Chương 19

Ngày đầu thu, thời tiết thật đẹp, ráng vàng cả thế gian. Nắng rải trên đồng, vòm trời trong xanh nhưng đã nhợt nhạt hơn. Hắc mạch ngả vàng, thân nghiêng vào nhau thành từng lớp. Không khí bảng lảng chút hương thu vừa chớm. Những con chim cun cút, những con đa đa ở ruộng lúa im tiếng, chỉ có lũ châu châu cánh cạch trong cỏ và trong những thửa ruộng để hoá.
Bộ tứ mã màu huyền của Xuodkovse lao nhanh qua đồng, kéo theo cổ xe lanđô xinh xắn với những bóng phụ nữ trang phục đẹp đẽ ngồi bên trong. Phu nhân Elzonôvxka, Xtefchia và Luxia đến nhà thờ.
Những đám người đi lễ ngày chúa nhật rảo bước bên lề đường trong những bộ quần áo nhiều màu sặc sỡ, vui tươi vì vụ mùa đã kết thúc tốt đẹp, họ ồn ào trò chuyện. Phu nhân Iđalia cũng rạng rỡ ra trong ngày đẹp trời này. Bà trò chuyện vui vẻ với Xtefchia ngồi bên, luôn đưa mắt ngắm nàng với vẻ hài lòng ra mặt. Xtefchia nom thật xinh đẹp. Chiếc áo lụa màu ghi với những nếp gấp nhẹ nhàng ôm ấp người nàng, khiến làn da trắng ngần của nàng thêm vẻ trắng trong. Nàng cũng trò chuyện sôi nổi, mắt nàng long lanh, song phẩng phất trong mắt nỗi nhớ nhung, vẻ mặt nàng mang dáng nét mới trước đây chưa hề có. Đôi khi hàng lông mày rậm chợt chau lại như vấp phải một ý nghĩ khó chịu nào đó mà nàng không sao xua nổi. Chính nỗi bất yên này đã khiến cho mặt nàng có thêm vẻ hấp dẫn mới mẻ, hoà trộn với vẻ sôi nổi vui vẻ thành một tổng thể riêng biệt và xinh đẹp vô ngần.

Trong nhà thờ đã tụ họp khá đông trí thức quanh vùng, nhiều người trong số họ thuộc giới thượng lưu quý tộc có quan hệ gần gũi với Xuôđkhôvxe. Sau khi chào hỏi phu nhân Iđalia và Luxia, mọi người đều nhìn hai mẹ con bà với vẻ kính trọng dành cho dòng dõi quý tộc lâu đời và địa vị xã hội cao sang của gia đình bà. Thậm chí, cũng có người còn bị chinh phục bởi cỗ xe tứ mã tuyệt đẹp và những chiếc mũ tước công trên tấm da che mắt ngựa, nhất là khi họ nghĩ rằng các vị tiểu thư và phu nhân cao sang này được sống trong cả lâu đài.

Còn các cô gái và chàng trai nhìn Xtefchia thì thầm đủ điều nhận xét. Cánh đàn ông ngắm nghía vẻ đẹp của nàng, ai cũng phải thầm thừa nhận nàng quả là xinh đẹp, trang nhã và rất cao sang. Các cô gái bắt đầu thầm thì bình phẩm nàng. Một chàng trai khẽ thốt ra: "Một thiếu nữ tuyệt vời!" Và hình dung từ ấy được cánh đàn ông tàn thưởng. Họ biết Xtefchia là con gái của một công dân giàu có bên vương quốc. Chính chàng Vilus Seliga - người trong dịp nghỉ hè lang thang khắp vùng - đã giải thích cho họ. Qua những lời chàng sinh viên họ đoán được là chàng đã phải lòng cô tiểu thư Rudeska, vì thế họ càng tò mò háo hức theo dõi nàng. Ngay trước khi bắt đầu hành lễ, trước phòng áo chợt nhộn nhạo, rồi Valdemar bước vào.

