Chương 27

Trong lúc chúng tôi lưu lại Thành Đô chiến dịch làm trong sạch đảng được tăng cường. Ông bạn Lâm Khắc của tôi, người có nhiệm vụ báo cáo nội dung của tờ thông tin ra hâng ngày cho Mao biết và dạy Mao tiếng Anh, là một trong những người đầu tiên nằm trong đường ngắm. Khi vừa biết mình bị tố cáo. Lâm Khắc liền rời khỏi Thành Đô. Ông phải có mặt ở Bắc Kinh để đích thân bào chữa cho mình.
Trong thời kỳ này, người ta biết vụ những lá cờ đen, một sự kiện dáng lưu ý nhất và rối rắm nhất mà tôi được chứng kiến từ bên trong. Sự kiện này đã làm hại thanh danh và sinh mạng của nhiều người khác, nhưng nó đã giúp tôi rút ra một kinh nghiệm xương máu. Một trong những nguyên nhân gây ra việc kéo bè kết cánh trong đảng đã làm Mao tức giận là cách thức bổ nhiệm những chức vụ về chính trị. Đó cũng là lý do dẫn đến những mưu đồ chính trị phức tạp và sinh ra vụ Những lá cờ đen. Vấn đề là trách nhiệm của từng cán bộ. Nếu một cán bộ đảng ở Trung quốc đề cử một người nào đó giữ một chức vụ thì mặc nhiên người đó phải chịu trách nhiệm về những việc làm của người mà người đó đã đề cử. Thể thức này chi có tác dụng khi người được bổ nhiệm tuyệt đối trung thình với cấp trên và phải chấp hành mệnh lệnh ngay cả khi họ là người hiểu biết hơn. Đối với đảng viên, điều lệ quan trọng nhất là kỷ luật và tuyệt đối phục tùng cấp trên, chấp hành sự lãnh đạo của đảng và chỉ thị của cán bộ cấp cao hơn. Đảng và cấp trên luôn luôn đúng. Phé bình cấp trên là vi phạm toàn bộ các điều lệ mà đảng viên nào cũng phải học. Công kích cấp trên của mình cũng tệ hại như công kích đảng. Trung thành là đức tính tối cần thiết.
Sự phục tùng sẽ được trả giá bằng sự bao che. Vì cấp dưới luôn phải thi hành mệnh lệnh của cấp trên, nên cấp trên phải bảo vệ cấp dưới trước sự công kích. Hậu quả là tất cả những phản ứng hướng vào các quan chức cao cấp trong đảng lại nhắm vào cấp dưới. Nếu một cán bộ đảng cấp dưới bị chỉ trích về những sai lầm chính trị thì dĩ nhiên cấp trên của người đó cũng bị liên lụy. Những cuộc đấu đá chính trị triền miên mà tôi được chứng kiến nhiều năm ròng luôn luôn bắt đầu từ lớp cán bộ trung cấp theo hệ thống phân cấp trong đảng. Nếu muốn đả kích những cán bộ đảng cao cấp, trước tiên người ta tấn công cấp dưới của họ.
Mao kịch liệt bác bỏ cách thức này ông cho nó là nguyên nhân dẫn đến việc thiếu cảnh giác và thiếu dũng cảm trong đảng. Ai cũng tìm cách đẩy trách nhiệm cho cấp cao hơn và vì sai lầm nào cũng đều bị xử lý nghiêm khắc, nên tinh thần sáng tạo, tính độc lập và dứt khoát bị hạn chế. Ai bị hạ bệ, sẽ kéo theo cả thủ trưởng, cấp dưới của người đó và nhiều người khác. Một cán bộ đảng để cho một cấp dưới nào đó phạm sai lầm, thì những cấp dưới khác của người đó cũng phạm sai lầm như vậy. Mùa thu năm 1957. Mao phục hồi chiến dịch làm trong sạch đảng để đập tan lối kết bè kéo cánh này. Ông khuyến khích những cán bộ đảng cấp dựới hãy vạch ra những sai lầm của cấp trên, đặc biệt là sự bảo thù vốn được coi là hữu khuynh. Lời hiệu triệu khác thường này đã làm những đảng viên cấp thấp lo ngại. Điều gì sẽ xảy ra nếu việc phê bình của họ không được ủng hộ, nếu vị lãnh đạo đảng bị phê bình kia vẫn được tại chức? ông ta có thể sẽ trả thù và với chức vụ của mình. Ông ta sẽ đẩy những người phê bình ông xuống địa ngục. Vì thế đa số các đảng viên không dám lên tiếng.
Dĩ nhiên, Tôi cũng im lặng. Tuy tôi có vấn đề với Diệp Tử Long và Lý ẩm Kiều nhưng tôi chẳng bao giờ phản ứng lại họ.
Một số nhân viên ở Trung Nam Hải đã lên tiếng phê bình. Tám thư ký chính trị làm việc trong Văn phòng trung ương của Dương Thượng Côn đã liên kết với nhau chỉ trích Hà Tài, phó phòng của họ. Họ đã lên án Hà Tài thường vơ hết công trạng về mình và đổ mọi tội lỗi cho cấp dưới khi hỏng việc. Ngoài ra, họ còn buộc tội ông ta nịnh trên nẹt dưới. Lâm Khắc cũng là một trong tám người này. Nhưng Hà Tài đã đổ trách nhiệm cho cấp trên và quá quyết người quyết định mọi việc không phải là ông, mà là Dương Thượng Côn, thủ trưởng của ông và là người có vị trí cao hơn ông rất nhiều theo cấp bậc trong đảng. Khi quy cho Hà Tài có tư tưởng hữu khuynh, theo lối lý luận như đã nói ở trên, thì chẳng khác nào buộc tội Dương Thượng Côn. Và như vậy rất nguy hại về chính trị. Hà Tài cũng quả quyết rằng, phê bình cá nhân ông cũng đồng nghĩa với việc lên án đảng và chính tám người phê bình kia mới thực là những kẻ hữu khuynh. Ông kêu gọi những nhân viên khác của Văn phòng thư ký chính trị lên tiếng chống lại tám người đối nghịch đó và tung tin đồn là Điền Gia Anh, bạn tôi và là một trong những thư ký của Mao và phó Văn phòng của Hà Tài đã xúi giục những người này lên tiếng phê bình. Tháng ba trong lúc chúng tôi đang ở Thành Đô, Hà Tài đã tập hợp quanh mình nhiều người ở Văn phòng trung ương, đến nỗi tám người phê bình kia công khai bị coi là Nhóm hữu khuynh đối nghịch với đảng và chủ nghĩa xã hội.
