- 53 -

Hỡi ôi, tất cả những thứ xanh tươi rực rỡ sắc màu trên cánh đồng cỏ này xưa kia, giờ đây đã úa tàn xám xịt! Và xưa kia ta đã mang biết bao là mật ngọt hy vọng từ chốn này về cho chiếc tổ ong của ta!
Tất cả những quả tim trẻ trung đó đều đã già cỗi, - và không phải chỉ già cỗi mà thôi! Chúng còn mệt mỏi chán ngán, tầm thường và thiếu nồng nhiệt. Chúng giải thích sự kiện này bằng cách bảo rằng: “Chúng tôi đã lại trở thành những con người kính tín”.
Xưa kia, ta hãy còn nhìn thấy họ bước đi, vào lúc ngày mới chớm hồng, trên đôi chân can đảm ngang tàng: nhưng rồi họ đã mệt mỏi với tri thức, và giờ đây họ lại còn phỉ báng lòng dũng cảm ban mai của họ.
Thực vậy, có hơn một người ngày xưa đã cất cao chân lên nhảy múa như một vũ công, tiếng cười là dấu hiệu báo cho hắn trong Trí huệ Hiền minh của ta, - rồi thì hắn suy nghĩ. Và giờ đây ta vừa nhìn thấy hắn khòm lưng xuống, bò lê đến với cây thánh giá.
Xưa kia, họ đã bay lượn chung quanh ánh sáng, chung quanh tự do, như những con ruồi và những thi sĩ trẻ tuổi. Rồi già hơn một chút, lạnh thêm một chút: thế là họ đã ngồi sau lò sưởi, giống như những giáo sĩ cùng những kẻ giả vờ tận lòng tín mộ.
Họ đã mất hết can đảm bởi vì nỗi cô đơn diệu vợi của hồn ta đã nuốt chửng lấy ta như một con cá voi?
Trong suốt một thời gian đằng đẵng, với đầy lòng thèm khát, chúng đã vểnh tai vô vọng mà không nghe thấy những tiếng kèn, những lời kêu gọi phát ra từ kẻ truyền lệnh của ta?
- Hỡi ôi! Con số những kẻ mà tâm hồn giữ được sự can đảm và sự hung hãn mãnh liệt trường kỳ thì luôn luôn quá ít; chính trong số những con người hiếm hoi này, tinh thần mới kiên trì không thối chuyển. Còn lại, chỉ là sự hèn nhát .
Còn lại: luôn luôn là số đông người nhất, là những người bình thường, những người vô tích sự, những kẻ thừa thãi. - Tất cả bọn đó đều hèn nhát!
Kẻ nào mang dòng máu của ta sẽ gặp trên đường mình đi những cuộc phiêu lưu giống như những cuộc phiêu lưu ta đã sống qua: đến nỗi những bạn đồng hành đầu tiên của hắn sẽ là những thây ma và những thằng hề.
Tuy vậy, cũng có những người bạn đồng hành thứ nhì, - bọn họ được gọi là những tín đồ : một đám đông sống động, chan chứa tình yêu, tràn ngập điên rồ, tràn đầy sự sùng kính trẻ con.
Kẻ nào mang dòng máu của ta giữa loài người thì không nên quyến luyến với đám tín đồ này; bất luận kẻ nào biết rõ loài người yếu đuối phù du thì đều không nên tin vào những mùa Xuân cùng những đồng cỏ muôn màu đó.
Nếu đám tín đồ ấy có thể làm khác đi, thì chúng cũng sẽ muốn khác đi. Cái nửa vời làm thương tổn cái tròn đầy, nguyên vẹn. Khi những chiếc lá úa tàn, tại sao ta lại cất lời than vãn?
Hỡi Zarathustra, cứ để họ bước đi, cứ để họ rơi rụng, và đừng nên than vãn! Tốt hơn, ngươi nên thổi qua bọn họ với tiếng xào xạc dịu êm của gió, -
- hãy thổi gió qua giữa những chiếc lá này, hỡi Zarathustra, sao cho tất cả những gì đã úa tàn sẽ rơi rụng lìa xa ngươi mau hơn nữa!



