- 51 -

Mùa Đông, người khách tinh quái, đang ngồi trong nhà ta, hai bàn tay ta xanh mét vì tình bạn của mùa Đông ôm siết.
Ta xưng tụng người khách tinh quái ấy, nhưng ta thích để hắn một mình. Ta thích thoát khỏi hắn; và trong khi chạy nhảy, người ta thoát được mùa Đông.
Với hai chân nóng ấm cùng những tư tưởng nồng cháy, ta chạy đến nơi gió lặng, ta chạy đến xó xỉnh nắng ấm của vườn ôliu.
Ta cười ông khách khắt khe của ta, và ta tạ ơn hắn đã bắt hộ đám ruồi tại nhà cùng làm câm lại nhiều thứ tiếng ồn ào vi vút.
Bởi vì hắn không chịu đựng nổi khi nghe một con ruồi hay cả hai con bay vi vu; hắn làm cô đơn cả những đường phố, đến nỗi ban đêm, ánh trăng cũng sợ hãi khi rọi xuống đó.
Mùa Đông là một người khách cứng rắn, khắc bạc, nhưng ta xưng tụng hắn, và ta không cầu nguyện vị thần lửa bụng phệ như những kẻ yếu đuối vẫn làm.
Chẳng thà để răng đánh bò cạp chút đỉnh còn hơn là ngưỡng vọng những thần tượng! - đấy là bản tính của ta. Và ta đặc biệt thù ghét tất cả những thần tượng của lửa, những thần tượng nồng nhiệt, sôi sục làm con người nghẹt thở.
Khi yêu thương ai, thì vào mùa Đông ta yêu kẻ đó diễm tuyệt hơn là vào mùa Hạ: ta chế nhạo kẻ thù cay độc, táo tợn hơn kể từ khi mùa Đông ngự ở trong nhà ta.
Táo tợn, thật vậy, ngay cả khi ta bò lết vào giường: - hạnh phúc được chăn màn phủ kín của ta cười lớn và còn khua chuông gióng trống nữa; cả giấc mộng dối trá của ta cũng cười lớn.
Ta, ta mà bò lết? Chẳng bao giờ. Suốt đời ta chẳng bao giờ bò lết trước những quyền thế; và nếu có khi nào ta nói dối, thì đó là vì tình yêu. Chính vì thế ta hài lòng, ngay cả khi nằm trong một chiếc giường mùa Đông.
Một chiếc giường của kẻ nghèo sưởi ấm ta hơn một chiếc giường xa hoa lộng lẫy, vì ta ganh tị với sự nghèo nàn của ta. Và chính trong mùa Đông, sự nghèo nàn mới trung thành với ta nhất.
Mỗi ngày, ta bắt đầu bằng một sự độc ác, ta chế nhạo mùa Đông bằng cách tắm nước lạnh: điều đó làm người bạn nghiêm khắc của ta gầm gừ trong bụng.
Ta cũng thích cù lét mùa Đông bằng một cây nến nhỏ: cốt để sau cùng, nó để cho bầu trời thoát khỏi cảnh xám tro tối ám.
Bởi vì chính trong buổi sáng, ta mới xấu tính nhất: vào giờ khắc đầu ngày, khi những cái thùng nước kêu vang cót két bên miệng giếng, và những con ngựa thốt ra tiếng hí ấm nóng trên những con đường xám đục.
Lúc bấy giờ, ta nôn nao chờ đợi bầu trời rạng rỡ, bầu trời mùa Đông với bộ râu tuyết trắng, lão già đầu tóc bạc phơ.
- Bầu trời mùa Đông, tịch mịch khơi vơi, đôi khi che giấu cả mặt trời trong im lặng.
Có phải ta đã học được những giờ phút im lặng triền miên từ bầu trời đó? Hoặc giả bầu trời đã học được điều đó từ chính ta? Hoặc giả mỗi kẻ trong chúng ta đã tự mình sáng nghĩ nên sự im lặng đó?
Tất cả những sự việc tốt đẹp đều có vô vàn nguồn gốc, - tất cả những sự việc tốt đẹp nhí nhảnh đều nhảy xô vào hiện hữu: làm thế nào chúng không làm thế một cách hoan hỉ trong chỉ một lần duy nhất!
Cả sự im lặng triền miên nữa, cũng là một sự việc tốt đẹp nhí nhảnh. Và giống với bầu trời mùa Đông, ta đưa măt nhìn với con mắt trong suốt tròn trịa.
- Như bầu trời mùa Đông, phải làm cho im tiếng cái ý chí kiên quyết của mặt trời: thật vậy, ta đã học rành nghệ thuật và niềm vui mùa Đông ấy!
Nghệ thuật và sự hung ác thân thiết của ta chính là đã dạy cho im lặng của ta đừng tự phản bội chính nó bằng im lặng.
