Chương 45

Martin vô cùng sốt ruột chờ trời sáng. Nỗi lo lắng cho Raphael đêm ấy đã không cho chàng chợp mắt. Thêm vào nỗi lo lắng kia còn có nỗi buồn do cuộc nói chuyện lần cuối với Leonor gây nên. Chàng nằm nhiều giờ không ngủ, không đủ sức thoát khỏi những suy tư dằn vặt và mãi đến gần sáng mới thiếp đi trong giấc ngủ không yên. Nhưng mặc dù bị thao thức mất ngủ, vào lúc bảy giờ chàng đã trở dậy và như thường lệ, làm việc trong hai tiếng.


Lúc chín giờ sáng, Martin đã đến nhà Raphael. Quanh nhà cửa đóng kín mít, cuối cùng Rivas quyết định gõ lên cánh cửa dẫn vào phía nửa căn nhà do bà dì của Raphael chiếm ngự.


Cửa bật mở và trên ngưỡng cửa xuất hiện bà mệnh phụ khả kính vừa mới từ nhà thờ về.
- Raphael chạy đi đâu từ sớm tinh mơ thế này ạ? – Martin niềm nở chào hỏi.
- Anh không biết chuyện gì xảy ra hả? – bà Clara hỏi, hai tay nắm lại vẻ buồn bã – Raphael bỏ chúng tôi đi rồi.
- Đi đâu ạ? – chàng trai lo ngại hỏi.
- Đến tu viện – bà Clara đáp, và trong giọng nói của bà bên cạnh nỗi buồn còn có âm hưởng của một chút toại nguyện.
- Đến tu viện ư? – Martin sửng sốt – lúc nào ạ?
- Từ mờ sáng hôm nay.
- Nhưng tại sao cậu ấy lại có cái quyết định đột ngột như thế?
- Nghĩa là anh không biết gì phải không? – bà nhắc lại.
- Việc xảy ra hôm qua ở nhà ngài Elias thì cháu biết rõ.
- Ô, nhưng không chỉ có thế. Sau đấy Raphael còn nhận được bức thư của vợ sắp cưới. Cô ấy đề nghị nó đừng nghĩ đến mình nữa, rồi gì gì nữa có trời biết được. Tội nghiệp thằng bé, giá như anh nhìn thấy nó! Nó khóc suốt đêm như một đứa trẻ. Lạy Chúa, nó nức nở đến nỗi tim tôi phải tan nát.
- Tội nghiệp Raphael! – Martin thầm thì, lòng buồn rười rượi.
- Tối hôm qua nó kể hết với tôi. lạy Chúa lòng lành, tính khí của thanh niên thời nay ra sao không biết! Thú thực là tôi không đau khổ lắm về việc nó quyết định vào tu viện. Nó cần phải yên phận bên Chúa. Chẳng lẽ lại có thể chờ mong hạnh phúc trong khi sống kỉêu như nó?
Lòng sùng đạo ngây thơ của bà Clara làm xúc động trái tim cao quý của Martin nhưng chàng vẫn thử bào chữa cho bạn:
- Chính bà biết rõ rồi đấy, cậu ấy đã tự nhìn lại quá khứ và đã ân hận về lỗi lầm của mình cay đắng như thế nào.
- Cái gì đúng là đúng, cậu bé của tôi ạ! Tội nghiệp Raphael! – bà già từ tâm thở dài và hai hàng lệ trào ra.
- Ngay hôm nay cháu sẽ đến chỗ cậu ấy – Martin đứng dậy nói.
- Chẳng có ích gì đâu, nó đã báo trước là sẽ không tiếp ai hết..
Sau đó sực nhớ ra, bà Clara nói thêm:
- Tí nữa thì tôi quên, nó để thư lại cho cậu đây này.
Bà đưa cho Martin chiếc phong bì dán kín. Chàng trai từ biệt bà Clara, định sẽ đọc thư ở nhà. đến cửa phòng riêng, chàng gặp người hầu và hắn trao cho chàng một bức thư nữa.
- Cô gái hôm qua mang đến. Cô ấy nói sẽ quay lại nhận trả lời – người hầu nói và mỉm cười đầy ẩn ý.
Martin vào phòng và ném bức thư mới nhận lên bàn, chàng muốn trước tiên phải biết Raphael viết gì.
