Brian Greene
Chương 15 - Triển vọng
Tác giả: Brian Greene
Nhiều thế kỷ trước, lý thuyết dây hay sự tiến hóa của nó trong lý thuyết - M giả thử đã được phát triển vượt rất xa những gì chúng ta đã có được ngày hôm nay, tới mức ngay cả những chuyên gia trong ngành hiện nay cũng khó có thể nhận được ra. Và khi chúng ta tiếp tục tìm kiếm lý thuyết tối hậu, chúng ta mới vỡ lẽ ra rằng lý thuyết dây chỉ là một trong số nhiều bước ngoặt trên con đường tiến tới một quan niệm rộng lớn hơn nhiều về vũ trụ - một quan niệm liên quan tới những ý tưởng khác một cách triệt để với những gì mà ta đã từng gặp trước đó. Lịch sử khoa học đã dạy chúng ta rằng, cứ mỗi một lần chúng ta tưởng rằng mình đã hình dung ra được tất cả rồi, thì tự nhiên lại tung ra một điều bất ngờ mới đòi hỏi phải có những thay đổi đáng kể và quyết liệt quan niệm của chúng ta về sự vận hành của vũ trụ. Và bây giờ, lại một lần nữa, với một thái độ hơi hỗn xược, chúng ta, cũng như các bậc tiền bối của chúng ta cũng đã từng ngây thơ như vậy, tưởng rằng mình đang ở vào thời kỳ quyết định của lịch sử loài người trong đó việc tìm kiếm những định luật tối hậu của tự nhiên đã đến hồi kết thúc. Như Edward Witten đã nói:
"Tôi cảm giác rằng với lý thuyết dây chúng ta đã ở gần mục tiêu tới mức - trong những phút giây lạc quan nhất - tôi đã tưởng rằng chỉ ngày một ngày hai là dạng cuối cùng của lý thuyết sẽ từ trên trời rơi vào tay một ai đó trên trái đất. Nhưng thực tế hơn, tôi cảm thấy rằng chúng ta đang ở trong quá trình xây dựng một lý thuyết cơ bản hơn rất nhiều so với tất cả những gì chúng ta đã từng có trước đây và có lẽ trong thế kỷ XXI, khi tôi đã quá già để có thể đưa ra được tư tưởng gì lý thú về đề tài này, các nhà vật lý trẻ tuổi hơn sẽ là người quyết định việc chúng ta đã thực sự tìm ra một lý thuyết cuối cùng hay chưa" [1].
Mặc dù chúng ta vẫn còn đang ngây ngất trước những gì mà cuộc cách mạng siêu dây lần thứ hai đã mang lại và đang phải hấp thu nhiều phát hiện mới, nhưng phần lớn các nhà lý thuyết dây đã nhất trí rằng cần phải có một cuộc cách mạng thứ ba và thậm chí cả thứ tư nữa mới có thể giải phóng hết sức mạnh đầy đủ của lý thuyết dây và vai trò khả dĩ của nó là lý thuyết cuối cùng mới có thể khẳng định được. Như chúng ta đã thấy, lý thuyết dây đã vẽ được nên một bức tranh tuyệt vời về sự vận hành của vũ trụ, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều trở ngại và những điểm còn mơ hồ. Chắc chắn đây sẽ là những mục tiêu hàng đầu của các nhà lý thuyết dây ở thế kỷ XXI. Và vì thế trong chương cuối cùng này, chúng ta chưa thể kết thúc câu chuyện về cuộc tìm kiếm những định luật cơ bản nhất của vũ trụ mà loài người đã tiến hành từ nhiều thế kỷ, bởi lẽ cuộc tìm kiếm đó vẫn còn đang tiếp tục. Thay vì, chúng ta hãy hướng cái nhìn của chúng ta tới tương lai của lý thuyết dây bằng cách thảo luận 5 câu hỏi trung tâm mà các nhà lý thuyết dây sẽ phải đối mặt khi họ tiếp tục tìm kiếm lý thuyết tối hậu.
[1] Phỏng vấn Edward Witten, ngày 4 tháng 3 năm 1998.
