Lời Dẫn

MỤC LỤC

LỜI DẪN
LỜI NÓI ĐẦU
LỜI NÓI ĐẦU LẦN TÁI BẢN THỨ TƯ
CÙNG MỘT TÁC GIẢ
NGUYỄN ĐỔNG CHI NHÀ VĂN - NHÀ KHOA HỌC
Phần thứ nhất
NGHIÊN CỨU TRUYỆN CỔ TÍCH NÓI CHUNG VÀ TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM
I. BẢN CHẤT TRUYỆN CỔ TÍCH
1. PHÂN LOẠI TRUYỆN CỔ, MỘT VẤN ĐỀ ĐẶT RA TỪ LÂU, NHƯNG VẪN CÒN RẤT MỚI MẺ.
2. TRUYỆN CỔ TÍCH KHÁC VỚI NHỮNG LOẠI CHUYỆN NÀO?
3. RANH GIỚI GIỮA TRUYỀN THUYẾT VÀ CỔ TÍCH
4. ĐẶC TRƯNG THỂ LOẠI CỦA CỔ TÍCH
5. CÓ MẤY LOẠI TRUYỆN CỔ TÍCH?
6. PHÂN BIỆT TRUYỆN CỔ TÍCH VỚI LỊCH SỬ VÀ VỚI TIỂU THUYẾT
II. LAI LỊCH TRUYỆN CỔ TÍCH
1. CON ĐƯỜNG PHÁT TRIỂN TỪ THẦN THOẠI ĐẾN CỔ TÍCH
Truyền thuyết cổ tích xuất hiện vào thời kỳ nào?
2. TRUYỀN THUYẾT, CỔ TÍCH ĐÃ DỰA TRÊN VŨ TRỤ QUAN NÀO?
3. SỰ XUẤT HIỆN VÀ SỰ SUY TÀN CỦA TRUYỆN CỔ TÍCH
4. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH MỘT TRUYỆN CỔ TÍCH
5. TÁC GIẢ TRUYỆN CỔ TÍCH
III. TRUYỆN CỔ VIỆT NAM QUA CÁC THỜI ĐẠI
1. THẦN THOẠI, TRUYỀN THUYẾT, LOẠI TRUYỆN XƯA NHẤT CỦA NGƯỜI VIỆT
2. TRUYỆN CỔ TÍCH THỜI PHONG KIẾN TỰ CHỦ
3. VIỆT ĐIỆN U LINH TẬP, LĨNH-NAM CHÍCH QUÁI VÀ NHỮNG SÁCH SƯU TẦM TRUYỆN CỔ SAU ĐÓ
4. THỜI KỲ SUY TÀN CỦA TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM
PHẦN THỨ HAI
KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM
I. NGUỒN GỐC SỰ VẬT
1. SỰ TÍCH DƯA HẤU
2. SỰ TÍCH TRẦU, CAU VÀ VÔI
KHẢO DỊ
3. SỰ TÍCH TRÁI SẦU RIÊNG
4. SỰ TÍCH CÂY HUYẾT DỤ
KHẢO DỊ
5. SỰ TÍCH CHIM HÍT CÔ
KHẢO DỊ
6. SỰ TÍCH CHIM TU HÚ
KHẢO DỊ
7. SỰ TÍCH CHIM QUỐC
KHẢO DỊ
8. SỰ TÍCH CHIM NĂM-TRÂU-SÁU-CỘT VÀ CHIM BẮT-CÔ-TRÓI-CỘT
KHẢO DỊ
9. SỰ TÍCH CHIM ĐA ĐA
KHẢO DỊ
10. SỰ TÍCH CON NHÁI
KHẢO DỊ
11. SỰ TÍCH CON MUỖI
KHẢO DỊ
12. SỰ TÍCH CON KHỈ
KHẢO DỊ
13. SỰ TÍCH CÁ HE
KHẢO DỊ
14. SỰ TÍCH CON SAM
15. SỰ TÍCH CON DÃ TRÀNG
KHẢO DỊ
16. GỐC TÍCH BỘ LÔNG QUẠ VÀ BỘ LÔNG CÔNG
KHẢO DỊ
17. GỐC TÍCH TIẾNG KÊU CỦA VẠC, CỘC, DỦ DỈ, ĐA ĐA VÀ CHUỘT
18. GỐC TÍCH CÁI NỐT DƯỚI CỔ CON TRÂU
KHẢO DỊ
19. SỰ TÍCH CÁI CHÂN SAU CON CHÓ
20. SỰ TÍCH CÁI CHỔI
KHẢO DỊ
21. SỰ TÍCH ÔNG ĐẦU RAU
KHẢO DỊ
22. SỰ TÍCH ÔNG BÌNH VÔI