Mãi tới khi hội nghị ở Thành Đô kết thúc và Lâm Khắc trở về Bác Kinh, tôi mới biết được mức độ của những lời buộc tôi kia. Tôi và Mao rời Thành Đô đến Trùng Khánh, sau đó chúng tôi đi tàu thủy dọc theo sông Dương Từ và nghỉ lại ở Vũ Hán, nơi đã có lần người ta nói về dự án đập chắn nước. Đầu tháng tư chúng tôi đi tiếp đến Quảng Châu. Diệp Tử Long và Điên Gia Anh đã chờ chúng tôi ở đó. Tôi biết rằng, Dương Thuợng Côn đã đình chỉ công tác của tám vị thư ký và ra lệnh cho họ phải viết một bản tự kiểm điểm. Người ta tiếp tục điều tra những hoạt động chống đảng của họ.
Điền Gia Anh lo lắng. Những lời buộc tội chắc chắn là sai trái, nhưng ông lâm vào tình trạng bối rối. Là một trong những phó Văn phòng thư ký chính trị, chức vụ của ông ta ngang với Hà Tài. Như vậy tám nhân viên kia là cấp dưới của ông và ông phải tính đến chuyện chính ông sẽ trở thành mục tiêu của các cuộc điều tra. Ông muốn thổ lộ vấn đề này với Mao, nhưng ông sợ rằng như vậy ông sẽ còn gặp nhiều phiền phức hơn. Cũng như tất cả các nhân viên của nhóm Một, Điền Anh phục vụ hai chủ. Một là ông làm việc trực tiếp cho Mao, nhưng đồng thời ông cũng phải phục tùng chỉ thị chung của văn phòng trung ương đảng. Nếu ông trực tiếp nói những lâm tư riêng của ông cho Mao biết. Ông sẽ bị lên án là dám qua mặt Dương Thượng Côn và Văn phòng trung ương. Tôi lo ngại cho Lâm Khắc. Tôi quen hết cả tám người bị buộc tội, nhưng tôi đặc biệt gần gũi với Lâm Khắc hơn. Trong những năm qua, chúng tôi đã cộng tác chặt chẽ với nhau và trong các chuyến đi chúng tôi thường ở chung một phòng. Là thư ký của Mao, Lâm Khắc đang giữ chức vụ mà đã có lần Mao đề nghị tôi làm. Tôi hoàn toàn có thể đảm nhận được nhiệm vụ của ông, nếu tôi nhận lời. Tính thẳng thắn của Lâm Khắc thỉnh thoảng cũng dễ làm mếch lòng người khác, nhưng chưa bao giờ tôi nghe thấy ông hé một lời chống đảng. Buộc tội ông có những hoạt động chống đảng thì thật là phi lý.
ở Quảng Châu, những câu chuyện của các thành viên nhóm Một lúc nào cũng xoay quanh vụ này. Cuối cùng tôi ra sức bênh vực Lâm Khắc và tuyên bố, tôi không thể hình dung nổi ông lại làm cái gì đó chống đảng. Có phải những người buộc tội ông chỉ muốn thanh toán những mâu thuẫn cá nhân? Thế là tôi bị Diệp Tử Long công kích: Đồng chí không có mặt ở Bắc Kinh làm sao đồng chí lại khẳng định như vậy được
Tôi đáp:
- Nếu đồng chí Lâm Khắc là kẻ thù của đảng thật, thì chắc chắn đồng chí ấy đã phản bội rồi. Theo tôi biết, đồng chí ấy luôn luôn trung thành. Tại sao bỗng nhiên đồng chí ấy lại có thể trở thành kẻ thù của đảng được?
Vương Kính Tiên ra hiệu cho tôi theo ông vào phòng bên cạnh.
Tại đó ông đã cảnh cáo tôi nói mà không cân nhắc. Quyết định đã có rồi, ý kiến của tôi cũng chẳng có trọng lượng chính trị. Nếu đồng chí còn tiếp tục nói như vậy, có nghĩa là đồng chí muốn bao che cho hắn. Người ta sẽ buộc tội đồng chí chống lại quyết định của đảng và lúc đó sẽ đến lượt đồng chí.
Diệp Tử Long, người lấy làm rất khoái trá về việc Lâm Khắc bị thất sủng, đã thông báo cho Mao về quyết định này. Nếu tôi còn tiếp tục bênh vực Lâm Khắc có lẽ Diệp Tử Long sẽ hại cả tôi
Vương nói có lý. Tôi không thể làm gì được.
Mặc dù vậy tôi cảm thấy khó chịu về chuyện này. Những lời buộc tội thật là sai trái và chẳng cao thuợng chút nào khi không ai dám đứng ra bảo vệ Lâm Khắc. Đến chiều tối hôm đó, Mao cho gọi tôi tới, ông đang nghỉ ngơi trên boong của chiếc tàu thả neo gần nhà khách của ông, trên người chỉ mặc quần bơi và khoác áo choàng tắm. Ông đề nghị tôi dạy ông một giờ tiếng Anh. Chúng tôi vừa bắt đầu thì Diệp Tử Long đi tới. Ông ta muốn báo cáo những tin tức mới nhất về Nhóm chống đảng ở Trung Nam Hải. Tôi đứng dậy định cáo lui vì việc này không phải phận sự của tôi. Nhưng Mao yêu cầu tôi ở lại.
- Không có gì bí mật cả. Chúng ta sẽ tiếp tục học tiếng Anh ngay.
Mao hỏi tại sao người báo cáo về những kẻ thù của đảng lại là Diệp. Việc điều tra là nhiệm vụ của Dương Thượng Côn và cấp phó của ông ta. Lẽ ra họ phải thông báo cho Mao biết, nhưng người phó của Dương Thượng Côn lại cử Diệp đi.
Mao im lặng nghe báo cáo, sau đó Diệp Tử Long cáo lui.
Tôi thấy Mao có vẻ khó chịu với chuyện vừa rồi, nên tôi cũng không dám gợi chuyện đó với Mao. Tôi thuộc Ban y tế trung ương của Bộ y tế, còn vụ xung đột này lại xảy ra trong Văn phòng thư ký chính trị. Vì vậy kỷ luật đảng không cho phép tôi dính vào việc đó. Nếu không người ta có thể vu cho tôi là cùng một giuộc với Lâm Khắc. Tôi không thể nói chuyện bí mật riêng với Mao, vì luôn luôn dám vệ sĩ ra vào. Họ mang trà tới, lau mặt cho Mao bằng khăn ấm, ghi lại từng lời hoặc đứng nghe lỏm ngoài cửa mỗi khi họ ra khỏi phòng. Nếu tôi gợi chuyện này ra, thì sẽ đến tai Diệp Tử Long và các đối thủ của Lâm Khắc ở nhóm Một sẽ quay sang tấn công tôi. Vì vậy tôi không được phép gợi chuyện, mà phải đợi đến lúc Mao chuyển sang đề tài này.
Tôi quay sang với những dòng chữ tiếng Anh của chúng tôi. Chúng tôi đọc bản tiếng Anh của báo cáo chính trị mà Lưu Thiếu Kỳ phải đọc ở phiên họp lần thứ hai của Đại hội đảng lần thứ tám dự định tổ chức vào tháng 5. Bài diễn văn dành cho Mao nhiều chỗ để bình luận và được viết hoàn toàn theo ý ông. Mao ngắt lời tôi:
- Đồng chí có biết chuyện ở Văn phòng thư ký chính trị không?