2



“Chúng tôi đã lại trở thành những người kính tín” - những kẻ bội giáo thú nhận như thế; nhiều kẻ trong bọn chúng còn quá hèn nhát nên chưa dám thú nhận điều đó.
Ta nhìn thẳng vào mặt họ, - ta nói thẳng vào bộ mặt với đôi má đỏ bừng của họ: “Các ngươi thuộc về hạng người lại chắp tay cầu nguyện !
Thế mà, cầu nguyện là một sự xấu hổ! Không phải xấu hổ đối với tất cả mọi người, nhưng đối với ngươi, đối với ta và đối với kẻ nào có đôi chút ý thức trong đầu. Đối với ngươi , cầu nguyện là một điều xấu hổ!
Ngươi biết rõ điều đó: con quỷ sứ hèn nhát trong ngươi thích chắp tay hoặc khoanh tay lại và ước muốn một đời sống dễ dãi hơn: - con quỷ hèn nhát ấy bảo ngươi: “Có một Thượng đế”.
Nhưng làm thế ngươi thuộc về bọn người sợ hãi ánh sáng, ngươi thuộc về những kẻ bị ánh sáng làm lo âu sợ sệt. Giờ đây, hằng ngày ngươi phải lao đầu sâu hơn nữa vào trong đêm tối và sương mù.
Thật vậy, ngươi đã khéo chọn giờ: những con chim ăn đêm vừa cất cánh bay lên. Giờ của những kẻ sống đêm đã đến, giờ của đêm tối, giờ của sự nghỉ ngơi, khi mà chúng không được “ngơi nghỉ”.
Ta nghe thấy và cảm nhận điều đó: đã đến giờ cho những cuộc săn, những đám rước; không phải những cuộc săn tồi bại man dại, nhưng là những cuộc săn êm dịu, hư nhược, yếu hèn, - của những kẻ ẩn lánh trong các xó xỉnh, miệng thì thầm cầu nguyện.
- Những cuộc săn những tín đồ giả mạo, đầy ứ tâm hồn: tất cả mọi chiếc bẫy chuột của tâm hồn một lần nữa đều sập xuống! Tuy nhiên, bất luận nơi nào ta kéo màn lên, vẫn có một con bướm nhỏ vội vã thoát bay.
Nó đã nép mình nơi đó với một con bướm nhỏ khác? Bởi vì ở khắp mọi nơi, ta đều cảm thấy có những cộng đồng nho nhỏ ẩn kín, và ở khắp mọi nơi, chỗ nào có những túp lều xa vắng khuất tịch, thì đều có những tín đồ ngoan đạo mới với đầy mùi vị những tín đồ ngoan đạo.
Bọn chúng tụ tập với nhau suốt những đêm dài và bọn chúng bảo nhau: Xin cho tôi trở thành giống như những hài nhi kêu gọi “Chúa ôi!” - Mồm miệng cùng dạ dày họ đã bị hư hỏng vì những tay chế hóa mứt ngọt đầy lòng kính tín.
Hoặc giả, suốt những buổi chiều dài, họ quan sát chỗ ẩn nấp săn mồi đầy tinh ranh của một con nhện, con nhện rao giảng sự khôn ngoan trí huệ cho những con nhện đồng loại bằng cách dạy rằng: “Dệt mạng nhện dưới mấy cây thánh giá là chỗ lý tưởng vô cùng!”
Hoặc giả họ ngồi câu suốt ngày ở bờ ao đầm, và họ tin rằng như thế là sâu thẳm ; nhưng kẻ nào câu nơi không có cá, ta cho rằng hắn chưa xứng được gọi là người cạn cợt!
Hoặc giả với lòng hoan hỉ kính tín, họ học chơi đàn thụ cầm nơi một tác giả những khúc đoản ca, một kẻ ham thích tiêm dần những giọt âm thanh thụ cầm vào quả tim những thiếu phụ, vì hắn đã quá mệt mỏi với những mụ già cùng những lời khen tụng xưng dương của các mụ.
Hoặc giả họ học rùng mình nơi một nhà hiền triết loạn óc nửa chừng, kẻ đứng trong những căn phòng tối chờ những linh hồn hiện ra - trong khi linh hồn thì tếch đi một mạch.[1]
Hoặc giả họ lắng tai nghe một nhạc sĩ già, một lão nhạc sĩ mệt nhoài, đàng điếm, kẻ đã được những ngọn gió than van dạy cho sự khóc than của âm điệu; giờ đây hắn rao giảng sự buồn rầu bằng một âm điệu não lòng.
