- 57 -
Tác giả: Friedrich Nietzsche
1
Ta ngồi đây chờ đợi, vây quanh là những tấm bảng cũ vỡ nát lẫn lộn với những tấm bảng mới được viết dở dang. Khi nào mới đến giờ của ta?
- Giờ của sự đi xuống tàn tạ của ta: vì ta còn muốn đến với loài người thêm một lần nữa.
Đây là điều ta đang chờ đợi, bởi vì trước hết phải có những dấu hiệu báo tin rằng giờ của ta đã đến: con sư tử cười với đàn bồ câu vây quanh.
Trong khi chờ đợi ta nói năng như một kẻ nhàn rỗi, ta tự nói với chính mình. Chẳng ai thuật lại cho ta điều gì mới, vì vậy ta thuật lại chuyện ta cho chính ta nghe.
2
Khi đến với loài người, ta thấy họ an nhiên tọa thị trên một định kiến ngàn đời: định kiến cho rằng từ lâu họ đã biết rành rẽ cái gì là thiện, cái gì là ác đối với con người.
Mọi cuộc thảo luận về đức hạnh đều là một điều cổ lỗ, mệt nhọc đối với họ, dẫu rằng kẻ nào muốn ngủ ngon cũng hãy còn nói về “thiện” và “ác” trước khi đi ngủ.
Ta đã làm rối loạn cơn say ngủ đó khi ta rao dạy rằng: Hãy còn chưa có một người nào biết được thế nào là thiện và ác, trừ phi đấy là kẻ sáng tạo.
Thế nhưng, kẻ sáng tạo là kẻ ban cho loài người một mục đích, ban cho mặt đất ý nghĩa và tương lai: chỉ kẻ sáng tạo mới sáng tạo nên thiện và ác của vạn sự.
Ta đã ra lệnh cho họ lật đổ những giảng tòa cổ lỗ, và, hễ nơi nào quan niệm cổ lỗ ấy còn an vị, ta ra lệnh cho họ cười vào mặt những nhà hiền triết ủ rũ khổ hạnh, cười vào mặt bất luận những kẻ đen đủi nào đến đậu như một nỗi hăm dọa trên cây nhân sinh.
Ta đã ngồi bên lề đại lộ mộ phần với những xác chết cùng bầy kền kền - và ta đã cười ồ toàn thể quá khứ cùng vẻ rạng rỡ quang vinh hư thối của quá khứ họ.
Thật vậy, giống những kẻ rao giảng sự hối hận và những thằng điên, ta đã ném lời nguyền rủa la ó lên tất cả những gì cao thượng và đê tiện của bọn chúng, - Ồ, ti tiểu làm sao những gì cao thượng nơi chúng, ti tiểu làm sao những gì đê tiện nơi chúng, - Đó, ta đã cười như vậy.
Khát vọng khôn ngoan của ta trào vọt ra từ ta với những tiếng la hét và những tiếng cười; trí huệ hoang dã thì phát sinh trên những ngọn núi cao: khát vọng mênh mang của ta chắp cánh bay lên cao vút.
Thường thường, nó đã mang ta đi xa, vượt quá những đỉnh cao, hướng về những chiều cao mới, giữa những tiếng cười rộn rã: ta lướt bay rít gió như một mũi tên, trong cơn xuất thần ngây ngất vì mặt trời:
- lướt bay xa vời, trong một tương lai mà chưa hề có ai từng nhìn thấy, ở những miền phương Nam nóng bức hơn mà chưa có thi sĩ nào đã từng mơ mộng đến: nơi đó, nơi những vị thần linh nhảy múa hoan ca xấu hổ vì tất cả những y phục trên người:
- cốt cho ta nói bằng những ẩn dụ, cốt cho ta bập bẹ ấp úng và bước đi khập khà khập khiễng như những thi sĩ; thực ra, ta xấu hổ vì bị bắt buộc vẫn còn là một thi sĩ!
Nơi mà toàn thể biến dịch đối với ta đều là những cuộc khiêu vũ và những sự sung mãn linh thánh, nơi mà thế giới được tháo tung xiềng xích và kinh hoàng trú ẩn trong chính mình:
- như một cuộc chạy trốn vĩnh viễn khỏi mình và một cuộc tìm kiếm vĩnh viễn tự ngã mình nơi nhiều vị thần linh, như một mâu thuẫn ngất ngây hạnh phúc tự thân, một sự tái lập và trở về với chính tự thân mình của nhiều vị thần linh.
Nơi mà thời gian đối với ta là một sự chế nhạo tuyệt vời những khoảnh khắc, nơi mà sự tất yếu chính là tự do, tự do tự mình làm chất men kích thích cho tự do!
Nơi mà ta cũng đã gặp thấy con quỷ cố cựu lẫn kẻ thù truyền kiếp của ta, Tinh thần Trì độn Nặng nề cùng tất cả những gì tinh thần ấy đã sáng tạo nên: sự cưỡng chế, luật lệ, tất yếu, hậu quả, mục tiêu, ý chí, thiện và ác: -
Bởi vì chẳng phải là có những sự việc trên đó người ta có thể nhảy múa và vượt qua? Chẳng phải là có những con chuột chũi và thằng lùn nặng nề, vì cớ những con người nhẹ nhàng khinh khoái nhất?
3
Đấy cũng là nơi mà trên đường đi ta đã nhặt được chữ “Siêu nhân” và đạo lý này: con người là cái cần phải được vượt qua,
- con người là một chiếc cầu chứ không phải một cứu cánh: tự nhủ rằng mình hạnh phúc vì buổi ngọ thiên và buổi chiều tà của mình, như một con đường dẫn đến những bình minh mới:
- lời lẽ của Zarathustra về buổi Đại Ngọ Thiên và tất cả những gì ta đã treo lơ lửng bên trên loài người, giống như những buổi hoàng hôn mới hiện màu tím thẫm.
Thực vậy, ta đã làm cho loài người thấy những ngôi sao mới cũng như những đêm tối tinh khôi; trên những đám mây, ban ngày và ban đêm, ta đã trải rộng tiếng cười, như một chiếc lều muôn sắc.
Ta đã truyền dạy cho loài người tất cả những tư tưởng, tất cả những khát vọng của ta: ta đã dạy họ phải tích tập, kết nối tất cả những gì còn là phân tán và ẩn ngữ và ngẫu nhiên tàn bạo nơi con người.
Với tư thế là thi sĩ, là kẻ tiên đoán những ẩn ngữ, là kẻ cứu chuộc sự ngẫu nhiên, ta đã dạy loài người sáng tạo tương lai và trong khi sáng tạo, giải thoát những gì đã xảy ra.
Giải thoát quá khứ nơi con người, và biến đổi tất cả “những gì đã xảy ra” cho đến khi nào ý chí lên tiếng: “Chính ta đã muốn nó xảy ra như thế mà! Đấy chính là điều ta sẽ ước muốn thêm lần nữa”.
Đấy chính là điều ta gọi là giải thoát đối với loài người, đấy chính là điều độc nhất ta đã dạy họ gọi là giải thoát.
