- 78 -

1

Sau bài hát của Kẻ lang thang phiêu bạt và Chiếc bóng, hang đá bỗng nhiên vang động những tiếng cười nói tiếng ồn ào; vì tất cả những người khách tụ họp trong hang đều cất tiếng nói cùng một lúc và cả đến con lừa cũng không thể giữ im miệng lưỡi. Zarathustra lại rơi vào một cơn thù hận thoáng qua và một chút lòng cười nhạo những người khách của hắn; dẫu rằng Zarathustra vui sướng vì nỗi vui mừng của họ. Hắn thấy đấy là dấu hiệu của sự bình phục. Vì thế, hắn lẻn ra khỏi hang, bên ngoài bầu trời lồng lộng, và hắn nói với hai con thú của mình:
“Bây giờ, nỗi thống khổ của họ đã tẩu tán về đâu? Zarathustra lên tiếng và trong cõi lòng hắn cũng đã tan mất chút buồn phiền nhỏ nhoi. - Ta thấy dường như trong hang đá của ta họ đã học quên đi những tiếng kêu thống khổ của mình!
- dẫu rằng điều bất hạnh là họ vẫn còn chưa học quên được sự kêu la.” Và Zarathustra đưa hai tay bịt hai tai lại, vì trong lúc ấy những tiếng I-A của con lừa pha trộn đặc biệt với những sự vui mừng hớn hở của những con người thượng đẳng nọ.
Zarathustra lại tiếp lời:
“Họ đang hân hoan vui vẻ, và ai biết được có lẽ họ đang vui vẻ nhờ ở chủ nhân! Nếu họ đã học cười từ nơi ta, thì họ lại chẳng học được tiếng cười của ta.
Nhưng nào có hề gì! Họ là những lão già: họ bình phục theo lối riêng của họ; lỗ tai ta đã từng chịu đựng những điều tệ hại nhất nhưng không vì thế mà trở thành ưu sầu ảo não.
Ngày hôm nay là một chiến thắng: kẻ thù sinh tử ngàn đời của ta, Tinh thần Trì độn Nặng nề, giờ đây đã tháo lui và bỏ chạy! Cái ngày hôm nay đã khởi sự một cách tệ hại nhọc nhằn, giờ đây ngày ấy sắp kết thúc tươi đẹp vô ngần!
Và ngày muốn chấm dứt. Chiều đã đến rồi: tay kỵ mã tài tình đang phóng ngựa vượt qua biển cả. Người kỵ mã lòng đầy hạnh phúc đó đang trở lại trên chiếc yên đỏ thắm, hắn đong đưa trên lưng con tuấn mã tài tình tuyệt diệu làm sao!
Bầu trời đưa mắt nhìn trầm tịnh, thế giới đang dàn trải trong chiều sâu thăm thẳm. Ồ! Tất cả các ngươi, những con người đặc biệt đã đến cạnh ta! Sống cạnh ta là một điều đáng bỏ công khó nhọc”.

Zarathustra đã nói như thế. Và lúc bấy giờ, những tiếng kêu thét, những chuỗi cười lại vang vọng từ hang đá. Nhưng Zarathustra đã tiếp lời:
“Bọn họ đang nhe miệng cắn, con mồi của ta đang bị cắn, cả nơi họ, kẻ thù cũng tháo chạy: Tinh thần Trì độn Nặng nề. Họ đã học cười chính bản thân mình rồi: ta có nghe rõ chăng?
Lương thực nuôi người của ta, những châm ngôn ngạt ngào chân xác, đã có hiệu quả. Và thực ra, ta không nuôi họ bằng những rau cải làm trương bụng, mà bằng một lương thực dành cho những chiến sĩ, một lương thực cho những kẻ chinh phục: ta đã đánh thức dậy những khát vọng tinh khôi.
Có những hy vọng mới mẻ đang máy động trong tay chân của họ, quả tim họ dãn nở ra vươn duỗi chân tay. Họ đã tìm thấy những từ ngữ mới. Chẳng mấy chốc tinh thần họ sẽ hít thở được sự táo bạo hăng nồng.
Cố nhiên, thứ thực phẩm này không dành cho những đứa trẻ nít, cũng chẳng dành cho những người đàn bà mảnh mai suy nhược, dẫu họ trẻ hay già. Phải có những phương tiện khác để thuyết phục dạ dày bọn đó; ta không phải là vị lương y và chủ nhân bọn họ.
Sự kinh tởm chán ngán ấy đang rời xa những con người thượng đẳng kia. Ồ, được lắm! Đấy là chiến thắng của ta. Trong vương quốc của ta, họ cảm thấy an toàn, mọi nỗi hổ thẹn ngu đần đều bỏ chạy, họ đang thổ lộ tâm tình.
Họ đang thổ lộ tấm lòng mình, những giờ phút tuyệt vời lại trở về với họ! Họ chẳng có việc gì làm và họ đang nhàn tản nhai đi nhai lại, - họ trở thành có lòng biết ơn thâm tạ.
Đấy chính là điều ta xem như là dấu hiệu tốt đẹp nhất: họ trở thành có lòng biết ơn. Chẳng bao lâu nữa, họ sẽ bày ra những cuộc lễ và sẽ dựng nên những bia đá cho những nỗi vui ngày cũ của mình.
Họ là những kẻ đang bình phục!” Zarathustra đã nói như thế, tâm hồn hắn tràn đầy vui tươi hoan lạc, đôi mắt hắn nhìn ngó ra bên ngoài; trong khi đó, con ó và con rắn nép sát vào thân thể Zarathustra và đi gần sát với hạnh phúc cùng sự im lặng của hắn.


