Chương 23

Má lo lắng và cằn nhằn vì người thợ sửa giày không đến. Đôi giày da của Almanzo đã rách còn đôi ủng của Royal thì chật từ năm ngoái. Cậu phải bỏ vào một chỗ và đi chân đất. Chân cậu nhức buốt vì lạnh nhưng không thể làm được gì cho tới khi người thợ giày đến.
Royal lại cùng Eliza và Alice sắp sửa lên đường tới Học Viện mà tất cả đều không có giày. Vậy mà người thợ sửa giày còn chưa đến.
Chiếc kéo của má đang cắt qua cuộn vải xám màu lông cừu mà má đã dệt. Má cắt, ghép, lược chỉ và khâu lại để may cho Royal một chiếc sơ-mi mới thật đẹp và một chiếc áo choàng xứng hợp. Má còn may cho cậu một chiếc mũ có dải cài nút giống như những chiếc mũ mua ở tiệm.
Má may cho Eliza Jane một chiếc áo mới màu rượu nho và may cho Alice một chiếc áo mới màu xanh chàm. Các cô gái gỡ tung những bộ quần áo và những chiếc mũ cũ, chải sạch, ủi thẳng và lật mặt trong ra khâu lại giống như đồ mới.
Nhiều buổi tối, những cây kim đan của má thoăn thoắt lên xuống va nhau lách cách để đan những đôi vớ mới cho các cô cậu. Má đan nhanh đến nỗi những cây kim nóng lên vì chà xát. Nhưng tất cả không thể có giày mới nếu như người thợ giày không đến.
Người thợ giày không đến, các cô gái có thể dùng váy che kín những đôi giày cũ nhưng Royal phải đến Học Viện với bộ đồ mới cùng đôi ủng đã bỏ xó năm ngoái và để lòi những chiếc vớ trắng ra ngoài. Không thể có cách nào lo liệu được.
Buổi sáng cuối cùng đã đến. Ba và Almanzo làm các việc nhà. Mỗi ô cửa sổ trong nhà đều có ánh nến chiếu sáng và Almanzo không thấy Royal trong nhà kho.
Royal và các cô gái đều mặc quần áo chỉnh tề ngồi ăn điểm tâm. Không ai ăn nhiều được. Ba đi đóng ngựa vào xe còn Almanzo kéo những túi hành lí xuống cầu thang. Cậu mong là Alice sẽ không rời nhà.
Bỗng có tiếng chuông xe ngựa leng keng tiến tới trước cửa và má tươi cười, kéo tạp dề lau mắt. Tất cả đều chạy ra đón chiếc xe ngựa chở khách. Lũ ngựa gõ móng lắc rung những chiếc chuông. Alice kéo vạt áo dài phủ trên váy phồng và ba thả cho lũ ngựa qua. Chiếc xe ngựa chở khách lăn tới, quẹo vào con đường lớn. Khuôn mặt phủ dưới tấm mạng che màu đen của Alice nhìn về phía sau và cô kêu lớn:
- Tạm biệt! Tạm biệt!
Almanzo không thích ngày hôm đó. Mọi thứ đều có vẻ lớn hơn, im lìm và vắng vẻ. Cậu một mình ăn trưa cùng với ba má. Thời điểm làm việc nhà sớm hơn vì Royal đi vắng. Almanzo ghét bước vào nhà mà không nhìn thấy Alice. Cậu cũng nhớ cả Eliza Jane.
Sau khi lên giường, cậu nằm không ngủ nổi và tự hỏi các anh chị đang làm gì ở một nơi cách xa năm dặm.
Sáng hôm sau, người thợ sửa giày đến. Má ra cửa đón và nói với ông ta:
- Tốt, tôi chắc phải nói ông tới lúc này là đúng lúc! Đã chậm ba tuần rồi và các con tôi đều đi chân đất.
Nhưng người thợ giày tự nhiên đến nỗi má không thể giận lâu. Ông giải thích không phải lỗi của ông ta vì ông ta mắc kẹt ba tuần ở nhà để lo giày cho một đám cưới.