Giờ đây, ta chờ đợi sự giải thoát của ta , - để quay trở lại một lần cuối cùng bên cạnh loài người.
Bởi vì một lần nữa, ta muốn quay trở về với bọn họ: cõi nhân thế chính là chỗ ta muốn tiêu vong, và trong khi chết, ta muốn dâng hiến cho loài người tặng phẩm giàu sang nhất của ta!
Ta đã học điều đó từ mặt trời khi mặt trời lặn - học từ mặt trời quá giàu sang phong phú: lúc bấy giờ mặt trời tung rải tràn lan trên mặt biển số vàng ròng trong tài sản vô tận của mình,
- đến nỗi ngay cả những người đánh cá nghèo nàn nhất lúc ấy cũng chèo thuyền về với những mái chèo dát vàng óng ánh ! Cảnh ấy ngày xưa ta đã thấy và trong khi nhìn ngắm, nước mắt ta không ngừng chảy dài.
Tựa như mặt trời, Zarathustra cũng muốn biến dạng: giờ đây hắn ngồi đấy, đợi chờ, vây quanh bởi những bảng giá trị vỡ nát và những bảng giá trị mới viết còn chưa trọn.
4
Hãy nhìn xem, đây là một bảng giá trị mới; nhưng đâu là người anh em sẽ cùng ta mang vác nó trong thung lũng và trong những quả tim của nhục thể?
Tình yêu lớn lao của ta đối với những gì xa vời nhất đòi hỏi như thế: đừng chú tâm đến kẻ láng giềng đồng loại! Con người là một cái gì cần phải bị vượt qua.
Người ta có thể đạt đến chỗ tự vượt qua mình bằng vô số những con đường và những phương tiện: đạt đến đó, chính là bổn phận của mi. Nhưng chỉ tên hề mới nghĩ rằng: “Người ta cũng có thể nhảy vọt qua khỏi con người”.
Hãy tự vượt mình, ngay cả nơi kẻ láng giềng đồng loại: mi không được để họ ban cho mi một quyền lợi nào mà tự mi có khả năng chiếm lấy.
Những gì mi làm, thì chẳng có ai khác làm được khi đến phiên họ. ở đây, chẳng có phần thưởng.
Kẻ nào không thể tự chỉ huy mình được thì phải vâng lời, và nếu có kẻ biết tự điều khiển thì kẻ đó lại càng phải là kẻ biết vâng lời hơn cả.
5
Đấy là cách thái của những tâm hồn cao nhã: những tâm hồn ấy chẳng muốn có bất cứ cái gì theo kiểu cho không, nhất là đời sống.
Kẻ thuộc về đám tiện dân thì lại muốn sống chẳng vì gì cả; nhưng chúng ta, chúng ta là những kẻ đã tự ban đời sống cho mình, chúng ta luôn luôn suy tưởng đến cái mà chúng ta có thể đền bù lại tốt đẹp hơn!
Thật vậy, đây là một châm ngôn cao nhã: “Những lời lẽ cuộc đời hứa hẹn với ta, chính ta lại là kẻ muốn giữ cho trọn”.
Không nên muốn hưởng thụ khi mình không ban phát sự hưởng thụ. Và ta không nên muốn hưởng thụ!
Bởi vì sự hưởng thụ và sự ngây thơ là những điều thẹn thùng nhất: cả hai đều không muốn bị tìm kiếm. Phải sở đắc chúng - nhưng tốt hơn vẫn là tìm kiếm lỗi lầm và đau khổ!
6
Hỡi người anh em, kẻ tiên phong bao giờ cũng bị hy sinh. Thế mà, chúng ta là những kẻ tiên phong báo hiệu.
Tất cả chúng ta đều đổ máu tại bàn thờ linh thánh dành cho những vật hiến tế; chúng ta thiêu nướng tất cả, nhân danh những thần tượng cũ.
Những gì tốt đẹp nơi chúng ta thì hãy còn quá trẻ trung non yếu: đấy chính là điều làm bạc lòng những kẻ già nua. Thịt chúng ta mềm mại, da chúng ta chỉ là lớp da cừu: - làm sao chúng ta lại không cám dỗ những gã linh mục tôn thờ thần tượng chứ!
Cái gã linh mục tôn thờ thần tượng đang sửa soạn một buổi tiệc bằng những gì ngon lành tốt đẹp nhất trong ta, gã ấy hãy còn cư ngụ trong tâm hồn mỗi người chúng ta. Hỡi ôi! Hỡi các anh em, làm thế nào mà những kẻ tiên phong sẽ không bị hy sinh hiến tế chứ!
Nhưng vận mệnh của chúng ta đòi hỏi như thế; và ta yêu mến những kẻ nào chẳng hề muốn tự bảo thủ lấy mình. Những kẻ nào đắm trầm tiêu diệt, ta yêu mến họ hết lòng: bởi vì họ vượt qua bến bờ lồng lộng bên kia.
7
Chân thật: ít người biết như thế! Và kẻ biết thì lại không muốn làm! Ít hơn tất cả mọi kẻ khác, là những kẻ thiện hảo.
Ồ! Những kẻ thiện hảo đó! Những người thiện hảo chẳng bao giờ nói sự thật ; thiện hảo theo kiểu đó, là một căn bệnh của tinh thần.
Những con người thiện hảo đó nhẫn nhịn, đầu hàng, quả tim họ lặp lại, lý trí họ vâng theo: nhưng kẻ nào vâng phục thì không tự hiểu trọn chính mình!
Tất cả những gì là xấu ác đối với những con người thiện hảo, phải được kết tập lại để từ đó làm nảy sinh một chân lý: hỡi các anh em, các anh em có đủ sự hung tợn tàn bạo cho chân lý ấy chăng?
Lòng dũng cảm táo lợn, sự nghi kỵ triền miên, sự khước từ gay gắt, sự kinh tởm, sự bất quyết trong đời sống, - thật quá đỗi hiếm hoi khi những thứ ấy được đoàn tụ cùng nhau. Thế mà, chính từ những mầm giống đó mới phát sinh chân lý.
Từ trước đến nay, mọi khoa học đều được phát triển song hành với ý thức sai lạc. Hãy đập vỡ, đập vỡ cho ta những bảng giá trị cũ, hỡi các ngươi, là những kẻ giác ngộ tri thức!
8
Khi những chiếc đà vượt qua dòng nước, khi những chiếc cầu và những lan can bắc qua dòng sông thì người ta không còn đức tin vào kẻ nào khẳng định rằng: “Mọi sự đều trôi chảy”.
Ngay cả bọn người ngu ngốc cũng phản đối điều này. Bọn chúng sẽ kêu ầm lên: “Sao! Mọi sự đều trôi chảy à? Chẳng lẽ những tấm ván và lan can cầu không bắc qua sông đó sao? Ở bên trên con sông, mọi sự đều vững chãi, những giá trị của vạn vật, những chiếc cầu, những khái niệm, tất cả “thiện” và “ác”: tất cả mọi thứ đó đều rắn chắc, vững chãi!”
Nhưng rồi khi mùa Đông, kẻ chế ngự các con sông, hiện đến, thì những người tinh ranh nhất liền biết hồ nghi; thật vậy, lúc bấy giờ, không chỉ những kẻ ngu ngốc mới bảo rằng: “Tất cả mọi sự phải chăng là không bất động?”
