hồi thứ ba mươi ba

Trương Long, Triệu Hổ bắt người bán rau dẫn đi thì dân buôn bán trong chợ ai nấy đều than rằng:
- Tội nghiệp cho chàng Quách Hải Thọ nhà thì nghèo, mẹ thì già nua lại bị tật nguyền, mỗi ngày phải đi bán rau để
nuôi mẹ. Dù nghèo nàn nhưng ăn ở với mẹ rất có hiếu, nên bà con gọi anh ta là Quách hiếu tử. Con người lương thiện như vậy không biết vì lẽ gì mà Bao lão gia lại bắt nó. Điều này làm cho chúng ta rất thương tâm.
Nhiều người rủ nhau đến Nhạc miễu để xin cho Quách
Hải Thọ khỏi tội.
Lúc Trương Long, Triệu Hổ bắt Quách Hải Thọ dẫn đến Nhạc miếu thì thưa với Bao Công rằng:
- Chúng tôi đã bắt được Lạc mạo phong dẫn về đây.
Bao Công khiến dẫn vào. Quách Hải Thọ nói:
- Tôi là người dân lương thiện, sao lại bắt tôi?
Bao Công xem tướng mạo Quách Hải Thọ thấy có vẻ đoan trang anh dũng thì thầm nghĩ:
- Việc này ta làm không phải, vì chỉ rớt mão mà làm cho người ta khổ sở như vầy thật không nên. Tuy vậy cũng nên hỏi thử người này là ai.
Nghĩ như vậy nên làm bộ nổi giận nạt lớn nói:
- Gã kia! Ngươi có phải là Lạc mạo phong không? Sao đến trước mặt ta mà không chịu quỳ.
Gã bán rau thưa:
- Tôi không phải là Lạc mạo phong. Tôi tên Quách Hải Thọ, từ nhỏ đến lớn ở tại xứ này. Gia đình chỉ có một mẹ không có nhà ở, phải ở trong một lò gạch. Khi tôi còn nhỏ mẹ tôi đi xin ăn mà nuôi tôi, đến chừng tôi mười lăm tuổi thì tôi bị mù mắt, không đi được. Từ ấy đến nay tôi chuyên nghề trồng rau đem ra chợ mà bán đặng nuôi mẹ tôi. Đến nay tôi mười chín tuổi, vẫn với nghề bán rau nuôi mẹ, chớ không có tội lỗi chi, chẳng biết vì ý gì mà lão gia lại sai người bắt tôi dẫn về đây.
Quách Hải Thọ nói vừa dứt lời thì thấy dân chúng trong vùng kéo đến tỏ ý là Quách Hải Thọ đã bị bắt oan.
Bao Công thấy vậy nói với dân chúng trong vùng:
- Các ngươi cứ về đi, ta chỉ hỏi qua người này thôi, không có làm tội ai hết.
Dân chúng nghe nói mới chịu kéo nhau ra về.
Bao Công nói với Quách Hải Thọ:
- Ta ra lệnh tìm bắt Lạc mạo phong song chúng nó bắt lầm ngươi dẫn về đây. Nay ta biết mi là người có hiếu với mẹ nên ta cho ngươi năm lượng bạc đặng đem về nuôi mẹ.
Quách Hải Thọ mừng rỡ lạy tạ lui ra, quảy gánh rau trở về lò gạch.
Vừa bước vào chàng đã gọi lớn.
- Mẹ ơi! Con đã về đây.
Mẹ Quách Hải Thọ nghe tiếng kêu lật đật hỏi:
- Sao hôm nay con về sớm như vậy?
Quách Hải Thọ liền thuật đầu đuôi câu chuyện cho mẹ chàng nghe.
Mẹ chàng hỏi:
- Ông ấy làm quan chi mà thương dân quá vậy?
Quách Hải Thọ thưa:
- Con nghe người ta nói ông ta là Bao Thị Chế, có người lại nói là Bao Chuẩn, có người lại nói là Bao Công.
Mẹ Quách Hải Thọ nói:
- Té ra ông quan ấy là Bao Công sao? Vậy con hãy đến mời ông ta đến đây đặng mẹ cáo tố một việc rất lớn.
Quách Hải Thọ nói:
- Nếu mẹ muốn cáo tố việc chi thì nói lại với con để con đến đó làm thay cho mẹ.
Mẹ Quách Hải Thọ nói:
- Con ơi! Thân mẹ chịu oan khúc như vầy cả trào đình không nên nói với ai cả, chỉ riêng có Bao Công là người thiết diện vô tư mới có thể nói mà thôi. Nếu con đến đó mà cáo thế cho mẹ thì cũng không ích gì, vậy con hãy mời ông ta đến đây đặng mẹ gặp mặt thì mới xong việc.
Quách Hải Thọ nói:
- Mẹ con ta ở trong lò gạch này tuy nghèo nàn nhưng con thấy có ai uy hiếp gì đâu mà mẹ gọi là oan.
Mẹ Quách Hải Thọ nói:
- Con ơi! Nỗi oan ức của mẹ đã mười tám năm về trước, con làm sao biết được. Vậy con hãy mời ông ta đến đây để mẹ tố cáo rồi con sẽ rõ.
Quách Hải Thọ nói:
- Việc đã mười tám năm nay thì con không biết được, song con sợ mời ông ta không đến thì biết tính làm sao?
Mẹ Quách Hải Thọ nói:
- Con hãy đến thưa với ông ta rằng mẹ có việc oan ức đã mười tám năm nay, nên mẹ muốn minh oan cùng lão gia, song mẹ đi không đặng. Xin ngài lấy lòng rộng rãi đến cho mẹ được phân trần. Con nói như vậy thì ông ta sẽ đến đây. Quách Hải Thọ vâng rồi ra đi.
Lúc này Bao Công đang ngồi một mình suy nghĩ thì thấy Quách Hải Thọ bước vào, quỳ thưa:
- Mẹ tôi khiến tôi mời lão gia đến để tố cáo một việc oan ức.
Bao Công nghĩ thầm:
- Việc này cũng lạ. Thuở nay kẻ có việc tố cáo thì tìm đến người có trách nhiệm minh oan, sao lại gọi ta đến gặp mặt?
Quách Hải Thọ thấy Bao Công còn chần chờ thì thưa:
- Mẹ tôi có việc hàm oan rất lớn nên mới sai tôi đến mời lão gia, vì mẹ tôi bị mù lòa không đi được.
Bao Công hỏi:
- Vậy chớ mẹ ngươi ở đâu?
Quách Hải Thọ thưa:
- Mẹ tôi ở trong lò gạch, đang chờ lão gia.
Bao Công liền khiến quân dọn kiệu ra đi với Quách Hải Thọ, làm cho ai nấy ngạc nhiên.
Khi Quách Hải Thọ về đến nơi thì đứng lại thưa với Bao Công:
- Xin lão gia dừng lại chỗ này, vì đây là chỗ mẹ tôi trú ngụ.
Nói rồi liền chui vào lò gạch mà thưa với mẹ:
- Bao lão gia đã đến đây.
Mẹ Quách Hải Thọ nói:
- Vậy thì con nhắc ghế cho mẹ ngồi rồi sẽ mời ông ta vào.
Quách Hải Thọ nhắc ghế cho mẹ mình ngồi giữa nhà rồi bước ra mời Bao Công vào.
Bao Công từ trên kiệu bước xuống bảo Trương Long và Triệu Hổ:
- Hai ngươi hãy vào xem người đàn bà nào có việc chi oan ức rồi ra báo cho ta biết.
Trương Long và Triệu Hổ vừa vào thì mẹ Quách Hải Thọ nói:
- Hai ngươi hãy ra đòi Bao Chuẩn vào đây mà ra mắt ta.
Trương Long,Triệu Hổ ra thưa lại với Bao Công và tả lại hình dáng bà lão mù lòa ấy.
Bao Công nói:
- Tuy vậy ta cũng vào đó xem thử sự việc ra sao cho biết.
Nói rồi xuống kiệu lách mình bước vào lò gạch.
Quách Hải Thọ thấy Bao Công bước vào liền thưa với mẹ:
- Bao lão gia đã đến đó.
Mẹ Quách Hải Thọ hỏi:
- Té ra Bao chuẩn đã đến đó sao.
Bao Công nửa giận, nửa tức cười nói:
- Tôi đã đến đây rồi, bà có việc chi oan ức thì cáo đi.
Mẹ Quách Hải Thọ nói:
- Ngươi hãy đến gần đây để ta xem thử có thật Bao Chuẩn hay không?
Bao Công cũng chìu lòng bước đến gần. Mẹ Quách Hải Thọ quờ tay nhằm lưng Bao Công, rồi nói:
- Bao Chuẩn! Ngươi thấy ta mà không chịu quỳ sao?
Bao Công nghĩ thầm:
- Cứ như lời nói của người đàn bà này thì không phải là vẻ tầm thường, nên quỳ xuống.
Lúc ấy mẹ Quách Hải Thọ đưa tay sờ sau ót, chỗ xương yến nguyệt tam sao của Bao Công rồi nói:
- Bây giờ ta đã chắc là gặp Bao Công rồi, không còn sợ lầm lẫn nữa.
Bao Công nghe nói đem lòng nghi ngại, lật đật hỏi:
- Đã biết ta là Bao Công sao chưa đem việc hàm oan mà kể lại cho ta nghe?
Mẹ Quách Hải Thọ nghẹn ngào nói:
- Bao Thị Chế ơi! Ta có một việc oan ức rất nặng. Đã mười tám năm nay ấp ủ trong lòng mà chịu. Nay gặp được Bao Thị Chế thì nên vì ta gắng sức làm cho ra lẽ ngay gian.
Bao Công hỏi:
- Xin bà có việc gì cứ nói. Tôi đang có việc gấp phải trở về triều.
Mẹ Quách Hải Thọ nói:
- Vậy Bao Thị chế đứng dậy rồi ta sẽ nói hết mọi việc cho Bao Thị chế nghe.
Bao Công liền đứng dậy, lắng tai nghe việc oan ức ra sao.

Lời bàn.

Kẻ có lòng công minh, chính trực thì không vì địa vị cá nhân mình mà bỏ qua những việc trong đen tối.
Đã vì việc công mà dấn thân vào trách nhiệm, nếu vì tự ái mà bỏ qua những trường hợp phức tạp thì không sao tìm ra những bí ẩn trong cuộc sống.
Bao Công điển hình cho một kẻ vì công bình, chính trực nên không câu nệ danh dự, mà đến tận lò gạch để tìm hiểu những oan tình trong quá khứ thì đó là một người đặc biệt mang tính chất của một kẻ biết nhẫn nại, gác danh dự cá nhân sang một bên. để phục vụ cho lẽ phải, mà muốn tìm lẽ phải cũng là chuyện không dễ, nếu không có đủ kiên nhẫn.
Một người tầm thường không thể làm được những việc như Bao Công.