằng Mạnh chỉ khóc chớ không nói gì cả, nó đã bốn tuổi rồi mà không biết nói bà ngỡ nó bị câm nhưng không phải, cho tới sau này lớn lên rồi chết đi nó cũng không nói được mấy tiếng...

- Bà nói đằng tòa nhà mất cái gì? - Hương hỏi cốt để ngắt ngang câu chuyện không biết kéo dài lê thê tới đâu. Nhưng bà Tư như không nghe thấy gì nữa trở lại dáng ngồi im lặng như cũ. Hương cũng ngồi im một bên cho đến khi Lan về tới.

- Em đi đâu? - Hương hỏi - Em nấu cơm sao bỏ đi hoài vậy?

- Em đi có công việc - Lan nghiêm nghị nói - Anh út Mặt Mâm muốn gặp chị đó.

- ủa, anh ta bỏ trốn rồi mà? Gặp chị trên Tây Nguyên hả? Có chuyện gì vậy?

- Em không biết. Anh ấy sẽ về đây gặp chị rồi trở lên trên đó.

- Chừng nào?

- Em không biết. Anh ấy sẽ báo về hẹn chị một chỗ nào đó anh sẽ đến gặp chị kể cho chị nghe một chuyện.

- Trời ơi làm gì mà hình sự quá vậy? Anh ta kể chuyện gì?

- Đã nói em không biết mà. Anh ấy sẽ kể một lần rồi thôi anh ấy trở lên Tây Nguyên cất một cái chòi ở một góc rừng cạo đầu đổi tên họ để không còn ai biết tới anh ấy nữa. Hay em đi theo anh ấy hả chị?

- Em đừng có khùng.

- Thật mà, em chán thành phố này rồi. Em sẽ làm vợ anh ấy hoặc anh ấy gả em cho ai cũng được, miễn em có được tấm chồng có được căn nhà đẻ được đứa con.

- Em khùng quá đi! Đằng tòa nhà mất cái gì?

- Mất xương. Mớ xương cốt đào được mất hết rồi. Tự dưng mất hết. Anh út Mặt Mâm đã bỏ trốn, người thợ già mặt rổ gác thay nói không biết gì cả, ông không được giao giữ mấy cái đó. Nhưng ông nói ông cũng biết ai lấy rồi.

- Tay út Mặt Mâm hả?

- "Còn ai ngoài thứ trộm cắp ấy", ông thợ già nói như vậy. Chắc cũng đúng như vậy chị à, có lần em nghe anh út Mặt Mâm nói: "Tôi đã từng biết nhiều người trong đội biệt động, đã chứng kiến họ sống và chết như thế nào. Chỉ mình tôi biết thôi nên bí mật này phải được giữ kín, xương cốt phải trở về với đất không còn lại dấu vết gì".

- Vậy tại sao bây giờ anh ta muốn kể với chị?

- Anh ấy nói còn mang ơn mẹ chị chưa trả được.

- Ơn gì?

- Ơn học chữ.

- Anh ta có học được chữ nào không?

- Anh ấy nói anh ấy rất ân hận do vậy ơn với mẹ chị càng thêm sâu nặng.

- Em đừng nghe lời anh ta - Hương cười nói mà nghe cay cay ở mắt - Anh ta đang diễn tuồng cải lương đó. Chị sẽ gặp anh ta nhưng anh ta có kể gì chị chỉ tin một nửa thôi. Bây giờ em đi ăn phở với chị đi.

- Em đang bận nấu cơm. Em cũng không muốn đi ra ngoài nữa. Em vừa gặp thằng du côn lò đường chị à.

- Thôi mà em tưởng tượng ra làm chi.

- Thật mà! Em không nhìn thấy nó nhưng em biết chắc nó đang đi theo sau em. Còn ai ngoài nó rình mò em?

- Em thật quá kỳ!

- Nó theo em chi vậy? Nó muốn giết em hả? Hay nó thương em?

- Em muốn nó thương em hả?

- Em không muốn, nhưng chị thấy em phải tính sao? - Lan bỗng nổi giận không biết với ai - Chị thì lo gì nữa, chị xinh đẹp học hành giỏi giang thiếu gì người thương chị. Việt kiều nước ngoài còn muốn lấy chị. Còn chị coi thân em nè, lấy anh út Mặt Mâm chị không cho còn lấy người khác em biết tìm ở đâu?