Sự nhộn nhạo càng tăng. Những ánh mắt rời Xtefchia quay sang đại công tử. Chàng là vị khách hiếm hoi của nhà thờ này. Trông thấy chàng, phu nhân Iđalia nhướn mày ngạc nhiên. Xtefchia chợt đỏ bừng cả mặt. Việc gặp mặt chàng đột ngột khiến lòng nàng xôn xao xáo động. Kể từ buổi sáng hôm ấy, khi chàng tỏ ra lạnh nhạt với nàng, nàng chưa hề gặp lại chàng lần nào. Đã một tháng trời trôi qua mà chàng không đến. Bây giờ chàng đột nhiên xuất hiện tại nhà thờ, nơi chàng như chưa bao giờ lui tới. Hay chàng linh cảm là nàng sẽ có mặt ở đây?


Valdemar đến bên ghế cầu nguyện, chào hỏi họ và chiếm chỗ ngồi cạnh Xtefchia, người ngồi ngoài cùng.
Phu nhân Iđalia ngửa đầu ra phía sau, thì thầm nói:
- Valđy, anh đi từ Guenbôvitre à?
- Không ạ, cháu có ghé qua Xuodkovse - chàng trả lời
- Thế ra anh biết chúng tôi đến đây?

- Cháu biết.
- Anh làm thế là hay lắm, Valđy! - Luxia thầm xen ngang.

Valdemar ưỡn thẳng người lên và đến tận lúc này, chàng mới nhận thấy những hàng ghế đối diện đã đầy người. Đáp lại những cái chào của mọi người, chàng cúi xuống hồi lâu. Chàng không hề nói gì với Xtefchia, chỉ đôi lần đưa mắt nhìn ngang ngắm dáng hình xinh đẹp đang cúi xuống cuốn sách kinh và những màu sắc linh động trên mặt nàng. Nàng biết chính chàng đã làm dậy lên sắc hồng đó, chàng nhận thấy ngay ấn tượng của nàng khi bước chân vào nhà thờ. Chàng cảm thấy hài lòng và hứng khởi, cùng với một nỗi an tâm thư thái đến lạ lùng - đang có nàng bên cạnh. Chàng say sưa theo dõi mỗi cử động, mỗi hơi thở của nàng, chàng không cần nhìn mà cũng biết nàng ăn mặc ra sao.

Mọi thứ ở nàng đều khiến chàng thích thú, mọi thứ đều hấp dẫn chàng. Sau một thời gian dài không gặp mặt, chàng thấy nàng xinh đẹp hơn, càng đáng khao khát hơn. Chàng cũng bắt đầu tự phân tích theo thói quen, nhưng chẳng mấy chốc chàng nhận ra rằng đối với nàng, cách ấy chẳng giúp được gì, vì thế chàng phó mặc cho tình cảm.
Còn Xtefchia, tận lúc này, nàng mới cảm thấy rằng dẫu có cố gắng bao nhiêu, nàng cũng không tài nào quên nổi người con trai ấy, và nỗi nhớ mơ hồ không sao hiểu nổi kia chính là nỗi nhớ nhung chàng.
Ý nghĩ ấy khiến nàng cảm thấy đau, đồng thời với một niềm lạc thú mà nàng chưa từng biết.
Những lời cầu nguyện trộn lẫn với những ý nghĩ, nàng không cảm nhận được điều gì khác hơn là chàng đang ngồi bên cạnh, và sau một tháng cách xa bây giờ họ lại được ngồi cùng nhau, gần gũi đến thế. Nàng thận trọng liếc sang bàn tay chàng đang tì vào mặt bàn lưng ghế trước. Nàng thấy cổ ống tay áo bành tô và đường mép của tay áo sơ mi. Khi chàng đặt tiền hiến lên đĩa, chiếc nhẫn đính kim cương trên ngón tay chàng loé sáng. Thế là Xtefchia phải vận hết trí nhớ để nhớ lại rằng nàng đã bao lần nhìn thấy chiếc nhẫn kim cương ấy trên tay chàng. Chứ lần này nàng cứ đinh ninh rằng đó là chiếc nhẫn đính hôn. Nàng nghe người ta bàn tán, rằng bá tước tiểu thư Barxka đã từ chối lời cầu hôn của Lignhiski, rồi sau đó nghe tin Valdemar rời khỏi Guenbôvitre. Ở Xuodkovse, người ta gắn chuyến đi ấy với bá tước tiểu thư. Phu nhân Iđalia khẳng định lần này nhất định sẽ là lễ đính hôn. Cụ Machây không tin hẳn, nhưng cụ cũng không phản bác cương quyết. Chỉ mỗi mình tiểu thư Rita là cười diễu những đoán mò của Xuodkovse, còn Trestka thì chứng minh hùng hồn " mối nguy đại công tử " không hề đe doạ đến tiểu thư Barxka. Hai người này hoàn toàn tin chắc vào điều họ nghĩ.
…
Khi linh mục rời khỏi bàn thờ, phu nhân Iđalia đứng lên đầu tiên…
Ngay khi xe vừa lăn bánh, phu nhân Iđalia đã sốt ruột hỏi ngay:
- Valđy, anh ở Ogielxk chơi tại nhà gia đình bá tước Barski có được lâu không?