2

Nhưng đột nhiên lỗ tai Zarathustra kinh hoảng, vì thạch động từ trước đến giờ vang dội tiếng ồn ào cười nói, bỗng rơi vào một sự im lặng chết chóc; lỗ mũi của Zarathustra đánh hơi thấy một mùi hương khói thơm tho, như mùi những trái thông đang cháy.
“Chuyện gì thế? Họ đang làm gì trong kia?” Zarathustra vừa tự hỏi vừa tiến lại gần cửa hang để lẩn lút quan sát những thực khách của mình. Nhưng, kỳ dị thay! Zarathustra đã tận mắt nhìn thấy những gì trong lúc đó?
“Tất cả bọn họ đều lại trở thành những con người kính tín ! Họ đang cầu nguyện . Họ là những thằng điên!” Zarathustra lẩm bẩm với cõi lòng kinh ngạc sững sờ. Và thật vậy, tất cả những con người thượng đẳng đó - hai ông vua, vị Giáo hoàng hồi hưu, viên Pháp sư trâng tráo, Người ăn xin tự nguyện, Kẻ lang thang phiêu bạt và Chiếc bóng, lão Bốc sư Tiên tri, Kẻ tận tâm của tinh thần và Kẻ xấu xí nhất loài người: tất cả bọn họ đều quỳ gối trên nền hang, giống như những đứa trẻ và những bà già tín mộ, họ quỳ gối sùng bái Con lừa. Và Kẻ xấu xí nhất loài người đã bắt đầu lõm ba lõm bõm, sùi cả bọt mồm bọt mép, như thể có một điều gì bất khả ngôn muốn vọt thoát ra từ y; nhưng sau cùng, khi y thực sự nói được, thời những lời y độc tụng là một lời cầu nguyện kỳ dị đầy kính mộ, nhằm tôn vinh con lừa đang được khói hương sùng bái. Và đây là bài cầu nguyện đó:
Amen! Vinh danh và trí huệ và lòng biết ơn và sự ngợi ca và sức mạnh của Thượng đế ta, vĩnh cửu đời đời!
- Và con lừa be be lên tiếng: I-A.
Ngài mang những gánh nặng của chúng ta, ngài đã khoác lấy khuôn mặt của kẻ nô bộc, ngài kiên trì nhẫn nại trong lòng và chẳng bao giờ nói lên tiếng “Không”; và kẻ nào yêu thương Thượng đế của mình, kẻ đó trừng phạt ngài càng hăng hái.
- Và con lừa be be lên tiếng: I-A.
Ngài không hề mở miệng ra lời, trừ phi là để luôn luôn nói lên tiếng “Vâng” với thế giới ngài đã sáng tạo nên; như thế ngài hát tụng thế giới của ngài. Chính sự giảo quyệt là nguyên nhân sự câm lặng nơi ngài: vì thế hiếm khi ngài lầm lẫn.
- Và con lừa be be lên tiếng: I-A.
Trong vẻ tầm thường, ngài băng qua thế giới. Màu da của thân xác bao phủ đức hạnh của ngài là màu xám.[1] Nếu có tinh thần, ngài giấu kín tinh thần ấy; nhưng tất cả mọi người đều tin vào hai lỗ tai dài của ngài.
- Và con lừa be be lên tiếng: I-A.
Biết bao là trí huệ hiền minh ẩn kín trong sự kiện ngài có đôi lỗ tai dài và luôn luôn thốt lên tiếng “Vâng” thuận nhận, và chẳng bao giờ lên tiếng bảo “Không”. Chẳng phải ngài đã sáng tạo thế giới theo hình ảnh của ngài, nghĩa là càng ngu đần đến mức tối đa càng tốt?
- Và con lừa be be lên tiếng: I-A.
Ngài biết rõ những con đường thẳng và những lối quanh co; những gì loài người gọi là thẳng hay cong quẹo đều ít can hệ đến ngài. Vương quốc của ngài nằm ở bên kia cõi bờ thiện ác. Sự ngây thơ vô tội của ngài nằm ở chỗ ngài chẳng biết chút gì về tinh thể của sự ngây thơ vô tội.
- Và con lừa be be lên tiếng: I-A.
Hãy nhìn đây, ngài chẳng hề xua đuổi xa ngài bất luận kẻ nào, cả người hành khất, lẫn những ông vua. Ngài để mặc cho những đứa trẻ đến với ngài, và nếu những người tội lỗi muốn quyến rũ dụ hoặc ngài, ngài chỉ cần thốt ra một tiếng I-A.
- Và con lừa be be lên tiếng: I-A.
Ngài yêu thương những con lừa cái cùng những trái vả tươi mát, ngài không khinh miệt bất luận thứ thực phẩm nào. Một cây thảo nhi làm ngài nhột nhột quả tim khi ngài đói. Ở trong ngài, là cả trí huệ khôn ngoan của một đấng Thượng đế.
- Và con lừa be be lên tiếng: I-A.








[1] “Màu da của thân xác bao phủ đức hạnh”, dịch chữ Leib Farbe vừa có nghĩa “màu da thân xác” vừa có nghĩa “màu da ưa thích”.