23. SỰ TÍCH CÂY NÊU NGÀY TẾT
KHẢO DỊ
24. GỐC TÍCH BÁNH CHƯNG VÀ BÁNH DẦY
25. GỐC TÍCH RUỘNG THÁC ĐAO HAY LÀ TRUYỆN LÊ PHỤNG HIỂU
KHẢO DỊ
II. SỰ TÍCH ĐẤT NƯỚC VIỆT
26. SỰ TÍCH HỒ GƯƠM
KHẢO DỊ
27. SỰ TÍCH HỒ BA-BỂ
KHẢO DỊ
28. SỰ TÍCH ĐẦM NHẤT-DẠ VÀ BÃI TỰ-NHIÊN
29. SỰ TÍCH ĐẦM MỰC
KHẢO DỊ
30. SỰ TÍCH SÔNG NHÀ-BÈ HAY LÀ TRUYỆN THỦ HUỒN
KHẢO DỊ
31. TẠI SAO SÔNG TÔ-LỊCH VÀ SÔNG THIÊN-PHÙ HẸP LẠI?
KHẢO DỊ
32. SỰ TÍCH ĐÁ VỌNG PHU
KHẢO DỊ
33. SỰ TÍCH ĐÁ BÀ-RẦU
34. SỰ TÍCH THÀNH LỒI
KHẢO DỊ
35. SỰ TÍCH NÚI NGŨ-HÀNH
KHẢO DỊ
III. SỰ TÍCH CÁC CÂU VÍ
36. THẠCH SÙNG CÒN THIẾU MẺ KHO HAY LÀ SỰ TÍCH CON MỐI
KHẢO DỊ
37. BÒ BÉO BÒ GẦY
KHẢO DỊ
38. NỮ HÀNH GIÀNH BẠC
39. LẨY BẨY NHƯ CAO BIỀN DẬY NON
KHẢO DỊ
40. BỤNG LÀM DẠ CHỊU HAY LÀ TRUYỆN THẦY HÍT
KHẢO DỊ
NGUYỄN ĐỔNG CHI - TRÉSOR DES CONTES VIETNAMIENS
PHỤ BẢN
* Bút tích tác giả
* Chân dung Nguyễn Đổng Chi
* Chân dung tác giả (Họa sĩ Diệp Minh Châu vẽ, 1981)
* Bìa sách "Kho làng truyện cổ tích Việt Nam" (Bản dịch tiếng Nhật. Tokyo, 1975)
ĐỌC KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM TẬP II CỦA NGUYỄN ĐỔNG CHI
KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM - TẬP II
PHẦN THỨ HAI
KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM
III. CÁC TÍCH CÁC CÂU VÍ
41. ĐỒNG TIỀN VẠN LỊCH
KHẢO DỊ
42. CỦA THIÊN TRẢ ĐỊA
KHẢO DỊ
43. NỢ TÌNH CHƯA TRẢ CHO AI, KHỐI TÌNH MANG XUỐNG TUYỀN ĐÀI CHƯA TAN
KHẢO DỊ
44. NỢ NHƯ CHÚA CHỔM
KHẢO DỊ
45. HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT
KHẢO DỊ
46. SINH CON RỒI MỚI SINH CHA SINH CHÁU GIỮ NHÀ RỒI MỚI SINH ÔNG
KHẢO DỊ
47. CON VỢ KHÔN LẤY THẰNG CHỒNG DẠI NHƯ BÔNG HOA LÀI CẮM BÃI CỨT TRÂU
KHẢO DỊ
48. CỨU VẬT VẬT TRẢ ÂN CỨU NHÂN NHÂN TRẢ OÁN
KHẢO DỊ
49. ĐỨA CON TRỜI ĐÁNH HAY LÀ TRUYỆN TIẾC GÀ CHÔN MẸ
[50]. GIẾT CHÓ KHUYÊN CHỒNG
KHẢO DỊ
51. CHA MẸ NUÔI CON BỂ HỒ LAI LÁNG CON NUÔI CHA MẸ KỂ THÁNG KỂ NGÀY
KHẢO DỊ
52. CHƯA ĐỖ ÔNG NGHÈ ĐÃ ĐE HÀNG TỔNG
KHẢO DỊ
53. DÌ PHẢI THẰNG CHẾT TRÔI, TÔI PHẢI ĐÔI SẤU SÀNH
KHẢO DỊ
54. CÁI KIẾN MÀY KIỆN CỦ KHOAI
KHẢO DỊ
55. VẬN KHỨ HOÀI SƠN NĂNG TRÍ TỬ, THỜI LAI BẠCH THỦY KHẢ THÔI SINH