-Tôi cũng có nghe chuyện này, nhưng không biết chi tiết. Tôi ngạc nhiên khi được đồng chí Diệp cho biết, Lâm Khắc đang ở trong tình trạng cực kỳ khó khăn.
- Đồng chí quen cả tám người đó chứ?
- Tôi chỉ biết sơ thôi. Lâm Khắc là người mà tôi biết rõ nhất.
- Đồng chí nghĩ Lâm Khắc là người như thế nào?
Cơ hội đã đến với tôi. Tôi phải thận trọng. Trong khi những kẻ khác dang vểnh tai lên nghe ngóng, thì tôi phải trình bày những điểm yếu, điểm mạnh của Lâm Khắc.
- Trong ba, bốn năm qua, chúng tôi đã có nhiều thời gian cùng sống với nhau. Chúng tôi cũng đã chuyện trò nhiều với nhau. Tôi không tin Lâm Khắc có thể chống đảng. Có lẽ Lâm Khắc chỉ muốn được coi trọng chứ chẳng có ý gì khác.
- Bây giờ không phải lúc nói chuyện này. Tôi hỏi đồng chí, theo đồng chí, Lâm Khắc có phải là kẻ chống đảng hay không?
Tôi trả lời theo tôi biết, Lâm Khắc chưa bao giờ nói điều gì chống lại đảng cả. Có lẽ ông ta chỉ phê bình cá nhân hoàc cán bộ đảng nào đó, nhưng chưa bao giờ tôi nghe thấy ông ta nói một lời chống đảng hay chống Chủ tịch. Theo tôi, tôi bảo đảm với Mao, thậm chí Lâm Khắc còn đặc biệt trung thành.
- Thôi được. Trong thời kỳ chiến dịch chống hữu khuynh năm ngoái, thậm chí Lâm Khắc và bảy nhân viên kia rất tích cực. Sao bây giờ bỗng nhiên họ trở thành kẻ thù của đảng?
Tôi đáp:
- Tôi không nắm được chi tiết cụ thể, nhưng đồng chí Điền Gia Anh mới tới đó, đồng chí ấy biết rõ hơn tôi về chuyện này.
Mao muốn nói chuyện với Điền Gia Anh.
Điền Gia Anh và Vương Kính Tiên như rơi từ trên mây xuống khi tôi kể cho họ nghe về cuộc đối thoại giữa tôi và Mao. Vương khen tôi can đảm, nhưng Điền Gia Anh vẫn lo ngại. Dương Thượng Côn cũng là cấp trên của Điền và ông không muốn tỏ ra là ông chống lại hay qua mặt Dương.
Nhưng Mao muốn biết rõ chuyện, nên ông quyết định sẽ kể hết cho Mao. Cuộc đối thoại cũng đã diễn ra trong buổi tối hôm đó.
Vào lúc 4 giờ sáng khi tôi đang ngủ say thì bị một vệ sĩ của Mao đánh thức. Chủ tịch muốn học thêm một giờ tiếng Anh nữa. Tôi xoa nước lạnh lên mặt rồi vội vã vào phòng ngủ của Mao:
- Tôi muốn đánh thức đồng chí cách đây hai tiếng, nhưng quá sớm.
Một vệ sĩ mang tới cho tôi một cốc trà đặc.
Tôi biết Mao muốn nói chuyện với tôi về Lâm Khắc. Nhưng đầu tiên chúng tôi đọc vài đoạn văn tiếng Anh. Sau đó Mao nói:
- Tôi nghĩ bây giờ tôi đã nắm được tình hình. Tám nhân viên đã buộc tội cán bộ lãnh đạo của Văn phòng thư ký chính trị là hữu khuynh. Rồi Hà Tài và Dương Thượng Côn tìm cách cứu nhau và cùng phản công tám người này, thành ra vụ này đã xoay ngược lại hoàn toàn. Tôi nghĩ tám người này đúng, đúng là một số cán bộ lãnh đạo có vẻ hữu khuynh, điều này tháy được qua cách thức mà họ dùng để chống lại tám người này. Họ đã lạm dụng kỷ luật đảng để uy hiếp cấp dưới của mình một cách tàn nhẫn. Tám người kia không còn cơ hội nào để chống lại.
Mao so sánh vụ này với một vụ tương tự trong đời nhà Đường. Hồi đó có tám người cải cách trẻ tuổi đã can đảm đề nghị cài tổ bộ máy hành chính và như vậy đụng chạm đến các lãnh chúa và quan lại. Bọn này đã phản ứng và đưa những người này đi đày.
- Tôi đã lệnh cho Điền Gia Anh trở về Bắc Kinh. Chúng ta cũng sắp lên đường.
Ba ngày trước lễ kỷ niệm ngày mồng một tháng 5, chúng tôi trở về Bắc Kinh. Mao nói chuyện ba tiếng liền với Lâm Khắc và dò hỏi nhận xét của ông ta về vụ này. Việc Mao trở về đã làm thay đổi hẳn bầu không khí ở Trung Nam Hải. Dương Thượng Côn đã chuẩn bị một hiệp đấu dữ dội chống lại tám người khi Điền Gia Anh xuất hiện và thông báo vụ án này chỉ kết thúc sau khi đích thân Chủ tịch điều tra - Mao không đồng ý với quyết định của Văn phòng Trung ương. Bây giờ thì Hà Tài và Dương Thượng Côn lại trở nên khó xử.
Ngay sau ngày l tháng 5, Mao mời Điền Gia Anh, Lâm Khắc, Hà Tài và hai đảng viên nữa của Văn phòng trung ương là Hoa phong và Tiểu Lan đến gặp riêng. Tôi cũng phải đến làm người dự thính.
Mao nằm trên giường và chỉ khoác áo choàng. Bằng giọng nói ôn tồn và hòa giải, ông tìm ra một thỏa hiệp. Văn phòng thư ký chính trị đã thực hiện chiến dịch không đúng quy định, tám nhân viên này đã từng ủng hộ chiến dịch chống hữu khuynh, họ không phải là những người thiên hữu. Không được phép giải quyết những vấn đề của giai cấp vô sản bằng phương thức của giai cấp tư sản - ai dụng đến ta, ta sẽ thủ tiêu người đó.
Nếu tất cả những người có mặt đều nhất trí với Mao thì chắc chắn vụ án xét xử tám kẻ chỉ trch này sẽ bị hủy bỏ ngay lập tức. Nhưng Tiểu Nữ, một nữ nhân viên chạc 40 tuổi của Văn phòng trung ương đã phản đối. Bà dẫn ra rằng, tám người này đã phê phán chánh Văn phòng trung ương và Văn phòng trung ương đã quyết định coi thái độ của họ là chống đảng. Họ đã bị đình chỉ công tác và buộc phải viết một bản tự kiểm điểm.
Tiểu Nữ đã khiêu khích Mao. Mặc dù tôi không đồng ý với quan điểm của bà, nhưng tôi phục lòng can dảm của bà. Nhưng bà thật ngây thơ không hiểu được lý do Mao phát động chiến dịch làm trong sạch đảng. Mao không hài lòng với thái độ bảo thủ của các nhà lãnh đạo đảng, ông muốn họ bị phê phán. Theo suy nghĩ của ông, lẽ phải thuộc về tám người kia. Mao đột ngột thay đổi thái độ. Ông nhỏm dậy, quăng chiếc khăn tắm sang một bên và nhìn quanh. Ông đang ở tư thế sẵn sàng chiến đấu. Ông nói:
- Được rồi, cả hai bên đề giữ lập trường của mình. Tôi không thể hòa giải họ được. Chúng ta sẽ triệu tập một cuộc họp để giải quyết vụ này. Tất cả đều phải có mặt. Chúng ta sẽ thảo luận kỹ lưỡng và chấm dứt hẳn vụ này. Ngày mai sẽ bắt đầu. Tất cả nhân viên của Trung Nam Hải đều phải tới. Bây giờ các đồng chí có thể đi.
Mao đã châm ngòi nổ quả bom, không thể đập tắt được nữa. Ông ủng hộ những cán bộ đã phê bình thủ trưởng của mình và ông hy vọng những nhân viên khác sẽ đứng về phía họ. Dương Thượng Côn, Chủ nhiệm kiêm bí thư đảng của Văn phòng trung ương và đồng thời cũng là bí thư đảng của đại bản doanh của ủy ban trung ương là một kẻ xảo quyệt. Hà Tài thuộc hạ của ông ta thì tuyệt đối chấp hành mệnh lệnh của ông. Vì Dương Thượng Côn biết Mao chống Hà Tài, nên ông đã viết một bản tự kiểm điểm trong đó ông cho biết ông không dính dáng gì đến những việc làm của Hà Tài và ông nhận lỗi là không quan tâm chu đáo đến những hoạt động của Hà và của phong trào làm trong sạch đảng trong Văn phòng thư ký chính trị. Trong cuộc họp lần thứ nhất, ông tuyên bố: Tôi yêu cầu tất cả những đồng chí có mặt hãy kẻ tên những người muốn hạ bệ những người tả khuynh của chúng ta. Và nếu ai cho rằng, cả tôi cũng phạm sai lầm thì hãy nói ra. Đó là một nước cờ cao.
Tiểu Lan lại lời buộc tội của bà đối với tám người kia, mặc dù bây giờ bà đã biết quan điểm của Mao. Trong cuộc họp lần này và tất cả các cuộc họp tiếp theo, bà đều nhắc đi nhắc lại lời buộc tội của bà là nhóm Lâm Khắc không treo cờ đỏ của đảng cộng sản, mà lại treo lá cờ đen của phe đối lập. Bà đã đặt cho vụ này một cái tên.
Họp hành kéo dài tới hơn một tháng trời. Thần kinh của tôi không thể chịu được những cuộc họp đó. Không ngoài sự mong đợi, nhờ sự can thiệp của Mao, cuối cùng tám người kia đã được giải thoát. Nhưng mãi sau này trong cuộc Cách mạng Văn hóa, tôi mới hiểu rõ chiến thuật của Mao trong vụ những lá cờ đen. Từ những ngày đó, Dương Thượng Côn đảng viên cao cấp nhất trong vụ này và cả thủ trưởng của ông là Đặng Tiểu Bình là những người bị Mao nghi ngờ nhiều nhất. Vụ này đối với Mao chỉ là một trong nhiều lần Mao thử thách lòng trung thành của Dương - một sự thử thách mà cuối cùng Dương Thượng Côn đã không qua được. Năm 1958 ông ta vẫn giữ chức Chủ nhiệm Văn phòng trung ương. Nhưng đại bản doanh của ủy ban trung ương mà ông làm bí thư đảng đã bị giải tán - một mất mát nhỏ về uy tín, nhưng ông vẫn giữ được thể diện. Trong Cách mạng Văn hóa, vụ này được lôi ra và ông bị phế truất.
Những cán bộ cấp dưới trực tiếp của Dương cũng bị vạ lây. Lý Đông Diệp và Lưu Hoa Phong những người đã làm theo chỉ thị của Dương Thượng Côn và Tăng San bị thí tốt và bị đưa đi cải tạo, nơi số phận khắc nghiệt đang chờ đến họ. Cho tới năm 1980, sau khi Mao chết. Đặng Tiểu Bình và Dương Thượng Côn quay lại nắm quyền thì họ mới được phục hồi danh dự.
Hà Tài người bị các nhân viên phê bình đầu tiên thì còn thê thảm hơn. Ông bị đuổi ra khỏi đảng và cũng phải đi cải tạo, làm những công việc thấp hèn. Việc phục hồi danh dự cho ông cững phải đến năm 1980 mới được thực hiện.
Tiểu Lan người đàn bà đã ngây thơ khiêu khích Mao, ngu ngốc làm sai lệch đường lối chính thống của đảng, thì bị tiêu diệt hoàn toàn. Bà bị mất chức, bị khai trừ ra khỏi đảng và bị cải tạo bằng những công việc nặng nhọc. Bà đã chết trong trại cải tạo.
Một lần nữa vẻ bề ngoài làm người ta dễ mắc lừa. Những lời đồn đại hình như Điền Gia Anh đứng đằng sau các nhân viên của mình để chống lại Hà Tài lại là đúng. Đúng ra Hà Tài và Dương Thượng Côn là mục tiêu công kích của ông ta. Nhưng trong quá trình xét xử, Điền Gia Anh lại bảo vệ cho Dương Thượng Côn khỏi mất chức bằng cách ông quả quyết Dương Thượng Côn không biết gì về những việc làm của Hà Tài. Sau khi Hà Tài bị cách chức Dương Thượng Côn đã thăng chức cho Điền Gia Anh để thưởng công.
Vụ lá cờ đen đã cho tôi thấy những cuộc đấu đá chính trị ở Trung Nam Hải phức tạp và nguy hiểm tới mức nào. Mao yêu cầu những cán bộ cấp dưới hãy phê bình thủ trưởng của họ để đập tan khối bảo thủ trong hàng ngũ lãnh đạo. Vì những người lãnh đạo này có phương tiện, có quyền lực trong tay đề chống trả nên những người phê bình có nguy cơ bị quy là hữu khuynh hoặc là phản cách mạng. Chỉ có sự can thiệp của cá nhân Mao mới có thể cứu một người cấp dưới khỏi cành tù tội. Nhưng Mao vẫn chưa sẵn sàng đích thân tấn công và phế trất những nhà lãnh đạo đảng không làm vừa lòng ông. Những cuộc thanh toán chính trị luôn có một lối thoát vô định và một số người luôn đứng về bên những người thua cuộc, chẳng hạn như những cán bộ trung cấp, những người như tôi hoặc Lâm Khắc. Chúng tôi rơi vào một tình thế khó xử. Lòng trung thành đối với đảng đòi hỏi sự phục tùng và tuân lệnh. Ai hưởng ứng lời kêu gọi của Mao và phê bình cấp tren, người đó có nguy cơ bị quy là hữu khuynh. Một lần nữa tôi lại vui mừng vì không giữ chức vụ của Lâm Khắc. Một lần nữa, tôi tự răn mình là phải im lặng và đừng dính dáng vào những tranh chấp chính trị.