Người thợ giày là một người mập mạp, vui vẻ. Má và bụng ông ta đều rung lên khi cười. Ông ta dựng chiếc ghế bên cửa sổ phòng ăn và mở hộp đồ nghề. Ông ta đã khiến má cười vui với những câu đùa giỡn của ông ta. Ba mang những tấm da sống từ năm ngoái tới và bàn chuyện với người thợ giày trọn buổi sáng.
Bữa ăn trưa thật vui. Người thợ giày kể lại mọi thứ tin tức, tán tụng tài nấu nướng của má và nói giỡn cho tới khi ba cười lớn và má lau nước mắt. Rồi người thợ giày hỏi ba là ông ta nên làm thứ gì trước và ba đáp:
- Tôi tính ông nên bắt đầu đóng ủng cho Almanzo.
Almanzo không thể tin điều đó. Cậu đã ao ước từ lâu có một đôi ủng. Cậu nghĩ cậu còn phải mang giày da cho tới lúc bàn chân cậu không lớn lên quá nhanh. Má lên tiếng:
- Ông sẽ làm hư thằng bé đó, James.
Nhưng ba trả lời:
- Nó đủ lớn để mang ủng rồi.
Almanzo chờ đợi nôn nóng cái lúc mà người thợ giày bắt đầu.
Trước hết người thợ giày ngắm tất cả gỗ trong lán gỗ. Ông ta muốn kiếm một mảnh gỗ trường khế hoàn toàn thích hợp với thớ gỗ mịn và thẳng. Khi kiếm được, ông ta lấy chiếc cưa nhỏ cưa thành hai miếng ván mỏng. Một mảng dày đúng một inch và mảnh kia dày một inch rưỡi. Ông ta đo rồi cắt những góc vuông vức
Ông ta mang mấy miếng gỗ tới ghế, ngồi xuống, mở hộp đồ nghề. Hộp chia thành hai ngăn nhỏ và mỗi ngăn đặt vừa in các dụng cụ đóng giày.
Người thợ giày đặt mảnh ván dày hơn lên ghế, ngay phía trước ông ta. Ông ta lấy con dao dài, bén cắt những lằn nhỏ li ti khắp trên mảnh ván. Rồi ông ta xoay mảnh ván lại, cắt những lằn nhỏ theo hướng khác làm thành những đỉnh nhọn bé xíu.
Ông ta đặt lưỡi dao mỏng, thẳng trên những đường soi giữa hai vết lằn và lấy một chiếc búa gõ khe khẽ. Một dải gỗ mỏng tách ra, khía dài suốt một phía. Rồi cầm một đầu dải gỗ, ông ta nhấn con dao vào vết khía và mỗi lần nhấn là một chốt giày rơi ra. Mỗi chốt dài một inch, vuông vức tám phần inch và một đầu nhọn.
Miếng ván trường khế mỏng hơn được ông ta làm thành hai chốt và những chốt này dài một inch rưỡi.
Bây giờ người thợ giày chuẩn bị đo ủng cho Almanzo.
Almanzo cởi đôi giày da, tháo vớ, đứng trên một miếng giấy trong khi người thợ giày dùng một cây viết chì lớn vẽ cẩn thận quanh các bàn chân của cậu. Rồi, người thợ giày đo bàn chân theo mọi hướng và viết lại những con số.
Lúc này ông ta không còn cần tới Almanzo nữa nên cậu đi giúp ba tróc vỏ bắp. Cậu có một chiếc móc tróc vỏ nhỏ giống như chiếc móc của ba. Cậu cột một sợi dây da đeo quanh bao tay phải và chiếc móc gỗ đứng thẳng như một ngón tay cái thứ nhì giữa ngón tay cái và ngón trỏ của cậu.
Ba và cậu ngồi trên những dụng cụ làm việc hàng ngay ở giữa sân kho lạnh giá bên những tụ bắp. Họ bẻ những trái bắp khỏi thân bắp rồi kẹp phần đầu bỏ bắp khô giòn giữa ngón tay cái và chiếc móc, tách vỏ bắp khỏi trái bắp. Những trái bắp đã tróc vỏ được ném vào những chiếc giỏ hàng.
Những cọng thân bắp với những nhánh lá khô lao xao được chất thành đống. Đám gia súc nhỏ sẽ ăn những chiếc lá này.