Lan đứng phắt dậy bỏ đi vào trong nhà. Hương ngồi lại một lúc với bà Tư rồi đến tòa soạn báo Minh Thu tìm người tán chuyện. Không có Minh Thu ở đó. Đám phóng viên con trai vây lấy Hương om sòm tán tụng:

- Chào người đẹp lạnh lùng! Nữ phóng viên được xếp hạng viết bài ào ào được tổng biên tập cưng chiều, nhưng gả chồng thì tổng biên tập không chịu. Vậy nên người đẹp mới phải ở chung phòng với nữ phóng viên báo tụi này. Nhưng hai người con gái ngủ chung giường thì ra làm sao?

Các câu trên đùa cứ thế tới tấp Hương ngồi ưỡn thẳng người chịu đựng, cảm thấy ấm áp dễ chịu với không khí quen thuộc của một tòa soạn báo như thế này. Các câu chuyện có cái gì đó nông nổi phù phiếm nhưng tự nhiên thân tình. Vả chăng Hương cũng cần nghỉ ngơi thoải mái một chút. Thiên phóng sự về mẹ Hương coi như gần xong rồi, những hài cốt từ đất lại trở về với đất rồi. Một anh chàng phóng viên mặt non choẹt, chừng trên hai mươi một chút nhưng cứ "anh em" với Hương thật ngọt ngào:

- Em đi công tác chung với anh về tỉnh không? Vui lắm! Có nhiều cái hay lắm!

- Mời mọc cái kiểu gì vậy? - Hương cười nói.

- Không sao cả, nghề nghiệp là thiêng liêng - Anh ta nói - Và cũng thật tiện lợi: em có thể đi chung chiếc xe gắn máy phân phối lớn của anh. Cho gần gũi với quần chúng. Nhưng ngủ ở khách sạn thì phải ngủ phòng riêng. Mình đâu có giấy đăng ký kết hôn?

Hương lắc đầu cười, anh ta bỗng thò từ đâu ra một miếng kẹo cao su đưa cho Hương:

- Ăn đi em! Ăn đi cho thơm tho cuộc đời!

Đám phóng viên con trai thôi không chú ý tới Hương nữa quay ra tán chuyện với nhau, thôi thì đủ thứ chuyện trên đời nào ông này thôi giữ chức ông kia tham nhũng, nhiệm kỳ này ai vào ai ra. Rồi chuyển sang tình hình thế giới chuyện chính trị đa cực đa đảng, phóng vệ tinh, cháy rừng, lụt lội, bà công nương nọ bị chụphình lén thấy rõ đùi, phía trên một chút.

Hương bỏ đi không ai hay cả. Ra ngoài đường đứng ngẩn ngơ một lúc Hương quyết định không về nhà hôm nay, tìm đến các tòa soạn báo để tìm người tán chuyện Hương quen hầu hết các tòa soạn báo. Nhưng không ở tòa soạn nào Hương được gặp người quen cả, tòa soạn này bận họp, tòa soạn kia vắng tanh. Thế là Hương cứ chạy lông nhông ngoài đường, chiếc xe gắn máy cà tàng long lên xồng xộc như con bò cạp lửa. Có một con hẻm quen quen hiện ra trước mặt. Hình như có một con bạn ở đây. Hương rẻ ngoặc vào hóa ra con hẻm lạ hoắc nhưng Hương cứ bướng bỉnh đi tới. Con hẻm cứ rộng dần ra, cuối cùng Hương lọt vào một khu cư xá rộng mênh mông đường sá xẻ ngang dọc vuông vức như bàn cờ chẳng thấy ghi tên đường nên Hương không biết mình đang ở đâu. Đói bụng! Không cần coi đồng hồ Hương cũng biết đã quá mười hai giờ rồi. Ăn cơm cái đã! Hương ghé vào một quán cơm bình dân kêu dĩa cơm thịt kho tép rang ăn vẫn chưa thấy no, ăn thêm tô bún bò quán bên cạnh nữa. Người đàn bà bán cơm có đứa con gái ba bốn tuổi thật dễ thương đi lẩm đẩm dưới chân mẹ rồi đến đứng nhìn Hương đăm đăm. Hương nắm lấy tay nó thì nó đẩy ra. "Cô thương mà con", người mẹ nói. Hương kiên trì một lúc cũng nắm được tay nó nhưng khi bồng nó lên thì nó khóc ré khiến Hương phải đặt nó trở xuống trả tiền đẩy xe ra chạy đi.

