- 72 -

Sau những cuộc kiếm tìm dai dẳng vô vọng, khi Zarathustra quay trở lại hang đá thì trời đã xế chiều. Nhưng khi chỉ còn cách hang đá chừng hai mươi bước, lại xảy ra chuyện mà Zarathustra ít chờ đợi nhất: tai hắn lại nghe thấy tiếng kêu thống khổ vang dội núi rừng. Và điều kinh dị là vào lúc ấy, tiếng kêu lại xuất phát từ hang đá của Zarathustra. Nhưng đấy là một tiếng kêu kéo dài, kỳ lạ, pha trộn nhiều âm thanh hỗn tạp, và Zarathustra phân biệt rõ là tiếng kêu ấy tạo thành do nhiều giọng, dẫu rằng đứng cách xa, nó tựa hồ tiếng kêu của một chiếc họng duy nhất.
Lúc bấy giờ, Zarathustra vội phóng mình chạy bay về hang đá, và cái quang cảnh đang chờ đợi hắn sau tiếng kêu thét hòa tấu đó mới kỳ dị làm sao! Bởi vì tất cả những người mà trong ngày hôm nay hắn đã bước qua bên cạnh họ, đều ngồi kế cận nhau trên nền hang đá: ông vua bên phải và ông vua bên trái, lão Pháp sư, vị Giáo hoàng, Người ăn xin tự nguyện, Chiếc bóng, Kẻ tận tâm của tinh thần, viên Bốc sư ủ rũ và Con lừa; Kẻ xấu xí nhất loài người đội trên đầu mình một vòng hoa và quấn hai chiếc khăn choàng cổ màu đỏ thắm - bởi vì y thích giả trang và làm đẹp giống như tất cả những kẻ xấu xí trên cõi đời này. Nhưng ở giữa đám bạn đồng hành buồn bã đó, con ó của Zarathustra đứng sững, lông dựng lên, lo lắng, vì con ó đã phải trả lời quá nhiều chuyện mà lòng kiêu hãnh của nó không có câu trả lời, con rắn giảo quyệt quấn vòng tròn chung quanh cổ ó.
Zarathustra ngắm nhìn tất cả cảnh tượng đó với một nỗi kinh ngạc sâu xa, rồi hắn lần lượt nhìn kỹ mặt từng người khách của mình với một sự tò mò từ ái, hắn đọc rõ tâm hồn bọn họ và lại kinh ngạc thêm lần nữa. Trong khi đó, những kẻ tụ hội trong hang đá đã đứng dậy, kính cẩn chờ Zarathustra ngỏ lời. Và Zarathustra đã nói như sau:
“Hỡi các ngươi, những con người kỳ dị, những kẻ đang tuyệt vọng! Vậy ra tiếng kêu thống khổ vang đến tai ta chính là tiếng kêu của các ngươi ? Giờ đây, ta cũng biết rõ nơi chốn cần phải tìm kẻ mà ta đã hoài công tìm kiếm suốt ngày hôm nay: Con người thượng đẳng .
Con người thượng đẳng đó, đang ngồi trong chính hang đá của ta! Nhưng tại sao ta lại kinh ngạc chứ! Chẳng phải chính bản thân ta đã lôi cuốn hắn về hang đá bằng những cuộc hiến mật và những tiếng còi rúc giả tiếng chim đầy tinh quái của hạnh phúc ta đấy sao?
Tuy nhiên, ta thấy hình như các ngươi chẳng hòa hợp với nhau khi các ngươi tụ tập lại nơi đây, các ngươi, những kẻ đã thét lên tiếng kêu thống khổ. Trước tiên, cần phải có một kẻ nào đó xuất hiện, một kẻ nào đó làm các ngươi lại há miệng cười, một kẻ khờ dại ngớ ngẩn vui tươi và nhân hậu, một tay khiêu vũ, một trận cuồng phong, một kẻ dại khờ tính tình thay đổi như chong chóng, một lão điên khùng nào đó: - ý các ngươi nghĩ thế nào?
Xin các ngươi thứ lỗi cho ta, các ngươi, những kẻ đang tuyệt vọng, xin các ngươi hãy thứ lỗi vì ta đã nói với các ngươi bằng những lời lẽ quả thật rất đơn sơ, không xứng đáng với những người khách như thế kia! Song các ngươi chẳng đoán được điều gì làm cho lòng ta thảnh thơi an nghỉ:
Đấy chính là các ngươi và quang cảnh do các ngươi hiến tạo, xin các ngươi thứ lỗi cho ta! Bởi vì khi nhìn thấy một kẻ tuyệt vọng, mỗi người đều khôi phục lại lòng can đảm của mình. Để an ủi phủ dụ một kẻ tuyệt vọng, mỗi người đều tin rằng mình khá mạnh.