Chàng đọc những dòng như sau:
"Martin thân mến,
ngày mai, lúc cậu đến, dì Clara sẽ báo tin cho cậu biết quyết định của tớ! Lúc này đang đêm, xung quanh im ắng, và tớ có thể hiểu thấu một cách trọn vẹn toàn bộ thảm cảnh vừa xảy ra. Tớ đã mất nàng! Biết diễn tả nỗi đau của tớ thế nào đây? không, tớ không thể tìm được lời cho việc đó! cậu nhớ không. có một lần cùng đọc tiểu sử Martin Luiter, chúng mình đã biết được là người bạn đứng bên cạnh ông chết vì bị sét đánh, bản thân Luiter bị chấn động đến mức quyết định vào tu viện. Khi đó tớ gọi hành động của ông ta là bạc nhược. Nhưng đấy là sự háo danh rỗng tuếch của tuổi trẻ đã bộc lộ qua miệng tớ. Còn cậu đã biện minh cho Luiter nên vì thế, dĩ nhiên cậu sẽ hiểu cho nỗi lòng của tớ sau cú đòn khủng khiếp mà số phận vừa giáng xuống đầu. Hệt như tiếng sét từ trời cao! Nó xuyên thẳng vào ngay tim tớ, thiêu trụi không phải chỉ niềm hạnh phúc không gợn bóng mây của tình yêu mà tch cả niềm hy vọng là nơi nương náu cảm xúc mà một kẻ bất hạnh còn tìm thấy trong đời. Chỉ có một lần, khi hai tay ôm chặt thi thể lạnh ngắt của bố tớ, tớ cảm nhận được nỗi kinh hoàng tê tái như lúc này trong lồng ngực, tớ chỉ sống bằng tình yêu của mình và nay thì không bao giờ còn được sưởi ấm bằng tình yêu ấy nữa. Không, không, trên trần gian này chẳng điều gì có thể mang lại cho tớ niềm an ủi.
Vài dòng chữ, tất cả chỉ vài dòng chữ trong bức thư nàng, Martin ơi, nhưng chẳng khác gì phún thạch đang sôi, chúng đốt cháy ngực tớ và huỷ diệt mọi thứ trong đó, ngoại trừ tình yêu không thể huỷ diệt được của tớ. Ôi, bức thư ấy nghiệt ngã biết bao! Nàng thậm chí không muốn giảm nhẹ cú đòn và tạt thẳng vào mặt tớ nỗi khinh miệt vô hạn của mình. Tớ đọc đi đọc lại những lời ít ỏi và đã uổng công tìm kiếm trong đó dù chỉ một chút bóng gió về quá khứ vẫn còn sống động, xốn xang! Chúng thậm chí không để lại niềm hy vọng được những tâm hồn cao thượng cảm thông với sự yếu đuối đáng thương ban tặng. Matilda có trái tim thiên thần và tâm hồn thánh thiện và nàng khinh bỉ căm thù tớ! Làm sao chống lại thứ tình cảm ấy được? trước hôm nay tớ tin là tớ có đủ sức chống lại bất kỳ tai ương nào. Khốn khổ thay, chẳng lẽ tớ có thể phỏng đoán được cái gì đang chờ mình? Điều kinh khủng nhất, tớ tự nhủ - đó là cái chết, mà nó thì tớ sẽ đón nhận không chút run sợ.
Vậy là đã mấy tiếng đồng hồ tớ suy ngẫm sẽ hành động ra sao. Và một ý nghĩ, một ý tưởng luôn ám ảnh không buông tha tớ. Mọi chuyện xảy ra là do trời trừng phạt! Thực ra thì tớ có quyền gì để dám ước vọng hạnh phúc một khi chính tớ đã huỷ hoại tàn nhẫn cuộc sống của một sinh thể yếu đuối chẳng hề tội lỗi? thỉnh thoảng toà án của Chúa trời trừng phạt con người về những hành vi phạm tội của họ và khi thấy con người buộc phải dứt bỏ đi cái thứ đạo đức tiện lợi mà nhờ nó chúng ta luôn biện bạch cho cái khát vọng cố hữu của mình để bằng cách đó, hành hạ mọi thứ cao quý trên trái đất rồi quy phục quỳ gối trước bản án của Chúa Trời. Chân lý ác nghiệt mà chúng ta được giảng giải thuộc lòng ở nhà thờ này làm tổn thương trí não và gây hoảng sợ cho tâm hồn những kẻ bị đau khổ tột cùng, bởi lẽ trong những tháng ngày sung sướng chúng ta chi tuân theo nó một cách hời hợt như thể làm một điều vặt vãnh, buồn tẻ. Hôm nay đây, tớ chịu khuất phục dưới ách nặng của cái chân lý ấy, công lý nghiêm ngặt của nó tước bỏ ý chí cá nhân tớ.