Thoát ra khỏi được cư xá Hương thấy mệt nhoài đành phải chạy thẳng về cơ quan. Buổi trưa tòa soạn nghỉ việc nhưng cô trực điện thoại vẫn còn đó đưa cho Hương một dọc những số điện thoại nhờ kêu gọi lại. Dĩ nhiên đầu tiên là Minh Thu. Cô nàng phóng viên này có thể liên hệ với bất cứ ai ở bất cứ nơi nào với những phương tiện thông tin hiện đại, kể cả dùng vệ tinh. Nhưng chắc chẳng có chuyện gì quan trọng, có thể bỏ qua. Kế là Tân. Chắc cũng báo ngày về Mỹ thôi. Nhưng cũng nên gọi thử coi. Đúng, Tân sẽ bay vào thứ năm tuần sau, chuyến bay thường lệ đi Mỹ. "Em không cần phải tiễn anh - Tân nói - Nhưng về bên Mỹ anh sẽ thường xuyên viết thư cho em, anh không chịu để mất em đâu". Hương không nói gì cả, im lặng chờ cho đến khi Tân gác máy. Hai số tiếp theo là của hai phóng viên quen, chắc hẹn đi viết bài thôi. Hương chưa muốn viết gì trong lúc này, trừ có chuyện phân công đặc biệt của ban biên tập.

Số cuối cùng của Ba Hoàng, số ở nhà. Hương bỗng linh cảm có chuyện gì không may. Chưa bao giờ Ba Hoàng cho số điện thoại ở nhà cho Hương cả. Ba Hoàng không về nhà buổi trưa bao giờ. Hương quay số gọi, tiếng người vợ Ba Hoàng vang lên, như đang thở gấp:

- Chú bệnh nặng Hương à. Tai biến não. Cô vừa mới ở bệnh viện về đây. Cháu vào thăm chú được không? Cháu ghi đi, bệnh viện, số phòng... Cô về nhà lấy ít đồ đạc rồi trở vào liền.

Hương gác máy ngồi lặng đi một lúc, nghe có gì đổ vỡ trong lòng. Không thể tin được, dù biết rằng Ba Hoàng đã già rồi, người sống sót sau chiến tranh với đủ thứ bệnh tật trong người. Nhưng dù sao cũng thật không ngờ...

Hương vào đến bệnh viện đã thấy vợ Ba Hoàng ở đó, cố làm ra vẻ tươi tỉnh, còn cười nói nữa, nhưng mắt thì đỏ hoe. Ba Hoàng trông vẫn mập mạp, nhưng mặt tái xanh. Ông ngồi dựa vào chiếc gối kê ở đầu giường, hai tay đặt lên bụng, mắt mở lớn chăm chú nhìn vật gì đó ngoài cửa. Vợ Ba Hoàng kéo ghế cho Hương ngồi xuống bên cạnh.

Phòng bệnh khá rộng, chắc loại đặc biệt, có toa lét riêng, máy điều hòa không khí, cả ti vi, tủ lạnh, đầu máy video nữa. Như một phòng ở khách sạn.

- Chú bệnh mấy ngày rồi phải không? - Hương cúi xuống với Ba Hoàng - Sao chú không báo cho cháu biết?

Ba Hoàng làm thinh. Người vợ đáp thay:

- Chú mới tỉnh lại đó Hương à. Còn cô thì rối lên. Mấy bữa rày ở đây cũng ồn dữ lắm, đầy người của công ty vào thăm.

- ồn ào quá đổi! - Ba Hoàng bỗng nói - Như cái chợ vậy. Tôi chưa hết đâu!

- Mình nghỉ đi mình à - Người vợ nói.

- Tôi đang nghỉ đây, vì bệnh chớ không phải vì được về hưu - Ba Hoàng bỗng trở nên cáu gắt - Bao giờ tôi cũng bị trễ một chút.

- Hương kể chuyện gì cho chú nghe đi - Người vợ vẫn một mực dịu dàng.