Hỡi những người khách trứ danh của ta! Ta chính là người đã được các ngươi ban cho sức mạnh đó, một món quà vô giá! Một quà tặng đích thực của những người khách! Thôi, đừng giận dữ nếu ta cũng hiến tặng cho các ngươi những gì thuộc về ta.
Đây là vương quốc và lãnh địa của ta: nhưng trong buổi hoàng hôn cùng buổi tối hôm nay, chúng sẽ thuộc về các ngươi. Con ó và con rắn của ta sẽ sẵn sàng phục dịch các ngươi: hang đá của ta sẽ là nơi an nghỉ cho các ngươi!
Trong hang đá và bên cạnh ta, chẳng ai trong các ngươi sẽ bị tuyệt vọng; trong lãnh địa của ta, ta che chở mỗi người chống lại những con dã thú của họ. An toàn: đó là lợi ích đầu tiên ta hiến tặng cho các ngươi!
Và lợi ích thứ nhì, là ngón tay ta. Thế nhưng, nếu có được ngón tay ta, thì sớm muộn gì các ngươi cũng chộp lấy cả bàn tay ta. À, thêm vào đó, ta còn cho các ngươi tấm lòng của ta nữa. Ta xin hoan nghênh chào đón các ngươi, hỡi những người khách của ta!”
Zarathustra đã nói như thế, rồi hắn cười với lòng thương yêu hung tợn. Sau lời chào mừng này, những người khách lại nghiêng mình thi lễ lần nữa trong sự im lặng đầy tôn kính; nhưng ông vua bên phải đã nhân danh cả bọn trả lời Zarathustra:
“Hỡi Zarathustra! Căn cứ vào cách thức ngài đã đưa ra bàn tay và lời chào mừng, chúng ta nhận ra rằng ngài chính là Zarathustra. Ngài đã tự hạ mình trước chúng ta; một tí nữa thì ngài sẽ xúc phạm đến sự tôn kính của chúng ta.
Nhưng ai có thể tự hạ mình với biết bao là kiêu hãnh thế đó như ngài được? Điều này nâng cao chính chúng ta lên, và khích lệ đôi mắt lẫn quả tim chúng ta.
Chỉ cốt để nhìn thấy duy có điều ấy thôi, chúng ta sẵn lòng leo lên những ngọn núi cao hơn ngọn núi này. Bởi vì chúng ta đã đến đây với lòng khát khao ngoạn cảnh, chúng ta muốn nhìn thấy điều làm cho những đôi mắt vẩn đục trở thành trong sáng.
Và kìa, tất cả những tiếng kêu thống khổ của chúng ta đã tắt lặng. Giác quan và tấm lòng chúng ta đã bừng nở, xuất thần ngây ngất. Chỉ một tóc tơ nữa thôi, là tinh thần chúng ta sẽ trở nên dũng cảm hân hoan.
Hỡi Zarathustra, trên mặt đất chẳng có gì vui thỏa hơn là một ý chí cao vời hùng mạnh. Đấy là một cái cây tuyệt mỹ nhất trần đời. Toàn bộ một phong cảnh được khích lệ nhờ một cái cây như thế.
Ta so sánh ý chí ấy với một cây thông, thứ cây lớn mạnh như ngài, hỡi Zarathustra. Cao lớn, im lặng, cứng rắn, cô đơn, làm bằng thứ gỗ hảo diệu, uyển chuyển mềm mại nhất, lạ lùng tuyệt diệu.
Và sau cùng vươn những cành lá xanh rì, mạnh mẽ hướng về sự ngự trị của riêng mình, ném ra những câu hỏi mạnh bạo quất vào những trận gió, những cơn bão cùng tất cả những gì quen thuộc ở các đỉnh cao;
- và trả lời còn mạnh bạo hơn, với tư cách kẻ chiến thắng kiêu hãnh. Ồ! Ai lại chẳng leo lên những ngọn núi cao để chiêm ngưỡng những thứ cây như thế?
Hỡi Zarathustra, những kẻ ảo não ưu phiền nhất đều được khích lệ khi nhìn thấy cái cây của ngài; dáng vẻ bề ngoài của ngài làm an tâm những kẻ còn do dự và chữa lành tâm hồn họ.
Và thực vậy, hôm nay có nhiều cái nhìn đang hướng vọng về ngọn núi cùng cái cây cao vút của ngài; một khát vọng nung nấu đã bắt đầu trỗi dậy, và có rất nhiều kẻ đã học nêu lên câu hỏi: Zarathustra là ai?