- Cháu có đến đó ngày nào đâu ạ!
Phu nhân Iđalia tròn mắt. Một nỗi ngạc nhiên đến thảng thốt hiện rõ trên mặt bà.
- Voyons!( Tiếng Pháp : Vậy à) Anh không tới nhà Barski à? Thế anh đi những đâu lâu vậy?

- Vì đâu mà mọi người cho là thế nào? Cháu đến Ogielsk?… Cháu ở chỗ ban tổ chức triễn lãm đấy chứ, cũng vì việc ấy, cháu tới V… ngoài ra lại còn phải lo chỗ chăm mấy con ngựa mà cháu dắt theo tới đó.
- Thế có lẽ anh chưa biết chuyện xảy ra ở gia đình bá tước Barxki?
Valdemar mỉm cười thú vị.
- Trái lại, cháu biết tường tận từ đầu chí cuối.
- Cuối là thế nào?
- Cô muốn nói đến việc bá tước tiểu thư từ chối Lingnhiski chứ gì? Cháu biết rõ chuyện ấy từ buổi đầu những cố gắng của công tước cho đến chuyện cái sọt mà người ta để tặng ông ta.( Tiếng Pháp: Phong tục Ba Lan , khi từ chối lời cầu hôn, ngýời ta đýa cho chàng trai một chiếc sọt, thay cho lời nói)

- Thế anh nghĩ sao?
- Chẳng nghĩ gì cả. Cháu cầu chúc bá tước tiểu thư Melanhia đạt được một thắng lợi mới và có được vị hôn phu.
- Ai sẽ là vị hôn phu?
- Ồ! Cháu làm sao nhìn xa thế được! Có cả hàng chiến đoàn đứng vào vạch xuất phát, nhưng ai chiếm được cây cọ vàng…thì chắc ngay cả bá tước tiểu thư cũng chả biết trước được, nói gì đến cháu - chàng làm ra vẻ ngạc nhiên một cách ngộ nghĩnh.
Phu nhân Iđalia buột ra:

- Anh cũng biết rõ mười mươi cũng như cô ấy và tất cả chúng tôi ai là kẻ sẽ được nhận cành cọ vàng ấy.
- Rất tiếc! Cháu không nghĩ ra đấy!
- Ôi, Valđy! Anh chọc tức cô đấy hẳn. Voilà que tu rédicule (Ồ, anh thật là không ra gì!) Việc nhận hay không cây cọ ấy chỉ tuỳ thuộc vào anh mà thôi.
- Nhưng cháu sẽ không cầu hôn cô ấy - chàng nói dần giọng, đã hơi cáu.
- Vì sao?
- Xin lỗi cô, nhưng đó hoàn toàn là việc riêng của cháu.
Vấn đề thế là rõ. Phu nhân Iđalia ảm đạm như bóng đêm.
Chợt Luxia kêu lên:
- Em thích thế lắm. Em không tài nào chịu nổi cái cô ả Melanhia Barxka ấy.
- Lucie soyez tranquille (Ngồi im đấy!) - bà mẹ đe.

Hôm nay, cô bé Luxia đáng thương quả là không gặp may.