Trong lúc chúng tôi lưu lại Thành Đô chiến dịch làm trong sạch đảng được tăng cường. Ông bạn Lâm Khắc của tôi, người có nhiệm vụ báo cáo nội dung của tờ thông tin ra hâng ngày cho Mao biết và dạy Mao tiếng Anh, là một trong những người đầu tiên nằm trong đường ngắm. Khi vừa biết mình bị tố cáo. Lâm Khắc liền rời khỏi Thành Đô. Ông phải có mặt ở Bắc Kinh để đích thân bào chữa cho mình.

Trong thời kỳ này, người ta biết vụ những lá cờ đen, một sự kiện dáng lưu ý nhất và rối rắm nhất mà tôi được chứng kiến từ bên trong. Sự kiện này đã làm hại thanh danh và sinh mạng của nhiều người khác, nhưng nó đã giúp tôi rút ra một kinh nghiệm xương máu. Một trong những nguyên nhân gây ra việc kéo bè kết cánh trong đảng đã làm Mao tức giận là cách thức bổ nhiệm những chức vụ về chính trị. Đó cũng là lý do dẫn đến những mưu đồ chính trị phức tạp và sinh ra vụ Những lá cờ đen. Vấn đề là trách nhiệm của từng cán bộ. Nếu một cán bộ đảng ở Trung quốc đề cử một người nào đó giữ một chức vụ thì mặc nhiên người đó phải chịu trách nhiệm về những việc làm của người mà người đó đã đề cử. Thể thức này chi có tác dụng khi người được bổ nhiệm tuyệt đối trung thình với cấp trên và phải chấp hành mệnh lệnh ngay cả khi họ là người hiểu biết hơn. Đối với đảng viên, điều lệ quan trọng nhất là kỷ luật và tuyệt đối phục tùng cấp trên, chấp hành sự lãnh đạo của đảng và chỉ thị của cán bộ cấp cao hơn. Đảng và cấp trên luôn luôn đúng. Phé bình cấp trên là vi phạm toàn bộ các điều lệ mà đảng viên nào cũng phải học. Công kích cấp trên của mình cũng tệ hại như công kích đảng. Trung thành là đức tính tối cần thiết.

Sự phục tùng sẽ được trả giá bằng sự bao che. Vì cấp dưới luôn phải thi hành mệnh lệnh của cấp trên, nên cấp trên phải bảo vệ cấp dưới trước sự công kích. Hậu quả là tất cả những phản ứng hướng vào các quan chức cao cấp trong đảng lại nhắm vào cấp dưới. Nếu một cán bộ đảng cấp dưới bị chỉ trích về những sai lầm chính trị thì dĩ nhiên cấp trên của người đó cũng bị liên lụy. Những cuộc đấu đá chính trị triền miên mà tôi được chứng kiến nhiều năm ròng luôn luôn bắt đầu từ lớp cán bộ trung cấp theo hệ thống phân cấp trong đảng. Nếu muốn đả kích những cán bộ đảng cao cấp, trước tiên người ta tấn công cấp dưới của họ.

Mao kịch liệt bác bỏ cách thức này ông cho nó là nguyên nhân dẫn đến việc thiếu cảnh giác và thiếu dũng cảm trong đảng. Ai cũng tìm cách đẩy trách nhiệm cho cấp cao hơn và vì sai lầm nào cũng đều bị xử lý nghiêm khắc, nên tinh thần sáng tạo, tính độc lập và dứt khoát bị hạn chế. Ai bị hạ bệ, sẽ kéo theo cả thủ trưởng, cấp dưới của người đó và nhiều người khác. Một cán bộ đảng để cho một cấp dưới nào đó phạm sai lầm, thì những cấp dưới khác của người đó cũng phạm sai lầm như vậy. Mùa thu năm 1957. Mao phục hồi chiến dịch làm trong sạch đảng để đập tan lối kết bè kéo cánh này. Ông khuyến khích những cán bộ đảng cấp dựới hãy vạch ra những sai lầm của cấp trên, đặc biệt là sự bảo thù vốn được coi là hữu khuynh. Lời hiệu triệu khác thường này đã làm những đảng viên cấp thấp lo ngại. Điều gì sẽ xảy ra nếu việc phê bình của họ không được ủng hộ, nếu vị lãnh đạo đảng bị phê bình kia vẫn được tại chức? ông ta có thể sẽ trả thù và với chức vụ của mình. Ông ta sẽ đẩy những người phê bình ông xuống địa ngục. Vì thế đa số các đảng viên không dám lên tiếng.

Dĩ nhiên, Tôi cũng im lặng. Tuy tôi có vấn đề với Diệp Tử Long và Lý ẩm Kiều nhưng tôi chẳng bao giờ phản ứng lại họ.

Một số nhân viên ở Trung Nam Hải đã lên tiếng phê bình. Tám thư ký chính trị làm việc trong Văn phòng trung ương của Dương Thượng Côn đã liên kết với nhau chỉ trích Hà Tài, phó phòng của họ. Họ đã lên án Hà Tài thường vơ hết công trạng về mình và đổ mọi tội lỗi cho cấp dưới khi hỏng việc. Ngoài ra, họ còn buộc tội ông ta nịnh trên nẹt dưới. Lâm Khắc cũng là một trong tám người này. Nhưng Hà Tài đã đổ trách nhiệm cho cấp trên và quá quyết người quyết định mọi việc không phải là ông, mà là Dương Thượng Côn, thủ trưởng của ông và là người có vị trí cao hơn ông rất nhiều theo cấp bậc trong đảng. Khi quy cho Hà Tài có tư tưởng hữu khuynh, theo lối lý luận như đã nói ở trên, thì chẳng khác nào buộc tội Dương Thượng Côn. Và như vậy rất nguy hại về chính trị. Hà Tài cũng quả quyết rằng, phê bình cá nhân ông cũng đồng nghĩa với việc lên án đảng và chính tám người phê bình kia mới thực là những kẻ hữu khuynh. Ông kêu gọi những nhân viên khác của Văn phòng thư ký chính trị lên tiếng chống lại tám người đối nghịch đó và tung tin đồn là Điền Gia Anh, bạn tôi và là một trong những thư ký của Mao và phó Văn phòng của Hà Tài đã xúi giục những người này lên tiếng phê bình. Tháng ba trong lúc chúng tôi đang ở Thành Đô, Hà Tài đã tập hợp quanh mình nhiều người ở Văn phòng trung ương, đến nỗi tám người phê bình kia công khai bị coi là Nhóm hữu khuynh đối nghịch với đảng và chủ nghĩa xã hội.

Mãi tới khi hội nghị ở Thành Đô kết thúc và Lâm Khắc trở về Bác Kinh, tôi mới biết được mức độ của những lời buộc tôi kia. Tôi và Mao rời Thành Đô đến Trùng Khánh, sau đó chúng tôi đi tàu thủy dọc theo sông Dương Từ và nghỉ lại ở Vũ Hán, nơi đã có lần người ta nói về dự án đập chắn nước. Đầu tháng tư chúng tôi đi tiếp đến Quảng Châu. Diệp Tử Long và Điên Gia Anh đã chờ chúng tôi ở đó. Tôi biết rằng, Dương Thuợng Côn đã đình chỉ công tác của tám vị thư ký và ra lệnh cho họ phải viết một bản tự kiểm điểm. Người ta tiếp tục điều tra những hoạt động chống đảng của họ.