“Thật ra, xét cho cùng mọi sự đều bất động” - đấy là một lời rao giảng đích thực của mùa Đông, một điều tốt lành cho những lúc nghèo cằn, một an ủi ngọt ngào cho mặt trời đông giá và những kẻ sợ lạnh.
“Thật ra, xét cho cùng mọi sự đều bất động” - nhưng ngọn gió rã băng lên tiếng phản đối lại lời này!
Ngọn gió rã băng, một con bò mộng chẳng hề lao khổ, một con bò mộng điên giận, một kẻ phá hủy đã phá băng với những cái sừng giận dữ! Mà băng giá dẫu sao - phá vỡ những chiếc cầu !
Hỡi các anh em! Giờ đây mọi sự há chẳng trôi chảy đấy sao? Tất cả những lan can cùng tất cả những chiếc cầu chẳng rơi xuống nước đấy sao? Ai còn lưu tâm đến “thiện” và “ác” nữa?
“Khốn khổ cho chúng ta! Vinh quang cho chúng ta! Ngọn gió rã băng đang thổi tới!” - Hỡi các anh em, hãy rao giảng như thế trên tất cả những đường phố.
9
Có một cơn điên rồ cổ lỗ tên là “Thiện” và “ác”. Từ trước đến nay, bánh xe của cơn điên rồ này đã xoay chuyển chung quanh những viên bốc sư cùng những nhà chiêm tinh.
Ngày xưa, thiên hạ tin vào những viên bốc sư và những nhà chiêm tinh: chính vì thế họ mới tin rằng mọi sự đều là định mệnh: “Mi phải , bởi vì phải như thế”.
Rồi thì thiên hạ đâm ra hồ nghi tất cả những viên bốc sư và những nhà tiên tri, chính vì vậy họ mới tin rằng mọi sự đều là tự do: “Mi có thể , bởi vì mi muốn”.
Hỡi các anh em, từ trước đến giờ, người ta chỉ đưa ra những lời phỏng đoán về những tinh tú và về tương lai, nhưng người ta đã chẳng hề biết được gì cả: chính vì thế, người ta đã chỉ đưa ra những phỏng đoán về thiện và ác mà chẳng hề biết gì cả!
10
“Mi không được ăn cướp! Mi không được giết người!” Những lời lẽ này ngày xưa được gọi là thánh hạnh: người ta đã quỳ gối trước chúng, người ta lặng lẽ cúi đầu, cung kính tháo giày ra. Nhưng ta xin hỏi ngươi: trên thế giới nơi nào có những kẻ cướp và kẻ sát nhân tuyệt hảo hơn là những kẻ cướp và kẻ sát nhân khích động từ những lời lẽ thánh hạnh trên đây?
Toàn diện đời sống há chẳng bao hàm sự ăn cướp cùng sát nhân? Và khi thánh hóa những lời răn dạy đó, người ta đã chẳng ám sát chính chân lý hay sao?
Hoặc giả, người ta đã thánh hóa tất cả những gì nói ngược và đối nghịch với cuộc sống, nghĩa là rao giảng sự chết? - Hỡi các anh em, hãy đập vỡ, đập vỡ cho ta những bảng giá trị cũ.
11
Lòng thương hại của ta đối với tất cả quá khứ biểu lộ ra như thế: ta xem quá khứ như bị bỏ rơi,
- bị bỏ rơi cho ân sủng, cho tinh thần và sự điên cuồng của tất cả mọi thế hệ trong tương lai, những thế hệ sẽ biến đổi tất cả những gì đã xảy ra thành một chiếc cầu cho chính bản thân mình!
Một kẻ chuyên chế vĩ đại có thể xuất hiện, một con quỷ tinh ranh xảo quyệt sẽ cưỡng ép toàn thể quá khứ nhờ ân sủng và sự bất sủng của mình: cho đến khi hắn biến quá khứ thành một chiếc cầu cho chính mình, một dấu hiệu, một lời tiên báo và một tiếng gà gáy báo trước bình minh.
Nhưng đây là mối nguy hiểm và lòng thương hại khác nữa của ta: - những tư tưởng của kẻ thuộc dòng dõi đám tiện dân chỉ vươn lên đến nội tổ của y - nhưng với nội tổ thì thời gian kết thúc.
Như thế toàn bộ quá khứ đều bị hy sinh: bởi vì có thể một ngày kia đám tiện dân sẽ trở thành chủ nhân và chúng đem chính thời gian dìm ngộp trong vũng nước cạn. Chính vì thế, hỡi các anh em, cần phải có một giai cấp quý tộc mới , thù địch với tất cả những gì thuộc đám tiện dân và sự chuyên chế, một giai cấp sẽ viết chữ “cao thượng” trên những bảng giá trị mới theo một phong cách mới.
Bởi lẽ cần phải có nhiều người cao thượng cùng nhiều loại cao thượng, mới thành hình được giai cấp quý tộc ! Hoặc giả như xưa kia ta đã nói bằng ẩn dụ: “Có các thần linh, đấy chính là điều thiêng liêng, nhưng chẳng hề có Thượng đế!”
12
Hỡi các anh em, ta giao phó và chỉ định cho các anh em một sự cao nhã mới: các anh em phải là những kẻ sáng tạo, những nhà giáo dục và những kẻ gặt hái tương lai đối với ta,
- thật vậy, đây không phải một sự cao nhã mà các anh em có thể mua được bằng vàng như những chủ hiệu buôn: bởi vì cái gì có giá thì có ít giá trị.
Từ nay về sau, điều làm các anh em hãnh diện không phải là dòng dõi, mà là mục tiêu của các anh em! Ý chí và bước chân muốn tự vượt chính mình: đấy phải là vinh dự mới của các anh em!
Thật vậy, vinh dự của các anh em không nằm ở chỗ đã phục vụ cho một ông hoàng - sá gì những ông hoàng! - hay trở thành thành trì bảo vệ cho những gì đang hiện thể, cốt cho chúng vững chãi cứng rắn hơn!
Cũng không nằm ở chỗ dòng giống của các anh em đã trở thành triều thần, và mặc áo sặc sỡ lố lăng như những tên múa rối, các anh em đã học đứng thẳng thân mình cứng đơ suốt nhiều giờ liền trên những đầm lầy cạn cợt.
Bởi vì biết đứng thẳng là một công lao nơi những triều thần: và tất cả những triều thần đều tưởng rằng sự được phép ngồi xuống là một trong những diễm phúc họ sẽ được thụ hưởng sau khi chết!
Cũng chẳng phải nằm ở trong một tinh thần được bọn họ gọi là tinh thần thánh thiện, tinh thần đã đưa dẫn tổ tiên các anh em đến những vùng đất hứa, những vùng đất mà ta chẳng hề hứa hẹn với bất luận người nào, bởi vì trong cõi miền mọc lên cái cây tệ hại nhất, cây thập tự giá, chẳng có gì xứng đáng được hứa cho!