Valdemar nói sang chuyện khác. Chàng kể về cuộc triển lãm sắp khai mạc, bài trí chẳng kém chi các triển lãm ngoại quốc, chàng đưa ra những nhận xét rất chính xác và tinh tế. Chàng không bắt buộc Xtefchia, mà khéo léo lôi cuốn nàng vào câu chuyện, khiến cuối cùng chỉ có hai người nói với nhau mà thôi. Luxia ngồi phụng phịu, còn phu nhân Iđalia thì u ám. Cứ thế, xe về đến Xuôđkhôvxe.

Phu nhân Iđalia bước thẳng vào chỗ cụ Machây đang ngồi trong phòng làm việc, cáu kỉnh hỏi:
- Cha đã nói chuyện với Valdemar chưa? Cha biết mọi chuyện chưa?
Cụ già nhìn bà ngạc nhiên.
- Cha mới gặp nó một thoáng, nghe nói các con đến nhà thờ nó liền đi ngay, thậm chí không buồn thay ngựa nữa.
- Thế cha chưa hề biết gì cả?…
- Có chuyện gì xảy ra thế? Lạy Chúa, con nói ngay xem nào!…
- Ôi, xin cha chớ lo lắng quá! Tệ thì tệ thật, nhưng chẳng có gì đe doạ cái thằng… cái thằng nhóc ấy đâu. Xin cha cứ tưởng tượng mà xem, nó hoàn toàn không đến Ogielsk ngày nào, mà lại còn trắng trợn bảo với con là nó chẳng hề nghĩ đến bá tước tiểu thư nữa chứ! N' est pas fou (Có điên không chứ?)?
Cụ Machây phì cười.
- Kìa, Iđalia, cha không hiểu nổi sự cáu giận của con đấy. Cha đã biết từ lâu là Barxka không phải dành cho nó. Cha đã bảo con thế rồi kia mà…
- Nhưng tại sao mới được chứ? Tìm đâu ra một đám thích hợp hơn thế? Có danh giá, có của cải…
- Xin lỗi con! Nhưng Valdemar có thể cho phép mình chọn vợ không cần quan tâm đến của cải và môn đăng hộ đối, còn nếu nói về chuyện danh giá, thì trong nước chúng ta còn khá nhiều đám danh giá hơn!…
- Nhưng nó có thể chê Mêlanhia điều gì? Một tiểu thư xinh đẹp như thế, được đào tạo ở ngoại quốc, une fille très gentille! (Thật là một cô gái đáng yêu!)…
- Có nhẽ nó có cách nhìn khác. Vả lại, cũng có thể nó thừa nhận cô ta có tất cả những ưu điểm đó, nhưng… nhưng không phải loại người nó thích.
- Xin cha hãy khuyên bảo nó với.
Cụ Machây ngả người trên ghế.
- Ồ không! Đừng đòi hỏi cha điều đó, đừng chờ đợi ở cha điều đó! Cha và mẹ con đã phải chịu bất hạnh vì những lời khuyên bảo kiểu đó rồi. Cha không thể lặp lại chuyện ấy được!
- Phóng đại! La majesté de la bagatelle (Quan trọng hoá chuyện nhỏ nhặt)! - phu nhân Iđalia tru tréo - Thật là chuyện quá đáng! Melanhia đã từ chối những đám cầu hôn đánh giá nhất vì nó, thế mà nó lại chê ỏng chê ẹo. Rồi nó sẽ phải hối hận đau đớn cho coi khi mà người khác nẫng tay trên, cũng chẳng lâu đâu, cô ta là một thiếu nữ giàu tự trọng!
Nam tước phu nhân bước ra khỏi phòng.
Cụ Machây nhìn theo con gái, khẽ thì thào:
- Phóng đại ư, chuyện ta và Gabriela không có hạnh phúc; phóng đại ư, việc giết chết hay cấm đoán tình yêu ; phóng đại ư, việc con người phải tự mình tìm đường đến với hạnh phúc nếu muốn có được một tuổi già nhẹ nhõm? Tất cả đều là chuyện phóng đại! Vậy thì chân lý đáng buồn là ở đâu?…
Cụ già gục đầu xuống ngực.