Điền Gia Anh lo lắng. Những lời buộc tội chắc chắn là sai trái, nhưng ông lâm vào tình trạng bối rối. Là một trong những phó Văn phòng thư ký chính trị, chức vụ của ông ta ngang với Hà Tài. Như vậy tám nhân viên kia là cấp dưới của ông và ông phải tính đến chuyện chính ông sẽ trở thành mục tiêu của các cuộc điều tra. Ông muốn thổ lộ vấn đề này với Mao, nhưng ông sợ rằng như vậy ông sẽ còn gặp nhiều phiền phức hơn. Cũng như tất cả các nhân viên của nhóm Một, Điền Anh phục vụ hai chủ. Một là ông làm việc trực tiếp cho Mao, nhưng đồng thời ông cũng phải phục tùng chỉ thị chung của văn phòng trung ương đảng. Nếu ông trực tiếp nói những lâm tư riêng của ông cho Mao biết. Ông sẽ bị lên án là dám qua mặt Dương Thượng Côn và Văn phòng trung ương. Tôi lo ngại cho Lâm Khắc. Tôi quen hết cả tám người bị buộc tội, nhưng tôi đặc biệt gần gũi với Lâm Khắc hơn. Trong những năm qua, chúng tôi đã cộng tác chặt chẽ với nhau và trong các chuyến đi chúng tôi thường ở chung một phòng. Là thư ký của Mao, Lâm Khắc đang giữ chức vụ mà đã có lần Mao đề nghị tôi làm. Tôi hoàn toàn có thể đảm nhận được nhiệm vụ của ông, nếu tôi nhận lời. Tính thẳng thắn của Lâm Khắc thỉnh thoảng cũng dễ làm mếch lòng người khác, nhưng chưa bao giờ tôi nghe thấy ông hé một lời chống đảng. Buộc tội ông có những hoạt động chống đảng thì thật là phi lý.

ở Quảng Châu, những câu chuyện của các thành viên nhóm Một lúc nào cũng xoay quanh vụ này. Cuối cùng tôi ra sức bênh vực Lâm Khắc và tuyên bố, tôi không thể hình dung nổi ông lại làm cái gì đó chống đảng. Có phải những người buộc tội ông chỉ muốn thanh toán những mâu thuẫn cá nhân? Thế là tôi bị Diệp Tử Long công kích: Đồng chí không có mặt ở Bắc Kinh làm sao đồng chí lại khẳng định như vậy được

Tôi đáp:

- Nếu đồng chí Lâm Khắc là kẻ thù của đảng thật, thì chắc chắn đồng chí ấy đã phản bội rồi. Theo tôi biết, đồng chí ấy luôn luôn trung thành. Tại sao bỗng nhiên đồng chí ấy lại có thể trở thành kẻ thù của đảng được?

Vương Kính Tiên ra hiệu cho tôi theo ông vào phòng bên cạnh.

Tại đó ông đã cảnh cáo tôi nói mà không cân nhắc. Quyết định đã có rồi, ý kiến của tôi cũng chẳng có trọng lượng chính trị. Nếu đồng chí còn tiếp tục nói như vậy, có nghĩa là đồng chí muốn bao che cho hắn. Người ta sẽ buộc tội đồng chí chống lại quyết định của đảng và lúc đó sẽ đến lượt đồng chí.

Diệp Tử Long, người lấy làm rất khoái trá về việc Lâm Khắc bị thất sủng, đã thông báo cho Mao về quyết định này. Nếu tôi còn tiếp tục bênh vực Lâm Khắc có lẽ Diệp Tử Long sẽ hại cả tôi

Vương nói có lý. Tôi không thể làm gì được.

Mặc dù vậy tôi cảm thấy khó chịu về chuyện này. Những lời buộc tội thật là sai trái và chẳng cao thuợng chút nào khi không ai dám đứng ra bảo vệ Lâm Khắc. Đến chiều tối hôm đó, Mao cho gọi tôi tới, ông đang nghỉ ngơi trên boong của chiếc tàu thả neo gần nhà khách của ông, trên người chỉ mặc quần bơi và khoác áo choàng tắm. Ông đề nghị tôi dạy ông một giờ tiếng Anh. Chúng tôi vừa bắt đầu thì Diệp Tử Long đi tới. Ông ta muốn báo cáo những tin tức mới nhất về Nhóm chống đảng ở Trung Nam Hải. Tôi đứng dậy định cáo lui vì việc này không phải phận sự của tôi. Nhưng Mao yêu cầu tôi ở lại.

- Không có gì bí mật cả. Chúng ta sẽ tiếp tục học tiếng Anh ngay.

Mao hỏi tại sao người báo cáo về những kẻ thù của đảng lại là Diệp. Việc điều tra là nhiệm vụ của Dương Thượng Côn và cấp phó của ông ta. Lẽ ra họ phải thông báo cho Mao biết, nhưng người phó của Dương Thượng Côn lại cử Diệp đi.

Mao im lặng nghe báo cáo, sau đó Diệp Tử Long cáo lui.

Tôi thấy Mao có vẻ khó chịu với chuyện vừa rồi, nên tôi cũng không dám gợi chuyện đó với Mao. Tôi thuộc Ban y tế trung ương của Bộ y tế, còn vụ xung đột này lại xảy ra trong Văn phòng thư ký chính trị. Vì vậy kỷ luật đảng không cho phép tôi dính vào việc đó. Nếu không người ta có thể vu cho tôi là cùng một giuộc với Lâm Khắc. Tôi không thể nói chuyện bí mật riêng với Mao, vì luôn luôn dám vệ sĩ ra vào. Họ mang trà tới, lau mặt cho Mao bằng khăn ấm, ghi lại từng lời hoặc đứng nghe lỏm ngoài cửa mỗi khi họ ra khỏi phòng. Nếu tôi gợi chuyện này ra, thì sẽ đến tai Diệp Tử Long và các đối thủ của Lâm Khắc ở nhóm Một sẽ quay sang tấn công tôi. Vì vậy tôi không được phép gợi chuyện, mà phải đợi đến lúc Mao chuyển sang đề tài này.

Tôi quay sang với những dòng chữ tiếng Anh của chúng tôi. Chúng tôi đọc bản tiếng Anh của báo cáo chính trị mà Lưu Thiếu Kỳ phải đọc ở phiên họp lần thứ hai của Đại hội đảng lần thứ tám dự định tổ chức vào tháng 5. Bài diễn văn dành cho Mao nhiều chỗ để bình luận và được viết hoàn toàn theo ý ông. Mao ngắt lời tôi:

- Đồng chí có biết chuyện ở Văn phòng thư ký chính trị không?

-Tôi cũng có nghe chuyện này, nhưng không biết chi tiết. Tôi ngạc nhiên khi được đồng chí Diệp cho biết, Lâm Khắc đang ở trong tình trạng cực kỳ khó khăn.