Thật vậy, khi “tinh thần linh thánh” ấy đưa dẫn các hiệp sĩ của nó đến bất luận xứ miền nào, thì đám rước gồm những hiệp sĩ đó bao giờ cũng được dẫn đầu bằng những con dê, con ngỗng, những kẻ điên điên, tàng tàng!
Hỡi các anh em! Sự cao nhã của các anh em không nên nhìn về đằng sau, mà phải nhìn ra bên ngoài ! Các anh em phải là những kẻ bị trục xuất khỏi mọi tổ quốc lẫn mọi xứ sở tổ tiên!
Các anh em phải yêu thương xứ sở của con cái các anh em: tình yêu này phải là sự cao nhã mới của các anh em, - xứ sở hoang tịch chưa vết chân người trên những vùng biển khơi xa tít, đấy chính là những vùng mà ta ra lệnh cho những thuyền buồm các anh em phải tìm kiếm và kiếm tìm mãi mãi.
Bằng những đứa con của mình, các anh em phải cứu chuộc lại tội lỗi đã làm con cái cha mẹ các anh em; như thế, các anh em sẽ giải thoát được quá khứ! Ta đặt bên trên các anh em bảng giá trị mới này!
13
“Sống, nào có ích gì? Mọi sự đều phù phiếm, vô bổ! Sống - tức là đập rơm; sống - tức là bị thiêu cháy mà không được sưởi nóng”.
Những lời bàn tán ba hoa cổ lỗ sĩ đó hãy còn được xem là “hiền minh”, chúng đã già cỗi, và bốc lên mùi u sầu ẩm ướt, chính vì thế người ta lại càng xưng tụng chúng. Cả sự thối nhũn cũng khiến cho thanh nhã.
Những đứa trẻ có thể nói như thế này: chúng sợ lửa, bởi vì lửa đã làm phỏng da chúng! Có nhiều chất trẻ con trong những cuốn cổ thư dạy về sự khôn ngoan trí huệ.
Nhân danh quyền nào, kẻ “đập rơm” chế nhạo điều hắn đang làm? Người ta phải há miệng ngáp dài vì những chuyện điên rồ đại loại như thế!
Những kẻ đó ngồi vào bàn nhưng lại chẳng mang đến chút gì, ngay cả một cơn đói cồn cào gan ruột. Và xem kìa, bọn chúng còn bêu riếu báng bổ: “Mọi sự đều là phù phiếm, vô bổ!”
Nhưng, hỡi các anh em, quả vậy, ăn uống cho khéo, không phải là một nghệ thuật phù phiếm vô bổ! Hãy đập vỡ, đập vỡ cho ta những tấm bảng của những bất mãn đời đời!
14
“Đối với những con người trong sạch thì mọi sự đều trong sạch”, dân chúng bảo thế. Nhưng ta, ta bảo cùng các ngươi: “Đối với loài heo, thì vạn sự đều chìm ngập trong chuồng heo!”
Chính vì thế, những kẻ cuồng tín cùng những kẻ buồn phiền mang quả tim nhu nhược chán nản mới rao giảng như thế này: “Trần gian là một quái vật nhơ bẩn khủng khiếp”.
Bởi vì tất cả những kẻ đó đều có tinh thần ô uế; nhất là những kẻ không có sự an bình và nghỉ ngơi, khiến bọn chúng phải nhìn trần gian từ sau lưng , - những kẻ rao giảng ảo tượng về một cõi-bên-kia.
Đối với những kẻ này, ta nói thẳng vào mặt bọn chúng, dẫu rằng làm thế là chẳng lịch sự chút nào: trần gian cũng có lưng, đấy là chỗ trần gian giống với con người, - thật vậy !
Chốn trần gian có nhiều nhơ bẩn; thật vậy ! Nhưng thế không đủ để biến trần gian thành một quái vật nhơ bẩn khủng khiếp!
Hiểu rằng nơi trần gian có nhiều sự vật bốc mùi hôi thối, là hiền minh: chính sự kinh tởm tạo nên đôi cánh cùng sức mạnh tiên báo những suối nguồn!
Nhưng kẻ cao thượng nhất vẫn mang chứa một cái gì đáng tởm, và ngay cả kẻ cao thượng nhất vẫn là một cái gì đáng bị vượt qua!
Hỡi các anh em! Thật là khôn ngoan khi nghi ngờ rằng có nhiều nhơ bẩn uế trọc ở trần gian!
15
Ta đã nghe những kẻ thành kính nuôi ảo tưởng về thế giới bên kia nhủ với lương tâm họ với những lời sau đây, và thật vậy, đấy là những lời lẽ không gian xảo cũng chẳng nhạo báng, - dẫu rằng chẳng có gì sai lạc hay tệ hại hơn trên mặt đất này:
“Hãy để cho thế giới là thế giới. Đừng nhích động dẫu là một ngón tay chống lại nó!
Hãy để dân chúng bị siết cổ, bị cắt họng, bị đối xử bạo ngược, bị lột da bởi những kẻ nào muốn làm thế: đừng nhích động dẫu là một ngón tay để cản ngăn điều đó. Như thế, họ sẽ học biết khước từ thế giới.
Lý trí của mi, mi phải nhai nuốt, bóp nghẹt nó đi; bởi lý trí ấy thuộc về thế giới này. Như thế, mi sẽ học biết khước từ thế giới!”
- Hỡi các anh em! Hãy đập vỡ, đập vỡ cho ta những tấm bảng cũ của những tín đồ kia! Hãy đập vỡ trong miệng các anh em những lời lẽ của những kẻ thống mạ trần gian!
l6
“Kẻ nào học hỏi nhiều, thì kẻ đó học quên đi mọi khát vọng bạo liệt” - đấy là điều ngày nay người ta thì thầm với nhau trên mọi đường phố tăm tối.
“Sự hiền minh làm mỏi mệt, chẳng có gì đáng công cả; ngươi không được thèm khát!” - Tấm bảng giá trị mới này ta thấy đã được treo ngay cả trên những quảng trường.
Hỡi các anh em, hãy đập vỡ, đập vỡ cho ta cả bảng giá trị mới ấy! Những con người mỏi mệt vì thế giới đã treo bảng ấy lên, những tên linh mục rao giảng sự chết và những tên ngục tốt: bởi vì, đấy, đấy cũng là một lời kêu gọi hướng đến sự nô lệ.
Họ đã học hỏi sai lạc và đã không học hỏi những điều tuyệt hảo, tất cả mọi sự họ đều làm quá sớm, quá nhanh; họ ăn bậy, nuốt bạ, chính vì thế họ đã làm hỏng dạ dày của mình,
- bởi vì tinh thần của họ là một chiếc dạ dày bị hỏng; chính nó khuyên họ sự chết! Thực vậy, hỡi các anh em, tinh thần là một chiếc dạ dày!
Đời sống là một nguồn vui, nhưng đối với kẻ nào để chiếc dạ dày hư hỏng của mình lên tiếng thì đời sống là cha đẻ ra sự phiền muộn sầu khổ, và tất cả mọi suối nguồn của đời sống đều bị nhiễm độc.