KHẢO DỊ
56. TRINH PHỤ HAI CHỒNG
KHẢO DỊ
57. KIỆN NGÀNH ĐA
KHẢO DỊ
58. TO ĐẦU MÀ DẠI, NHỎ DÁI MÀ KHÔN
KHẢO DỊ
59. NHÂN THAM TÀI NHI TỬ, ĐIỂU THAM THỰC NHI VONG
KHẢO DỊ
60. NÓI DỐI NHƯ CUỘI
KHẢO DỊ
61. CỦA TRỜI TRỜI LẠI LẤY ĐI GIƯƠNG ĐÔI MẮT ẾCH LÀM CHI ĐƯỢC TRỜI
KHẢO DỊ
IV. THÔNG MINH TÀI TRÍ VÀ SỨC KHỎE
62. HAI ÔNG TƯỚNG ĐÁ RÃI
KHẢO DỊ
63. LÊ NHƯ HỔ
KHẢO DỊ
64. CHÀNG LÍA
KHẢO DỊ
65. ANH EM SINH NĂM
KHẢO DỊ
66. BỐN ANH TÀI
KHẢO DỊ
67. KHỔNG LỒ ĐÚC CHUÔNG HAY LÀ SỰ TÍCH TRÂU VÀNG HỒ TÂY
KHẢO DỊ
68. THẠCH SANH
KHẢO DỊ
69. ĐẠI VƯƠNG HAI HAY LÀ TRUYỆN GIẾT THUỒNG LUỒNG
KHẢO DỊ
70. ÔNG Ồ
KHẢO DỊ
71. ÂM DƯƠNG GIAO CHIẾN
KHẢO DỊ
72. YẾT KIÊU
73. LÝ ÔNG TRỌNG HAY LÀ SỰ TÍCH THÁNH CHÈM
KHẢO DỊ
74. BẢY GIAO, CHÍN QUỲ
75. NGƯỜI Ả ĐÀO VỚI GIẶC MINH
KHẢO DỊ
76. BỢM LẠI GẶP BỢM HAY BỢM GIÀ MẮC BẪY CÒ KE
77. QUẬN GIÓ
78. CON MỐI LÀM CHỨNG
KHẢO DỊ
79. BÙI CẦM HỔ
KHẢO DỊ
80. EM BÉ THÔNG MINH
KHẢO DỊ
81. TRẠNG HIỀN
82. THẦN GIỮ CỦA
83. KẺ TRỘM DẠY HỌC TRÒ
KHẢO DỊ
84. CON MỤ LƯỜNG
KHẢO DỊ
85. CON SÁO VÀ PHÚ TRƯỞNG GIẢ
KHẢO DỊ
86. CON THỎ, CON GÀ VÀ CON HỔ
KHẢO DỊ
87. CON THỎ VÀ CON HỔ
KHẢO DỊ
88. MƯU CON THỎ
KHẢO DỊ
89. BỢM GIÀ MẮC BẪY HAY LÀ MƯU TRÍ ĐÀN BÀ
KHẢO DỊ
90. GÁI NGOAN DẠY CHỒNG
KHẢO DỊ
91. BÀ LỚN ĐƯỜI ƯƠI
KHẢO DỊ
92. CON CHÓ, CON MÈO VÀ ANH CHÀNG NGHÈO KHỔ
KHẢO DỊ
93. NGƯỜI HỌ LIÊU VÀ DIÊM VƯƠNG
TRÉSOR DES CONTES VIETNAMIENDE NGUYEN DONG CHI
KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM CỦA NGUYỄN ĐỔNG CHI
KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM TẬP III
PHẦN THỨ HAI
KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT- NAM
V. SỰ TÍCH ANH HÙNG NÔNG DÂN
94. CỐ GHÉP
KHẢO DỊ
95. ÔNG NAM CƯỜNG
96. CỐ BU
KHẢO DỊ
97. QUẬN HE
98. HẦU TẠO
99. LÊ LỢI
KHẢO DỊ
100. LÊ VĂN KHÔI
KHẢO DỊ
101. BA VÀNH
KHẢO DỊ
102. HAI NÀNG CÔNG CHÚA NHÀ TRẦN
103. VỢ BA CAI VÀNG
KHẢO DỊ
104. VUA HEO
KHẢO DỊ
105. NGƯỜI THỢ MỘC NAM-HOA
KHẢO DỊ
VI. TRUYỆN PHÂN XỬ
106. NGƯỜI ĐẦY TỚ VÀ NGƯỜI ĂN TRỘM
KHẢO DỊ
107. BA CHÀNG THIỆN NGHỆ
KHẢO DỊ
108. CHÀNG NGỐC ĐƯỢC KIỆN
KHẢO DỊ