- Có chuyện gì nó viết bài đăng báo hết rồi - Ba Hoàng vẫn dai dẳng - Nó viết về tôi, chính tôi đọc cũng không nhận ra. Hay tôi đã quên?

- Mình uống nước không?

- Sao không thấy đám bạn già của tôi đến thăm tôi, chỉ thấy toàn dân làm ăn mua bán như thế này?

- Mình có bảo em điện cho ai đâu?

- Chúng phải biết chớ. Là đồng đội chúng phải biết có người nào vừa ngã xuống. Hay chúng cũng quên hết rồi?

- Để em gọi điện cho mấy anh nghen?

- Thôi khỏi - Ba Hoàng bỗng ngắt ngang - Hương rót cho chú ly nước.

- Nước đây chú à.

Nhưng Hương bưng ly nước tới Ba Hoàng đã nhắm mắt lại, như đã ngủ. Người vợ thì thầm:

- Mấy hôm rày chú ngủ thức thất thường như vậy đó. Thôi chú ngủ được cũng khỏe. Cháu ở lại đây thay cô một chút được không? Cô chạy về coi cơm nước cho hai đứa nhỏ.

- Cháu có thể ở lại đây cả buổi chiều - Hương nói - Buổi tối cũng được. Có chuyện gì cần cô điện thoại lại cơ quan nhờ gọi cháu cũng được.

- Cô đi đây. Điện thoại ở đầu cầu thang cháu thấy chưa?

Vợ Ba Hòng đi rồi Hương ngồi trở xuống lấy sách ra đọc. Ba Hoàng vẫn ngủ. Cuốn sách nói về thân phận một người phụ nữ, cũng có tình yêu ghen tuông chết chóc nhưng Hương đọc không hiểu gì hết. Đó là người phụ nữ nào vậy? Hương gấp sách vừa lúc nghe tiếng Ba Hoàng nói, như nãy giờ ông không hề ngủ:

- Cô cháu về rồi à? Chú cháu ta nói chuyện một chút đi.

- Chú nghỉ đi chú à.

- Chú xong rồi. Đâu đó xong xuôi hết rồi. Chú chỉ bị đau đầu thôi, nó chỉ đánh chú một nhát thôi. Nhưng nhát thứ hai thì tiêu đời. Hôm nay chú phải nói chuyện với cháu.

- Chú kể chuyện cho cháu nghe hả?

- Cháu chưa viết về chú phải không, chú chưa có được nguyên một chương nào mà? Chú chưa muốn kể cho cháu nghe đâu nếu chú không bịnh như thế này. Cơn bịnh lại nhằm ngay trên đỉnh đầu.

- Chú chưa kể hết với cháu rồi sao?