Tri thức là một niềm vui cho kẻ nào mang ý chí của con mãnh sư. Nhưng kẻ nào mệt mỏi thì chỉ thi hành những ý chí xa lạ, hắn bập bềnh theo tất cả những lượn sóng.
Đây là điều mà tất cả những người yếu đuối đã sa vào: họ lạc lối trên những con đường đang đi. Sau cùng sự chán ngán mỏi mệt của họ nêu lên câu hỏi: “Tại sao ta đã theo con đường này? Tất cả mọi sự đều đồng đẳng như nhau cả!”
Họ thú vị khi nghe thuyết giảng cho lỗ tai bọn họ : “Chẳng gì đáng nhọc công cả! Ngươi không nên ước muốn!” Thế nhưng, đó là một tiếng gọi hướng đến sự nô lệ.
Hỡi các anh em! Zarathustra đến như một làn gió mát cho tất cả những ai đã mỏi mệt vì con đường mình đi; làn gió ấy còn làm hắt hơi biết bao lỗ mũi bị nghẹt kín.
Hơi thở tự do phóng dật của ta thổi xuyên qua những bức tường, đến tận những nhà tù và những tinh thần tù ngục!
Ý chí sẽ giải thoát con người, bởi vì “muốn” chính là sáng tạo: đấy là điều ta rao giảng. Và chỉ vì muốn sáng tạo, ngươi mới nên học hỏi!
Và chỉ từ ta, các ngươi mới nên học hỏi, học hỏi tận tường. Kẻ nào có tai thì cứ lắng hiểu!
17
Chiếc thuyền đã sẵn sàng - có lẽ nó đưa dẫn về chốn hư vô thăm thẳm - ai muốn đáp thuyền về chốn “có lẽ” ấy?
Chẳng ai trong các ngươi muốn đáp thuyền của sự chết cả! Vậy mà các ngươi lại muốn chán ngán mỏi mệt vì thế giới!
Chán ngán mỏi mệt vì thế giới! Trong khi các ngươi chẳng lần nào mê say thế giới! Ta đã luôn nhìn thấy các ngươi khát khao trái đất, yêu mến nỗi mệt mỏi trần thế của riêng mình.
Không phải là vô bổ khi các ngươi thõng thượt môi ra: một ước vọng trần thế nhỏ nhoi hãy còn đè nặng trên đôi môi ấy! Và trong cái nhìn của ngươi, há chẳng bềnh bồng một đám mây nhỏ bé của niềm vui trần thế mà ngươi còn chưa quên được đấy sao?
Trên trái đất có nhiều sáng chế tốt đẹp, một số thì hữu dụng, một số thì khoái hoạt: vì tình yêu chúng, ta phải yêu thương trái đất.
Và có vài sáng chế tốt đẹp, đến nỗi chúng giống như đôi nhũ hoa đàn bà, vừa hữu dụng vừa khoái hoạt.
Nhưng còn các ngươi, những kẻ chán ngán mỏi mệt vì thế giới và những kẻ lười biếng! Phải quất đập vuốt ve các ngươi bằng roi, bằng những nhát roi để làm cho đôi chân của các ngươi linh hoạt lên!
Bởi vì nếu các ngươi không phải là những con bệnh hay những sinh vật cũ mòn vô dụng, bị trái đất chán ngán, thì các ngươi là những tên phá đám xảo quyệt hoặc những con mèo hoang đàng, tham lam, nham hiểm. Và nếu không muốn bắt đầu chạy nhảy lại một cách hân hoan, các ngươi phải nên biến dạng mất đi!
Không nên nuôi ước muốn làm y sĩ cho những kẻ mắc bệnh nan y: Zarathustra đã dạy như thế. Vậy thì, hãy biến mất đi!
Nhưng cần phải có nhiều can đảm để thực hiện một cứu cánh hơn là làm một vần thơ mới; tất cả những y sĩ và thi sĩ đều biết điều đó.
l8
Hỡi các anh em, có những bảng giá trị được tạo ra do sự mệt nhọc và những bảng giá trị được tạo ra do sự lười biếng bại hoại thối nát: dẫu sử dụng cùng một thứ ngôn ngữ, chúng vẫn muốn được nghe theo những lối khác nhau.
Hãy nhìn cái gã đang chết khát kia. Hắn chỉ còn cách mục tiêu chừng một gang tay, nhưng vì mệt mỏi chán nản, hắn đã nằm dài ra trên cát, làm nũng. Ồ, cái gã đó!
Giờ đây, mặt trời phóng đâm những tia sáng xuống thân thể hắn, những con chó liếm mồ hôi toát ra từ thân thể hắn: nhưng hắn vẫn nhất mực nằm yên vị và thích chẳng thà chết khát còn hơn.
Chết khát khi chỉ còn một gang tay nữa là đến đích! Thực vậy, các ngươi cần phải lôi đầu hắn cho hắn ngửa mặt nhìn trời, - lôi đầu vị anh hùng đó!
Thực vậy, tốt hơn các ngươi nên để hắn nằm nguyên chỗ hắn đã nằm xuống, cho giấc ngủ đến với hắn, giấc ngủ phủ dụ, với tiếng xào xạc nhẹ nhàng của cơn mưa nước mát:
Hãy để hắn nằm yên cho đến khi nào hắn tự mình thức dậy, - đến khi hắn tự mình từ khước hết mọi sự nhọc mệt và tất cả những thứ đã rao dạy hắn sự mỏi mệt chán ngán!
Nhưng hỡi các anh em, hãy đuổi xa khỏi hắn những con chó, những tên lười biếng bò lê cùng tất cả đám chấy rận lúc nhúc này!
- tất cả đám chấy rận lúc nhúc rặt những kẻ “có giáo dục” chuyên sống nhờ mồ hôi của những vị anh hùng!
19
Ta vẽ những vòng tròn chung quanh ta và những biên giới thánh linh; càng leo lên những ngọn núi cao thì số người theo ta càng lúc càng ít đi; ta phôi dựng một dãy núi càng lúc càng linh thánh.
Nhưng hỡi các anh em, nơi nào các anh em muốn leo lên cùng ta, các anh em phải cẩn trọng đề phòng đừng để cho loài ký sinh ăn bám leo lên theo các anh em!
Một con vật ký sinh: một con sâu bò lết, mềm mại, muốn tự nuôi béo bằng tất cả những xó xỉnh bệnh hoạn thương tích của các anh em.
Và nghệ thuật tài khéo của nó là tiên đoán xem nơi nào thì tâm hồn đang leo lên đó đã mỏi mệt chán ngán: chính trong nỗi buồn bã chán nản, trong sự hổ thẹn tinh tế của các anh em, con sâu đó mới xây nên cái tổ kinh tởm của nó.
Nơi nào mà kẻ dũng mãnh tỏ lộ sự yếu đuối, nơi nào mà kẻ cao nhã quá khoan dung, đấy, đấy là nơi con sâu xây chiếc tổ kinh tởm của nó: con vật ký sinh trú ngụ nơi nào mà kẻ vĩ đại có những xó xỉnh nhỏ bé bị lâm bệnh.