Bằng sự đánh lưỡi những lời lẽ và những con xúc xắc, ta lừa gạt những con người long trọng đang mím môi chờ đợi: cả ý chí lẫn mục tiêu của ta phải thoát khỏi những kẻ rình dò nghiêm khắc đó.
Để chẳng một ai có thể nhìn vào trong hố thẳm của những lý lẽ và của ý chí tối hậu của ta, ta đã sáng chế ra sự im lặng miên man trong sáng.
Ta đã gặp nhiều kẻ tinh ranh che giấu mặt mày và khuấy động mặt nước của hắn để đừng ai có thể nhìn xuyên qua và nhìn thấu đến tận đáy.
Nhưng chính nơi họ mới phát sinh những kẻ tài tử khả nghi nhất trước những khó khăn; và người ta đã đánh lưỡi bắt được những con cá ẩn kín nhất của hắn.
Trái lại, những kẻ sáng sủa, những kẻ chân chất đôn hậu, những kẻ trong suốt lại là những con người trầm mặc vi tế nhất. Họ sâu thẳm đến nỗi làn nước trong suốt nhất cũng không phơi bày họ được.
Hỡi bầu trời mùa Đông lặng lẽ với bộ râu tuyết trắng, hỡi chiếc đầu bạc phơ với đôi mắt trong sáng trên ta! Ô, biểu tượng linh thánh cho linh hồn ta cùng sự táo bạo của linh hồn.
Ta đã không phải chạy trốn biệt tích, như kẻ đã nuốt vàng vào bụng, - cốt để người thiên hạ đừng mở toang tâm hồn ta ra đấy hay sao?
Ta há chẳng phải leo lên đứng trên những cây cà kheo để bọn chúng, tất cả những kẻ đố kỵ buồn rầu đang vây quanh, đừng nhìn thấy đôi chân dài của ta?
Tất cả những linh hồn bốc khói, đóng kín, cũ mòn, mốc meo, ốm o kia, làm sao lòng đố kỵ của bọn chúng lại có thể chịu đựng nổi hạnh phúc tuyệt vời lồng lộng của hồn ta?
Chính vì thế ta chỉ phô cho chúng thấy mùa Đông cùng băng giá phủ đầy trên những đỉnh cao. Ta không cho chúng thấy rằng ngọn núi của ta được bao quanh bằng tất cả những vòng sáng của mặt trời!
Bọn chúng chỉ nghe lồng lộn rít lên những cơn dông bão mùa Đông của ta: chúng không biết rằng ta phiêu du trên những đại dương nồng ấm hơi nóng, như những ngọn gió nồm mệt mỏi lừ đừ, nặng nề nóng bức.
Bọn chúng thương hại cho những tai biến và những ngẫu nhiên của đời ta: - nhưng châm ngôn của ta là: “Hãy để cho sự ngẫu nhiên đến với ta: sự ngẫu nhiên thì ngây thơ như một đứa bé!”
Làm thế nào bọn chúng có thể chịu đựng nổi hạnh phúc tràn bờ của ta nếu ta không bố trí chung quanh hạnh phúc ấy những tai biến cùng những khốn khổ của mùa Đông, những chiếc mũ nồi của con hải cẩu cùng những tấm áo choàng của tuyết vạn niên -
- nếu chính ta không thương hại cho lòng thương hại của bọn chúng, lòng thương hại của những kẻ đố kỵ tối kém ấy?
- nếu chính ta không thở dài run lập cập trước mặt bọn chúng, trong khi nén tâm kiên nhẫn để mình bị bao phủ trong lòng thương hại của chúng?
Đây là trí huệ hân hoan và lòng hào hiệp của ta: trí huệ ấy không hề giấu giếm mùa Đông cùng những ngọn gió giá băng của nó; nó cũng không hề giấu giếm những chỗ nứt nẻ trên thân thể mình.
Đối với kẻ này, cô đơn là sự chạy trốn khỏi cơn bệnh; đối với kẻ khác, cô đơn là sự chạy trốn trước những người bệnh.
Tất cả những kẻ nghèo hèn và những kẻ vô tài bất tướng đầy ám muội chung quanh ta, chúng phải nghe ta khua vang vòng đeo và rên rỉ vì cơn lạnh mùa Đông! Với những lời rên rỉ cùng những bước chân như thế, ta chạy trốn khỏi những căn phòng ấm nóng của chúng.
Cứ để cho chúng phàn nàn thương hại những thương tích nứt nẻ trên thân thể ta: “Rốt cuộc hắn sẽ bị đóng băng vì giá lạnh của tri thức hắn!” - chúng phàn nàn thở than như vậy.
Trong lúc đó, với đôi bàn chân nóng ấm, ta chạy nhảy tung tăng, trên ngọn núi ôliu của ta, trong xó xỉnh nắng ấm của ngọn núi ôliu, ta ca hát và cười nhạo mọi lòng thương xót.



Zarathustra đã nói như thế.