- Chưa đâu. Cháu ngồi lại gần đây, câu chuyện dài đấy. Cháu tắt máy lạnh đi, mở cửa sổ kia ra. Vừa qua chú chỉ kể cháu nghe chuyện lúc mẹ cháu còn sống thôi. Mẹ cháu chết rồi những khó khăn tiếp theo sau không sao kể xiết. Lực lượng bị hao hụt, các đường dây bị chia cắt không làm sao tổ chức các trận đánh được. Bọn chú chỉ còn cách tản ra tìm chỗ tránh né, chờ thời cơ gầy dựng lại lực lượng. Chú được đưa đến một nhà, một ngôi biệt thự có khuôn viên bờ tường bao quanh, khá kín cổng cao tường là nơi ở lý tưởng cho những người hoạt động bí mật, tụi cảnh sát khó bất chợt đột nhập vào và mình cũng có cửa sau để thoát ra. Một cô giao liên đưa chú tới đó, báo sơ cho chú biết, nhà chỉ có hai vợ chồng già và một cô cháu gái học nội trú, không mấy khi về nhà. Chú được ở trong một phòng riêng cơm nước bưng tới nơi, một cô gái nhỏ người ở lo việc đó. Vậy là chú trở lại cuộc sống nhàn nhã, cảnh sống cơm bưng nước rót như một ông chủ cỡ nhỏ, như thuở trước khi chú đi làm cách mạng. Chẳng mấy chốc chú đã mập ra. Chú không lo gì cả, không nghĩ gì, cho đến một hôm tụi cảnh sát ập đến, ngay giữa trưa nên chú chỉ kịp trốn lên mái nhà. Không biết lộ từ đâu, nhất định không phải từ trong nhà. Từ trên máng xối chú nghe tụi cảnh sát đánh đập tra khảo hai ông bà già rồi bắt giải đi. Chú leo xuống và cô người ở khóc mếu máo với chú: "Chú làm gì người ta bắt hai ông bà cháu vậy?". Ngờ rằng tụi cảnh sát còn canh ngôi nhà và tương kế tựu kế chú ở lại luôn đó. Vả lại chú biết đi đâu bây giờ? Vậy là cuộc sống nhàn nhã lại tiếp tục, cô giao liên không thấy đến, chú chỉ còn đầu mối đó thôi. Có thể cô ta không hay biết gì cả, hoặc đã bị bắt, hoặc cũng sợ bị gài bẫy không dám tới. Giờ thì chú sống cuộc sống hoàn toàn cách biệt, không biết chuyện gì bên ngoài và cũng không biết phải làm gì. Chỉ còn biết chờ đợi thôi. Cả tháng trời như vậy trôi qua. Cho đến một hôm có tiếng chuông gọi cửa. Không phải cô giao liên mà là cô cháu gái chủ nhà. Như có một linh cảm nào đó chú không lánh mặt mà ra tiếp. Cô cháu gái học trường Tây, xinh đẹp duyên dáng một cách đáng khâm phục. Cô nói ngay khi bắt tay chú: "Tôi biết hết rồi. Cảnh sát đã thẩm vấn tôi. Tôi không liên can gì cả, tôi không hề biết chút gì về công việc làm của anh cũng như của hai ông bà tôi. Nhưng giờ tôi đã biết rồi thì anh cứ ở đây. Tôi sẽ ở với anh, được không?". Vậy là cuộc sống nhàn nhã tiếp tục, có thêm cô cháu gái. Suốt ngày chú và cô ấy ngồi trò chuyện, đọc sách, chơi cờ ca rô, ngồi ngó ra ngoài vườn cây kiểng bên ngoài. Chỉ như vậy thôi chớ không có gì hơn, cô gái không biết gì và chú cũng không dám nhờ cô đi móc nối chỗ này chỗ nọ. Cho đến một hôm lại có một chuyện nữa xảy ra. Cô gái có anh người yêu là một sĩ quan ở trường huấn luyện Thủ Đức, cô đã nói với chú ngay từ đầu và cũng nói là anh ta không biết nhà này, không khi nào cô mời anh ta đến đây. "Hai ông bà tôi không ưa anh ấy, chắc anh biết vì sao rồi", cô ấy nói. Nhưng rồi không biết sao anh ta biết được nhà này và anh ta đã đến đột ngột theo kiểu của những người trẻ tuổi, không phải vào cửa chính mà leo tường vào, chiếc xe giép đậu bên hông nhà. Cũng may anh ta đi một mình, tự lái xe lấy. Anh ta bắt gặp chú ngay tại phòng khách, chú không kịp phản ứng gì cả đành phải bắt tay chào hỏi. Nhưng đó là một thanh niên cực kỳ cởi mở, vui tính, dường như trên đời anh ta chẳng biết nghi ngờ điều gì. Sau khi nghe cô người yêu giới thiệu chú là "ông anh họ dưới quê lên chơi", anh ta liền bám lấy chú hỏi han đủ điều, rồi kể không thiếu gì chuyện về anh ta, nào anh ta đi lính mà chẳng coi cái nghề lính này ra cái gì, rằng gia đình anh ta có đủ tiền bạc quyền thế để rủ bỏ nó bất cứ lúc nào. Nói tóm lại anh ta đi lính "chỉ cho vui thôi". Anh ta chẳng có thiên kiến chánh trị gì, gặp thời chiến thì đi lính, không bên này thì bên kia, ở trong trại lính anh ta chỉ làm công việc huấn luyện, chỉ cách cầm súng bắn còn bắn ai và ở đâu anh ta không biết. Và giờ đây ra khỏi trại tuy bận đồ sĩ quan đi xe giép nhưng anh ta đã để lại tất cả trong trại, anh ta đang nghỉ phép đi thăm cô người yêu của mình. Và gặp chú đây anh ta rất thích. Chú là người lớn tuổi hiểu biết được chuyện vãn với chú anh ta lấy làm hân hạnh vô cùng. Anh ta mê chú ra mặt. Anh ta ngồi chồm tới bỏ cô người yêu của mình lại sau lưng bắt chú kể chuyện cho anh ta nghe và trong lúc nghĩ ra đủ chuyện để kể chú bỗng nghĩ: có thể lợi dụng anh chàng sĩ quan nông nổi đi tìm một "bãi đáp" chăng? Rồi chú quyết định: phải liều lĩnh thôi, không có cơ hội nào tốt hơn đâu. Chú liền ngõ lời muốn đi thăm một vài nơi trong thành phố và anh ta vui vẻ đồng ý ngay. Cô gái cũng vui khi thấy anh người yêu của mình lao vào một cuộc phiêu lưu mới. Thế là chú và anh chàng sĩ quan ra đi đến những nơi cơ sở của chú nhưng không nơi nào chú liên hệ được với ai, cũng không biết được thêm tin tức gì. Đó là những năm cực kỳ khó khăn, như chú đã nói, cơ sở ta tan rã hầu hết. Cuối cùng chú quyết định: đi vào xóm Năm Từng. Chú chưa bao giờ đi vào đó cả, giờ đây mẹ cháu đã chết rồi chú không hy vọng tìm được mối liên hệ nào. Chú chỉ muốn nhìn lại chỗ mẹ cháu đã ở thôi. Anh chàng sĩ quan có thể theo chú bất cứ nơi nào. Chú nói nghe ở đó có gà nòi muốn mua vài con về quê đá chơi. Chiếc xe giép đậu lại bên ngoài chú và anh chàng sĩ quan xăn quần đi vào. Chú hỏi người này người kia chỗ bán gà nòi. Nghe nói ở đây gà nòi đá hay lắm tướng Kỳ đã từng sục sạo vào đây. Nhưng người ta lắc đầu: không ai ở đây nuôi gà nòi cả, chỉ nuôi chó sủa cho vui thôi. Chú vẫn dẫn anh chàng sĩ quan đi riết vào. Có một đám con nít bu theo sau chỉ chỏ cười giỡn với nhau: "Có một ông lính đi với một ông Tây". Hẳn bộ dạng anh chàng sĩ quan trông lạ lắm. Chú cũng thế. Tuy chú là người Sài Gòn, đã từng chiến đấu nhưng chưa bao giờ vào một xóm như thế này. Cuối cùng rồi chú cũng tìm đến được nhà bà Tư. Hồi đó bà cũng già rồi, như không bao giờ bà là con gái cả. Chú hét vào tai bà chuyện gà nòi. Bà nhìn chú trân trân như linh cảm chuyện gì rồi hai giọt nước mắt từ từ chảy lăn trên má.