Nhưng chớ nghĩ rằng do ảnh hưởng của những ý nghĩ nặng nề mà tớ quyết định dành cả đời mình để ăn năn sám hối và đưa ra lời nguyền cay độc, tự giam mình trong mấy bức tường tu viện. Tớ chỉ muốn được bình yên trong chốn tu viện êm ả, muốn cho tinh thần trở nên cứng cỏi bằng những tấm gương đức hạnh, muốn hiểu xem liệu có thể khoác than như thể Matilda đã chết hay không. Rồi sau này, khi thời gian làm cho tâm hồn đớn đau của tớ dịu dần, khi nỗi đau dữ dội đang hành hạ tớ được thay thế bằng nỗi buồn thầm lặng,…ai biết được khi đó tớ sẽ làm gì? Tớ đã yêu say sưa, mê mệt đến nỗi thậm chí không nhận ra chính mình một cách đúng mức nên không thể đoán được tớ sẽ cư xử như thế nào trong tương lai.
Dĩ nhiên cậu không tự cho phép nghĩ rằng tớ quên hắn Adelaida. Tớ không thể oán hận nàng, thậm chí cả bà Bernarda, về nỗi bất hạnh của mình. Tớ tha thứ cho họ và cầu xin Chúa để họ cũng tha thứ cho tớ. Lẽ đương nhiên tớ đã có thể sửa chữa tai họa do mình gây nên và phục hồi cho cô gái đáng thương tiếng tăm tốt lành mà tớ đã làm hoen ố trước mắt mọi người, nhưng cậu biết đấy, Martin ạ, tớ không yêu nàng. Lễ cưới của tớ với Adelaida sẽ là điều gì đó phản tự nhiên, nó rất có thể dẫn đến một điều là tớ sẽ tự sát, và khi đó nàng còn bất hạnh hơn nhiều. Tớ có thể hy sinh tính mạng cho nàng, nhưng tớ không thể dành cho nàng hạnh phúc. Tóm lại, còn nhiêu điều tớ cần suy nghĩ, bình tĩnh và không vội vã.
Trong cảnh cô đơn tớ quyết định không gặp ai, thậm chí với cả cậu nữa! Tớ sẽ viết cho cậu khi cảm thấy có đủ sức làm việc đó. Dì tớ sè nhận tin tức của tớ và chuỷên đến cho tớ. Một mục sư cho tớ nương náu ở tu viện, ông là bạn cũ của gia đình và bây giờ sẽ là thầy của tớ.
Bạn của cậu
Raphael San Louis"
Martin buông rơi tờ giấy trên bàn rồi đưa hai tay ôm lấy đầu, chàng chìm đắm vào những ý tưởng buồn bã do những dòng thú nhận trên gây ra. Tình thương sâu nặng với bạn khiến chàng quên bẵng đi bức thư thứ hai mà mãi đến lúc được gọi đi ăn sáng chàng mới nhớ đến nó nên vội cầm theo. Trong khi đi qua sân, chàng mở phong bì và chỉ kịp nhìn chữ ký, đó là thư của Edelmira.
Để làm sáng tỏ hoàn cảnh dẫn đến việc có bức thư này cần phải quay về sự kiện ngày hôm trước, khi Edelmira gửi cho Martin bức thư đầu tiên mà bạn đọc đã biết.
Sau cuộc nói chuyện với mẹ không lâu trước đó khi vì sợ hãi mà phải chấp thuận lấy Ricardo Kastanios, cô gái thôi không còn tìm an ủi trong những bức thư nàng viết cho Rivas nhưng chưa gửi đi nữa mà lưu giữ chúng một cách trân trọng như thể những kẻ say mê đắm đuối vẫn bảo tồn mọi thứ nhắc tới mối tình của họ. Tính kiên trì hà khắc của mẹ buộc cô gái thức tỉnh khỏi những ảo mông của tình yêu mà nhiều người cùng lứa tuổi với nàng vẫn tự ru ngủ. Tự mơn trớn mình bằng những ước vọng siêu thực, Edelmira dần dần bắt đầu hy vọng được đáp lại trong tình yêu. Nàng luôn mơ tưởng đến ý trung nhân lý tưởng của mình và mối tình thầm lặng bừng dậy trong trái tim mãnh liệt đến mức Edelmira cũng không ngờ rằng mình bắt đầu trông đợi vào sự đáp lại, mặc dù ngay từ đầu diều giả định ấy đã bị nàng coi là điên rồ. Tóm lại, cô gái tội nghiệp trải qua giai đoạn "kết tình", nếu như được phép sử dụng cái thuật ngữ cóp từ học thuyết mỹ nghệ về tình yêu ấy của Stendal, chính vì vậy nàng cho rằng bằng việc cưỡng ép