- 44 -

Không phải chiều cao, nhưng chính dốc thẳm mới là điều khủng khiếp!
Dốc thẳm nơi cái nhìn phóng xuống hố thẳm hư không, nơi bàn tay với lên về những đỉnh cao. Đấy chính là nơi quả tim xao xuyến quay cuồng chóng mặt trước cái ý chí lưỡng diện của mình.
Hỡi ơi! Hỡi các bạn, các bạn đoán ra được cái ý chí lưỡng diện của ta chăng?
Bởi vì, đây, đây là dốc thẳm và mối nguy hiểm của ta: cái nhìn của ta phóng ào lên đỉnh cao trong khi bàn tay ta muốn bấu víu và giữ thăng bằng - trong những vực sâu.
Con người chính là nơi ý chí ta bấu chặt vào, ta bị buộc vào con người bằng những sợi xích, bởi vì ta bị cuốn hút về với Siêu nhân; bởi lẽ đấy là chỗ mà ý chí kia của ta muốn đi đến.
Chính vì thế ta sống đui mù giữa loài người, như thể ta không nhận ra họ; để cho bàn tay ta đừng mất hẳn đức tin nơi chỗ nương tựa vững vàng.
Ta không biết các ngươi, hỡi loài người: sự tối tăm và sự an ủi thường luôn vây phủ quanh ta.
Ta ngồi trước cánh cổng, phó thân cho tất cả những kẻ vô lại và ta hỏi: Ai muốn đánh lừa ta?
Sự e dè cẩn trọng đầu tiên đầy chất người của ta là cứ để mình bị đánh lừa, để khỏi bị bắt buộc phải nghi kị đề phòng những kẻ lừa gạt.
Hỡi ôi! Nếu nghi ngờ con người, thì con người có thể nào làm chiếc neo để neo trái cầu của ta lại? Ta rất dễ bị chiếc cầu nhấc bay lên cao tít tắp.
Sự e dè cẩn trọng đầu tiên chi phối vận mệnh của ta là: phải nhất thiết đừng e dè cẩn trọng gì cả.
Kẻ nào giữa loài người không muốn chết khát thì phải học uống trong tất cả các thứ ly; kẻ nào muốn còn trong sạch giữa loài người, phải học rửa mặt bằng nước bẩn.
Đây là lời ta thường tự nhủ để an ủi mình: “Nào, can đảm lên, hỡi trái tim già cỗi! Mi đã thất bại trong một tai ương: vậy mi hãy vui hưởng tai ương như một hạnh phúc!”
Và đây là sự e dè cẩn trọng đầy chất người, sự e dè cẩn trọng thứ hai của ta: ta dung tha kẻ huênh hoang khoác lác hơn là kẻ kiêu hãnh tự phụ.
Sự huênh hoang khoác lác bị xúc phạm há chẳng là mẹ đẻ của mọi bi kịch? Nhưng nơi nào lòng kiêu hãnh bị tổn thương, nơi đó mọc lên cái gì còn tốt đẹp hơn.
Muốn cuộc đời được đẹp khi ta nhìn, vở kịch đời phải được diễn cho xuất sắc, muốn thế cần phải có những kịch sĩ xuất thần.
Ta thấy tất cả những kẻ huênh hoang khoác lác đều là những kịch sĩ đại tài: họ diễn xuất và muốn thiên hạ ưa thích nhìn họ, - trọn vẹn tinh thần họ tập trung vào ý muốn đó.
Họ tự diễn kịch, tự bày đặt ra chính mình: bên cạnh họ, ta thích nhìn cuộc đời, - điều đó chữa ta khỏi chứng buồn sầu u uất.
Chính vì thế, ta dung thứ những kẻ huênh hoang khoác lác bởi họ là những y sĩ cho nỗi buồn sầu của ta, và vì họ buộc chặt ta vào với con người như vào một vở kịch.
Lại nữa: ai mà đo lường được tất cả chiều sâu của lòng khiêm tốn nơi những con người huênh hoang khoác lác? Ta yêu mến kẻ huênh hoang khoác lác và ta thương hại hắn vì lòng khiêm tốn của hắn.
Hắn muốn học hỏi nơi các ngươi để tin tưởng vào chính bản thân mình; hắn tự nuôi dưỡng bằng tia nhìn của các ngươi, hắn đón nhận lời ngợi ca từ bàn tay của các ngươi.
Hắn thích tin vào những sự dối trá của các ngươi, ngay khi các ngươi nói dối khéo léo về hắn: bởi vì tận đáy lòng, hắn thở dài tự hỏi: “Ta là ai?”