109. NGƯỜI ĐÀN BÀ BỊ VU OAN
KHẢO DỊ
110. TRA TẤN HÒN ĐÁ
KHẢO DỊ
111. NGUYỄN KHOA ĐĂNG
KHẢO DỊ
112. SỢI BẤC TÌM RA THỦ PHẠM
KHẢO DỊ
113. PHÂN XỬ TÀI TÌNH
KHẢO DỊ
114. NGƯỜI ĐÀN BÀ MẤT TÍCH
115. TINH CON CHUỘT
KHẢO DỊ
VII. TRUYỆN THẦN TIÊN MA QUỶ VÀ PHÙ PHÉP
116. HÀ Ô LÔI
117. MIẾNG TRẦU KỲ DIỆU
KHẢO DỊ
118. TÚ UYÊN
KHẢO DỊ
119. NỢ DUYÊN TRONG MỘNG
KHẢO DỊ
120. TỪ ĐẠO HẠNH HAY SỰ TÍCH THÁNH LÁNG
KHẢO DỊ
121. CHÀNG ĐỐN CỦI VÀ CON TINH
KHẢO DỊ
122. NGƯỜI THỢ ĐÚC VÀ ANH HỌC NGHỀ
123. SỰ TÍCH ĐÌNH LÀNG ĐA HÒA
KHẢO DỊ
124. CON CHIM KHÁCH MÀU NHIỆM
KHẢO DỊ
125. CÂY TRE TRĂM ĐỐT
KHẢO DỊ
126. NGƯỜI LẤY CÓC
KHẢO DỊ
127. CÂY THUỐC CẢI TỬ HOÀN SINH HAY LÀ SỰ TÍCH THẰNG CUỘI CUNG TRĂNG
KHẢO DỊ
128. LẤY CHỒNG DÊ
KHẢO DỊ
129. NGƯỜI LẤY ẾCH
KHẢO DỊ
130. SỰ TÍCH ĐỘNG TỪ THỨC
KHẢO DỊ
131. NGƯỜI HỌC TRÒ VÀ BA CON QUỶ
KHẢO DỊ
132. HAI CÔ GÁI VÀ CỤC BƯỚU
KHẢO DỊ
133. NGƯỜI HÓA DẾ
KHẢO DỊ
134. THÁNH GIÓNG
KHẢO DỊ
135. AI MUA HÀNH TÔI HAY LÀ LỌ NƯỚC THẦN
KHẢO DỊ
136. NGƯỜI DÂN NGHÈO VÀ NGỌC HOÀNG
KHẢO DỊ
KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM CỦA NGUYỄN ĐỔNG CHI
PHẦN THỨ HAI
KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM
137. SỰ TÍCH CÔNG CHÚA LIỄU HẠNH
KHẢO DỊ
138. NGƯỜI THỢ SĂN VÀ MỤ CHẰNG
KHẢO DỊ
139. QUAN TRIỀU HAY LÀ CHIẾC ÁO TÀNG HÌNH
KHẢO DỊ
VIII. TRUYỆN ĐỀN ƠN TRẢ OÁN
140. THỬ THẦN VÀ MIÊU THẦN HAY LÀ SỰ TÍCH CHUỘT VÀ MÈO
KHẢO DỊ
141. CON CÓC LIẾM NƯỚC MƯA
KHẢO DỊ
142. THẦY CỨU TRÒ
143. HAI CON CÒ VÀ CON RÙA
KHẢO DỊ
144. CÔ GÁI LẤY CHỒNG HOÀNG TỬ
KHẢO DỊ
145. NGƯỜI DÌ GHẺ ÁC NGHIỆT HAY LÀ SỰ TÍCH CON DẾ
KHẢO DỊ
146. LÀM ƠN HÓA HẠI
147. HUYỀN QUANG
KHẢO DỊ
148. TIÊU DIỆT MÃNG XÀ
KHẢO DỊ
149. GIÁP HẢI
KHẢO DỊ
150. TAM VÀ TỨ
KHẢO DỊ
151. BÍNH VÀ ĐINH
KHẢO DỊ
152. HÀ RẦM HÀ RẠC
KHẢO DỊ
153. ÔNG GIÀ HỌ LÊ
KHẢO DỊ
154. TẤM CÁM
KHẢO DỊ
155. AO PHẬT
KHẢO DỊ
156. PHẠM NHĨ HAY LÀ SỰ TÍCH ÔNG BA MƯƠI
157. CON MA BÁO THÙ
KHẢO DỊ
158. RẮN BÁO OÁN
KHẢO DỊ
159. RẠCH ĐÙI GIẤU NGỌC
KHẢO DỊ
160. NGƯỜI HỌC TRÒ VÀ CON HỔ
KHẢO DỊ
161. SỰ TÍCH ĐỀN CỜN
KHẢO DỊ
162. HOẰNG TÍN HẦU
KHẢO DỊ
163. QUÂN TỬ
