- 23 -

1
Khi Zarathustra đã cáo biệt thị trấn hắn yêu mến, thị trấn mang tên “Con Bò Tạp Sắc”, nhiều người trong số những kẻ tự nhận là môn đệ của Zarathustra tiễn chân và theo đưa hộ tống hắn. Họ cứ đi như thế đến một ngã tư, tại đây Zarathustra bảo rằng hắn muốn một mình cô đơn đi tiếp con đường, vì hắn là bạn thân của những cuộc lữ hành cô độc. Khi ngỏ lời chào từ biệt, các môn đệ dâng tặng hắn một cây thiền trượng có đầu cầm bằng vàng chạm hình một con rắn nằm cuộn quanh mặt trời. Zarathustra vui thích vì cây thiền trượng và đứng tỳ tay lên đó; đoạn Zarathustra nói với các môn đệ như thế này:
“Hãy nói cho ta biết, vì sao vàng lại có được giá trị cao quý nhất? Chính vì vàng hiếm hoi, vô dụng, rực rỡ và hiền dịu trong vẻ huy hoàng của nó; vàng luôn luôn tự ban phát chính mình.
Chỉ với tư cách biểu tượng cho đức hạnh tôn quý nhất, vàng mới đạt đến giá trị cao cả nhất. Cái nhìn của kẻ ban phát cũng lóe sáng như vàng. Vẻ rực rỡ của vàng hòa giải mặt trăng với mặt trời.
Đức hạnh tôn quý nhất thì hiếm hoi, vô dụng; đức hạnh ấy lóe sáng, rực rỡ dịu hiền: một đức hạnh ban phát là đức hạnh tôn quý nhất.
Thật ra, hỡi các môn đệ, ta biết rõ các ngươi: cũng như ta, các ngươi khát vọng đến đức hạnh ban phát. Các ngươi có điểm gì chung với những con mèo và những con sói?
Các ngươi khao khát sao cho chính mình được trở thành những lễ vật và tặng vật: chính vì thế các ngươi đã khao khát thâu nhặt tất cả những sự giàu sang trong tâm hồn các ngươi.
Tâm hồn các ngươi khao khát triền miên không mỏi mệt những kho tàng cùng những bảo ngọc, bởi vì đức hạnh các ngươi không nhàm chán trong ý chí muốn ban phát.
Các ngươi cưỡng bách mọi sự đi đến với mình, đi vào trong mình, để cho sau đó, chúng vọt trào ra từ suối nguồn của các ngươi như những tặng vật của tình yêu các ngươi.
Thực ra, phải có một tình yêu ban phát như thế mới làm được kẻ trộm cướp mọi giá trị; ta gọi lòng ích kỷ ấy là lòng ích kỷ lành mạnh và linh thánh.
Còn một thứ ích kỷ khác, một thứ ích kỷ quá nghèo nàn, đói khát, chỉ chực tìm cơ hội để đánh cắp, đấy là lòng ích kỷ của những con người bệnh hoạn, lòng ích kỷ bệnh hoạn.
Lòng ích kỷ bệnh hoạn ấy nhìn tất cả những gì chói sáng với con mắt của tên trộm, với sự thèm thuồng đói khát, nó đánh giá kẻ có thức ăn dồi dào, và nó luôn luôn lởn vởn chung quanh bàn của kẻ ban phát.
Một sự thèm thuồng tham lam như thế là giọng nói của sự bệnh hoạn và của một sự thoái hóa vô hình; giữa lòng sự ích kỷ đó, sự thèm thuồng trộm cắp biểu lộ một thân xác bệnh hoạn.
Hỡi các anh em, hãy nói cho ta biết, các anh em thấy điều nào là xấu xa đối với chúng ta và xấu xa hơn hết thảy? Không phải là sự thoái hóa suy đồi sao? - Và chúng ta luôn luôn tiên cảm một sự thoái hóa suy đồi mỗi khi thiếu vắng linh hồn ban phát.
Con đường hướng thượng của chúng ta leo từ một chủng loại đến một chủng loại cao cả hơn. Nhưng chúng ta rùng mình sợ hãi khi cảm quan thoái hóa suy đồi lên tiếng: “Tất cả mọi sự cho ta”.
Cảm quan chúng ta bay đến những đỉnh cao: như thế, nó là một biểu tượng cho thân xác ta, biểu tượng của một sự bay cao. Các biểu tượng của những sự bay cao này là tên gọi của đức hạnh.
Thân xác băng qua lịch sử như thế đó: thân xác biến dịch và chiến đấu. Còn tinh thần - tinh thần là gì đối với thân xác? Tinh thần là kẻ tiên báo cho những chiến đấu và những chiến thắng của thân xác, là kẻ đồng hành và vọng âm của thân xác.
Tất cả những tên gọi của thiện, ác đều là những ẩn dụ: những tên gọi không biểu thị cái gì cả, chúng chỉ gợi ý ám chỉ mà thôi. Kẻ nào điên cuồng mới muốn có tri thức về chúng!