- Đồng chí quen cả tám người đó chứ?

- Tôi chỉ biết sơ thôi. Lâm Khắc là người mà tôi biết rõ nhất.

- Đồng chí nghĩ Lâm Khắc là người như thế nào?

Cơ hội đã đến với tôi. Tôi phải thận trọng. Trong khi những kẻ khác dang vểnh tai lên nghe ngóng, thì tôi phải trình bày những điểm yếu, điểm mạnh của Lâm Khắc.

- Trong ba, bốn năm qua, chúng tôi đã có nhiều thời gian cùng sống với nhau. Chúng tôi cũng đã chuyện trò nhiều với nhau. Tôi không tin Lâm Khắc có thể chống đảng. Có lẽ Lâm Khắc chỉ muốn được coi trọng chứ chẳng có ý gì khác.

- Bây giờ không phải lúc nói chuyện này. Tôi hỏi đồng chí, theo đồng chí, Lâm Khắc có phải là kẻ chống đảng hay không?

Tôi trả lời theo tôi biết, Lâm Khắc chưa bao giờ nói điều gì chống lại đảng cả. Có lẽ ông ta chỉ phê bình cá nhân hoàc cán bộ đảng nào đó, nhưng chưa bao giờ tôi nghe thấy ông ta nói một lời chống đảng hay chống Chủ tịch. Theo tôi, tôi bảo đảm với Mao, thậm chí Lâm Khắc còn đặc biệt trung thành.

- Thôi được. Trong thời kỳ chiến dịch chống hữu khuynh năm ngoái, thậm chí Lâm Khắc và bảy nhân viên kia rất tích cực. Sao bây giờ bỗng nhiên họ trở thành kẻ thù của đảng?

Tôi đáp:

- Tôi không nắm được chi tiết cụ thể, nhưng đồng chí Điền Gia Anh mới tới đó, đồng chí ấy biết rõ hơn tôi về chuyện này.

Mao muốn nói chuyện với Điền Gia Anh.

Điền Gia Anh và Vương Kính Tiên như rơi từ trên mây xuống khi tôi kể cho họ nghe về cuộc đối thoại giữa tôi và Mao. Vương khen tôi can đảm, nhưng Điền Gia Anh vẫn lo ngại. Dương Thượng Côn cũng là cấp trên của Điền và ông không muốn tỏ ra là ông chống lại hay qua mặt Dương.

Nhưng Mao muốn biết rõ chuyện, nên ông quyết định sẽ kể hết cho Mao. Cuộc đối thoại cũng đã diễn ra trong buổi tối hôm đó.

Vào lúc 4 giờ sáng khi tôi đang ngủ say thì bị một vệ sĩ của Mao đánh thức. Chủ tịch muốn học thêm một giờ tiếng Anh nữa. Tôi xoa nước lạnh lên mặt rồi vội vã vào phòng ngủ của Mao:

- Tôi muốn đánh thức đồng chí cách đây hai tiếng, nhưng quá sớm.

Một vệ sĩ mang tới cho tôi một cốc trà đặc.

Tôi biết Mao muốn nói chuyện với tôi về Lâm Khắc. Nhưng đầu tiên chúng tôi đọc vài đoạn văn tiếng Anh. Sau đó Mao nói:

- Tôi nghĩ bây giờ tôi đã nắm được tình hình. Tám nhân viên đã buộc tội cán bộ lãnh đạo của Văn phòng thư ký chính trị là hữu khuynh. Rồi Hà Tài và Dương Thượng Côn tìm cách cứu nhau và cùng phản công tám người này, thành ra vụ này đã xoay ngược lại hoàn toàn. Tôi nghĩ tám người này đúng, đúng là một số cán bộ lãnh đạo có vẻ hữu khuynh, điều này tháy được qua cách thức mà họ dùng để chống lại tám người này. Họ đã lạm dụng kỷ luật đảng để uy hiếp cấp dưới của mình một cách tàn nhẫn. Tám người kia không còn cơ hội nào để chống lại.

Mao so sánh vụ này với một vụ tương tự trong đời nhà Đường. Hồi đó có tám người cải cách trẻ tuổi đã can đảm đề nghị cài tổ bộ máy hành chính và như vậy đụng chạm đến các lãnh chúa và quan lại. Bọn này đã phản ứng và đưa những người này đi đày.

- Tôi đã lệnh cho Điền Gia Anh trở về Bắc Kinh. Chúng ta cũng sắp lên đường.

Ba ngày trước lễ kỷ niệm ngày mồng một tháng 5, chúng tôi trở về Bắc Kinh. Mao nói chuyện ba tiếng liền với Lâm Khắc và dò hỏi nhận xét của ông ta về vụ này. Việc Mao trở về đã làm thay đổi hẳn bầu không khí ở Trung Nam Hải. Dương Thượng Côn đã chuẩn bị một hiệp đấu dữ dội chống lại tám người khi Điền Gia Anh xuất hiện và thông báo vụ án này chỉ kết thúc sau khi đích thân Chủ tịch điều tra - Mao không đồng ý với quyết định của Văn phòng Trung ương. Bây giờ thì Hà Tài và Dương Thượng Côn lại trở nên khó xử.

Ngay sau ngày l tháng 5, Mao mời Điền Gia Anh, Lâm Khắc, Hà Tài và hai đảng viên nữa của Văn phòng trung ương là Hoa phong và Tiểu Lan đến gặp riêng. Tôi cũng phải đến làm người dự thính.

Mao nằm trên giường và chỉ khoác áo choàng. Bằng giọng nói ôn tồn và hòa giải, ông tìm ra một thỏa hiệp. Văn phòng thư ký chính trị đã thực hiện chiến dịch không đúng quy định, tám nhân viên này đã từng ủng hộ chiến dịch chống hữu khuynh, họ không phải là những người thiên hữu. Không được phép giải quyết những vấn đề của giai cấp vô sản bằng phương thức của giai cấp tư sản - ai dụng đến ta, ta sẽ thủ tiêu người đó.

Nếu tất cả những người có mặt đều nhất trí với Mao thì chắc chắn vụ án xét xử tám kẻ chỉ trch này sẽ bị hủy bỏ ngay lập tức. Nhưng Tiểu Nữ, một nữ nhân viên chạc 40 tuổi của Văn phòng trung ương đã phản đối. Bà dẫn ra rằng, tám người này đã phê phán chánh Văn phòng trung ương và Văn phòng trung ương đã quyết định coi thái độ của họ là chống đảng. Họ đã bị đình chỉ công tác và buộc phải viết một bản tự kiểm điểm.