Và tất cả những kẻ mà từ trước đến giờ ngài chưa hề rỉ vào tai họ chất mật ngọt cùng bài hát của ngài, tất cả những kẻ ẩn sĩ cô đơn và cô đơn hai bóng, đều đột ngột nhủ lòng:
“Zarathustra hãy còn sống sao? Cuộc đời chẳng còn đáng bỏ công sống nữa! Chẳng có gì là quan trọng, mọi sự đều vô bổ: trừ phi - trừ phi chúng ta sống với Zarathustra!”
“Tại sao hắn, kẻ đã được tiên báo lâu như thế, hắn lại không đến? - Nhiều người cất tiếng hỏi như vậy. Nỗi cô đơn đã thiêu rụi hắn rồi sao? Hay chính chúng ta phải tiến bước về với hắn?
Giờ đây, chính sự cô đơn lại thành mềm nhũn và vỡ vụn tan tành như một nấm mồ mở rộng, không còn có thể giữ lại những người chết. Khắp nơi người ta đều nhìn thấy những kẻ đội mồ sống lại.
Giờ đây, hỡi Zarathustra, những ngọn sóng triều đang dâng lên đến tận chỗ ngài. Chiếc thuyền của ngài sẽ không còn nằm yên trên cạn lâu hơn được nữa.
Về việc chúng tôi đã đến hang đá của ngài, chúng tôi là những kẻ từng nuôi lòng tuyệt vọng và không còn tuyệt vọng nữa: đấy chỉ là dấu hiệu và điềm triệu báo rằng sắp có những con người tốt đẹp hơn chúng tôi sẽ đến đây;
- bởi vì chính kẻ đó đang ở trên đường hướng về ngài, tàn vật cuối cùng của Thượng đế giữa loài người; nghĩa là: tất cả những người nuôi khát vọng, lòng ghê tởm mênh mông, sự chán chường ngun ngút.
- tất cả những kẻ không còn thiết tha muốn sống nữa trừ phi họ có thể học hy vọng trở lại - học biết nỗi hy vọng bao la từ chính ngài, hỡi Zarathustra!”
Ông vua bên phải nói như thế rồi nắm lấy bàn tay Zarathustra, muốn hôn lên đấy, song Zarathustra né tránh sự tôn sùng của ông ta và lùi lại, kinh hoàng, im lặng, tựa hồ đột nhiên hắn đã bỏ chạy xa tít khỏi chốn này. Nhưng, sau một lúc, Zarathustra lại định thần quay trở về với những người khách, rồi nhìn họ bằng tia nhìn trong sáng và dò xét, hắn ngỏ lời:
“Hỡi những con người thượng đẳng, những người khách của ta, ta sắp nói với các ngươi bằng Đức ngữ một cách rõ ràng.[1] Các ngươi không phải là những kẻ mà ta đã chờ đợi trên những ngọn núi cao này”.
(“Bằng Đức ngữ một cách rõ ràng?” Xin Thượng đế xót thương! - ông vua bên trái lúc đó tự nhủ với lòng mình như thế. Người ta đã thấy rằng vị hiền triết phương Đông ấy không biết rõ những con người Đức đầy lòng nhân hậu này!
Nhưng ông ta muốn nói “bằng Đức ngữ một cách sỗ sàng” - được đi! - Đấy không phải là cái gì làm thiên hạ chán ngán nhất trong thời này!”)
Zarathustra lại tiếp:
“Rất có thể tất cả các ngươi đây đều là những con người thượng đẳng: nhưng theo ta thấy, các ngươi hãy còn chưa đủ lớn và đủ mạnh.
Theo mắt ta thấy, có nghĩa là: vì cái ý chí không lay chuyển nổi, đang câm lặng trong ta, một ý chí lúc này đang im tiếng nhưng sẽ không lặng câm mãi mãi. Và nếu các ngươi là những người của ta, các ngươi vẫn không phải là cánh tay mặt của ta.
Bởi vì những kẻ như các ngươi, những kẻ đi trên những đôi chân bệnh hoạn mong manh yếu ớt, trước tất cả mọi sự đều muốn được kiêng nể e dè cẩn trọng , dẫu họ có biết đến điều đó hay giấu giếm điều đó.
Nhưng còn ta, ta không kiêng nể e dè cẩn thận cả tay lẫn chân, ta không kiêng nể e dè các chiến sĩ của ta : làm thế nào các người có thể tự mình có khả năng đảm đương nổi cuộc chiến tranh của ta ?
Cùng với các ngươi, ta còn làm hỏng những chiến thắng của ta nữa. Và có hơn một người trong các ngươi bổ ngửa té nhào khi vừa nghe một khúc ầm vang của những hồi trống giục của ta.