Khi tróc hết đám bắp trong một tụ, họ chuyển lên kéo những đồ ngồi tới trước, chậm chạp nhích sâu hơn vào những tụ bắp dựng tua tủa. Vỏ và thân bắp chất đống phía sau họ. Ba trút những giỏ bắp đầy vào thùng đựng bắp và các thùng đầy lên dần dần.
Trong sân kho không lạnh lắm. Những dãy nhà kho lớn đã cản gió bớt và tuyết không còn bám trên những trái bắp. Chỉ mấy bàn chân Almanzo đau nhức, nhưng cậu nghĩ tới đôi ủng mới. Cậu nôn nóng chờ tới giờ ăn trưa để coi người thợ giày đã làm được những gì.
Hôm đó, người thợ giày chuốt xong hai khuôn gỗ giống hình thù các bàn chân của Almanzo. Các khuôn gỗ được gắn ngược vào cây cọc cao trên chiếc ghế đóng giày, chia thành hai phần.
Sáng hôm sau, người thợ giày cắt phần đế từ giữa những miếng da bò dày và phần lót bên trong từ những mép da mỏng hơn. Ông ta cắt phần trên của giày từ những khoảng da mềm nhất. Rồi ông ta đánh sáp vào chỉ khâu.
Bàn tay phải của ông ta kéo chiều dài của sợi chỉ ngang qua miếng bông có tẩm sáp màu đen giữ trong lòng bàn tay trái và ông ta lăn sợi chỉ dưới lòng bàn tay phải xuôi xuống trước tấm da tạp dề. Rồi, ông ta lại kéo và lăn nữa. Sáp bật thành tiếng động lanh canh và hai cánh tay người thợ giày tiếp tục ra vào, ra vào cho tới khi sợi chỉ đen bóng và thấm cứng chất sáp.
Lúc đó, ông ta đặt một sợi lông heo cứng vào mỗi đầu chỉ đánh sáp và lăn nhiều lần cho tới khi những cọng lông heo được sáp gắn chặt vào sợi chỉ.
Cuối cùng, ông ta chuẩn bị khâu. Ông ta ghép những phần trên của một chiếc ủng lại với nhau, ép chặt trong một gọng kìm vặn. Các cạnh dựng thẳng, đều và chắc. Ông ta xâu hai cọng lông heo cứng qua những lỗ nhỏ ở hai mép và dang cánh tay xiết chặt sợi chỉ. Ông khoan một lỗ khác, xâu hai cọng lông qua, kéo sợi chỉ sáp chìm hẳn xuống dưới da. Thế là xong một mũi khâu.
Ông ta nói:
- Thế mới là một đường khâu nối! Chân của cháu sẽ không bị ẩm trong những chiếc ủng ta khâu, ngay cả khi cháu lội vào trong nước. Chưa bao giờ ta khâu một đường khâu nối mà không có chỗ thoát nước.
Từng mũi, từng mũi, ông ta khâu dứt phần trên. Khi xong các phần này, ông ta ngâm phần đế giày cho ướt sũng suốt đêm.
Sáng hôm sau, ông đặt một chiếc khuôn lên cọc, gắn phần đế. Ông ta gắn miếng da lót bên trong lên khuôn, kéo phần ủng phía trên phủ xuống, gấp mép vào miếng da lót bên trong. Rồi ông ta đặt phần đế nặng lên trên hết, thế là đã có một chiếc ủng đặt ngược trên khuôn.
Người thợ giày dùng chiếc dùi khoan lỗ quanh mép đế giày. Mỗi chiếc lỗ, ông ta đóng một cây chốt ngắn bằng gỗ trường khế. Ông ta làm một chiếc gót bằng da dày và gắn bằng những cây chốt trường khế dài. Chiếc ủng đã hoàn tất.
Những đế giày ướt phải hong khô suốt đêm. Tới sáng, người thợ giày gỡ khuôn ra và với một cái giũa, ông ta gắn đầu trong của những chiếc chốt.
Almanzo đặt chân vào ủng. Chân cậu vừa khít và gót giày khua một cách oai vệ trên nền nhà bếp.
Sáng thứ bảy, ba lái xe đi Malone đón Alice, Royal và Eliza jane về nhà để đo làm giày mới. Má nấu một bữa ăn thịnh soạn và Almanzo quấn quanh cổng để chờ thấy lại Alice.