nàng lấy một kẻ không yêu, bà mẹ đã giết chết một cách không thương xót niềm hy vọng ở hạnh phúc, thậm chí chẳng tạo cho nàng khả năng biến nó thành hiện thực. Và trong thâm tâm Edelmira phản kháng lại sự cưỡng buộc tình cảm đó. từ sự phản kháng âm thầm đến những nỗ lực để chống lại ý chí chuyên quyền của mẹ, theo lẽ thường, chỉ một bước. Cũng vì thế mà nảy sinh quyết định viết thư cho Martin của nàng, quyết định này không làm cho bạn đọc ngạc nhiên nếu ta nhớ lại Edelmira được giáo dục ra sao và nàng thuộc tầng lớp nào trong xã hội. Dù rằng trong tầng lớp ấy tính cả thẹn của thiếu nữ là phẩm chất cũng không hiếm hoi gì hơn trong lớp người thượng lưu, song dù sao thì những tập tục và lối sống mà chúng tôi đã nói vẫn dần dần thắng được sự e dè bâm sinh luôn quẫy đạp trong trái tim phụ nữ như một con chim non hốt hoảng. Trong phòng khách tiểu thị dân, vốn từ vựng yêu đương ít tinh tế hơn nhiều so với trong phòng khách quý tộc và điều dó tự nhiên làm cùn nhạc cảm và chai sạn trái tim. Bầu không khí quá ư xuề xoà thoải mái của những đêm hội hè, phong thái quá tự do khi tỏ tình gây cho các cô gái thuộc tầng lớp này có một quan niệm về quan hệ nam nữ khác hẳn so với các cô nương thuộc những gia đình như ta thường nói là gia giáo được giáo dục từ thưở bé. Chính vì thế mặc dù tiến bộ hơn đa số phụ nữ cùng đẳng cấp, Edelmira vẫn không thấy có gì lạ thường trogn c'i phương mà nàng định dùng để tìm hiểu thực chất tình cảm của Rivas đối với nàng. Hơn nữa trong mọi giai tầng xã hội, phụ nữ vẫn sự dụng biện pháp tương tư bằng hình thức khác nhau vừa như họ có trái tim nồng nhiệt nhưng không tin chắc vào sự đáp lại, sớm hay muộn rồi cũng có lúc mỗi kẻ trong số họ đều vận dụng sự cố gắng của ý chí để khắc phục tính thẹn thùng bẩm sinh nhằm khơi gợi trong trái thơm người mình thương yêu một âm hưởng đáp lại tiếng nói nồng nàn ngân vang trong tâm hồn mình.
Như chúng ta thấy, bức thư đầu tiên của Edelmira gửi cho Martin chỉ là một mưu toan tin cậy vào người bạn và chia xẻ đau khổ để bằng cách đó tìm sự nhẹ nhõm trong lòng. Đọc thư trả lời đầy hương vị một thiện cảm chân thành của Rivas trong khi bản thân vẫn âm thầm hy vọng bắt gặp trong tâm hồn chàng tiếng vọng của tình yêu, cô gái nhìn nhận sự cảm thông của chàng như bằng chứng cho nghĩa tình sâu nặng. Thế là mặc dù không dám nói thẳng với mình rằng đàng sau những lời lẽ dịu dàng của chàng trai có ẩn chứa tình yêu, nàng vẫn mơ hồ tin vào điều đó. dù sao thì bức thư của Rivas cũng an ủi nàng và là sự hậu thuẫn không nhỏ bởi vì cô gái cương quyết không chịu làm theo yêu cầu của mẹ.
Phấn khởi trước thắng lợi bước đầu, Edelmira dánh bạo dấn bước thứ hai, nàng viết tiếp cho Martin bức thư mà chàng vừa mở trên đường tới phòng ăn, nơi gia đình ngài Ensina tụ họp đông đủ.
Trong bữa ăn sáng mọi người ít nói vì ông Damasso cố gắng tỏ ra kiêng nể Rivas, người thư ký đã giúp ông nhiều việc và theo ông biết thì rất gắn bó với Raphael. Lúc mọi người đã rời phòng ăn, Rivas định về phòng ông Damasso nhưng Agustin giữ chàng lại trong khi đó Leonor ngồi xuống bên chiếc khung thêu.
- Thái độ của Raphael đối với sự việc xảy ra thế nào? – chàng công tử vừa đốt điếu thuốc xì gà Habana vừa mới Martin điếu khác.
- Sáng tinh mơ hôm nay cậu ấy vào tu viện rồi – Martin đáp.