Đâu là chủng loại cao cả nhất của tính thể và đâu là chủng loại thấp kém nhất? Con vật ký sinh là chủng loại thấp kém nhất, nhưng chẳng phải kẻ thuộc chủng loại cao cả nhất lại nuôi dưỡng trong mình nhiều con vật ký sinh nhất hay sao?
Vì linh hồn có chiếc thang dài nhất và có thể xuống đến tận nơi thấp nhất, làm thế nào linh hồn đó không mang nhiều những con vật ký sinh nhất? -
- linh hồn bao la nhất, có thể chạy nhảy, lang thang và lạc lối trong chính mình, linh hồn cần thiết nhất, vì vui khoái mà lao mình vào ngẫu nhiên.
- linh hồn đang hiện thể, linh hồn lao thẳng vào dòng biến dịch; linh hồn sở hữu, linh hồn ước muốn đi vào trong ý chí và ước vọng.
- linh hồn tự chạy trốn chính mình và tự gặp lại chính mình trong vòng tròn rộng nhất; linh hồn thông tuệ vô song mà cơn điên đang cố sức thuyết phục với sự dịu dàng trìu mến khôn cùng.
- linh hồn tự yêu mến chính mình nhất, trong đó mọi sự đều có chỗ lên và chỗ xuống, cơn nước lớn và cơn nước ròng của chúng: - Ồ! Làm thế nào mà linh hồn cao nhã nhất lại không mang theo những con vật ký sinh tệ hại nhất?
20
Hỡi các anh em, ta có tàn ác chăng? Ta bảo thật cùng các anh em: cái gì đã ngã xuống, thì phải xô đạp thêm vào cho ngã hẳn!
Tất cả những gì thuộc thời đại hôm nay đều đang rơi ngã, phân tán: ai muốn lưu giữ chúng lại? Riêng ta - ta muốn xô đạp thêm vào!
Các ngươi có biết nỗi khoái lạc xô lăn những tảng đá xuống những hố thẳm hiểm trở? Những con người thời đại hôm nay: kìa, hãy nhìn họ đang lăn xuống những chiều sâu của ta! Hỡi các anh em, ta là một khai đề cho những tay chơi tuyệt diệu hơn! Ta là một gương mẫu![1] Hãy theo gương ta!
Nếu có kẻ nào mà các anh em không dạy được cho hắn bay bổng lên cao thì ít ra các anh em cũng dạy được cho hắn rơi ngã xuống nhanh hơn !
21
Ta yêu những kẻ dũng cảm. Nhưng là một tay kiếm giỏi, chưa đủ, còn cần phải biết đối thủ của mình là ai!
Thường khi kiềm chế mình lại và bỏ qua thì can đảm hơn: cốt để dành mình cho một kẻ thù xứng đáng hơn!
Các ngươi chỉ có những kẻ thù xứng đáng cho lòng thù hận, nhưng chẳng hề có được kẻ thù xứng đáng với lòng khinh bỉ. Các ngươi phải hãnh diện vì kẻ thù của mình: đấy là điều ta đã từng có phen giảng dạy cho các ngươi.
Hỡi các bạn ta! Các ngươi phải tự dành bản thân cho kẻ thù xứng đáng nhất của mình. Chính vì thế, có nhiều kẻ thù mà khi chạm mặt họ, ta phải buông tay bỏ qua.
Nhất là bầy lũ tiện dân lúc nhúc, nói năng phát biểu ầm ĩ bên tai các ngươi về dân tộc, quốc gia.
Các ngươi đừng thèm để mắt nhìn đến những lý lẽ “bênh vực” hay “lên án” của chúng! Trong đó có nhiều sự chính xác và nhiều sự sai lầm. Kẻ làm khán giả nào chứng kiến thời phải nổi giận.
Làm khán giả chứng kiến và chặt chém, thật ra chỉ là một mà thôi. Vậy, các ngươi hãy đi vào rừng sâu và hãy để cho thanh gươm các ngươi im ngủ!
Hãy bước đi con đường của mình ! Và hãy để cho các dân tộc, các quốc gia đi theo con đường của chúng! - những con đường tăm tối trên đó chẳng lóe lên chút ánh sáng hy vọng nào!
Người chủ hiệu buôn phải ngự trị; nơi nào mà tất cả mọi sự đều lóe sáng thì đấy chỉ là vàng của tên chủ hiệu buôn! Đây không còn là thời gian của các vua chúa nữa: cái mà hôm nay được gọi là dân chúng thì không xứng đáng cho các vị vua.
Hãy nhìn xem kia! Giờ đây các quốc gia đó đang tự mình bắt chước những tên chủ hiệu buôn: chúng thu thập những lợi ích nhỏ nhặt nhất trong tất cả những đống rác tanh hôi.
Chúng rình dò, bắt chước lẫn nhau, đấy là điều chúng gọi là “giao hảo tốt đẹp với lân bang”. Ôi, cái thời sung sướng xa xôi, tuyệt vời kia, khi mà một dân tộc tự nhủ: “Ta muốn làm chủ tể những dân tộc khác!”
Bởi vì, hỡi các anh em, cái gì tốt đẹp nhất thì phải trị vì; cái gì tốt đẹp nhất cũng nuôi ý muốn thống ngự! Và nơi nào có đạo lý giảng dạy khác với lời này, nơi đó không có cái tốt đẹp nhất.
22
Nếu bọn chúng có cơm ăn mà không phải tốn hao gì cả, thì quả là điều bất hạnh! Bọn chúng la hét đuổi theo những gì? Sự duy trì bọn chúng, đó là chủ đề duy nhất mà bọn chúng duy trì.[2] Thời bọn chúng cần phải sống một cuộc đời cứng rắn khắc bạc!
Đấy là những con thú săn mồi: trong việc “cần lao” của chúng, cũng có cả sự cướp bóc; trong “lợi tức” của chúng, cũng có cả sự giảo quyệt! Chính vì thế, bọn chúng cần phải sống một đời sống cứng rắn, khắc bạc!
Bọn chúng phải trở nên những con thú săn mồi tuyệt hảo nhất, tinh tế hơn, giảo quyệt hơn, những con thú giống người hơn : bởi vì con người là con thú săn mồi tuyệt diệu vô song.
Con người đã học các đức tính từ mọi con vật; chính vì thế, con người đã sống cuộc đời cứng rắn, khắc bạc nhất trong tất cả các loài thú.
Chỉ có những con chim là còn bay cao trên đầu người. Và nếu con người lại học bay được nữa thì, hỡi ôi! còn có chiều cao nào mà tính tham lam háu mồi của hắn lại không xông xáo bay vụt đến!
23
Ta muốn rằng đàn ông và đàn bà phải như thế đấy, đàn ông thì có khả năng chinh chiến, đàn bà thì có khả năng sinh nở, nhưng cả hai đều phải có khả năng nhảy múa bằng cả đầu óc lẫn chân tay.
Mỗi ngày qua đều xem như đã bị hư mất, nếu ít nhất ta không nhảy múa lấy một lần. Và tất cả chân lý nào chẳng gây nổi nơi ta ít ra một tràng cười vang dội, thì đấy chính là sự sai lầm chứ không phải chân lý.