Một vài kẻ trong bọn chúng lại là những kẻ canh gác ban đêm: giờ đây, họ biết thổi tù và, đi tuần rảo ban đêm và đánh thức dậy những sự việc cổ lỗ nằm im ngủ từ ngàn đời. Hôm qua, trong đêm tối, dọc theo những bức tường rêu phong của khu vườn, ta đã nghe năm lời lẽ bàn về những sự việc cổ lỗ ngàn đời đó: những lời lẽ xuất phát từ miệng những lão già canh gác ban đêm, những lão già buồn rầu, lỏng khỏng.
“Xét tư cách làm Cha thì ông ấy chẳng chăm sóc con cái cho đủ cẩn thận chút nào: các ông cha của loài người còn chăm sóc con cái giỏi hơn ông ấy.
- Ông ấy quá già rồi! Ông ấy chẳng để tâm gì đến con cái cả, - một lão canh đêm khác phụ họa.
- Ông ấy có con không đã chứ? Chẳng ai có thể chứng minh điều đó trừ phi ông ấy tự chứng minh lấy! Từ lâu rồi, tôi đã muốn có dịp được thấy ông ấy chứng minh một cách nghiêm túc.
- Chứng minh à? Không phải ông ta chẳng bao giờ chứng minh cả đấy hay sao? Ông ấy gặp khó khăn khi phải chứng minh. Ông ấy lưu tâm nhiều đến chuyện thiên hạ tín mộ mình.
- Ờ! Ờ! Đức tin cứu ông ấy, đức tin vào chính ông ấy. Đấy là thói quen của mấy mụ già! Chúng ta cũng giống y như vậy!”
Hai người canh đêm và những con cú bàn tán với nhau như thế, rồi họ đưa mồm rúc tù và buồn thảm. Đấy là chuyện đã xảy ra hôm qua vào lúc ban đêm, dọc theo những bức tường rêu phong của khu vườn.
Về phần ta, tim ta thắt lại vì cười; chắc hẳn tim ta muốn vỡ ra, nhưng chẳng biết làm sao, và nó làm cả cơ hoành của ta chấn động.
Thực vậy, ta đến chết ngạt mất vì cười khi nhìn thấy những con lừa say sưa và nghe những kẻ canh đêm nghi ngờ Thượng đế như thế.
Cái thời đó chẳng phải đã trôi qua lâu rồi, ngay cả cho những kẻ hoài nghi kiểu ấy - hay sao? Ai có quyền đánh thức dậy những sự việc cổ lỗ ngàn đời như thế, những kẻ thù của ánh sáng, khi chúng đã ngủ mê?
Từ lâu rồi, đã hết thời của những thần linh cổ xưa: thật vậy, các thần linh đã có một kết thúc tốt đẹp và vui vẻ.
Chư vị không trải qua một buổi “hoàng hôn” chết chóc ảm đạm gì cả[2] - nói thế là nói láo! Chư vị chỉ chết vì cười, giản dị thế thôi!
Câu chuyện xảy ra khi có một vị thần tự mình thốt ra lời lẽ bất kính nhất, - lời này: “Chỉ có một Thượng đế duy nhất! Ngươi không được phép thờ những thần linh khác trước mặt ta”.
- Một bộ râu già phẫn nộ của thần linh, một thần linh ganh tị đã quên mất điểm này. -
Lúc bấy giờ, tất cả các thần linh đều phá lên cười và vừa đong đưa trên ghế ngồi họ vừa la hét: “Bảo rằng có nhiều thần linh chứ không có một Thượng đế thần linh duy nhất, chẳng phải là điều linh thánh sao?”
Kẻ nào có tai thì hãy lắng hiểu lời ta.

Zarathustra đã nói như thế trong thành phố được hắn đem lòng yêu thương, thành phố mang tên “Con Bò Tạp Sắc”. Bởi vì từ đấy, chỉ còn hai ngày đường nữa là Zarathustra quay về tới hang đá, bên cạnh con ó và con rắn; linh hồn Zarathustra vui tươi cuống quýt dạt dào khi cảm thấy quá gần với lúc trở lại quê hương.








[1] “kẻ đứng trong những căn phòng tối chờ những linh hồn hiện ra - trong khi linh hồn thì tếch đi một mạch”, Nietzsche chơi chữ với hai nghĩa của chữ Geist : linh hồn, thần hồn.
[2] Trang 302 : “Chư vị không trải qua một buổi “hoàng hôn” chết chóc ảm đạm gì cả”, có ý muốn miệt thị Wagner với vở nhạc kịch Hoàng hôn của những thần linh (Gõtterdãmmerung).