Tiểu Nữ đã khiêu khích Mao. Mặc dù tôi không đồng ý với quan điểm của bà, nhưng tôi phục lòng can dảm của bà. Nhưng bà thật ngây thơ không hiểu được lý do Mao phát động chiến dịch làm trong sạch đảng. Mao không hài lòng với thái độ bảo thủ của các nhà lãnh đạo đảng, ông muốn họ bị phê phán. Theo suy nghĩ của ông, lẽ phải thuộc về tám người kia. Mao đột ngột thay đổi thái độ. Ông nhỏm dậy, quăng chiếc khăn tắm sang một bên và nhìn quanh. Ông đang ở tư thế sẵn sàng chiến đấu. Ông nói:

- Được rồi, cả hai bên đề giữ lập trường của mình. Tôi không thể hòa giải họ được. Chúng ta sẽ triệu tập một cuộc họp để giải quyết vụ này. Tất cả đều phải có mặt. Chúng ta sẽ thảo luận kỹ lưỡng và chấm dứt hẳn vụ này. Ngày mai sẽ bắt đầu. Tất cả nhân viên của Trung Nam Hải đều phải tới. Bây giờ các đồng chí có thể đi.

Mao đã châm ngòi nổ quả bom, không thể đập tắt được nữa. Ông ủng hộ những cán bộ đã phê bình thủ trưởng của mình và ông hy vọng những nhân viên khác sẽ đứng về phía họ. Dương Thượng Côn, Chủ nhiệm kiêm bí thư đảng của Văn phòng trung ương và đồng thời cũng là bí thư đảng của đại bản doanh của ủy ban trung ương là một kẻ xảo quyệt. Hà Tài thuộc hạ của ông ta thì tuyệt đối chấp hành mệnh lệnh của ông. Vì Dương Thượng Côn biết Mao chống Hà Tài, nên ông đã viết một bản tự kiểm điểm trong đó ông cho biết ông không dính dáng gì đến những việc làm của Hà Tài và ông nhận lỗi là không quan tâm chu đáo đến những hoạt động của Hà và của phong trào làm trong sạch đảng trong Văn phòng thư ký chính trị. Trong cuộc họp lần thứ nhất, ông tuyên bố: Tôi yêu cầu tất cả những đồng chí có mặt hãy kẻ tên những người muốn hạ bệ những người tả khuynh của chúng ta. Và nếu ai cho rằng, cả tôi cũng phạm sai lầm thì hãy nói ra. Đó là một nước cờ cao.

Tiểu Lan lại lời buộc tội của bà đối với tám người kia, mặc dù bây giờ bà đã biết quan điểm của Mao. Trong cuộc họp lần này và tất cả các cuộc họp tiếp theo, bà đều nhắc đi nhắc lại lời buộc tội của bà là nhóm Lâm Khắc không treo cờ đỏ của đảng cộng sản, mà lại treo lá cờ đen của phe đối lập. Bà đã đặt cho vụ này một cái tên.

Họp hành kéo dài tới hơn một tháng trời. Thần kinh của tôi không thể chịu được những cuộc họp đó. Không ngoài sự mong đợi, nhờ sự can thiệp của Mao, cuối cùng tám người kia đã được giải thoát. Nhưng mãi sau này trong cuộc Cách mạng Văn hóa, tôi mới hiểu rõ chiến thuật của Mao trong vụ những lá cờ đen. Từ những ngày đó, Dương Thượng Côn đảng viên cao cấp nhất trong vụ này và cả thủ trưởng của ông là Đặng Tiểu Bình là những người bị Mao nghi ngờ nhiều nhất. Vụ này đối với Mao chỉ là một trong nhiều lần Mao thử thách lòng trung thành của Dương - một sự thử thách mà cuối cùng Dương Thượng Côn đã không qua được. Năm 1958 ông ta vẫn giữ chức Chủ nhiệm Văn phòng trung ương. Nhưng đại bản doanh của ủy ban trung ương mà ông làm bí thư đảng đã bị giải tán - một mất mát nhỏ về uy tín, nhưng ông vẫn giữ được thể diện. Trong Cách mạng Văn hóa, vụ này được lôi ra và ông bị phế truất.

Những cán bộ cấp dưới trực tiếp của Dương cũng bị vạ lây. Lý Đông Diệp và Lưu Hoa Phong những người đã làm theo chỉ thị của Dương Thượng Côn và Tăng San bị thí tốt và bị đưa đi cải tạo, nơi số phận khắc nghiệt đang chờ đến họ. Cho tới năm 1980, sau khi Mao chết. Đặng Tiểu Bình và Dương Thượng Côn quay lại nắm quyền thì họ mới được phục hồi danh dự.

Hà Tài người bị các nhân viên phê bình đầu tiên thì còn thê thảm hơn. Ông bị đuổi ra khỏi đảng và cũng phải đi cải tạo, làm những công việc thấp hèn. Việc phục hồi danh dự cho ông cững phải đến năm 1980 mới được thực hiện.

Tiểu Lan người đàn bà đã ngây thơ khiêu khích Mao, ngu ngốc làm sai lệch đường lối chính thống của đảng, thì bị tiêu diệt hoàn toàn. Bà bị mất chức, bị khai trừ ra khỏi đảng và bị cải tạo bằng những công việc nặng nhọc. Bà đã chết trong trại cải tạo.

Một lần nữa vẻ bề ngoài làm người ta dễ mắc lừa. Những lời đồn đại hình như Điền Gia Anh đứng đằng sau các nhân viên của mình để chống lại Hà Tài lại là đúng. Đúng ra Hà Tài và Dương Thượng Côn là mục tiêu công kích của ông ta. Nhưng trong quá trình xét xử, Điền Gia Anh lại bảo vệ cho Dương Thượng Côn khỏi mất chức bằng cách ông quả quyết Dương Thượng Côn không biết gì về những việc làm của Hà Tài. Sau khi Hà Tài bị cách chức Dương Thượng Côn đã thăng chức cho Điền Gia Anh để thưởng công.

Vụ lá cờ đen đã cho tôi thấy những cuộc đấu đá chính trị ở Trung Nam Hải phức tạp và nguy hiểm tới mức nào. Mao yêu cầu những cán bộ cấp dưới hãy phê bình thủ trưởng của họ để đập tan khối bảo thủ trong hàng ngũ lãnh đạo. Vì những người lãnh đạo này có phương tiện, có quyền lực trong tay đề chống trả nên những người phê bình có nguy cơ bị quy là hữu khuynh hoặc là phản cách mạng. Chỉ có sự can thiệp của cá nhân Mao mới có thể cứu một người cấp dưới khỏi cành tù tội. Nhưng Mao vẫn chưa sẵn sàng đích thân tấn công và phế trất những nhà lãnh đạo đảng không làm vừa lòng ông. Những cuộc thanh toán chính trị luôn có một lối thoát vô định và một số người luôn đứng về bên những người thua cuộc, chẳng hạn như những cán bộ trung cấp, những người như tôi hoặc Lâm Khắc. Chúng tôi rơi vào một tình thế khó xử. Lòng trung thành đối với đảng đòi hỏi sự phục tùng và tuân lệnh. Ai hưởng ứng lời kêu gọi của Mao và phê bình cấp tren, người đó có nguy cơ bị quy là hữu khuynh. Một lần nữa tôi lại vui mừng vì không giữ chức vụ của Lâm Khắc. Một lần nữa, tôi tự răn mình là phải im lặng và đừng dính dáng vào những tranh chấp chính trị.