24
Hãy cẩn trọng đề phòng phương thức kết thúc những cuộc hôn nhân của các ngươi, hãy cẩn trọng đề phòng để đấy không phải là một kết thúc bậy bạ! Các ngươi đã kết thúc quá sớm: vì thế hậu quả là có một sự tan vỡ cắt đứt hôn nhân.[3]
Chẳng thà phá vỡ hôn nhân còn hơn là uốn nắn cong queo và dối gạt! - Đây là điều mà một người đàn bà đã tỏ lộ với ta: “Quả thật, tôi đã phá vỡ những mối dây ràng buộc của hôn nhân, nhưng mà trước hết, chính những mối dây ràng buộc của hôn nhân đã phá vỡ tan tành con người tôi!”
Ta đã thấy rằng những kẻ nào không xứng hợp với nhau thì cứ luôn luôn bị khêu động bởi sự trả thù tệ hại nhất: họ tấn công và thù hận tất cả mọi người chỉ vì họ không thể bước đi riêng biệt một mình được nữa.
Chính vì thế, ta muốn rằng những kẻ nào chánh tín, phải tự nhủ lòng: “Chúng mình yêu nhau: hãy coi chừng nuôi dưỡng sự trìu mến của chúng mình! Biết đâu lời hứa hẹn thề thốt của chúng mình chỉ là một lỗi lầm ngộ nhận?”[4]
- “Hãy cho chúng mình một kỳ hạn, một cuộc kết hợp ngắn ngủi để xem thử chúng mình có thể kết hợp lâu dài được không. Song đôi chung sống bao giờ cũng vẫn là một chuyện trọng đại!”
Đấy chính là lời ta khuyên tất cả những người chánh tín. Tình yêu của ta dành cho Siêu nhân cùng tất cả những gì phải đến sẽ ra sao, nếu ta khuyên nhủ và nói năng khác đi?
Các ngươi không phải chỉ việc sinh sôi nảy nở cho nhiều, nhưng phải nâng cao hồn lên. Hỡi các anh em, mong cho các anh em được giúp đỡ trong lĩnh vực đó nhờ khu vườn của hôn nhân.
25
Kẻ nào đã sở đắc kinh nghiệm về những nguồn gốc cũ xưa thì cuối cùng sẽ đi tìm những nguồn suối tương lai và những nguồn gốc mới.
Hỡi các anh em, chẳng bao lâu nữa là đến thời khai sinh những dân tộc mới , thời những nguồn suối tinh khôi thì thào dào dạt trong những chiều sâu mới mẻ.
Bởi vì cơn động đất - cơn động đất đã vùi chôn biết bao suối nguồn, tạo nên biết bao cơn khát - chính nó cũng nâng tới ánh sáng những sức mạnh nội tại cùng những điều bí nhiệm.
Cơn động đất vén mở cho thấy những suối nguồn mới. Trong tai kiếp của những dân tộc thời cổ, những suối nguồn mới đã trào vọt ra chan chứa.
Và kẻ nào kêu thét lên: “Nhìn xem, đây là một suối nước cho nhiều kẻ chết khát, một ý chí cho nhiều khí cụ”: - thì chung quanh kẻ đó đã tụ tập một dân tộc , nghĩa là một đám người muốn lao mình vào một cuộc thử nghiệm.
Kẻ biết chỉ huy ban lệnh là kẻ phải vâng phục - đấy là điều mà người ta cố gắng thử nghiệm . Hỡi ôi! Với cái giá phải trả bằng biết bao tìm kiếm lâu dài, thử nghiệm, sai lầm thất bại, cùng những mưu định mới!
Xã hội loài người là một mưu định thí nghiệm, một sự tìm kiếm trường kỳ,[5] đấy là điều ta giảng dạy cho các ngươi: xã hội ấy tìm kiếm kẻ ban lệnh chỉ huy!
Hỡi các anh em! Một mưu định thí nghiệm chứ không phải là một “khế ước”! Hãy đập vỡ, đập vỡ tan tành cho ta chữ đó, chữ của những tâm hồn hèn nhát và những kẻ nửa vời!
26
Hỡi các anh em! Đâu là mối nguy hiểm lớn lao nhất, đe dọa toàn thể tương lai con người? Há chẳng phải là nơi những người thiện hảo cùng những kẻ công chính sao?
Nơi những kẻ nói năng cảm nghĩ như thế này trong tâm hồn họ: “Chúng ta đã biết rõ cái gì là thiện hảo và công chính, chúng ta cũng đã sở đắc được nó; khốn cho những kẻ nào còn muốn tìm kiếm nơi đây!”
Dẫu tội ác những kẻ hung ác gây ra có khủng khiếp đến mức nào đi nữa, thì tội ác do bọn người thiện hảo gây ra vẫn là tội ác tai hại kinh khiếp nhất trong các tội ác!
Dẫu tội ác mà những kẻ bỉ báng thế giới gây ra có trầm trọng đến mức nào chăng nữa, tội ác gây ra do bọn người thiện hảo vẫn là tội ác tai hại khủng khiếp nhất trong các tội ác!
Hỡi các anh em! Một ngày kia, có kẻ nào đó đã nhìn sâu vào tận đáy tâm hồn của bọn người thiện hảo và công chính, và đã bảo: “Đây là những tên pha-ri-siên, những tên giả đạo đức”. Nhưng người ta chẳng hiểu ý chỉ của y khi thốt ra lời đó.
Những người thiện hảo và những kẻ công chính tự họ phải không hiểu nổi y: tinh thần họ bị tù hãm trong ý thức an bình của họ. Sự ngu xuẩn của những con người thiện hảo là một sự khôn ngoan không lường nổi.
Nhưng đây là sự thật: bọn người thiện hảo nhất định phải là những tên Pha-ri-siên giả đạo đức. - Họ không có sự lựa chọn nào!
Những người thiện hảo nhất định phải đóng đinh hành hình kẻ sáng tạo nên đức hạnh của chính họ! Đấy là sự thật!
Trong khi đó, một người khác khám phá ra xứ miền quê hương của bọn họ - quê hương, đất đai cùng tâm hồn của những người thiện hảo và những kẻ công chính, - kẻ đó lên tiếng hỏi: “Bọn người thiện hảo công chính thù ghét ai nhất?” Bọn chúng thù ghét nhất là kẻ sáng tạo : kẻ sáng tạo phá vỡ tan tành những tấm bảng ghi những giá trị cũ. Kẻ sáng tạo là kẻ phá vỡ, bọn chúng liền gọi hắn là kẻ phạm tội phá vỡ luật hình.
Bởi vì những người thiện hảo không thể sáng tạo được: bao giờ họ cũng là khởi đầu cho sự kết thúc.
Bọn họ đóng đinh kẻ viết nên những giá trị mới trên những tấm bảng mới, bọn họ tự hy sinh tương lai cho bản thân mình , bọn họ đóng đinh hành hình toàn thể tương lai loài người!
Những con người thiện hảo bao giờ cũng vẫn luôn là khởi đầu cho sự kết thúc.
27
Hỡi các anh em, các anh em cũng đã hiểu rõ lời này? Cùng những gì mà ngày nọ ta đã nói về “con người đê tiện”?