Hỡi các anh em, hãy coi chừng giờ phút mà tinh thần anh em muốn lên tiếng nói bằng ẩn dụ; đấy chính là nguồn phát sinh đức hạnh của các anh em.
Vào giây phút đó, thân xác các anh em được nâng lên cao vượt và được tái sinh. Niềm hoan hỉ say sưa của thân xác làm hoan lạc tinh thần để tinh thần biến thành kẻ sáng tạo, phán đoán và yêu thương, để tinh thần làm kẻ thiện ích cho tất cả mọi sự.
Khi tâm hồn anh em trào bọt, mênh mông, lênh láng tựa một con sông, sự chúc phúc và mối nguy hiểm cho những kẻ ở ven sông, thì đó là nguồn gốc khai sinh ra đức hạnh các anh em.
Khi các anh em tự nâng hồn lên cao khỏi lời tán tụng và sỉ nhục, khi ý chí của các anh em - ý chí của một con người tràn đầy yêu thương - muốn ban lệnh điều động mọi sự: thì đấy là nguồn gốc của đức hạnh các anh em.
Khi các anh em khinh bỉ những gì dễ dãi tiện nghi, chỗ nằm êm ấm, khi các anh em không thể nằm nghỉ đủ xa khỏi những giường êm: đấy là nguồn gốc của đức hạnh các anh em.
Khi các anh em chỉ còn một ý chí duy nhất và khi các anh em gọi sự chấm dứt mọi nhu cầu là “điều tất yếu”: thì đấy là nguồn gốc của đức hạnh các anh em.
Thực ra, đó là một “thiện và ác” mới mẻ! Thực ra, đó là một tiếng thầm thì sâu thẳm tinh khôi và là giọng nói của một nguồn suối mới!
Đức hạnh tinh khôi ấy ban phát sức mạnh; đức hạnh tinh khôi ấy là một tư tưởng trỗi bật hẳn lên và chung quanh tư tưởng ấy, là một linh hồn hiền minh: một mặt trời bằng vàng, chung quanh mặt trời là con rắn tri thức”.
2
Nói đến đây Zarathustra im lặng một lúc rồi đưa mắt từ ái nhìn các môn đệ. Đoạn, Zarathustra nói tiếp như thế này, giọng nói của hắn đã đổi khác:
“Hỡi các anh em, hãy trung thành với mặt đất bằng tất cả sức mạnh của đức hạnh các anh em! Ước gì tình yêu ban phát quảng đại và tri thức của anh em sẽ dùng làm ý nghĩa cho mặt đất. Đó là điều ta van xin, ta khẩn cầu nơi các anh em.
Đừng để đức hạnh các anh em bay bổng khỏi những sự vật trần gian rồi va cánh vào những vách tường vĩnh cửu! Hỡi ôi! Luôn luôn có vô số những đức hạnh lạc đường bay!
Hãy như ta, các anh em hãy đưa dẫn đức hạnh lạc lối trở về lại với mặt đất trần gian - vâng, hãy đưa dẫn đức hạnh đó về với thân xác và sự sống; để nó có thể ban cho mặt đất một ý nghĩa, một ý nghĩa nhân bản!
Tinh thần và đức hạnh bị lạc đường, bị khinh bỉ bằng trăm nghìn lối. Hỡi ơi! Trong thân xác ta, vẫn còn mang chứa cơn điên rồ cùng sự khinh bỉ đó: chúng đã trở thành thân xác và ý chí!
Từ trước đến nay tinh thần cùng đức hạnh đã bị thử thách, bị lạc đường theo trăm nghìn lối. Vâng, con người chỉ là một phác họa thí nghiệm. Hỡi ơi! Biết bao nhiêu vô minh và sai lầm đã trở thành thịt da xương máu chúng ta!
Không phải chỉ có lý trí của hàng bao nhiêu thế kỷ, nhưng cả cơn điên cuồng cũng nổ vỡ trong ta. Làm kẻ thừa tự là điều nguy hiểm.
Chúng ta hãy còn chiến đấu dần dà từng bước một với gã khổng lồ Ngẫu nhiên hay Tình cờ, và cho đến nay, sự phi lý, vô nghĩa vẫn còn ngự trị trên toàn thể nhân loại.
Hỡi các anh em, ước sao tinh thần cùng đức hạnh các anh em dùng làm ý nghĩa cho mặt đất, và giá trị của mọi vật phải được canh tân lại do bàn tay các anh em! Chính vì thế các anh em phải chiến đấu, chính vì thế các anh em phải là những kẻ sáng tạo.
Thân xác tự thanh lọc bằng tri thức, thân xác vươn cao lên bằng những thí nghiệm với tri thức; trong con người yêu mến phụng sự tri thức, tất cả mọi bản năng đều được thánh hóa; linh hồn của kẻ được nâng cao trở thành tươi vui hoan lạc.