KHẢO DỊ
164. CƯỜNG BẠO ĐẠI VƯƠNG
KHẢO DỊ
165. MŨI DÀI
KHẢO DỊ
166. BỐN CÔ GÁI MUỐN LẤY CHỒNG HOÀNG TỬ
KHẢO DỊ
167. ÔNG DÀI ÔNG CỘC HAY LÀ SỰ TÍCH THẦN SÔNG KỲ-CÙNG
KHẢO DỊ
168. SỰ TÍCH THÁP BÁO ÂN
169. NÀNG XUÂN HƯƠNG
KHẢO DỊ
170. VỤ KIỆN CHÂU CHẤU
KHẢO DỊ
IX - TÌNH BẠN, TÌNH YÊU VÀ NGHĨA VỤ
171. BÀ CHÚA ONG
172. ANH CHÀNG HỌ ĐÀO
KHẢO DỊ
173. DUYÊN NỢ TÁI SINH
KHẢO DỊ
174. MỴ CHÂU - TRỌNG THỦY HAY LÀ TRUYỆN NỎ THẦN
KHẢO DỊ
175. CÔ GÁI CON THẦN NƯỚC MÊ CHÀNG ĐÁNH CÁ
KHẢO DỊ
KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM ĐÔI ĐIỀU SUY NGHĨ
KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM TẬP V
PHẦN THỨ HAI
KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM
IX - TÌNH BẠN, TÌNH YÊU VÀ NGHĨA VỤ
176. QUAN ÂM THỊ KÍNH
KHẢO DỊ
177. NGUYỄN THỊ BÍCH CHÂU
KHẢO DỊ
178. SỰ TÍCH BÃI ÔNG NAM
179. CHIẾC GIÀY THƠM
KHẢO DỊ
180. BÁN TÓC ĐÃI BẠN
KHẢO DỊ
181. TRỌNG NGHĨA KHINH TÀI
KHẢO DỊ
182. Ả CHỨC CHÀNG NGƯU
KHẢO DỊ
183. BỐN NGƯỜI BẠN
KHẢO DỊ
184. NGƯỜI CƯỚI MA
KHẢO DỊ
185. VỢ CHÀNG TRƯƠNG
KHẢO DỊ
186. SỰ TÍCH KHĂN TANG
KHẢO DỊ
187. NGẬM NGẢI TÌM TRẦM HAY LÀ SỰ TÍCH NÚI MẪU-TỬ
KHẢO DỊ
188. CÁI VẾT ĐỎ TRÊN MÁ CÔNG NƯƠNG
KHẢO DỊ
X. - TRUYỆN VUI TƯƠI DÍ DỎM
189. CHÀNG NGỐC HỌC KHÔN
KHẢO DỊ
190. PHIÊU LƯU CỦA ANH CHÀNG NGỐC HAY LÀ LÀM THEO VỢ DẶN
KHẢO DỊ
191. THỊT GÀ THUỐC CHỒNG
KHẢO DỊ
192. HÒA THƯỢNG VÀ NGƯỜI THỢ GIÀY
KHẢO DỊ
193. HAI ANH EM VÀ CON CHÓ ĐÁ
KHẢO DỊ
194. CHÀNG RỂ THONG MANH
KHẢO DỊ
195. LÀM CHO CÔNG CHÚA NÓI ĐƯỢC
KHẢO DỊ
196. RỦ NHAU ĐI KIẾM MẬT ONG
KHẢO DỊ
197. CÔ GÁI LỪA THÀY SÃI, XÃ TRƯỞNG VÀ ÔNG QUAN HUYỆN
KHẢO DỊ
198. THẦY LANG BẤT ĐẮC DĨ
KHẢO DỊ
199. "GIẬN MÀY TAO Ở VỚI AI" HAY LÀ TRUYỆN PHƯỢNG HOÀNG ĐẤT
KHẢO DỊ
200. CÁI CHẾT CỦA BỐN ÔNG SƯ
KHẢO DỊ
201. HAI BẢY MƯỜI BA
KHẢO DỊ
PHẦN THỨ BA
NHẬN ĐỊNH TỔNG QUÁT VỀ KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM
IV. ĐẶC ĐIỂM CỦA TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM
1. YẾU TỐ TƯỢNG TRƯNG TRONG LOẠI HÌNH TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM NÓI CHUNG ÍT XA LẠ VỚI NHÂN TÍNH; LOẠI TRUYỆN SINH HOẠT CHIẾM MỘT TỶ LỆ TƯƠNG ĐỐI CAO; LOẠI TRUYỆN THẦN KỲ, TRUYỆN LÀI VẬT, TRUYỆN PHIÊU LƯU MẠO HIỂM CHIẾM MỘT TỶ LỆ TƯƠNG ĐỐI THẤP.
2. TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM THẤM ĐẬM CHẤT LIỆU ĐỜI SỐNG XÃ HỘI VIỆT CỔ; LÀ BIẾU TRƯNG NGHệ THUẬT CỦA CÁI HIỀN HÒA, NHÂN ÁI, HAY TÍNH CHỪNG MỰC TRONG TÂM LÝ DÂN TỘC.
3.TÍNH CÁCH PHÊ PHÁN HIỆN THỰC KHÁ ĐẬM TRONG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM; NHÂN VẬT TÍCH CỰC THƯỜNG TỎ RA KHÔNG BẰNG LÒNG VỚI TRẬT TỰ TẬP TỤC CÓ SẴN, PHẢN ỨNG LẠI CÁI TI TIỆN TẦM THƯỜNG.
4. TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM CÓ MỘT MẢNG ĐÁNG KỂ NÊU BẬT VAI TRÒ TÍCH CỰC CỦA NGƯỜI NỮ: ĐỀ CẬP ĐẾN ƯỚC MƠ TÌNH YÊU VÀ HÔN NHÂN TỰ DO.
V. THỬ TÌM NGUỒN GỐC TRUYỆN CỐ TÍCH VIỆT - NAM
1. CÁC TRƯỜNG PHÁI CỔ TÍCH HỌC XƯA NAY VỚI VẤN ĐỀ CÁI "CHUNG" VÀ CÁI "RIÊNG" TRONG LOẠI HÌNH CỔ TÍCH
2. NGUỒN GỐC NGOẠI LAI CỦA TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM.
3. THU HÚT TINH HOA KHO TRUYỆN CỦA CÁC DÂN TỘC ANH EM
4. NGUỒN GỐC BẢN ĐỊA CỦA TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM
LỜI SAU SÁCH
THƯ MỤC THAM KHẢO
I. SÁCH VÀ BÀI
II. BÁO VÀ TẠP CHÍ
KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM TỪ BÌNH DIỆN MỘT CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU
A TRESURE CHEST OF VIETNAMESE FOLKLORE FROM A RESEARCHER’S PERSPECTIVE
NHÀ CỔ TÍCH HỌC NGUYỄN ĐỔNG CHI VỚI BỘ KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM
I. KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM - BỘ SÁCH LỚN QUY TỤ MỌI NGUỒN CỦA TRUYỆN CỔ TÍCH
II- KHẢO DỊ - THAO TÁC ĐẦU TIÊN ĐEM LẠI CHO TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT-NAM MỘT CÁI NHÌN ĐỐI SÁNH
III- NHỮNG NHẬN ĐỊNH TỔNG QUÁT - DỰ CẢM ĐÚNG HƯỚNG VỀ MỘT CÁCH NHÌN ĐỔI MỚI, TOÀN DIỆN ĐỐI VỚI TRUYỆN CỔ TÍCH
MỘT VÀI KÍ ỨC VỀ ANH TÔI
TUỔI TRẺ HIẾU ĐỘNG
TẬP SỰ VÀO ĐỜI
HOẠT ĐỘNG XÃ HỘI VÀ TỪNG BƯỚC ĐỊNH HƯỚNG
TÌNH YÊU VÀ SỰ NGHIỆP
NHỮNG CANH BẠC ĐỎ...
BẢNG TRA CỨU TÊN TRUYỆN KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM

***

KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM , kể từ lần in thứ bảy, in cùng lúc trọn bộ cả năm tập. Rất tiếc, ở những lần in toàn vẹn này tác giả đã không còn được tự mình xem lại bản in thử, như ông đã từng làm việc đó một cách hứng thú và kiên trì trong sáu lần in lẻ tẻ từng tập trước đây. Tuy nhiên, từ sau khi tập V ra mắt (1982), thân phụ chúng tôi đã có dịp chỉnh lý kỹ cả năm tập, nhất là phần Tổng luận , nhằm chuẩn bị cho một lần in đầy đủ sau này. Chúng tôi cố gắng trung thành với những sửa chữa trực tiếp của ông, kể cả một đôi chỗ ông ủy thác cho tôi soát lại chút ít ít câu chữ, trong khi đọc bộ sách.

Mặt khác, trong lần in thứ tư (1972), tác giả có một thay đổi đáng kể trong kết cấu cuốn sách của mình: ông bỏ đi 2 truyện và thay bằng 2 truyện khác để giữ nguyên số lượng 200 truyện. Cân nhắc kỹ lại trong lần in thứ bảy, chúng tôi đã mạnh dạn đưa một truyện trong số đó trở lại bộ sách: truyện Giết chó khuyên chồng, số 50. Để bạn đọc dễ nhận ra truyện này đã được bỏ đi, chúng tôi đặt chữ số 50 đứng đầu tên truyện trong dấu [ ]. Tôn trọng ý nguyện của tác giả, các quy tắc viết hoa và phiên âm tên người, tên đất vẫn giữ nguyên như trong mấy lần in trước chứ không thay đổi. Tuy vậy, để giúp các nhà nghiên cứu có thể tra tìm nhanh chóng khối lượng tài liệu nước ngoài hết sức lớn mà tác giả đã tham khảo, ở các chú thích xuất xứ, bên cạnh tên người phiên âm trước đây chúng tôi có ký chú thêm nguyên văn, hoặc chuyển ngữ tiếng Pháp. Đối với tên một số dân tộc, hay một số địa danh trên thế giới được nhắc đến trong mục Khảo dị , nếu thấy cần thiết, chúng tôi cũng làm như vậy. Cuối bộ sách, chúng tôi còn thêm vào một Bảng tra cứu tên truyện sắp xếp theo trật tự a b c. Tất cả những việc này đều do các bạn bè thân thiết trong Ban văn học Cổ cận đại Viện Văn học góp sức thực hiện vào năm 1992.

Xin ghi lại ở đây tình cảm biết ơn chân thành của gia đình tác giả. Chúng tôi cũng trân trọng cảm ơn Nhà xuất bản Giáo dục đã có nhã ý đưa Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam vào trường học, để bộ sách đến thẳng với một đối tượng đông đảo từ mấy thập kỷ nay vẫn là người bạn gần gũi của nó: học sinh, sinh viên, giáo viên, giảng viên ngữ văn ở các trường đại học.

Về mặt văn bản, có thể nói đây là bản in hoàn chỉnh nhất.

Hà Nội, ngày 31 - XII - 1998

Con trai tác giả

Gs. NGUYỄN HUỆ CHI



LỜI NÓI ĐẦU


Nghiên cứu và sưu tầm vốn văn nghệ dân gian của dân tộc nói chung và truyện cổ tích nói riêng là một trong những công việc được Nhà nước ta đặc biệt khuyến khích. Trước Cách mạng cũng từng có một vài học giả lưu tâm làm những việc đó, và họ đã công bố kết quả của mình trên sách báo. Gần đây hơn thì những công trình sưu tầm, n ghiên cứu cũng như các cuộc thảo luận giữa các bạn Vũ Ngọc Phan, Trần Thanh Mại và Văn Tân gợi ra nhiều điểm bổ ích cho việc tìm hiểu truyện cổ dân gian.

Nhưng nói chung, chưa nấy ai điều tra thật đầy đủ truyện cổ tích Việt-nam để dựng lên một hệ thống hoàn chỉnh, và trên cơ sở đó, đi sâu nghiên cứu chúng một cách toàn diện. Thực ra, k ho tàng truyện cổ tích của chúng ta có không ít loại hình, trong mỗi loại hình có khá nhiều dạng kết hợp rất phong phú, nhưng hiện vẫn còn nằm lẫn lộn trong các kho sách cũ, trong mọi trí nhớ, mà khả năng cá nhân chưa tìm tòi khai thác hế t được. Do đó, việc nghiên cứu chỉ mới là bước đầu, thiên về khái quát mà thiếu phong phú, cụ thể.

Theo chúng tôi, công tác nghiên cứu và sưu tầm vốn văn nghệ dân tộc quá khứ nếu chưa thành một công việc tập thể, được khơi động thành một phong trào rộng lớn trong cả nước, thì vẫn chưa thể gọi là toàn diện, do đó cũng chưa thể đạt kết quả dứt điểm như ý muốn. Cần phải có một cơ quan chuyên môn hoặc một hội nghề nghiệp để hướng dẫn sưu tầm, trao đổi ý kiến và tập trung tài liệu như ở nhiều nước đã từng làm, thì việc bảo tồn và phát huy vốn cũ mới mong thực hiện tốt được.



T rong khi chờ đợi sự kiện lớn lao và cần thiết đó, chúng tôi bạo dạn đem khả năng tìm tòi cá nhân thu góp những truyện cổ tích Việt-nam nghe được, đọc được và nhớ được từ trước tới nay, chỉ mong cung cấp một tài liệu tham khảo cho những bạn yêu truyền thống văn học của dân tộc.



Bộ sách này là bộ thứ hai trong những công trình nghiên cứu của chúng tôi về truyện truyền miệng, tiếp theo bộ đầu tiên nhan đề Lược khảo về thần thoại Việt-nam. Nó gồm có ba phần:

Phần đầu, tìm hiểu một ít nét về bản chất, lai lịch và lịch sử phát triển của truyện cổ nói chung và cổ tích nói riêng.