Đâu là mối nguy hiểm lớn lao nhất cho tương lai con người? Há chẳng phải nơi những người thiện hảo và những kẻ công chính sao?
Hãy đập vỡ , hãy đập nát cho ta những con người thiện hảo và những kẻ công chính ! - Hỡi các anh em, các anh em đã hiểu rõ lời này?
28
Các anh em chạy trốn trước mặt ta? Các anh em kinh hoàng khiếp sợ? Các anh em run rẩy trước lời lẽ đó?
Hỡi các anh em, chỉ khi nào ta bảo các anh em đập vỡ những con người thiện hảo cùng những bảng giá trị của bọn chúng, khi đó ta mới đưa dẫn con người ra chốn trùng khơi bát ngát.
Và chỉ bấy giờ mới xảy đến cho con người nỗi khủng khiếp mênh mông, cái nhìn bao la phóng theo vòng tròn, cơn bệnh đau đớn trầm kha nhất, nỗi kinh tởm ngút ngàn, cơn say sóng ngất ngây.
Những người thiện hảo đã trỏ cho các anh em những bến bờ lừa đảo và những an toàn giả tạo; các anh em đã được sinh ra trong những dối trá của các người thiện hảo và đã hồn nhiên an trú trong đó. Những người thiện hảo đã làm sai lạc biến tính tất cả mọi sự từ đầu đến cuối.
Những kẻ nào đã khám phá ra xứ miền mang tên là “con người” thì đồng thời cũng khám phá ra miền đất mang tên “tương lai của con người”. Giờ đây đối với ta, các anh em phải là những thủy thủ dũng cảm gan lì.
Hãy bước thẳng tới vào đúng lúc, hỡi các anh em, hãy học bước thẳng tới trước! Biển cả thì thăm thẳm sóng trào: mọi sự đều được cưu mang trong biển cả. Nào! Bước đi, hỡi những quả tim lão luyện của những chàng thủy thủ!
Sá gì tổ quốc! Chúng ta muốn dong buồm thẳng đến nơi kia, nơi quê hương diệu vợi của những đứa con chúng ta ! Nơi kia, còn náo động sôi trào hơn biển cả, nỗi khát vọng mênh mông của ta phóng mình thẳng tới.
29
“Tại sao lại quá cứng rắn như thế? - Một ngày nọ cục than hầm trong bếp bảo với viên kim cương; chúng ta chẳng phải bà con thân cận với nhau sao?”
Tại sao lại quá yếu mềm như thế? Hỡi các anh em, ta yêu cầu các anh em điều đó; các ngươi há chẳng phải là anh em của ta sao?
Tại sao quá yếu mềm, èo uột, cong queo như thế? Tại sao có quá nhiều sự khước từ, quá nhiều sự chối nhận như thế trong tâm hồn các anh em? Tại sao có quá ít định mệnh trong đôi mắt nhìn của các anh em?
Nếu các anh em không muốn là những định mệnh, những kẻ bất khả lay chuyển thì làm sao một ngày kia các anh em chiến thắng được cùng với ta?
Nếu sự cứng rắn của các anh em không muốn chói sáng, cắt đứt, rạch xẻ thì làm thế nào một ngày kia các anh em sáng tạo được cùng với ta?
Bởi vì những kẻ sáng tạo thì cứng rắn, tàn bạo. Và đây phải là diễm phúc tuyệt vời cho các anh em: được in hằn dấu tay mình lên những thế kỷ, như in dấu vào sáp mềm.
Diễm phúc được đưa tay viết lên trên ý chí của hàng triệu năm như viết trên chất thép cứng, - cứng rắn còn hơn chất thép, cao nhã tuyệt vời còn hơn chất thép. Chỉ kẻ cứng rắn tàn bạo nhất mới là kẻ quý phái cao nhã nhất.
Hỡi các anh em, bảng giá trị mới này, ta treo trên đầu các anh em: hãy trở thành cứng rắn, tàn bạo !
30
Ồ! Mi, hỡi ý chí của ta! Sự ngưng dứt tất cả nỗi khốn khổ, điêu linh, mi, tính cách tất yếu của ta! Hãy giữ gìn ta khỏi tất cả mọi chiến thắng bé nhỏ!
Thiên sủng của tâm hồn ta mà ta gọi là số mệnh! Mi, kẻ ở trong ta, kẻ ở bên trên ta! Hãy bảo tồn gìn giữ ta cho một số mệnh cao cả!
Và hỡi ý chí ta, sự cao đại hoằng viễn cuối cùng của mi, mi hãy bảo tồn nó cho lúc kết thúc! Hỡi ôi! Ai mà không khuất phục trước chiến thắng của mình?
- để cho một ngày kia ta sẵn sàng và chín đỏ khi tới buổi Đại Ngọ Thiên: sẵn sàng và chín đỏ như chất thép được nung trắng lên, như đám mây chất đầy sấm sét, như chiếc vú bò căng phồng sữa ngọt;
- sẵn sàng cho chính ta và cho ý chí giấu kín nhất của ta, một chiếc cung nôn nóng muốn biết đến mũi tên, một mũi tên nôn nóng lao vút về phía ngôi sao của mình;
- một ngôi sao sẵn sàng và chín đỏ trong buổi ngọ thiên của mình, nồng nàn, thấu suốt, hạnh phúc vì mũi tên rạng rỡ hủy hoại mình!
- là chính mặt trời và ý chí tàn liệt của mặt trời, sẵn sàng phá hủy trong chiến thắng;
Hỡi ý chí, sự ngưng dứt mọi khốn khổ điêu linh! Mi, sự tất yếu của ta! Hãy bảo tồn gìn giữ ta cho một chiến thắng lớn lao!”
Zarathustra đã nói như thế.
[1] “ta là một khai đề cho những tay chơi tuyệt diệu hơn! Ta là một gương mẫu!” Nietzsche chơi chữ Vorspiel : khai đề và Beispiel : gương mẫu, thí dụ.
[2] Unterhalt : sự duy trì; Unterhaltung : vừa có nghĩa sự duy trì, vừa có nghĩa là sự giải trí, vui đùa. Bản Việt ngữ bỏ mất nghĩa thứ hai.
[3] Nietzsche chơi chữ Eheschliessen : sự kết ước hôn nhân và chữ Ehebrechen nghĩa đen là phá vỡ hôn nhân; nghĩa thông dụng là: ngoại tình.
[4] “Biết đâu lời hứa hẹn thề thốt của chúng mình chỉ là một lỗi lầm ngộ nhận?” Nietzsche chơi chữ Versprechen : sự hứa hẹn, thề thốt, và Versehen : lỗi lầm ngộ nhận. Phân tích ra, hai chữ này còn dẫn tới một liên tưởng khác: trong chữ versprechen có sprechen là “nói” và trong chữ versehen có sehen là “nhìn”.
[5] “Xã hội loài người là một mưu định thí nghiệm, một sự tìm kiếm trường kỳ”, thêm một lối chơi chữ nữa mà Nietzsche thường sử dụng với hai chữ versuchen : thử nghiệm, mưu định, toan tính và suchen : tìm kiếm.