"Thằng em tôi chết rồi phải không?". Bà thì thầm hỏi.

Chú ầm lấy tay bà xiết mạnh, không nói được gì cả.

"Nó chết ra sao?". Bà hỏi tiếp. "Ông không kể được với tôi hả? Tôi là chị nó, cũng như là mẹ, ông giấu tôi nữa sao?".

Chú không thể nói được gì, chú không biết cách nói trong những trường hợp như thế này.

"Thôi ông khỏi cần kể cũng được". Bà Tư nói. "Ông cũng đừng an ủi tôi. Tụi tôi ở đây quen chịu đựng những chuyện như vậy rồi. Ông coi ao rau muống đầy xương cốt dưới kia kìa".

Chú và anh chàng sĩ quan ra về. Đó là lần đầu tiên trong đời chú thấy khổ tâm, thấy mình xa cách với mọi người.

Chú trở về ngôi biệt thự chỉ mấy ngày sau thoát được ra ngoài. Hoàn toàn do tình cờ. Một bữa chú dòm ra ngoài đường chợt thấy Sáu Hải đi ngang.

Cậu ta trở về nhà thấy có cảnh sát lố nhố trước cửa, thế là cậu ta cũng đi lang thang như chú. Chú đi ra theo cậu ta, cũng đi lang thang thôi nhưng dù sao cũng có được hai người. Chẳng bao lâu tụi chú liên lạc được với tổ chức đợi tình hình khá hơn lại thành lập đội biệt động tiếp tục chiến đấu, nhưng chú thấy mình không còn như trước nữa, nếu không có cháu dưới Long Xuyên không biết chú sống và chiến đấu như thế nào...