Cô không thay đổi bao nhiêu. Ngay trước khi kịp bước ra khỏi xe, cô đã kêu:
- Ôi, Almanzo, em có đôi ủng mới rồi!
Cô đang học để trở thành một phụ nữ thanh lịch. Cô kể cho Almanzo nghe về tất cả những bài học âm nhạc, học cách cư xử nhưng cô rất mừng lại được về nhà.
Eliza Jane thì có vẻ kiểu cách hơn bao giờ hết. Cô bảo ủng của Almanzo làm ồn quá. Cô còn nói với má là cô thấy bị xúc phạm vì ba đã uống trà bằng chén.
Má hỏi:
- trời đất ơi! Ba làm nguội trà bằng cách nào khác được?
Eliza Jane nói:
- Kiểu uống trà bằng chén đã không còn hợp nữa. Người lịch sự uống trà bằng ly.
Alice kêu lên:
- Eliza Jane! Thật là xấu hổ! Em thấy ba vẫn lịch sự như mọi người.
Má ngưng làm. Hai bàn tay má rời chiếc chảo nấu đảo vòng trước mặt Eliza Jane. Má nói:
- Thưa tiểu thư, nếu tiểu thư muốn chứng tỏ sự giáo dục hoàn hảo của tiểu thư thì xin tiểu thư cho biết những chiếc chén uống trà từ đâu đến.
Eliza Jane mở miệng ra rồi ngậm miệng lại và tỏ ra không biết gì.
Má nói:
- Chúng đến từ Trung Hoa. Những thuỷ thủ Hà Lan mang chúng từ Trung Hoa tới đây, những thuỷ thủ đầu tiên vòng qua Mũi Hảo Vọng và tìm thấy Trung Hoa. Trước thời đó nông dân vẫn uống nước bằng ly vì không có chén. Kể từ khi có chén, mọi người uống nước bằng chén. Tôi nghĩ là điều mà nông dân đã làm suốt hai trăm năm thì chúng tôi cần làm theo. Chúng tôi không thích thay đổi theo một ú niệm vừa mới nhú lên mà tiểu thư nhận được ở Học Viện Malone.
Eliza Jane ngậm cứng miệng.
Royal không nói nhiều. Cậu lôi mấy bộ đồ cũ ra mặc và đi lo phần việc nhà của cậu. Nhưng cậu có vẻ khá lơ là. Đêm đó trên giường, cậu nói với Almanzo là cậu sẽ là chủ của một cửa hàng. Cậu nói:
- Em sẽ ngu ngốc hơn anh, nếu em lao theo công việc một nông trại từ ngày này qua ngày khác.
Almanzo nói:
- Em thích những con ngựa.
Royal trả lời:
- Hừ! Chủ cửa hàng vẫn có ngựa. Mỗi ngày quần áo chỉnh tề sạch sẽ, vợ chồng đủ đôi, lái xe ngựa chạy quanh. ở thành phố còn có nhiều người thuê người đánh xe cho mình.
Almanzo im lặng nhưng cậu không thích có người đánh xe. Cậu muốn huấn luyện những con ngựa con và tự tay điều khiển những con ngựa riêng của mình.
Sáng hôm sau, mọi người lại cùng đi nhà thờ. Rồi Royal, Eliza Jane và Alice ở lại Học Viên, chỉ có người thợ giày cùng trở về trại. Hàng ngày, ông ta huýt gió và làm việc trên chiếc ghế của ông ta trong phòng ăn cho tới khi tất cả giày và ủng được đóng xong. Ông ta ở đó hai tuần lễ và khi ông ta đưa chiếc ghế cùng các dụng cụ lên cỗ xe độc mã của ông ta lái tới nhà một khách hàng kế tiếp thì ngồi nhà lại có vẻ vắng vẻ và im lìm.
Tối hôm đó, ba nói với Almanzo:
- Tốt rồi, con trai, vỏ bắp đã lột xong. Con thấy sao về việc ngày mai mình đóng một cỗ xe trượt cho Star và Bright?
Almanzo nói:
- Ô, ba! Liệu con… liệu ba có cho con tự lo kéo gỗ trong rừng vào mùa đông này không?
Mắt ba sáng lên, ba hỏi:
- Con còn cần cỗ xe vào một việc nào khác hả?