Phần thứ hai, chiếm một khoảng rất lớn trong bộ sách là những truyện cổ tích Việt-nam đã chọn lọc và sắp đặt theo một hệ thống riêng

Phần cuối là những nhận xét sơ bộ về đặc điểm tư tưởng, nghệ thuật, qua đây tạm đánh giá tổng quát truyện cổ tích Việt-nam.



Tôn trọng chủ đề và kết cấu đã có của những truyện cổ tích, trong đời sống truyền miệng từ xưa, chúng tôi cố gắng trình bày nguyên, không sửa chữa: Trường hợp những truyện có nhiều địa phương kể khác nhau về chi tiết hay toàn phần, chúng tôi sẽ ghi tóm tắt ở mục Khảo dị để tiện tham khảo. Nếu truyện nào có nội dung tương tự với truyện của các dân tộc khác ở trong nước hay nước ngoài, chúng tôi cũng làm như vậy.



Mục đích bộ sách này là tình hiểu và giới thiệu những truyện cổ tích Việt nam, mong đáp ứng phần nào nhu cầu trước mắt. Nó chỉ giới hạn trong phạm vi truyện cổ tích của người Việt mà chưa đề cập tới kho tàng truyện cổ tích vô cùng phong phú của đồng bào thiểu số chúng ta.



Trong khi khôi phục lại cốt truyện của người xưa, trong khi tìm hiểu vốn cũ của dân tộc, chắc không tránh khỏi lầm lẫn và thiếu sót, chúng tôi mong các bạn xa gần kịp thời chỉ bảo cho.



Sau hết, chúng tôi có lời cảm ơn các bạn đã giúp cho tài liệu, đặc biệt ông bà Nguyễn Văn Nghĩa là những người đã nhen nhóm cho chúng tôi từ cái say mê nghe truyện cổ tích lúc còn trẻ cho đến hứng thú tìm tòi nghiên cứu nó sau này.

Hà-nội, tháng VI năm 1957

NGUYỄN ĐỔNG CHI



LỜI NÓI ĐẦU LẦN TÁI BẢN THỨ TƯ


Các tập I, II, III của bộ Kho tàng truyện cổ tích Việt-nam này từ khi lần lượt ra mắt đến nay đã ngót 15 năm. Trong thời gian qua, chúng tôi nhận được nhiều ý kiến và tài liệu của các bạn xa gần có lòng yêu gửi tới, kể cả ý kiến và lời giới thiệu trên các báo chí, trong nước và ngoài nước [1] . Chúng tôi hết sức cảm kích về sự quan tâm đó của các bạn. Mặt khác, thời gian qua, chúng tôi cũng có để ý tìm tòi thêm những di bản trong nước và trên thế giới qua các tài liệu sách vở cũ và mới. Cho nên trong lần tái bản này chúng tôi đã có thể bổ sung những dị bản mới vào phần Khảo dị mà chúng tôi nhận thấy - cũng như một số bạn góp ý - là hãy còn ít ỏi, và cách kể chuyện quá vắn tắt. Như vậy, phần Khảo dị có sự bổ sung phong phú hơn trước; còn phần truyện chính, nói chung vẫn giữ nguyên, trừ một vài truyện cá biệt: hoặc thay truyện khác vì nội dung không còn thích hợp (ví dụ các truyện số 50 , 77 ), hoặc có bổ sung ít nhiều vì vài bản cũ chưa hoàn chỉnh (ví dụ các truyện số 69 , 99 , 100 ), v.v...



Tóm lại, lần tái bản này đã khắc phục được một số thiếu sót trước đây vấp phải. Tất nhiên do kiến thức có hạn, do chúng ta còn bận chống Mỹ cứu nước, nên việc sưu tầm văn học dân gian nói chung, truyện cổ tích nói riêng, của cả hai miền đất nước vẫn còn chưa được nhiều, và việc bổ sung của chúng tôi cũng chỉ mới có thể thực hiện trong một chừng mực nhất định. Chúng tôi rất lấy làm hân hạnh sẽ được các bạn gần xa chỉ bảo thêm cho những sai sót khác.

Hà-nội, ngày 21 tháng XII năm 1971

NGUYỄN ĐỔNG CHI



Chú thích:



[1] Trong 1 tập san của Pháp quốc Viễn đông học viện (BEFEO), tập LII, số 1, năm 1964, xuất bản ở Pa-ri, có hai bài giới thiệu và phê bình, của Mô-ri-xơ Đuya-răng (Maurice Durand) và của Tiến sĩ dân tộc học Lê Văn Hảo. Ngoài ra, một số giáo trình đại học và luận văn nghiên cứu cũng giới thiệu kỹ những luận điểm cũng như hệ thống truyện cổ tích của chúng tôi.