Vì thế, theo ý ta, các ngươi không đủ cao đẹp, cũng không đủ quý phái. Ta cần đến những tấm gương trong suốt sáng ngời nhẵn bóng để đón tiếp đạo lý của ta. Phản ảnh trên bề mặt các ngươi, hình ảnh của chính ta sẽ bị biến dạng lệch lạc khó coi.
Trên vai các ngươi còn trĩu nặng biết bao gánh nặng, biết bao hồi niệm; và có hơn một tên lùn xấu xa đã ngồi chò hõ trong các xó xỉnh kín đáo nhất của các ngươi. Cả trong các ngươi, cũng vẫn có đám tiện dân ẩn mặt.
Dẫu thuộc về một chủng loại thượng đẳng, song về nhiều phương diện các ngươi vẫn bị vặn vẹo không ra hình thù. Trên cõi đời này, chẳng có người thợ rèn nào có thể sửa chữa và uốn thẳng các ngươi lại được.
Các ngươi chỉ là những chiếc cầu: làm sao cho những kẻ tốt đẹp hơn các ngươi có thể qua được bờ bến bên kia! Các ngươi biểu trưng cho những cấp độ: vì thế, các ngươi chớ nên nuôi lòng phẫn hận đối với kẻ ở bên trên các ngươi và đang leo lên chiều cao thẳm riêng của hắn !
Rất có thể một ngày kia, hạt giống các ngươi sẽ nảy sinh cho ta một đứa con đích thực và một kẻ thừa tự hoàn hảo: nhưng giờ phút đó hãy còn xa xôi vời vợi. Các ngươi không phải là những kẻ thủ đắc được tên họ và di sản của ta.
Các ngươi không phải là những người ta đang chờ đợi trên những ngọn núi cao này, các ngươi không phải là những người sẽ cùng ta xuống đến với loài người một lần cuối cùng. Các ngươi chỉ là những kẻ tiền phong đã đến để báo cho ta biết rằng có những con người khác, cao đại hơn, đang còn ở trên đường đi đến.
Không phải là những con người nuôi khát vọng vĩ đại, lòng kinh tởm mênh mông, sự chán ngán ngút ngàn, cũng không phải là cái mà các ngươi đã gọi là “những vết tích của Thượng đế trên mặt đất”.
- Không, không! Ba lần không! Ta đang chờ đợi những con người khác ở đây, trên những ngọn núi này, và nếu không có họ, ta chẳng thể nào bước chân ra khỏi nơi đây.
Ta đang chờ đợi những con người khác, vĩ đại hơn, mạnh mẽ hơn, chiến thắng hơn, những con người mà thể xác lẫn linh hồn rất thăng bằng kiên cố: họ, những con sư tử đang cười vang , họ phải huy hoàng đi đến.
Hỡi những ngươi khách kỳ lạ của ta, - các ngươi vẫn còn chưa nghe nói về những đứa con của ta sao chứ? Và các ngươi cũng chẳng nghe rằng các con ta đang ở trên đường đi đến?
Vậy thì các ngươi hãy nói cho ta nghe về những khu vườn, về Quần đảo Vĩnh Phúc, về chủng loại mới mẻ xinh đẹp của ta, - tại sao các ngươi lại không nói cho ta nghe về những điều đó chứ?
Ta khẩn nài tình thương yêu của các ngươi hãy đền bù lại lòng hiếu khách của ta như thế: các ngươi hãy nói cho ta nghe về những đứa con của ta. Chính vì chúng mà ta giàu có, chính vì chúng mà ta đã nghèo nàn: có gì mà ta đã không ban phát hết đâu?
- Có gì mà ta sẽ không ban cho để có được một điều: những đứa con ấy , những đám cây sống động ấy , những đám cây sống nhờ ý chí và nhờ hy vọng cao vời nhất của ta!”

Zarathustra đã nói như thế rồi đột nhiên hắn ngừng lại nửa chừng, vì nỗi niềm hoài vọng xâm chiếm lấy hắn. Hắn nhắm mắt, khép miệng lại, khi đà phấn khích của lòng hắn càng gia tăng mạnh mẽ. Và cả những người khách của hắn nữa, cũng im lặng, bất động, đớn đau, trừ có lão Bốc sư già là đưa tay múa máy.








[1] “bằng Đức ngữ một cách rõ ràng”: deutsch und deutlich , Nietzsche chơi chữ dựa vào lối phát âm tương tự của deutsch : bằng Đức ngữ, và deutlich : một cách rõ ràng; thành ngữ deutsch reden có nghĩa là: nói một cách rõ ràng.