Nếu đức hạnh chân chính là đức hạnh không tự biết mình, thì kẻ huênh hoang khoác lác đúng là kẻ không biết đến sự khiêm tốn của mình!
Đây là sự e dè cẩn trọng thứ ba đầy chất người của ta: ta không để cho sự nhút nhát của các ngươi phá hỏng cái cảnh tượng khi ta nhìn thấy những kẻ độc ác.
Ta rất hoan hỉ được nhìn thấy những phép màu bừng nở do một mặt trời bốc lửa: những con hổ, những cây cọ và những con rắn rung chuông.
Ngay giữa loài người cũng có những sản phẩm của mặt trời bốc lửa, và cũng có những điều kỳ tuyệt nơi những kẻ độc ác.
Quả thật, như những kẻ hiền triết nhất trong các ngươi không hoàn toàn hiền triết theo mắt ta nhìn, cũng thế, ta đã tìm thấy sự độc ác của loài người ở bên dưới thanh danh họ.
Và ta thường lắc đầu tự hỏi: tại sao các ngươi còn rung chuông nữa thế, hỡi những con rắn đeo chuông?
Thực ra, có một tương lai, ngay cả cho sự ác, và buổi ngọ thiên bốc lửa nhất hãy còn chưa được con người khám phá ra.
Có biết bao nhiêu điều hôm nay người ta gọi là độc ác tàn tệ nhất, nhưng thật ra chúng chỉ vỏn vẹn rộng chừng mười hai bộ và kéo dài chừng ba tháng! Nhưng rồi một ngày kia, những con rồng vĩ đại hơn sẽ đến với trần gian.
Bởi vì muốn cho Siêu nhân có con rồng của mình, con Siêu long xứng đáng với hắn, thì cần phải có nhiều mặt trời đốt lửa rọi ấm khu rừng hoang ẩm ướt!
Trước tiên, những con mèo của các ngươi phải biến thành những con hổ và những con cóc mang nọc độc phải biến thành những con cá sấu: tay thợ săn thiện xạ phải thực hiện một chuyến đi săn ngon lành.
Thực vậy, hỡi những kẻ công chính và những con người thiện hảo! Nơi các ngươi, có nhiều sự việc đáng buồn cười, trước hết là nỗi sợ hãi của các ngươi đối với cái mà từ trước tới giờ đã được gọi là “quỷ dữ”!
Linh hồn các ngươi quá xa cách với mọi sự cao đại hùng vĩ, đến độ Siêu nhân sẽ làm các ngươi hoảng sợ vì lòng tốt của hắn!
Và các ngươi nữa, những nhà hiền triết và học giả, các ngươi sẽ chạy trốn trước mặt trời bốc lửa của Trí huệ, nơi mà Siêu nhân hân hoan tắm đẫm trần truồng trong đó!
Các ngươi nữa, những con người thượng đẳng mắt ta đã gặp thấy! Đây là nỗi nghi ngờ của ta đối với các ngươi và nụ cười thầm kín của ta: ta đoán rằng các ngươi sẽ xem Siêu nhân của ta là quỷ dữ!
Hỡi ôi! Ta đã chán ngán những con người thượng đẳng này rồi, ta đã mỏi mệt với những kẻ cao thượng nhất trong bọn họ: ta nảy sinh khát vọng leo lên tận “chiều cao” của họ, leo lên cao mãi, xa tít với họ, hướng về Siêu nhân.
Ta rùng mình run rẩy khi nhìn thấy những kẻ cao thượng nhất trong bọn họ trần truồng: lúc bấy giờ ta mọc cánh để bay đi chỗ khác, hướng về những tương lai xa tít mù khơi.
Hướng về những tương lai xa tít, hướng về những phương Nam ở tận cùng Nam, xa vời hơn bất cứ nhà nghệ sĩ nào đã từng mơ mộng đến: nơi các thần linh đều hổ thẹn vì mọi thứ y phục trên người!
Nhưng, ta muốn nhìn thấy các ngươi giả trang, các ngươi, hỡi loài người, hỡi những anh em và những kẻ láng giềng thân cận ta, ta muốn nhìn thấy các ngươi giả trang, và trang điểm lòe loẹt và huênh hoang khoác lác và trang nghiêm đứng đắn, hỡi các ngươi “những con người thiện hảo và những kẻ công chính!”
Và ta cũng muốn hóa trang mang mặt nạ ngồi giữa các ngươi để xét đoán sai lầm các ngươi và để tự xét đoán sai lầm chính mình: vì đấy là sự e dè cẩn trọng tối hậu đầy chất người của ta.



Zarathustra đã nói như thế.