- Thật là lãng mạn! Tôi thông cảm với anh ấy tận đáy lòng! – Agustin thốt lêN.
- Cậu ấy có để lại cho tôi bức thư – Martin nói tiếp – cậu ấy rất buồn.
- Tôi không thể hiểu nổi sự buồn nản đó – Leonor nhận xét – sao anh ta không bày mưu tính kế cho tình yêu như đã từng làm nữa đi?
- Em gái ơi, tình yêu có năm bảy kiểu – Agustin nói giọng dạy bảo – và không được quên điều đó.
- Ồ, t tlà mới mẻ đối với tôi – Leonor giễu cợt.
- Có tình yêu thoáng qua, cũng có tình yêu trọn kiếp – chàng công tử tiếp tục.
- Tôi đi đến kết luận rằng – Leonor nói, chăm chú nhìn Rivas – đàn ông không có khả năng để yêu.
Trong ánh mắt Martin lộ rõ sự phản đối thầm lặng, còn Agustin thì nổi giận.
- Em lầm lẫn nghiêm trọng, linh hồn của anh ạ. Anh không cần nói đến Abelirdo, người đã được anh chiêm ngưỡng ngôi mộ ở nghĩa địa Paris, mà còn nhiều người nữa đã dành cả đời mình cho tình yêu đấy.
- Thế còn anh, sao im lặng vậy? – Leonor quay sang Rivas – chắc anh tán thành với anh trai tôi phải không?
- Thưa tiểu thư – Martin đáp – tôi thấy cô phán xét về đàn ông quá khắt khe.
- Chẳng lẽ tấm gương của anh bạn San Louis của anh chưa khẳng định ý kiến của tôi sao? – cô gái hỏi.
- Nhưng mà cũng có những ngoại lệ - Martin phản bác.
- Chứ gì nữa! – Agustin xen lời – tất nhiên có những ngoại lệ. Đó là như tôi đã nói, Abeliardo, người yên nghỉ tại nghĩa trang Paris, ấy là chưa kể những người khác.
- Anh nói "những ngoại lệ" à? – Leonor hỏi lại Martin mà bỏ ngoài tai những lời của ông anh trai – Thế chúng ở đâu? Giá như tôi gặp được dù chỉ một trường hợp!
- Cứ tin ở anh, em gái ạ! – chàng công tử không chịu yên – những ngoại lệ ấy anh biết rất rõ. Và khẳng định sống động cho điều đó chính là Martin đây thôi.
- Cái gì? Hoá ra anh là một ngoại lệ may mắn à? – Leonor mỉm cười hỏii Martin đang đỏ dừ cả mặt.
- Thưa tiểu thư – chàng trai trả lời – có những trường hợp con người có thể không cần xấu hổ một cách giả dối để tự nhận xét tốt về mình. Chính vì thế tôi dám nghĩ rằng tôi thực sự là một ngoại lệ.
- Anh nghĩ thế nhưng chưa tin chắc phải không?
- Không, tôi tin – Martin cứng rắn nói, ném lên cô gái ánh mắt cháy bỏng làm cho nàng phải cúi gằm xuống.
- Vậy là anh đang yêu hả Martin? – Agustin sửng sốt – Thế mà cứ giấu, kể đi anh bạn!
- Bắt người ta phải nói những điều không thật làm gì? – Leonor thốt lên với nụ cười gượng gạo rồi để giấu bối rối , nàng lại cắm cúi thêu.
- Thế vì lẽ gì mà tôi phải nói những điều không thật, thưa tiểu thư? – Rivas hỏi.
- Thì anh không muốn làm tổn hại thanh danh của người anh yêu mà – Leonor đáp.
Nhận thấy Agustin tie6'nàng về phía chiếc cửa dẫn ra sân để vứt điếu xì gà đã hút hết, Martin đột ngột quả quyết nói:
- Đáng tiếc là thậm chí co 'muốn thì tôi cũng không thể làm tổn hại danh dự của người ấy, bởi vì người mà tôi yêu cao xa không thể với tới để tiếng nói của tôi lọt được vào tai nàng.
- Tiếng nói lớn nghe thấy từ xa – Leonor mỉm cười cố che đậy vẻ ngượng ngùng.
- Trong trường hợp ấy – chàng trai nói nhanh – nếu cô cũng đưa câu hỏi như Agustin thì tôi sẽ không nói dối đâu.
Leonor cụp mắt xuống và thật đúng lúc, anh trai nàng vừa đến gần.
Viện cớ công việc, Martin đi ra và vào văn phòng ngài Ensina. Trong túi chàng vẫn còn bức thư chưa đọc của Edelmira mà chàng thậm chí không nhớ tới nữa