Hỡi y sĩ, hãy tự giúp mình rồi ngươi sẽ giúp bệnh nhân của ngươi. Sự trợ giúp hay nhất đối với bệnh nhân là chỉ cho hắn thấy tận mắt một người đã tự điều trị cho mình khỏi bệnh.
Có cả ngàn con đường chưa từng ai đặt chân đến, có cả ngàn sức khỏe và cả ngàn hòn đảo ẩn kín của đời sống. Cả ngươi lẫn đất đai của con người vẫn còn chưa khô cạn và chưa được khám phá trọn vẹn.
Hãy thức tỉnh, hãy lắng nghe, hỡi những con người cô đơn! Từ tương lai thổi lại những hơi gió với những tiếng đập cánh bí mật; và một tin vui đang vang dội trong những lỗ tai tinh tế.
Hỡi những kẻ cô đơn hôm nay, các ngươi, những kẻ sống riêng biệt một góc trời, một ngày kia các ngươi sẽ tạo thành một dân tộc; các ngươi, những tinh hoa của loài người, một ngày kia các ngươi sẽ tạo thành một dân tộc tinh hoa, - và chính từ dân tộc đó Siêu nhân mới xuất sinh.
Thực ra, một ngày kia mặt đất sẽ trở nên một chốn bình phục! Một mùi hương mới đã bao phủ trái đất, một mùi hương giải thoát - và một hy vọng mới!”
3
Khi Zarathustra nói xong những lời trên, hắn im lặng, như một kẻ chưa nói hết lời cuối cùng của mình. Hắn cứ dùng tay nhấc nhấc chiếc thiền trượng một lúc lâu với dáng điệu do dự bất quyết. Sau cùng, Zarathustra nói như thế này, và giọng nói hắn đã đổi khác:
“Hỡi các môn đệ! Giờ đây ta sẽ bỏ đi một mình! Cả các ngươi nữa, các ngươi cũng phải bỏ đi một mình! Ta muốn thế.
Thực ra, ta khuyên các ngươi điều này: hãy xa lánh ta và hãy coi chừng Zarathustra! Hơn nữa, các ngươi hãy hổ thẹn vì Zarathustra! Có lẽ hắn đã lừa gạt các ngươi.
Kẻ tìm kiếm tri thức thì không những phải biết yêu thương kẻ thù mà còn phải biết thù ghét những bạn hữu của mình.
Ta báo đền ơn thầy mình một cách tệ hại nếu ta cứ mãi mãi làm học trò. Và tại sao các ngươi lại không muốn giật lấy những chùm nguyệt quế trên vương miện ta?
Các ngươi sùng bái ta; nhưng chuyện gì sẽ xảy đến nhất đán một ngày kia lòng sùng bái của các ngươi đổ nhào? Hãy coi chừng đừng để bị đè bẹp vì một pho tượng!
Các ngươi bảo các ngươi tin vào Zarathustra? Nhưng nào sá gì Zarathustra! Các ngươi là những tín đồ quy ngưỡng nơi ta: nhưng nào sá gì tất cả mọi tín đồ!
Các ngươi hãy còn chưa gặp gỡ chính bản thân mình, thế mà các ngươi đã tìm thấy ta! Tất cả mọi tín đồ đều hành động như thế; chính vì thế đức tin chẳng đáng giá gì.
Giờ đây ta ra lệnh cho các ngươi hãy đánh mất ta và tìm gặp chính bản lai diện mục của các ngươi; chỉ khi nào tất cả các ngươi đều chối bỏ phủ nhận ta, lúc đó ta mới trở lại cùng các ngươi.
Hỡi các anh em, thật ra lúc đó ta sẽ dõi tìm những môn đệ thất lạc của ta bằng một con mắt khác; lúc đó ta sẽ yêu thương các ngươi bằng một tình yêu khác.
Và một ngày kia các ngươi sẽ lại là những bằng hữu của ta và những đứa con của một hy vọng độc nhất: lúc bấy giờ ta muốn có mặt giữa các ngươi, một lần thứ ba, để cùng với các ngươi hành lễ Đại Ngọ Thiên.
Sẽ là lúc Đại Ngọ Thiên khi nào con người ở giữa đường dẫn từ con thú đến Siêu nhân, khi nào con người hành lễ ca tụng con đường dẫn đến buổi hoàng hôn tàn tạ của mình như là nỗi niềm hy vọng mênh mông cao tuyệt nhất của đời mình, vì đấy là con đường dẫn đến một bình minh mới.
Lúc bấy giờ, kẻ đi xuống tàn tạ sẽ tự chúc phúc cho mình vì được bước vào một địa cầu mới; và mặt trời của tri thức hắn sẽ đạt đến thiên đỉnh.
Tất cả mọi thần linh đều đã chết: giờ đây chúng ta muốn cho Siêu nhân được sống ! Câu nói trên một ngày kia, vào buổi đại ngọ thiên, phải là ý chí tối thượng của chúng ta!”



Zarathustra đã nói như thế.